JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

44
en voegt daaraan toe: ‘Malpertuis pourra donc représenter métaphoriquement l’espace
secret où se nouent et dénouent les (en)jeux de l’écriture et du langage poétique
du fragmentaire Roman de Renart’.
Van de herkomst van male perditus (zij het in de betekenis ‘met moeite gewonnen /
verloren’, dan wel ‘met moeite in te nemen’), blijft er zodoende weinig over, ook al
wil ik niet uit het oog verliezen dat er achter regel 257 van onze Reinaert een mogelijke
hint of woordspeling rond Malpertus schuilgaat:
Cortoys claghet om eene worst
Die hi verloes in eene vorst.
255 Die claghe ware bet verholen:
Ende hoerdi datso was ghestolen?
Male quesite male perdite!
Noten
1. Joseph Boillot spreekt in 1592 al van du renard, niet meer du goupil; zie Boillot (1592:I_i).
2. Mogelijk is Maperteeus bij Destelbergen de enige uitzondering. Daarover bericht Napoleon
de Pauw (1887) als volgt: ‘(...) terwijl in andere stukken de naam van Reinaerts vermaard
kasteel, Maperteeus, voorkomt als gegeven aan een ‘goed, groot zeventien bunderen’, gelegen
te Destelbergen, dat, gelijk men weet, een dorp is nabij Gent, en nevens de tegenwoordige
gemeente Sint-Amandsberg of, gelijk sommige middeleeuwsche klerken zeggen,
Reinaertsberg!’ Bron: www.dbnl.org/tekst/pauw005mado01/pauw005mado01_0001.htm.
Tegenwoordig kent Destelbergen in een nieuwbouwwijk nog een Malpertuussingel, waarbinnen
zich de Nobelhof, Tibeerthof, e.a. bevinden.
3. Zelfs de spelling Mopertu ben ik tegengekomen, in een transcriptie van BBC-uitzendingen
uit de Tweede Wereldoorlog. In de uitzending van 29.5.1943 staat o.m.: ‘Latest warreports
tell of the bombing of french airfields Mopertu. Typhoon bombers were escorted by similar
fighters. Cannes airfield was also bombed and bombing was excellent all aircraft returned
safely’. Zie http://www.zeelandboek.net/ww2//ww2list.asp?start=41.
4. Ik verwijs in dit verband naar de bij ons bekende ol/ou-wisseling als in gold-goud, Oldekerk-
Ouderkerk en aanverwante wisselingen als gulden-gouden, Zaltbommel-Zoutelande. Het
Franse koppel beau-belle vertoont hetzelfde verschijnsel, evenals de familienamen Malplat
en Mauplat (zie: http://jeantosti.com/noms/m2.htm).
5. In het uiterste zuiden van Frankrijk wordt mau- (‘slecht’) in het Occitaans uitgesproken als
[mau]. Zie Pégorier (1997:141). Mau is in het Occitaans een variant van mal en mar.
6. Bron: http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=21628.
7. Zie in dit verband ook het artikel Betekenis en motivering van enkele diernamen in de toponymie
van Magda Devos en de daarin gegeven uitgebreide literatuuropgave. Het artikel is
online beschikbaar op www.nederlandsetaalkunde.ugent.be/index.php?id=28&type=file.
8. Voor wie het niet weet: in Frankrijk zijn de 96 departementen min of meer alfabetisch gerangschikt.
Alleen 90 t/m 95 passen niet in de alfabetische volgorde. Voor een interactief overzicht
zie bijvoorbeeld http://www.admi.net/tow/dep.html . Departement 20 bestaat niet, maar
is opgesplitst in 2A (Corsica-Zuid) en 2B (Hoog Corsica). Op Corsica heb ik overigens geen
Maupertuis o.i.d. aangetroffen. Hetzelfde geldt voor de andere in TABEL 4 ontbrekende
departementen.
9. Over dat riviertje bestaat er een anekdote. Het vormt de grens tussen de gemeenten
Guyonvelle en Soyers. Als herders van beide dorpen elkaar aan weerszijden van de oevers
ontmoetten, ontstonden er regelmatig opstootjes. Dat begon met beschimpen, maar vaak
trok men de rivier over en zette het op een knokken. In Cahiers haut-marnais nº 46 (1956)
wordt dat kort gememoreerd: ‘COMBATS ENTRE VILLAGES. Guyonvelle-Soyers. – Les pâtres de
ces deux localités se battaient fréquemment quand ils se rencontraient sur les rives du ruis-
Tiecelijn, 20, 2007