JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap
JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap
FIG. 1: detail van blad 125 (Cherbourg) van de Carte de Cassini (1771) met rechts Maupertus Andere bronnen die in dit verband van nut zijn gebleken zijn diverse tekstboeken, handboeken, woordenboeken, min of meer officiële gegevens van lagere overheden (préfectures, gemeenten) en gesprekken of e-mailcorrespondentie met de plaatselijke bevolking. 3. Gevolgde werkwijze De database met voorkomens van Maupertuis (en varianten) in Frankrijk heb ik aanvankelijk gevuld met de gegevens die op de IGN-cd’s zijn te vinden. Dat waren er circa 105. Waarom ‘circa’, dat komt later in §6. Daarna kon ik de lijst uitbreiden met gegevens die het IGN via de website gratis verstrekt op de pagina’s met ‘alle 1.700.000 toponiemen die op de IGN-kaarten met schaal 1:25.000 staan vermeld’. Dat is wat veel gezegd, zal later blijken. Het IGN geeft deze gegevens, in samenwerking met de CDIP, ook op een aparte cd uit (Dictionnaire des Toponymes de France), bevattende ‘Plus d’1,6 million de noms de lieux répertoiriés’. Meer informatie op www.cdip.com. In ieder geval dijde de lijst ermee uit tot ca. 170. Ten slotte ging de factor ‘toeval’ een rol spelen. Door veel te kijken op kaarten, veel met mensen te spreken, veel lukraak te surfen op Internet, kwamen er tot op heden nog een tiental voorkomens bij, waardoor de teller nu op 180 staat. Mijn vermoeden is echter dat we eerder aan het dubbele moeten denken. Bedenk daarbij dat er onder alle plaatsnamen Maupertuis e.d. geen enkele grote gemeente zit; het betreft bijna altijd gehuchten, vlekken of buurtschappen. Er zijn slecht drie zelfstandige gemeenten die de naam Maupertuis e.d. dragen. Mauperthuis (77 – Seine-et- Marne) haalde al sinds 1794 de 500 inwoners niet; Maupertuis en Maupertus-surmer (beide 50 – Manche) herbergen anno 1999 rond de 200 inwoners en hebben er sinds 1794 ook nooit meer dan 500 gehad. Dat bemoeilijkt het vinden van het toponiem in indexen. Tiecelijn, 20, 2007
4. Varianten van het toponiem 27 Dat spelling een voortdurende bron van zorg en fouten is, en beslist niet alleen in het onderwijs, is in vele talen een gekend feit. Specifiek voor het Frans is de grote discrepantie tussen phonetique en orthographie, tussen uitspraak en spelling. Dat geldt de klank zelf, het al dan niet uitspreken van een geschreven letter, het plaatsen van diakritische tekens, enzovoort. Een paar voorbeelden: de klank die lijkt op de beginklank [o] van het Nederlandse woord opa kan in de Franse spelling op zeker zeventien manieren worden gerealiseerd: met /o/ (océan), /ô/ (ôter), /ho/ (homicide), /hô/ (hôtel), /od/ (pernod), /oh/ (ohm), /oo/ (spéculoos), /os/ (gros), /ot/ (sabot), /ôt/ (dépôt), /ow/ (snow-boot), /au/ (beau), /aux/ (taux), /eau/ (bureau), /eaux/ (bureaux), /hau/ (hausse), /heau/ (heaume), en wellicht nog wel andere. Het enkelvoud voor het Nederlandse bot is in het Frans os, uitgesproken als het Nederlandse os. Het meervoud (botten) is in het Frans ook os, maar dan identiek uitgesproken als het Franse woord voor water: eau. Een ruïne in het enkelvoud wordt in het Frans gespeld als ruine (dus zonder trema), maar het meervoud als ruïnes (met trema). Ik ga hier wat specifiek op in, omdat deze problematiek stellig een van de oorzaken is van het voorkomen van zo veel varianten van de spelling van Maupertuis. 3 Ik ben tot de volgende zeventien varianten gekomen: A Malperdu 1 B Malperdus 1 C Malperthuis 1 D Malpertu 1 E Malpertuis 26 F Malpertus 16 G Malpertuy 1 H Mapertuse 1 I Mauperthuis 7 J Maupertuis 90 K Maupertus 7 L Milperthuis 1 M Monperthuis 1 N Monpertuis 5 O Montperthuis 6 P Montpertuis 14 Q Montpertus 1 TABEL 1: spellingvarianten van Maupertuis met hun aantal voorkomens Er vallen enkele aspecten op: Allereerst de al/au-wisseling. Die komt niet op het conto van een dubbele spelling van dezelfde uitspraak, maar is eerder toe te schrijven aan dialectische verschillen, in de loop der eeuwen ontstaan. 4 Zo vallen varianten A t/m G (47 voorkomens) te onderscheiden van de varianten I t/m K (104 voorkomens). Tiecelijn, 20, 2007
- Page 1 and 2: 1 Egidius daer bestu bleven Mijn fa
- Page 3 and 4: ■ Willy Feliers Scaldenkunstenaar
- Page 5 and 6: afb. 2 nie en de rust in het huis z
- Page 7 and 8: De Scalden 7 De kunstvereniging De
- Page 9 and 10: Edmond van Offel en De Scalden 9 Ed
- Page 11 and 12: 11 ne volk bereiken. Het gebruik va
- Page 13 and 14: 13 Hier kan Collens zich volledig u
- Page 15 and 16: Pol de Mont 15 Pol de Mont heeft ee
- Page 17 and 18: afb. 6 a afb. 6 b Tiecelijn, 20, 20
- Page 19 and 20: afb. 8 a afb. 8 b Tiecelijn, 20, 20
- Page 21 and 22: afb. 10 a afb. 10 b Tiecelijn, 20,
- Page 23 and 24: Besluit Karel Collens heeft maar ko
- Page 25: ■ Nard Loonen In Frankrijk heeft
- Page 29 and 30: FIG. 2: Roman de Renart. Paris, BnF
- Page 31 and 32: Ter verduidelijking geeft FIG. 4 de
- Page 33 and 34: Malpertus Sévérac-le-Château (12
- Page 35 and 36: Maupertuis La Couarde (79) ha Maupe
- Page 37 and 38: 01 Malpertuis Maupertuis, Tré- E J
- Page 39 and 40: 6. Selectie en andere onzuiverheden
- Page 41 and 42: 41 Het buurtschap Les Montpertuis,
- Page 43 and 44: 43 sique pertundere (donner un coup
- Page 45 and 46: 45 seau du Malpertuis, qui sert de
- Page 47 and 48: ■ Jan van Alphen Een vergeten Rey
- Page 49 and 50: In juni 1975 geeft de auteur op ver
- Page 51 and 52: 51 De liederen van Broes vormen een
- Page 53 and 54: Bert Broes Reinaert II Eerste Reina
- Page 55 and 56: hoort: de vos preekt hier de passie
- Page 57 and 58: 57 zaam leven slijt ver van veldbed
- Page 59 and 60: ‘t Gevecht was uitermate bloedig
- Page 61 and 62: 61 Ermelijne zeg weet je ’t nog s
- Page 63 and 64: 63 Terwijl ik kraaide was hij aan
- Page 65 and 66: 65 en honger, ziekte, last of leed,
- Page 67 and 68: 67 vervanger van Nobel aan het hof.
- Page 69 and 70: en hij begint uit volle keel het la
- Page 71 and 72: daar ook een poot in de strop hing.
- Page 73 and 74: duiken ze uitzinnig van razernij na
- Page 75 and 76: toch krijgt ge er een paar, wees ge
4. Varianten van het toponiem<br />
27<br />
Dat spelling een voortdurende bron van zorg en fouten is, en beslist niet alleen in<br />
het onderwijs, is in vele talen een gekend feit. Specifiek voor het Frans is de grote<br />
discrepantie tussen phonetique en orthographie, tussen uitspraak en spelling. Dat<br />
geldt de klank zelf, het al dan niet uitspreken van een geschreven letter, het plaatsen<br />
van diakritische tekens, enzovoort.<br />
Een paar voorbeelden: de klank die lijkt op de beginklank [o] van het Nederlandse<br />
woord opa kan in de Franse spelling op zeker zeventien manieren worden gerealiseerd:<br />
met /o/ (océan), /ô/ (ôter), /ho/ (homicide), /hô/ (hôtel), /od/ (pernod), /oh/<br />
(ohm), /oo/ (spéculoos), /os/ (gros), /ot/ (sabot), /ôt/ (dépôt), /ow/ (snow-boot), /au/<br />
(beau), /aux/ (taux), /eau/ (bureau), /eaux/ (bureaux), /hau/ (hausse), /heau/ (heaume),<br />
en wellicht nog wel andere.<br />
Het enkelvoud voor het Nederlandse bot is in het Frans os, uitgesproken als het<br />
Nederlandse os. Het meervoud (botten) is in het Frans ook os, maar dan identiek<br />
uitgesproken als het Franse woord voor water: eau.<br />
Een ruïne in het enkelvoud wordt in het Frans gespeld als ruine (dus zonder<br />
trema), maar het meervoud als ruïnes (met trema).<br />
Ik ga hier wat specifiek op in, omdat deze problematiek stellig een van de oorzaken<br />
is van het voorkomen van zo veel varianten van de spelling van Maupertuis. 3 Ik<br />
ben tot de volgende zeventien varianten gekomen:<br />
A Malperdu 1<br />
B Malperdus 1<br />
C Malperthuis 1<br />
D Malpertu 1<br />
E Malpertuis 26<br />
F Malpertus 16<br />
G Malpertuy 1<br />
H Mapertuse 1<br />
I Mauperthuis 7<br />
J Maupertuis 90<br />
K Maupertus 7<br />
L Milperthuis 1<br />
M Monperthuis 1<br />
N Monpertuis 5<br />
O Montperthuis 6<br />
P Montpertuis 14<br />
Q Montpertus 1<br />
TABEL 1: spellingvarianten van Maupertuis met hun aantal voorkomens<br />
Er vallen enkele aspecten op:<br />
Allereerst de al/au-wisseling. Die komt niet op het conto van een dubbele spelling<br />
van dezelfde uitspraak, maar is eerder toe te schrijven aan dialectische verschillen,<br />
in de loop der eeuwen ontstaan. 4 Zo vallen varianten A t/m G (47 voorkomens) te<br />
onderscheiden van de varianten I t/m K (104 voorkomens).<br />
Tiecelijn, <strong>20</strong>, <strong>20</strong>07
Change language