JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

Besluit
Karel Collens heeft maar kort geleefd. Hij leefde en werkte in een boeiende tijd. De
belle époque was vooral in Frankrijk een tijd van vrede, onbezorgdheid, grote ontdekkingen
en een zich vernieuwende cultuur. Maar ook in Vlaanderen kwamen er
impulsen om de Vlaamse cultuur uit de vergeethoek te halen. Er werden grote
inspanningen gedaan om de Vlaamse taal in België weer een volwaardige plaats te
geven en de culturele en administratieve alleenheerschappij van het Frans terug te
dringen. De herwaardering van de eigen taal en de kennis van het waardevolle
Vlaamse verleden moesten aan het gewone volk de kans bieden een waardig maatschappelijk
en cultureel leven op te bouwen. Dit was het primaire streven van De
Scalden, van hun ideoloog Pol de Mont en van hun belangrijkste leden zoals
Edmond van Offel. Ook Scaldenlid Karel Collens heeft hiervoor geijverd.
Kunst brengen voor het gewone volk (gemeenschapskunst) en het Vlaamse
bewustzijn opnieuw tot leven brengen kon Collens helpen verwezenlijken door zijn
intense belangstelling voor de folklore en door in zijn tekeningen de volksverhalen
en het volkse leven toegankelijk uit te beelden. Hij deed dit eveneens in zijn klein
maar knappe Reynaertoeuvre van zes plaatjes. Collens’ mentor Edmond van Offel
typeerde ze raak: ‘in elk van die zes plaatjes vindt men zoo’n aardige en juist-getroffen
bijzonderheden, en hoe meer men ze bekijkt hoe meer men het betreuren moet
dat Collens ons geene uitgebreidere reeks teekeningen voor den Reinaert naliet. –
ze behoren vast tot het beste, het eigenaardigste, het kompleetste van wat Collens
maakte.’ (p. 20).
Als Karel Collens een langer leven ware gegund, hadden we misschien nog
Reynaertwerk van zijn hand mogen verwachten. We kunnen hem met zijn
Reynaertekeningen in elk geval bijzetten in de galerie van Reynaertillustratoren.
Met dank aan
Koen Legrand voor het ter beschikking stellen van zijn verhandeling, aan Peter Everaers
(Antiquariaat Secundus) en Rik van Daele voor het verstrekken van documentatie en aan Dirk
Schiltz en Guido Persoons voor de informatie over de Tuiskokaarten.
De kleurenillustraties zijn afkomstig uit de collectie van het AMVC-Letterenhuis, inschrijvingsnummer
20246.
De tekstfragmenten en de schrijfwijze van de dierennamen komen uit: J.F. Willems, Reinaert de
vos naar de oudste berijming uit de twaalfde eeuw en opnieuw in 1834 berijmd door… Den
Haag, Bert Bakker/Daamen N.V., 1958.
Noten
23
1. Stefan van den Bossche, ‘Ik heb de pest aan het literatuurtje-spelen van sommige hol-klinkende
vaten.’ De flamboyante verschijning van Ary Delen (1883-1960), in: Nieuw Letterkundig
Magazijn, 21 (2003), p. 19-21.
2. Deze prenten zullen later dit jaar worden besproken in een publicatie van Rik van Daele in
een boek over Ast Fonteyne en de Reynaert dat in oktober wordt uitgegeven bij het
Davidsfonds.
Tiecelijn, 18, 2005