JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

More documents

Recommendations

Info

1 De eerste prentkaart stelt de hofdag voor (afb. 6a en 6b). Links onderaan de prent lezen we de volgende Reynaertverzen naar de bewerking van Jan Frans Willems: ’t Was omtrent dé Sinksendagen, Over bosschen, over hagen hing het groenende lenteloof, Koning Nobel riep ten hoov’, al wie hij om hof te houden, roepen kon uit veld en wouden. Vele dieren kwamen daar… J.F. Willems Koning Nobel zit centraal met links en rechts, mooi op een rijtje, de vele dieren die naar de hofdag kwamen. We weten niet precies welke Reynaerteditie de inspiratiebron was voor Collens’ tekeningen, maar aangezien onderaan de prenten de verzen van J.F. Willems staan, kunnen we vermoeden dat hij een uitgave van Willems (1834) of variant naar Willems als inspiratiebron heeft gebruikt. ‘Isengrim en al zijn magen / Gingen voor de koning staan, / Isengrim, de wolf, ving aan’, lezen we bij Willems. De toeschouwer ziet geen staande, maar een zittende wolf, die met gestrekte rug zijn aanklacht tegen de vos van een brief voorleest. Naast hem zien we (nog gedeeltelijk) Hersinde. De tweede speler die prominent in beeld komt is de hond Courtois. Collens heeft hem getooid met een hoedje en een cape. Het hondje ‘hiet Courtois, en ’t zei in ’t Frans’ dat Reinaert zijn laatste worst had gestolen. Karel Collens en zijn medeleden van De Scalden (met Pol de Mont als grote promotor) wilden de heropbloei van de Vlaamse cultuur, het Vlaamsnationaal bewustzijn en de Vlaamse taal stimuleren en het gebruik van de Franse taal in Vlaanderen ontmoedigen. Collens heeft het hondje Courtois zo potsierlijk gekleed om de Franssprekende bourgeoisie belachelijk te maken. We zijn getuige van zijn humoristische, karikaturale, volkse spot, het meest typische kenmerk van vele Collensprenten. De rij dieren naast de koning is erg onderdanig uitgebeeld. Nobels onderdanen zitten letterlijk met hangende pootjes naar Isengrim en Courtois te luisteren. Symboliseert Collens hier het te onderdanige Vlaamse volk? Dit hofdagtafereel wordt door een boog overkoepeld. Zo kan Reinaert vanuit beide bovenhoeken de gebeurtenissen geamuseerd aanschouwen. 2 Op de tweede prentkaart (afb. 7a en 7b) heeft Collens zich laten inspireren door de aanval op de gevangen Bruin. Links onderaan staan de volgende Reynaertverzen: … Alles liep uit volle macht; Bezems werden aangebracht, vlegels, schoppen, vorken, staken, om den armen bruin te raken. Wie ’t vernam liep van zijn werk! Zelfs de pastor van de kerk Kwam, gewapend met een staf. J.F. Willems 12 Tiecelijn, 20, 2007
13 Hier kan Collens zich volledig uitleven. De prent zit vol beweging en dynamiek. Door zijn donkere kleding brengt hij de pastor prominent in beeld. De afgeknotte boomstam, met de gespleten bovenkant waarin Bruin van de heerlijke honing likt, staat aan de rand van het bos. Zo heeft Collens de ruimte om een lange stoet dorpelingen van onder hun kerktoren ‘uit volle macht’ naar Bruin te laten lopen. Ze zijn goed gewapend en krijgen zelfs nog meer attributen dan in Willems’ verzen. De ‘staf’ van de pastor lijkt meer op een lans. Voor de pastor loopt de koster met zwarte kousen en een ‘grote vaan, / om te steken en te slaan’. De dorper Lamfried, die al dicht bij Bruin genaderd is, heeft zijn groot mes en scherpe bijl in de aanslag. Rustig in zijn cirkeltje in de rechterbovenhoek kan Reinaert genieten van het ongeluk dat hij Bruin heeft aangedaan. 3 Grimbeert gaat met Reinaert naar het hof. Onderaan de prent (afb. 8a en 8b) lezen we: Grimbaart hoorde zijne vraag, brak een rijsjen uit een haag en gaf Reinaart veertig slagen die hij lijdzaam moest verdragen voor zijn zonden groot en klein. J.F. Willems Collens heeft de scène sober uitgebeeld. We zien alleen Reinaert en Grimbaert. De das lijkt zijn reeks van 40 slagen met overtuiging af te werken. De vos ondergaat het gebeuren lijdzaam en in tranen. Spoedig kunnen ze verder de lange weg naar Nobels hof gaan. De artiest heeft louter gefocust op de kastijding en de biecht niet suggestief in beeld gebracht. 4 Reinaert vertrekt op pelgrimstocht met onderaan de prent (afb. 9a en 9b) de tekst: … en met zijn stoet deed hij Reinaart uitgeleide. Wolf en Beer, gevangen beide, bleven liggen in hun nood, wenschend, dat zij waren dood. J.F. Willems Met de woorden: ‘Nu, Gods oorlof! Reis met spoed,’ deed Nobel Reinaert uitgeleide. Collens laat een zelfbewuste, in dit stadium van het verhaal nog dominante Nobel de stoet leiden. Reinaert, met Jacobusstaf en pelgrimstas, volgt de heerser schijnbaar onderdanig. Zijn gezichtsexpressie doet ons toch al het ergste vermoeden. Cuwaert, met gespitste oren, loopt achteraan. Hij is op zijn hoede en oogt gespannen. De artiest heeft enkel de haas met donkere arceringen afgebeeld, waardoor hij de aandacht van de toeschouwer trekt. Maar er is meer: ‘zwart’ betekent bij Collens ‘noodlot’. Dit kunnen we zien als een voorafbeelding van wat Cuwaert in Malpertuis te wachten staat. Rechtsonder ligt een geketende, noodlijdende Bruin en in de uitgespaarde cirkels bovenaan is Reinaert al op pad. Tiecelijn, 20, 2007
Page 1 and 2: 1 Egidius daer bestu bleven Mijn fa
Page 3 and 4: ■ Willy Feliers Scaldenkunstenaar
Page 5 and 6: afb. 2 nie en de rust in het huis z
Page 7 and 8: De Scalden 7 De kunstvereniging De
Page 9 and 10: Edmond van Offel en De Scalden 9 Ed
Page 11: 11 ne volk bereiken. Het gebruik va
Page 15 and 16: Pol de Mont 15 Pol de Mont heeft ee
Page 17 and 18: afb. 6 a afb. 6 b Tiecelijn, 20, 20
Page 19 and 20: afb. 8 a afb. 8 b Tiecelijn, 20, 20
Page 21 and 22: afb. 10 a afb. 10 b Tiecelijn, 20,
Page 23 and 24: Besluit Karel Collens heeft maar ko
Page 25 and 26: ■ Nard Loonen In Frankrijk heeft
Page 27 and 28: 4. Varianten van het toponiem 27 Da
Page 29 and 30: FIG. 2: Roman de Renart. Paris, BnF
Page 31 and 32: Ter verduidelijking geeft FIG. 4 de
Page 33 and 34: Malpertus Sévérac-le-Château (12
Page 35 and 36: Maupertuis La Couarde (79) ha Maupe
Page 37 and 38: 01 Malpertuis Maupertuis, Tré- E J
Page 39 and 40: 6. Selectie en andere onzuiverheden
Page 41 and 42: 41 Het buurtschap Les Montpertuis,
Page 43 and 44: 43 sique pertundere (donner un coup
Page 45 and 46: 45 seau du Malpertuis, qui sert de
Page 47 and 48: ■ Jan van Alphen Een vergeten Rey
Page 49 and 50: In juni 1975 geeft de auteur op ver
Page 51 and 52: 51 De liederen van Broes vormen een
Page 53 and 54: Bert Broes Reinaert II Eerste Reina
Page 55 and 56: hoort: de vos preekt hier de passie
Page 57 and 58: 57 zaam leven slijt ver van veldbed
Page 59 and 60: ‘t Gevecht was uitermate bloedig
Page 61 and 62: 61 Ermelijne zeg weet je ’t nog s
Page 63 and 64:
63 Terwijl ik kraaide was hij aan
Page 65 and 66:
65 en honger, ziekte, last of leed,
Page 67 and 68:
67 vervanger van Nobel aan het hof.
Page 69 and 70:
en hij begint uit volle keel het la
Page 71 and 72:
daar ook een poot in de strop hing.
Page 73 and 74:
duiken ze uitzinnig van razernij na
Page 75 and 76:
toch krijgt ge er een paar, wees ge
Page 77 and 78:
en elke waakhond heeft bezocht om t
Page 79 and 80:
De mus springt op de kop van ‘t p
Page 81 and 82:
zich zonder hemd tegen u vleit. Den
Page 83 and 84:
en op ‘t water van een vijver foe
Page 85 and 86:
Ze treden aan met hun legioenen van
Page 87 and 88:
en gij, vriend, met uw zonen beide
Page 89 and 90:
hoe een dier zo jong en zo klein to
Page 91 and 92:
overhandigt ge deze brief aan mij.
Page 93 and 94:
- Dat, vriendje, zegt ge zeer terec
Page 95 and 96:
kunnen Reynaert niet eens raken. Hi
Page 97 and 98:
en de manschappen van de vorst hiel
Page 99 and 100:
wijl in de ogen tranen blonken. Rey
Page 101 and 102:
Zij klimmen naar de binnenburcht di
Page 103 and 104:
103 de vorst. Reynaert tracht de ko
Page 105:
Jaargang 20 nummer 1 1 Rik van Dael
show all

JG 20 nr 1 - Reynaertgenootschap

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?