Jaarverslag 2011 - Optimus Primair Onderwijs

Jaarverslag
OPTIMUS PRIMAIR ONDERWIJS
2011

Inhoudsopgave
Inleiding ................................................................................................................................................... 4
Voorwoord ............................................................................................................................................ 4
Algemene informatie raad van toezicht en college van bestuur .......................................................... 5
Inleiding op de aanbieding ................................................................................................................... 5
Governance en verantwoording ...................................................................................................... 6
Optimale inzet van financiën en middelen ....................................................................................... 6
Passend onderwijs .......................................................................................................................... 7
Burgerschap en de bijzondere identiteit .......................................................................................... 7
Opbrengstgericht werken ................................................................................................................ 8
Professionalisering .......................................................................................................................... 8
Krimp en kwaliteit............................................................................................................................. 9
Doelstelling en kernactiviteiten van de organisatie ............................................................................... 10
Juridische structuur en interne organisatiestructuur ............................................................................. 11
Leerlingen .............................................................................................................................................. 13
Leerlingaantallen ................................................................................................................................ 13
Uitstroomgegevens ............................................................................................................................ 15
Zorgleerlingen .................................................................................................................................... 16
Leerlingenstromen en verzuimpercentages ....................................................................................... 16
Onderwijsprestaties ............................................................................................................................... 17
Kwaliteitszorg......................................................................................................................................... 20
Achtergrond kwaliteit en verantwoording ........................................................................................... 20
Rollen van college van bestuur ..................................................................................................... 20
Doel gesprek .................................................................................................................................. 20
Gespreksvoering............................................................................................................................ 20
Documentatie ................................................................................................................................. 21
Evalueren ....................................................................................................................................... 21
Afhandeling klachten ..................................................................................................................... 21
Bedrijfsvoering ....................................................................................................................................... 23
Personeelsbeleid ............................................................................................................................... 23
Het functiehuis van OPTIMUS primair onderwijs:.............................................................................. 24
Het functiehuis: .............................................................................................................................. 24
De functies ..................................................................................................................................... 24
Waarom deze functies? ................................................................................................................. 25
Personele bezetting ........................................................................................................................... 26
Verzuimcijfers:.................................................................................................................................... 31
Huisvesting ............................................................................................................................................ 32
Bestemmingsbox Taal en rekenen ........................................................................................................ 32
2

Financieel jaarverslag ............................................................................................................................ 33
Vergelijking resultaat 2011 met begroting ............................................................................................. 33
Vergelijking resultaat 2011 - 2010 ......................................................................................................... 34
Financiële kengetallen ........................................................................................................................... 34
Verslag treasury commissie .................................................................................................................. 36
Begroting 2012 ...................................................................................................................................... 36
Oriëntatie op de nabije toekomst ........................................................................................................... 37
3

Inleiding
Voorwoord
OPTIMUS primair onderwijs biedt u hierbij het jaarverslag over 2011 aan.
Naast een beschrijving van de wijze waarop de organisatie heeft gewerkt aan verwezenlijking van de
doelstellingen bevat dit verslag een financieel gedeelte met daarin de wettelijk verplichte onderdelen:
- de balans per 31 december 2011 en
- de exploitatierekening over de periode 1 januari 2011 tot en met 31 december 2011
Beide delen zijn voorzien van de nodige specificaties en toelichtingen.
Middels dit jaarverslag informeert het bevoegd gezag van OPTIMUS primair onderwijs de interne en
externe belanghebbenden over:
- het gevoerde beleid en
- de gang van zaken bij de instelling.
- de uitkomsten van het gevoerde beleid en
- de aanwending van middelen
Daarnaast wordt in dit verslag verantwoording afgelegd overeenkomstig de gestelde eisen zoals
vastgelegd in de richtlijn jaarverslag onderwijs van het ministerie van OCW.
OPTIMUS heeft bij de opbouw van dit jaarverslag gekozen voor verwijzing naar achterliggende
documenten in plaats van het opnemen van alle informatie in het verslag.
Algemene bevindingen, conclusies en ontwikkelingen zijn vermeld terwijl gedetailleerde informatie
m.b.t. onderbouwing en bewijsvoering beschikbaar is in documenten waarnaar (digitaal) verwezen
wordt.
Wij gaan er vanuit dat dit de leesbaarheid van het jaarverslag ten goede komt terwijl het daarnaast
toch mogelijk is bepaalde ontwikkelingen of activiteiten gedetailleerd te volgen.
De zelfevaluatie van de raad van toezicht over het jaar 2011 is niet opgenomen in dit jaarverslag maar
als een opzichzelfstaand document bijgevoegd.
4

Algemene informatie raad van toezicht en college van bestuur
De raad van toezicht (rvt) is in 2011 gevormd door de volgende leden:
De heer A.C.M. Daalmans, voorzitter
Mevrouw I. van Gils-de Vries, secretaris
Mevrouw Y. Visser, lid
De heer P.M.L. Tijssen, lid
De heer Th.E.M. van den Hark, lid
De heer W.B.H. van de Vorle, lid
De vergoeding voor de leden van de rvt is gebaseerd op de richtlijnen van de Vereniging voor
Toezichthouders van Onderwijsinstellingen (VTOI). In 2011 was deze € 2000 voor een lid van de rvt
en € 4000 voor de voorzitter. Daarnaast is er een bedrag van in totaal € 875 uitbetaald aan
vergoeding voor gemaakte onkosten en reiskosten.
Het college van bestuur (cvb) is in 2011 gevormd door:
De heer M.J.A. van Baast (voorzitter)
De heer G.A.M. Thijssen (lid)
De bezoldiging van het cvb is (bij gebrek aan een richtlijn vanuit de sector PO) gebaseerd op de
richtlijnen die gehanteerd worden in het voortgezet onderwijs.
Inleiding op de aanbieding
Nadat vanaf 2009 de financiële administratie (FA) en later de personeels- en salarisadministratie
(PSA) door OPTIMUS in eigen beheer worden uitgevoerd, heeft 2010 in het teken gestaan van het op
elkaar afstemmen van FA en PSA.
Na de eerste helft van 2011 is, ondermeer in een door externen opgestelde risicoanalyse, vastgesteld
dat dit afstemmingsproces onvoldoende garandeert dat de, in de koersnotitie “Over morgen”,
geformuleerde ambities kunnen worden verwezenlijkt.
Om meer grip te krijgen op:
1. de financiële gevolgen van formatieve en personele maatregelen;
2. en de begroting van de materiële uitgaven
is daarom tijdens de zomer van 2011 besloten de tot dan toe gebruikte formats te integreren.
Kort samengevat betekent dit dat de format op basis waarvan de personele begroting wordt bepaald,
geïntegreerd is met het format op basis waarvan de materiële uitgaven worden begroot.
Scholen krijgen een schoolbudget in euro’s dat voor wat betreft het personeelsbudget direct
gerelateerd is aan het aantal te verwachten leerlingen op de eerste dag van het nieuwe schooljaar en
voor wat betreft het materiële budget is gerelateerd aan het aantal leerlingen van 1 oktober
voorafgaand aan het betreffende te begroten kalenderjaar.
Dit laatste betekent ook dat er in 2011 een volgende stap is gezet in de richting van een
bekostigingssystematiek die niet meer uitgaat van het aantal leerlingen op teldatum 1 oktober van het
voorgaande jaar (T-1) maar van het aantal leerlingen dat de school bezoekt in het lopende schooljaar
(T=0). Voordeel hiervan is dat er op organisatieniveau eerder maatregelen genomen kunnen worden
die nodig zijn om de daling van het leerlingenaantal te kunnen opvangen.
Verder zijn de, met de invoering van lumpsum op 1 augustus 2006, geformuleerde uitgangspunten
voor de verdeling van de personele lasten ongewijzigd gebleven. Dit houdt in dat, hoewel de
lumpsumvergoeding voor loonkosten op schoolniveau wordt berekend en toegewezen, OPTIMUS
deze vergoeding op bestuursniveau is gaan beheren om op deze manier beter te kunnen waarborgen
dat de locaties minder worden geconfronteerd met verschillen in de GPL en de GGL.
5

In 2011 is gebleken dat er geen benoemingen hebben plaatsgevonden die het toegekende
formatiebudget hebben overschreden. Op organisatieniveau is het totaal van de toegekende
formatieruimte voldoende gebleken om aan de personele verplichtingen te voldoen.
Ook is in 2011 de aandacht binnen OPTIMUS primair onderwijs weer meer verschoven naar het
ontwikkelen van nieuw beleid ten koste van het onderhouden van (door de rechtsvoorgangers van de
organisatie) vastgesteld beleid. Na vijf jaar werken met 32 scholen onder een bestuur, is verder
gekeken naar de waarde van gemeenschappelijkheid in beleid.
Vanaf de start van het jaar is er binnen OPTIMUS gewerkt vanuit een nieuw, geactualiseerd
perspectief. Een perspectief gebaseerd op zowel de evaluatie van het eerste lustrum als een
vooruitblik op de te verwachten ontwikkelingen en maatschappelijke eisen in het tweede lustrum.
In het meerjarenperspectief “Over morgen” is de koers van de organisatie voor de komende vijf jaar
uitgezet en gespiegeld aan maatschappelijke tendensen en ontwikkelingen.
Het strategisch beleidsplan “Op weg naar over morgen” geeft vervolgens op onderdelen de ambitie
van de organisatie in die periode weer.
Dit verslag blikt terug op 2011, het eerste jaar van de planperiode. De organisatie verantwoordt zich
binnen het perspectief van de in het strategisch beleidsplan geformuleerde ambitie.
Omwille van consistentie en leesbaarheid gaat deze inleiding op het jaarverslag uit van dezelfde
verdeling van beleidsterreinen als het strategisch beleidsplan.
Per aandachtsgebied wordt hieronder aangegeven waar de organisatie in 2011 aan heeft gewerkt.
De resultaten die dit heeft opgeleverd zijn soms toegevoegd aan onderstaande opsomming maar
worden veelal nader uitgewerkt in de verschillende delen van dit verslag.
Governance en verantwoording
Ten gevolge van de terugtredende rol van de overheid worden bevoegdheden overgedragen aan
decentrale organisaties. De hieraan gekoppelde “verplaatsing” van maatschappelijke
verantwoordelijkheden leidt tot een fenomeen dat bekend staat als “maatschappelijk ondernemen”.
OPTIMUS wil een maatschappelijke onderneming zijn en zal (zich) hiervoor:
- In samenwerking met andere partners bijdragen aan de leefbaarheid van de maatschappij van
“morgen”;
- Maatschappelijk verantwoordelijk gedragen en zich laten leiden door de beginselen van
transparantie, integriteit en professionalisering;
- Legitimatie ontlenen aan maatschappelijke verankering en zich zowel verticaal als horizontaal
verantwoorden en
- Professionaliteit als basis beschouwen voor het leveren van maatschappelijke meerwaarde.
Om het bovenstaande te bereiken zijn in 2011 de volgende stappen gezet:
Op organisatieniveau:
- Het strategisch beleid van OPTIMUS is opgesteld en uitgevoerd met betrokkenheid van zowel
de totale eigen organisatie als de externe belanghebbenden.
- OPTIMUS heeft in- en extern onderbouwd aangegeven wat de organisatie, met welke reden,
welk doel, welke opbrengstverwachting en met de inzet van welke middelen, heeft gedaan.
Op schoolniveau:
- Scholen hebben, binnen de gemeenschappelijke visie van de organisatie, een herkenbaar en
duidelijk onderwijskundig profiel geformuleerd.
- Elke school voert de dialoog met de omgeving en voert gevalideerde
tevredenheidsonderzoeken uit onder de direct betrokkenen met een frequentie van niet
minder dan eens per twee jaar.
Optimale inzet van financiën en middelen
OPTIMUS ontwikkelt een duurzaam business model waaruit blijkt dat middelen en financiën doelmatig
en met de juiste maatvoering worden ingezet en waarmee objectief kan worden vastgesteld dat
middelen en financiën hebben bijgedragen aan het realiseren van kwalitatief goed en maatschappelijk
te verantwoorden onderwijs, verzorgd door vakbekwame en betrokken docenten.
Werkend in de richting van het bovenstaande zijn in 2011 de volgende stappen gezet:
6

Op organisatieniveau:
- OPTIMUS werkt volgens een beschreven cyclus financiële planning en control;
- De omvang van het eigen vermogen van OPTIMUS is gekoppeld aan de analyse van de
financiële risico’s.
- Er is begonnen met de ontwikkeling van een format/model waarmee inzicht verkregen wordt in
de financiële positie van OPTIMUS en waarin verschillende “bijstuurmogelijkheden”
herkenbaar zijn om de financiële stabiliteit te garanderen die nodig is om duurzaam kwaliteit
van onderwijs te kunnen aanbieden.
Op schoolniveau:
- Alle scholen hebben een integrale (financieel en personeel) schoolbegroting 2012.
- De schoolbegrotingen zijn geplaatst in een meerjarenperspectief en gebaseerd op de T=0
systematiek.
- Alle scholen hebben de functiemix in voldoende mate geïmplementeerd.
- De inzet van de financiële en personele middelen is gerelateerd aan de onderwijsinhoudelijke
keuzes van de school.
Passend onderwijs
2011 heeft in het teken gestaan van de invoering van het wetsvoorstel “passend onderwijs”. De
nieuwe regionale samenwerkingsverbanden zijn samengesteld en binnen die verbanden wordt
gewerkt aan een “dekkend en zoveel mogelijk thuisnabij” onderwijsaanbod voor iedere leerling.
Van elke school wordt verwacht dat de zorgcapaciteit helder in beeld wordt gebracht. Schoolbesturen
en samenwerkingsverbanden brengen vervolgens de zorgcapaciteit van de regio in beeld.
In 2011 zijn de volgende stappen gezet:
Op organisatieniveau:
- Alle scholen onder OPTIMUS zijn voorbereid op de invoering van Passend Onderwijs en
“ingedeeld” in het samenwerkingsverband 25-07 (Nijmegen e.o.) of 30-06 (Oss-Uden-Veghel).
- Op bestuursniveau is een inventarisatie gemaakt van het onderwijs- en zorgaanbod.
- OPTIMUS is bestuurlijk vertegenwoordigd in zowel samenwerkingsverband 25-07 (Nijmegen e.o.)
als 30-06 (Oss-Uden-Veghel).
Op schoolniveau:
- Scholen hebben hun zorgcapaciteit in een zorgprofiel vastgesteld of zijn hiermee in een
vergevorderd stadium.
- De zorgprofielen beschrijven de zorgcapaciteit in termen van basiszorg en breedtezorg.
- In het zorgprofiel is tevens de ambitie van scholen beschreven betreffende het uitbreiden c.q.
verder ontwikkelen van basis- en breedtezorg.
Burgerschap en de bijzondere identiteit
In de planperiode tot 2016 wordt een aanbod voor scholen ontwikkeld om, vanuit de bron van de
katholiek-christelijke traditie, te werken aan gewetensvorming bij kinderen.
Gewetensvorming die uitgaat van het “goede” in mensen zoals dat zichtbaar wordt in de beschrijving
van de kernwaarden die de organisatie hanteert.
Scholen verwoorden hoe burgerschap gekoppeld wordt aan de levensbeschouwelijke identiteit en
kunnen aangeven waar “het bijzondere” in de school zichtbaar is.
In 2011 is het volgende bereikt:
Op organisatieniveau:
- OPTIMUS is gestart met de ontwikkeling van een, op de kernwaarden van de organisatie
gebaseerd, structureel aanbod voor de ontwikkeling van burgerschapsvaardigheden. Dit
aanbod is gericht op de ontwikkeling van normbesef en de vaardigheden die nodig zijn om als
“gewetensvol burger” in een democratische rechtsstaat te kunnen functioneren.
7

Op schoolniveau:
- Elke school geeft in een identiteitsparagraaf opgenomen in hun schoolplan, aan hoe het
bestuurlijke kader rond levensbeschouwelijke identiteit wordt ingevuld.
- Elke school kan zich verantwoorden met betrekking tot de wijze waarop inhoud gegeven wordt
aan burgerschap.
Opbrengstgericht werken
De focus ligt op de opbrengsten van de kernvakken rekenen en taal. Ook in 2011 waren de reken- en
taalresultaten van de leerlingen een voorname indicator voor de kwaliteit van onderwijs.
OPTIMUS zet de in 2011 gerealiseerde opbrengsten vooral af tegen de ambitie van de organisatie,
zoals verwoord in het strategisch beleidsplan. Dit betekent dat er nog volop ruimte is voor verbetering.
De cijfers elders in dit verslag geven echter ook de voortgang aan ten opzichte van de vorige jaren en
maken duidelijk dat OPTIMUS als organisatie de vergelijking met andere schoolbesturen prima kan
doorstaan.
Op organisatieniveau:
- De opbrengsten op het gebied van rekenen en taal zijn met elke school geanalyseerd en per
school zijn afspraken vastgelegd over verbeteringsmogelijkheden en de te verwachten resultaten
daarvan.
- De resultaten zijn verder gestegen, 24 scholen (6 meer dan in 2010) hebben een CITO-
eindscore behaald die zich minimaal verhoudt tot de gemiddelde score van scholen met een
vergelijkbare leerlingpopulatie.
Op schoolniveau:
- Alle scholen hebben aan de hand van een plan van aanpak op een systematische en planmatige
wijze gewerkt aan het verbeteren van de opbrengsten;
- De kwaliteit van de instructie is verhoogd. Elke school werkt met groepsplannen en hanteert de
uitgangspunten van het handelingsgericht werken.
Professionalisering
Elke onderwijsprofessional kent de verplichting tot het besteden van 10% van de totale werktijd aan
deskundigheidsbevordering. Dit is immers in de arbeidsovereenkomst van elke medewerker
vastgelegd.
Uit (extern) onderzoek blijkt daarnaast dat de professionaliteit en deskundigheid van de docent het
meest substantieel bijdraagt aan kwaliteit van onderwijs. OPTIMUS zet daarom zwaar in op verdere
professionalisering van zowel de organisatie als de individuele medewerkers.
In 2011 heeft dit het volgende opgeleverd:
Op organisatieniveau:
- De organisatie heeft binnen de OPTIMUS-academie een professionaliseringsaanbod
samengesteld in relatie tot de speerpunten in het meerjarenperspectief en het strategisch
beleidsplan.
- De invoering van de functiemix is uitgebreid met het profiel “excellente leerkracht in de groep”.
- Het thema “professionalisering” is prominent onderdeel gaan uitmaken van het jaarplan
“HRM” waarin naast tussendoelen en activiteiten op het gebied van professionaliseringsbeleid,
ook de voornemens op het gebied van personeelsbeleid in brede zin zijn
ondergebracht.
Op schoolniveau:
- De door medewerkers jaarlijks af te leggen verantwoording t.a.v. de inhoud van de
deskundigheidsbevordering, is schriftelijk, in een bijlage bij het verslag van het formele
gesprek in het kader van de gesprekscyclus, vastgelegd.
- De gesprekkencyclus wordt conform het vastgestelde beleid op elke school doorlopen en
verantwoord tijdens het gesprek “kwaliteit en verantwoording” met het cvb.
- Elke leerkracht heeft een (digitaal) bekwaamheidsdossier.
8

Krimp en kwaliteit
Thuisnabij en maatschappelijk te verantwoorden onderwijs bieden in de wijken en dorpen waar dit bij
aanvang van deze planperiode al het geval is.
Om dit te bereiken zullen OPTIMUS-scholen nauw, constructief en creatief samenwerken met elkaar
en met andere, aan het primair onderwijs gerelateerde, organisaties.
Het vormen van combinaties of clusters van scholen ziet OPTIMUS als middel om ook de scholen in
kleine kernen verantwoord in stand te houden. Op het einde van deze planperiode zal daarom elke
OPTIMUS-school met minder dan 150 leerlingen deel uitmaken van een combinatie of cluster van
scholen.
Deze clusters en scholencombinaties worden geleid door één schoolleiding. De teams van de
verschillende scholen vormen formatief een eenheid waardoor de mogelijkheid ontstaat tot flexibele
en meer passende inzet van personeelsleden.
Hierdoor wordt enerzijds tegemoetgekomen aan het recht van elk kind om, zoveel mogelijk thuisnabij,
passend onderwijs te kunnen volgen.
Anderzijds wordt, vanuit een maatschappelijke optiek, op deze wijze bijgedragen aan de leefbaarheid
in kleine kernen en de sociale cohesie in en tussen dorpen en wijken.
Door transparant en duidelijk te zijn over wat scholen kunnen bieden en vooral door vraaggestuurd en
servicegericht onderwijs aan te bieden, wil OPTIMUS werken aan een imago dat aansluit bij de
verwachtingen van de bevolking in de regio.
Op organisatieniveau:
- In 2011 zijn er 12 scholen met een leerlingenaantal van < 150 ondergebracht in een cluster of
combinatie.
- Deze combinaties/clusters van scholen worden geleid door één directie.
Op schoolniveau:
- De scholen die al eerder deel uitmaakten van een cluster of combinatie hebben de
samenwerking aantoonbaar geïntensiveerd.
- De scholen die in 2011 voor het eerst deel zijn gaan uitmaken van een cluster of combinatie,
hebben gebruik gemaakt van de ervaringen van de scholen die hen zijn voorgegaan.
9

Doelstelling en kernactiviteiten van de organisatie
OPTIMUS primair onderwijs verzorgt primair onderwijs aan 4 tot 12 jarigen in het spreidingsgebied
Oss – Grave – Cuijk - Boxmeer – Landerd vanuit een katholieke / protestants-christelijke grondslag.
De missie van de instelling luidt:
OPTIMUS streeft ernaar om dynamisch, vol vertrouwen en in gezamenlijkheid te bouwen aan de
toekomst van allen die bij OPTIMUS betrokken zijn.
OPTIMUS doet dit door zoveel mogelijk kwaliteiten van leerlingen aan te spreken en deze samen met
hen tot ontwikkeling te brengen.
Zo groeien de leerlingen op tot communicatief sturende volwassenen die bijdragen aan de
leefbaarheid van de maatschappij van morgen.
Deze missie dragen wij uit door het aanbieden van onderwijs dat moet voldoen aan de volgende
doelstellingen:
1. De leerlingen beschikken aan het eind van hun basisschooltijd over kennis, inzicht en
vaardigheden, die voldoen aan de kerndoelen zoals geformuleerd in de Wet op het Primair
onderwijs. Daarmee hebben ze toegang tot het voor hen geadviseerde vervolgonderwijs.
2. De leerlingen beschikken over het vermogen en de bereidheid om samen te werken en om
zelfstandig kennis te verwerven en toe te passen.
3. De leerlingen kunnen goed functioneren in democratisch vormgegeven processen en met die
toerusting kunnen zij goed uit de voeten in alledaagse situaties en participeren in discussies
over actuele maatschappelijke thema’s.
4. De leerlingen vinden leren aantrekkelijk en noodzakelijk, zij hebben een leerhouding die zich
kenmerkt door nieuwsgierigheid en verwondering.
5. De leerlingen hebben motivatie en bereidheid opgebouwd om het beste uit zichzelf te halen.
6. De leerlingen hebben kennis van het uiteenlopen van onderlinge begaafdheden en de
mogelijke betekenis daarvan in de maatschappij. Zij kunnen daar respectvol mee omgaan.
In alle gevallen staat voorop dat iedere leerling deze kennis en deze vaardigheden naar eigen
vermogen ten volle heeft ontwikkeld.
Deze doelstellingen zijn vertaald in tactische en operationele doelstellingen. Voor de scholen zijn
schoolplannen opgesteld waarin de visie en missie van de organisatie concreet zijn uitgewerkt.
10

Juridische structuur en interne organisatiestructuur
Stichting OPTIMUS primair onderwijs is een stichting waaronder 32 scholen voor basisonderwijs
ressorteren. Het betreft 31 scholen met regulier basisonderwijs en 1 school voor speciaal
basisonderwijs.
11
Scholen OPTIMUS op BRIN-nummer
BRIN-nummer School Plaats
00EB BS. "Het Telraam" Oeffelt
03GL PCO BS. "De Wegwijzer" Grave
03MA BS. "Klimop" Megen
03QO BS. "'t Schrijverke" Herpen
04FQ BS. "De Bongerd" Gassel
04VT BS. "De Zevensprong" Cuijk
05GK BS "De Waai" Cuijk
05JE BS. "Den Omgang" Schaijk
06VO BS. "De 4 Heemskinderen" Deursen
06VW BS. "Lindekring" Sint Agatha
06WZ BS. "De Linde" Macharen
06XB BS. "De Akkerwinde" Vianen
06XO BS. "Sint Jozef" Velp
06ZJ BS. "Sint Antonius Abt" Overlangel
07RI BS. "De Bongerd" Haps
07RZ BS. "Sint Lambertus" Haren
07SL BS. "De Kreek'l" Reek
07UN BS. "De Sprankel" Grave
07VP BS. "De Regenboog" Schaijk
08PW BS. "Dr. J. de Quay" Beers
08QG BS. "Onze Bouwsteen" Boxmeer
08XM BS. "De Bakelgeert" Boxmeer
08ZO BS. "De Regenboog" Cuijk
08ZT BS. "De Raamdonk" Grave
09WX BS. "De Ester" Escharen
10NZ BS. "De Weijerhof" Boxmeer
10YE BS. "Vlasgaard" Zeeland
11DH BS. "De Bolster" Sambeek
11LT BS. "Oventje" Zeeland
11PX BS. "De Schelven" Boxmeer
16UP BS. "De Bogaard" Ravenstein
20GB SG. Palet Boxmeer
De scholen zijn gelegen in de gemeenten Landerd, Oss, Grave, Cuijk en Boxmeer.
De rechtspersoonlijkheid van OPTIMUS primair onderwijs is een stichtingsvorm.
De stichting is opgericht op 1 januari 2006 en is ontstaan uit een aantal fusies van besturen van
scholen voor primair onderwijs in de regio.
OPTIMUS primair onderwijs heeft gekozen voor decentralisering van de organisatie:
verantwoordelijkheden en bijbehorende bevoegdheden worden zo diep mogelijk in de organisatie
gelegd.
Daaraan ligt de opvatting ten grondslag dat hoogopgeleide medewerkers, zoals leerkrachten, meer
bevrediging uit hun werk halen en beter werk leveren naarmate ze meer invloed hebben op de wijze
waarop en de condities waaronder ze hun werkzaamheden inrichten.

Daartoe geïnspireerd door het toenmalige bestuur is ervoor gekozen het model ‘policy governance’
van de Amerikaan John Carver als werkmodel te hanteren. Deze besturingsfilosofie moet zowel
tussen bestuurder en manager (schooldirecteur) als tussen schooldirecteur en leraar zijn specifieke
vertaling vinden.
De gedachte hierachter is dat een dergelijk organisatiemodel niet alleen tot betere beslissingen leidt,
omdat deze – binnen vastgelegde kaders – genomen worden door degenen die als professionals
verantwoordelijk zijn voor het resultaat van hun werk, maar ook tot grotere arbeidssatisfactie.
Op deze wijze wordt inhoud gegeven aan de – in het primair onderwijs vaak onderbelichte – scheiding
tussen besturen en managen/leidinggeven.
De besturingsfilosofie houdt voorts in dat er op elk niveau in de organisatie doelen worden
geformuleerd en indicatoren gekozen die een aanwijzing geven voor de mate waarin de doelen
worden gerealiseerd, en dat er binnen gestelde grenzen (‘piketpalen’) vrijheid en verantwoordelijkheid
bestaat om zelf keuzes te maken met betrekking tot de manier van werken. Beoogd wordt een vorm
van resultaatverantwoordelijkheid.
Vanaf 1 januari 2009 werkt OPTIMUS met een college van bestuur (cvb) en een raad van toezicht
(rvt). Hiermee is de door de overheid vereiste scheiding tussen besturen en toezichthouden organiek
aangebracht.
Het cvb is als bevoegd gezag verantwoordelijk voor het realiseren van de doelstellingen van de
organisatie. Hierbij wordt het cvb bijgestaan door stafmedewerkers met de portefeuilles personeel,
financiën/beheer en onderwijs.
De dagelijkse leiding van de scholen ligt in handen van de schooldirecteuren. De taken,
bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in de statuten, de notariële akte en de
reglementen van de rvt en het cvb. Schooldirecteuren leggen verantwoording af aan het cvb door
middel van rapportages in de gesprekscyclus "kwaliteit en verantwoording". De rapportages zijn
gericht op onderwijskundige ontwikkeling, resultaten van het onderwijs, personeel en financiën.
In 2011 is de discussie over het onderscheid tussen toezicht houden, besturen en leidinggeven verder
gevoerd. De ogenschijnlijk scherpe definiëring van alle drie deze rollen neemt niet weg dat er zich in
de praktijk situaties voordoen waarin partijen op zoek zijn naar “rolzuiverheid”.
Met name de discussie over de rol “representant van de gemeenschap” is, net als in 2010,
nadrukkelijk gevoerd.
Dit jaarverslag is geschreven vanuit de optiek dat het cvb van OPTIMUS, als bevoegd gezag van de
organisatie in dit document verantwoording aflegt over het gevoerde beleid en de behaalde resultaten
in 2011.
De rvt heeft toegezien op een gedegen en zorgvuldige uitvoering van deze rol / taak.
12

Leerlingen
Leerlingaantallen
Het aantal leerlingen in Noord-Oost-Brabant, en daarmee het aantal OPTIMUS leerlingen, daalt. De
verschillende prognose-berekeningen komen weliswaar met verschillende cijfers maar trekken wel
allen deze conclusie.
Dit gegeven wordt bevestigd door de cijfers van de afgelopen jaren.
Onderstaande gegevens maken duidelijk om welke aantallen en effecten het gaat.
Gewicht Geen Geen 1,2 0,3 Totaal
Leeftijd 4 -7 jaar 8 jaar e.o. gewicht gewicht per school
Het Telraam 116 113 1 4 229
De Wegwijzer 41 37 2 5 78
Klimop 66 93 2 16 159
t Schrijverke 111 141 1 56 252
De Bongerd Gassel 48 62 1 11 110
De Zevensprong 74 95 12 23 169
De Waai 229 220 1 0 449
Den Omgang 138 170 2 31 308
De 4 Heemskinderen 33 45 0 2 78
Lindekring 26 55 0 0 81
De Linde 26 28 0 7 54
De Akkerwinde 53 80 0 10 133
St. Jozef 45 69 10 8 114
St. Antonius Abt 15 27 0 1 42
De Bongerd Haps 98 173 0 37 271
St. Lambertus 20 43 2 4 63
De Kreek'l 66 67 2 4 133
De Sprankel 146 177 10 13 323
De Regenboog Schaijk 181 194 3 18 375
Dr. J. de Quay 61 96 0 0 157
Onze Bouwsteen 84 92 0 5 186
De Bakelgeert 70 83 11 6 153
De Regenboog Cuijk 111 164 46 36 275
De Raamdonk 107 120 21 20 227
De Ester 65 73 10 5 138
De Weijerhof 67 73 3 2 140
Vlasgaard 169 182 5 29 351
De Bolster 71 76 0 0 147
Oventje 27 43 o 7 70
De Schelven 66 80 11 8 146
De Bogaard 99 101 2 2 200
Palet 45 71 0 10 116
2.574 3.143
5.717
Het aantal leerlingen per 1 oktober 2011 bedroeg 308 minder dan op 1 oktober 2010. In 2010 waren
er 160 leerlingen minder dan in 2009.
13

De verhouding tussen onderbouwleerlingen ten opzichte van het totaal aantal leerlingen is vanaf 2009
met 45,89%, via 44,37% in 2010, voor het eerst sinds jaren weer licht gestegen naar 45,02% in 2011.
OPTIMUS staat op het standpunt dat krimp niet gelijk staat aan verslechtering. Krimp wordt pas
vervelend als de financiële grondslag onder instellingen wordt aangetast, zodanig dat voorzieningen
niet meer te handhaven zijn of als instellingen de kwaliteit van hun prestaties niet meer kunnen
garanderen.
Voor OPTIMUS zijn de volgende twee vragen relevant:
• wat zijn de te verwachten financiële gevolgen van een daling van het aantal leerlingen;
• wat zijn de mogelijke gevolgen van een daling van het aantal leerlingen voor de kwaliteit van het
aangeboden onderwijs?
De gestelde vragen kunnen op dit moment in dit document niet in detail worden beantwoord.
Waar het om gaat, is om grip te krijgen op het vraagstuk hoe de zaken met elkaar verbonden zijn.
Wanneer wordt krimp in leerlingaantallen een bedreiging voor de kwaliteit van onderwijs van een
school?
De afname van het aantal leerlingen heeft een direct gevolg op de kwaliteit van het aangeboden
onderwijs wanneer er te kleine scholen vanuit onderwijskundig oogpunt ontstaan. Scholen die op
termijn niet voldoende massa hebben kunnen hun lange termijnkwaliteit niet voldoende garanderen.
Er kan een negatieve spiraal ontstaan rond deze scholen.
OPTIMUS heeft vastgelegd dat zij vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid streeft naar
behoud van de huidige onderwijsvoorzieningen. Waar krimp in de verstedelijkte gebieden niet snel tot
een significante aantasting van de voorzieningenstructuur zal leiden, kan krimp in de landelijke
gebieden op termijn wel tot een verschraling van het aanbod leiden. In bijvoorbeeld de kleine kernen
van de gemeente Oss is aandacht geboden met betrekking tot het vraagstuk van kwantiteit en
kwaliteit in relatie tot de ambitie van OPTIMUS met betrekking tot bereikbaarheid en beschikbaarheid.
In het inmiddels gepubliceerde meerjarenperspectief “Over morgen” geeft het cvb aan hoe en waarom
de onderwijsvoorzieningen in de kleine kernen tot 2016 gehandhaafd blijven.
14

Uitstroomgegevens
Onderstaande tabel bevat de uitstroomgegevens van de leerlingen naar de diverse vormen van
voortgezet onderwijs in 2011.
15
Uitstroom 2011 VWO HAVO VMBO-T VMBO anders Anders Totaal
00EB het Telraam 9
03GL De Wegwijzer 1
03MA Klimop -
03QO t Schrijverke 4
04FQ De Bongerd Gassel 1
04VT De Zevensprong 1
05GK De Waai 8
05JE Den Omgang 5
06VO De 4 Heemskinderen 3
06VW De Lindekring 1
06WZ De Linde -
06XB De Akkerwinde 3
06XO St. Jozef 2
06ZJ St. Antonius Abt -
07RI De Bongerd Haps 6
07RZ St. Lambertus -
07SL De Kreek'l 2
07UN De Sprankel 4
07VP De Regenboog Schaijk 6
08PW Dr. Jan de Quay 7
08QG Onze Bouwsteen 4
08XM De Bakelgeert 6
08ZO De Regenboog Cuijk 2
08ZT De Raamdonk 3
09WX De Ester -
10NZ De Weijerhof 6
10YE Vlasgaard 9
11DH de Bolster 2
11LT Oventje 1
11PX de Schelven 3
16UP De Bogaard 9
20GB SG Het Palet -
-
15
2
5
9
5
9
30
8
1
3
3
3
8
4
13
4
6
7
10
9
8
8
8
8
8
6
16
3
3
1
10
8
7
7
10
4
2
11
31
3
2
2
2
9
3
8
4
9
15
24
7
8
12
10
8
4
6
20
7
1
7
12
2
-
10
2
7
7
2
11
10
6
5
5
4
4
5
3
24
2
5
3
15
5
4
2
15
5
6
1
9
20
10
15
12
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2
1
1
1
11
42
12
19
32
12
23
59
51
12
11
9
12
24
10
51
10
22
30
55
28
24
28
35
24
18
19
54
32
5
22
46
25

Zorgleerlingen
De term zorgleerlingen doet vermoeden dat er een groep leerlingen is die zorg behoeft, alsof dat niet
geldt voor alle leerlingen. Vooruitlopend op dat wat “passend onderwijs” gaat betekenen voor
schoolbesturen, staat OPTIMUS op het standpunt dat iedere leerling die zorg moet krijgen die nodig is
om zich zo goed mogelijk te ontwikkelen.
Omdat diverse scholen van OPTIMUS de enige aanbieder van primair onderwijs in dorpen of
gemeenschappen zijn, staat OPTIMUS een brede zorgcapaciteit voor. Onderstaand overzicht geeft
per school aan voor welke kinderen in 2011 een budget in het kader van Leerling Gebonden
Financiering (LGF) is toegekend.
06XB Akkerwinde 4
06XO St. Jozef -
06ZJ Antonius Abt -
07RI De Bongerd Haps 3
07RZ St. Lambertus 1
07SL De Kreek'l 2
07UN De Sprankel 7
07VP De Regenboog Schaijk 15
08PW Dr. Jan de Quay 3
08QG Onze Bouwsteen 4
08XM De Bakelgeert 3
08ZO De Regenboog Cuijk 7
08ZT De Raamdonk 1
09WX De Ester 2
10NZ De Weijerhof -
10YE Vlasgaard 25
11DH De Bolster 1
11LT Oventje 1
11PX De Schelven 2
16UP De Bogaard 5
20GB SG Palet 11
Leerlingenstromen en verzuimpercentages
16
133
114
42
271
63
133
323
375
157
176
153
275
227
138
140
351
147
70
146
200
116
3,01%
0,00%
0,00%
1,11%
1,59%
1,50%
2,17%
4,00%
1,91%
2,27%
1,96%
2,55%
0,44%
1,45%
0,00%
7,12%
0,68%
1,43%
1,37%
2,50%
9,48%
De doorstroming van de leerlingen op de OPTIMUS-scholen is in ook in 2011 ruim binnen de norm
van 4% gebleven. In totaal was op 1 oktober 2011 2,56% van de leerlingen 12 jaar of ouder.
De verzuimpercentages op de verschillende scholen verhouden zich tot landelijke gemiddelden en
geven daarom geen aanleiding tot opmerkingen in dit jaarverslag.
Met betrekking tot de adviezen naar het voortgezet onderwijs blijkt dat de leerlingen van de scholen
van OPTIMUS in meer dan 98% van alle gevallen zijn toegelaten tot de hen geadviseerde vorm van
voortgezet onderwijs.
Naast bovenstaand gegeven wil OPTIMUS zicht houden op de ontwikkeling van de leerlingen in de
onderbouw van het voortgezet onderwijs. De hoeveelheid “op- en afstroom” tijdens die periode geeft
immers een indicatie met betrekking tot “de juistheid” van het advies vanuit de basisschool.
Op grond van de terugkoppelingsgegevens van ongeveer de helft van het aantal scholen voor
voortgezet onderwijs die leerlingen van OPTIMUS-scholen betrekken, blijkt dat na twee jaar
voortgezet onderwijs, iets meer dan 90% van de leerlingen van OPTIMUS-scholen nog steeds het
type onderwijs volgt dat door de basisschool geadviseerd is. Bij de leerlingen voor wie dit niet geldt is
bij 25% sprake van “opstroom” en bij 75% sprake van “afstroom”.

Onderwijsprestaties
Over het jaar 2011 is in een rapportage door het cvb verantwoording afgelegd over de kwaliteit van
het onderwijs (17-10-’11). Deze rapportage is gerelateerd aan de doelstellingen van de organisatie en
bestaat uit een presentatie en een verantwoordingsdocument. De opbrengsten t.a.v. het onderwijs
werden in de presentatie als volgt samengevat:
- 31 scholen een basisarrangement (groen), 1 school een aangepast arrangement (rood)
- CITO Eindtoets:
17
o Gemiddelde score is 535,1 (stijgt 0,1 punt t.o.v. 2010)
o 24 scholen scoren min. voldoende (was 18 in 2010)
- Tussenresultaten:
o 29 scholen scoren min. voldoende (was 27 in 2010)
- Uitstroom VO:
o 13% VWO, 27% HAVO, 58% VMBO, 2% PRO / (V)SO
o instroom VMBO neemt (iets) af
o betrouwbare adviezen
o afstroom na 2 jaar
In het verantwoordingsdocument heeft het cvb de volgende conclusies geformuleerd t.a.v. de
doelstellingen van de organisatie:
- De resultaten van leerlingen van OPTIMUS-scholen liggen op het einde van de
basisschoolperiode minimaal op het niveau dat verwacht mag worden. De leerlingen van
OPTIMUS-scholen hebben in iets meer dan 98% van de gevallen toegang tot het voor hen
geadviseerde type vervolgonderwijs.
- OPTIMUS-scholen besteden voldoende aandacht aan zelfstandigheid van kinderen.
- De sociale vaardigheden van leerlingen van OPTIMUS-scholen liggen op een
bovengemiddeld niveau. Het vermogen tot samenwerken is bij de leerlingen dan ook goed
ontwikkeld.
- OPTIMUS-scholen zijn hun onderwijs zodanig aan het inrichten, dat leerlingen kennis en
vaardigheden ten volle kunnen ontwikkelen, naar eigen vermogen. Dit blijft een aandachtspunt
in de komende jaren, waarbij specifiek aandacht wordt besteed aan het omgaan met
verschillen.
- Leerlingen van OPTIMUS-scholen kunnen respect opbrengen voor andere levenswijzen en
zijn bekend met normen en waarden als tolerantie en solidariteit.
- OPTIMUS-scholen besteden in hun leerstofaanbod voldoende tijd en aandacht aan de vakvormingsgebieden
levensbeschouwing en geestelijke stromingen.
- Op de OPTIMUS-scholen wordt regelmatig aandacht geschonken aan actuele
maatschappelijke thema’s, m.n. door middel van het voeren van (kring-) gesprekken.
- D.m.v. methodes en projecten is er op de OPTIMUS-scholen structureel aandacht voor
aspecten van ontwikkelingswerk en de hierbij relevante thema’s.
- Op de OPTIMUS-scholen is er expliciet aandacht voor aspecten van de Europese
ontwikkeling.
- Alle OPTIMUS-scholen hebben permanent aandacht voor pesten en de consequenties ervan.
Deze aandacht staat in het teken van het voorkomen van pestgedrag.
- De leerlingen op de OPTIMUS-scholen respecteren de bestaande verschillen in aanleg en
begaafdheid.
- De (bovenbouw-)leerlingen op de OPTIMUS-scholen hebben enige kennis van en
onderscheiden vormen van verslaving en de hieraan verbonden risico’s.

- Op de OPTIMUS-scholen worden de leerlingen gestimuleerd om de eigen mogelijkheden en
capaciteiten ten volle in te zetten en te gebruiken.
- De leerlingen op de OPTIMUS-scholen gaan over het algemeen graag naar school en willen
zich ontwikkelen.
Deze conclusies werden onderbouwd in een bijbehorende presentatie, waarin onder meer
onderstaande overzichten waren opgenomen. De inspectie van het onderwijs beoordeelt de
onderwijskwaliteit op 31 scholen als voldoende. Deze scholen hebben een zgn. basisarrangement.
Bij een kwaliteitsonderzoek op Den Omgang in Schaijk van 21 december 2010 heeft de inspectie
geconstateerd dat de eindopbrengsten voor het derde achtereenvolgende jaar van onvoldoende
niveau waren. Dat was reden om de school m.i.v. 26 januari 2011 een aangepast arrangement toe te
kennen. (Inmiddels is bekend dat aan Den Omgang per 1 maart 2012 weer een basisarrangement
Is toegekend).
Onderstaand overzicht toont aan dat de resultaten op het eind van de schoolloopbaan van de
leerlingen door de inspectie op 31 scholen als voldoende worden beoordeeld.
resultaten resultaten
eind tussentijds
00EB het Telraam v v
03GL De Wegwijzer v v
03MA Klimop v v
03QO t Schrijverke v v
04FQ De Bongerd Gassel v v
04VT De Zevensprong v v
05GK De Waai v v
05JE Den Omgang o v
06VO De Vier Heemskinderen v v
06VW Lindekring v v
06WZ De Linde v v
06XB Akkerwinde v v
06XO St. Jozef v v
06ZJ Antonius Abt v v
07RI De Bongerd Haps v v
07RZ St. Lambertus v v
07SL De Kreek'l v v
07UN De Sprankel v v
07VP De Regenboog Schaijk v v
08PW Dr. Jan de Quay v v
08QG Onze Bouwsteen v v
08XM De Bakelgeert v v
08ZO De Regenboog Cuijk v v
08ZT De Raamdonk v v
09WX De Ester v v
10NZ De Weijerhof v v
10YE Vlasgaard v v
11DH De Bolster v v
11LT Oventje v v
11PX De Schelven v v
16UP De Bogaard v v
20GB SG Palet v v
De tussenresultaten waren in 2011 op alle scholen van voldoende kwaliteit.
Het volgende overzicht geeft een beeld van de resultaten van de Cito-eindtoets over de laatste vier
schooljaren.
18

Resultaten CITO Eindtoets
19
2008 2009 2010 2011 gemiddelde
00EB het Telraam 539,8 541,1 539,0 538,3 537,1
03GL De Wegwijzer 533,3 537,9 536,2 532,6 534,2
03MA Klimop 531,4 536,2 536,8 535,7 534,9
03QO t Schrijverke 535,4 537,2 539,0 533,8 535,2
04FQ De Bongerd Gassel 537,4 537,5 536,6 536,0 535,5
04VT De Zevensprong 534,6 533,7 531,8 534,0 533,2
05GK De Waai 534,5 534,9 535,3 535,8 534,4
05JE Den Omgang 533,9 534,0 532,1 533,3 535,6
06VO De Vier Heemskinderen 534,8 532,9 532,5 532,9 533,8
06VW Lindekring 534,3 536,4 534,8 535,3 534,0
06WZ De Linde 539,5 534,3 528,1 540,2 536,9
06XB Akkerwinde 533,5 533,2 536,4 538,1 534,8
06XO St. Jozef 532,7 537,5 537,8 535,4 536,5
06ZJ Antonius Abt 537,0 534,5 529,5 531,6 532,7
07RI De Bongerd Haps 531,1 533,7 538,5 533,1 535,0
07RZ St. Lambertus 544,9 537,4 540,4 537,1 536,6
07SL De Kreek'l 538,3 536,2 534,6 534,3 535,8
07UN De Sprankel 537,0 534,6 533,2 537,9 534,8
07VP De Regenboog Schaijk 538,3 536,6 537,0 537,4 537,3
08PW Dr. Jan de Quay 540,0 536,6 533,6 534,1 535,6
08QG Onze Bouwsteen 538,4 535,6 531,2 534,6 535,0
08XM De Bakelgeert 539,1 539,7 535,6 536,8 537,8
08ZO De Regenboog Cuijk 530,4 531,2 530,4 529,0 531,9
08ZT De Raamdonk 533,8 531,8 530,8 533,4 533,2
09WX De Ester 537,9 533,9 531,5 534,9 535,2
10NZ De Weijerhof 543,0 538,7 535,5 539,0
10YE Vlasgaard 529,2 534,3 532,7 535,6 534,1
11DH De Bolster 539,7 538,6 535,7 528,2 535,0
11LT Oventje 536,7 541,6 539,9 544,0 537,7
11PX De Schelven 527,0 535,9 537,7 530,6 531,0
16UP De Bogaard 536,8 535,0 538,3 534,5 535,2
20GB SG Palet
Een en ander betekent dat het cvb van OPTIMUS mogelijkheden ziet om zowel de eind- als
tussenopbrengsten van enkele scholen verder te verbeteren.
De onderwijsinspectie kwalificeert de opbrengsten van een school als onvoldoende wanneer de
eindresultaten van deze school drie jaar achtereen onder de ondergrens van de inspectie blijven. In
2011 is er één school die drie jaar onder de inspectienorm is gebleven. Bovendien zijn er veel scholen
die eenmaal en in een enkel geval twee keer onder deze norm hebben gescoord.
Het meerjarenperspectief “Over morgen” geeft aan dat goede prestaties op de kernvakken
rekenen/wiskunde en taal/lezen een “must” zijn voor elke OPTIMUS-school.
Het beleid is er daarom op gericht dat structurele verbeterplannen t.a.v. eind- en/of
tussenopbrengsten worden geïmplementeerd op scholen die in enig jaar onder de inspectienorm
scoren. Doel hiervan is te garanderen dat de opbrengsten op elke OPTIMUS-school structureel op het
niveau ligt dat verwacht mag worden op basis van de kenmerken van de leerlingenpopulatie.
Daarmee voorkomen we tegelijkertijd dat scholen een aangepast arrangement toegekend krijgen,
waarmee de kwaliteit van het onderwijs als zwak wordt beoordeeld.

Kwaliteitszorg
Alle scholen onder bestuur van OPTIMUS werken planmatig aan de verbetering van de
onderwijskwaliteit. Op schoolniveau worden hier verschillende instrumenten voor gehanteerd.
Het cvb is in 2009 gestart met de gesprekscyclus “kwaliteit en verantwoording”.
Deze gesprekscyclus is enerzijds bedoeld om de kwaliteit van onderwijs op de verschillende scholen
in beeld te brengen. Anderzijds wordt in deze gesprekken de vertaalslag gemaakt van “dat wat de
maatschappij vraagt van het onderwijs” naar “hoe ziet een belanghebbende dat terug in de school of
de groep”. In 2011 zijn de gesprekken in deze cyclus voortgezet. Inmiddels is elke school minstens
drie keer bezocht in dit kader.
Achtergrond kwaliteit en verantwoording
In dit gedeelte wordt een korte samenvatting gegeven van de werkwijze voor de gesprekken tussen
cvb en de schooldirecteur in het kader van kwaliteit en verantwoording.
Rollen van college van bestuur
Het cvb heeft 3 verschillende rollen die zij moet invullen. Het gaat hierbij om:
1. het toetsen van de verwachtingen van de maatschappij of gemeenschap aan wat het
onderwijs biedt;
2. het vormgeven van goed werkgeverschap en
3. fungeren als klankbord voor de schooldirecteur.
Deze drie verschillende rollen leiden ook tot verschillende focussen tijdens het gesprek met de
schooldirecteur.
Doel gesprek
Idealiter heeft het gesprek een win-win functie. Voor het cvb is het doel het zicht hebben op de
ontwikkeling van de school, op een aantal aandachtsgebieden (zie overzicht volgende pagina). Voor
de schooldirecteur is het doel het toetsen van het schoolbeleid aan het OPTIMUS-beleid en een
kritische kijk op waaraan en hoe de school aan het werk is.
Gespreksvoering
Van de schooldirecteuren wordt verwacht dat zij inzicht geven in de wijze waarop de school werkt en
welke ontwikkelingen zijn ingezet. De opdracht van het cvb is zelf te zorgen om de aandachtspunten
waar zij zicht op willen hebben aan te kaarten. Om dit proces te vergemakkelijken is in het schema op
de volgende pagina aangegeven wie wat vanuit welke rol op de agenda wil hebben.
Het proces van verantwoording doorloopt in onze huidige gedachten van onder naar boven een
natuurlijke volgorde.
1. het gesprek;
2. aandacht;
3. Zelfreflectie en zelfkritiek en
4. verbinden van cijfers (objectieve criteria, kengetallen) aan verhalen (interpretatie, verbinding,
consistentie).
De voorwaardelijkheid voor kwaliteit en verantwoording hebben betrekking op de volgende
onderdelen:
1. Personeelsbeleid: mobiliteit, kwaliteit personeel, beloning, carrièremogelijkheden, gezonde
samenstelling teams, sterke directeur.
2. Financieel beleid: ruimte om te ondernemen, investeren, budgetteren = keuzes maken en
onderbouwen.
3. Onderwijskundig beleid: kwaliteit van het onderwijsproces. Wat gebeurt er in de groep, doen
de leerkrachten recht aan de leerlingen? Beleidsterrein is daarmee wel zachter want vergt
meer afstemming met leerlingenpopulatie.
De onderleggers kunnen zowel kaderstellend van bovenaf komen alsmede onderaf in termen van
verantwoording.
20

Documentatie
Documenten en gegevens (indien voorhanden):
1. Schoolplan
2. Jaarplan
3. Jaarverslag
4. Kengetallen (bijv. cijfers SPOM-monitor, CITO-toetsresultaten voor alle leerjaren,
personeelsopbouw, ziekteverzuim, klachtenregistratie etc.)
5. Tevredenheidsonderzoeken (vragenlijsten ouders, leerlingen en personeel)
6. Financiële overzichten
7. Samenvattingen functioneringsgesprekken / doelstellingengesprekken
8. Samenvatting voorbereidingsgesprek over Verantwoording en Kwaliteit.
Evalueren
Op grond van de evaluatie van de gesprekscyclus in 2009 en 2010 zijn in 2011 weer enkele
aanpassingen aangebracht. Voornaamste aanpassing is de nadruk op relatie tussen de speerpunten
genoemd in het strategisch beleidsplan van de organisatie en de inhoud van de schoolplannen.
Afhandeling klachten
In 2011 is in 8 gevallen door ouders een beroep gedaan op de externe vertrouwenspersoon van
OPTIMUS. In 6 andere situaties is de hulp van de externe vertrouwenspersoon ingeschakeld op
verzoek van een leerkracht of directeur.
Het jaarverslag van de externe vertrouwenspersoon maakt melding van het feit dat al deze situaties
na bespreking of bemiddeling zijn opgelost. In 3 situaties heeft dit tot gevolg gehad dat ouders
gekozen hebben voor een andere school voor hun kind(eren).
Er zijn in 2011 geen formele klachten ingediend tegen OPTIMUS bij de landelijke klachtencommissie
voor het katholiek onderwijs in Den Haag.
21

Kengetallen
Kengetallen an sich hoeven nog niets te zeggen over kwaliteit, vaak wel over de omvang van iets. En
in welke fase worden de kengetallen nu door de scholen gebruikt: bij de analysefase (bewijs voor de
ingezette activiteiten of middelen), bij de ontwikkelingsfase (de investering van geld of personeel) of
als resultaat (de gewenste groei of juist daling van bepaalde kengetallen). Welke kengetallen zijn er
en welke zijn nu bruikbaar? Hieronder een overzicht, zonder uitputtend te zijn:
Onderwijskundig beleid Toetsresultaten
Instroom, doorstroom, uitstroom
Gewichten
Aantal zorgleerlingen per niveau
Aantal meldingen SMW
Aantal leerlingen met LGF
Waardering ouders, personeel en leerlingen voor het
geboden onderwijs
Aantal leerlingen per klas
Aantal boeken per klas
Personeelsbeleid Aantal scholingsdagen per leerkracht
Aantal ziekmeldingen per jaar
Aantal nieuwe leerkrachten
Percentage leerkrachten ouder dan 55
Aantal deeltijd
Aantal BAPO
Aantal mobiliteit
Tevredenheid
WTF IB en RT samen
Financieel beleid en beheer Uitgaven en inkomsten
Reserveringen
Investeringen in gebouw
Investering in PR
Kosten aanschaf methodes
22

Bedrijfsvoering
Personeelsbeleid
Integraal Personeelsbeleid binnen OPTIMUS primair onderwijs is gestoeld op een aantal wettelijke
kaders en een aantal kaders en afspraken op stichtingsniveau.
Binnen deze kaders en afspraken krijgen de scholen de vrijheid om IPB uit te voeren.
De directies van de scholen zijn binnen hun integraal leiderschap verantwoordelijk voor het
vormgeven van IPB op hun school.
Wettelijke kaders:
1. de Wet op het Primair Onderwijs (WPO);
2. de Wet op beroepen in het Onderwijs (Wet BIO) en
3. de afspraken zoals vastgelegd in de CAO-PO.
Bestuurskaders:
1. de door het cvb geformuleerde doelstellingen van de organisatie en
2. het door het cvb vastgestelde functiehuis.
Afspraken/kaders op stichtingsniveau:
1. vanuit het individuele perspectief zijn de loopbaanwaarden van het individu vertrekpunt.
2. vanuit het organisatieperspectief zijn de doelstellingen van de stichting vertrekpunt.
3. We hanteren vier competentiesoorten:
I algemeen
II functiespecifiek
III schoolspecifiek
IV taak specifiek
I, II en IV worden op stichtingsniveau vastgesteld en III op schoolniveau.
4. Er mag bij III één schoolspecifieke (8-ste) competentie worden toegevoegd. Het is ook mogelijk
om aan de zeven reeds beschreven competenties indicatoren toe te voegen.
5. Voor het definiëren van functiespecifieke competenties van leraren gaan we uit van de door het
Samenwerkingsorgaan Beroepskwaliteit Leraren (SBL) ontwikkelde competentieprofiel.
6. Voor het definiëren van functiespecifieke competenties van directeuren gaan we uit van het door
de Nederlandse Schoolleidersacademie (NSA) ontwikkelde competentieprofiel.
7. Voor elke binnen de stichting voorkomende functie en taak is in het functiehuis een
competentieprofiel beschikbaar.
8. We hanteren de systematische gesprekscyclus, bestaande uit:
- (self)assessment
- observatie
- doelstellingengesprek
- opstellen en uitvoeren van een POP
- tweede observatie
- POP-gesprek
- functioneringsgesprek
- beoordelingsgesprek
9. De volledige gesprekscyclus heeft een doorlooptijd van maximaal 2 jaar.
10. Op stichtingsniveau moet de discussie over beoordelingsgesprekken nog gaan plaatsvinden.
11. Elke school kan zelf instrumenten ontwikkelen en gebruiken, maar kan vanzelfsprekend ook
reeds bestaande instrumenten inzetten.
12. De directeuren zijn verantwoordelijk voor het proces op schoolniveau. Het cvb is
verantwoordelijk voor het proces op stichtingsniveau.
13. De directeuren leggen periodiek aan het cvb verantwoording af over het gevoerde IPB-beleid.
14. Het cvb rapporteert jaarlijks aan de rvt.
23

Het functiehuis van OPTIMUS primair onderwijs:
In 2009 is de start gemaakt voor het nieuwe functiehuis van OPTIMUS. Bij het tot stand komen van dit
jaarverslag constateren we dat de implementatie van de functiemix volgens plan verloopt. Dit houdt in
dat ongeveer 10% van de leerkrachten van OPTIMUS inmiddels is benoemd in een zgn. LB-functie.
Bijgaand een omschrijving van het doel en de verwachtingen betreffende het functiehuis.
Het functiehuis:
draagt bij aan het realiseren van de missie en doelen van de organisatie;
draagt bij aan flexibel inspelen op nieuwe taken en uitdagingen;
stimuleert mobiliteit van de medewerkers;
dient als basis voor de competentieontwikkeling van medewerkers;
biedt loopbaanperspectief voor alle medewerkers;
draagt bij aan een verantwoorde toewijzing en afstemming van de taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden van medewerkers;
draagt bij aan het ontwikkelen en benutten van innovatieve capaciteiten van de organisatie;
sluit aan bij de afspraken die de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) met de
sociale partners heeft gemaakt over functiedifferentiatie, vertaald in het convenant Actieplan
Leerkracht Nederland (april 2008).
Op basis van bovenstaande argumenten is voor de basisscholen van OPTIMUS primair onderwijs
gekozen voor een functiehuis met drie categorieën personeel:
1. directiefuncties;
2. onderwijsgevende functies;
3. onderwijsondersteunende functies, met / zonder lesgevende of behandeltaken.
Scholen kunnen de normfuncties hanteren zoals deze in de CAO-PO en het Kaderbesluit rechtspositie
PO zijn beschreven.
Daarnaast zijn er op stichtingsniveau een aantal andere functies vastgesteld. Hierbij zijn taken die tot
de normfunctie behoorden verzelfstandigd of met taken uit andere normfuncties samengevoegd tot
een nieuwe functie.
De functies
De scholen van OPTIMUS primair onderwijs kunnen bij het vormgeven van hun organisatie en hun
formatiebeleid binnen het voor hen beschikbare formatiebudget gebruikmaken van de volgende
functies:
functie schaal OP/OOP
Directeur DB / DC OP
Excellente leraar LB OP
Ervaren leraar LA OP
Bekwame leraar LA OP
Vakleraar LA OP
Intern begeleider LB OP
Lerarenondersteuner 7 OOP
Onderwijsassistent 4 OOP
Administratief medewerker 4, 5, 6 OOP
Conciërge 3 OOP
Interieurverzorger 1 OOP
24

Binnen het SBO komen afwijkende functies voor, te weten:
functie schaal OP/OOP
Excellente leraar LC OP
Ervaren leraar LB OP
Bekwame leraar LB OP
Intern begeleider LC OP
Orthopedagoog 11 OOP
Psycholoog 11 OOP
Logopedist 8 OOP
Schoolmaatschappelijk werkende 8 OOP
In het nieuwe functiehuis zijn nieuwe functies opgenomen (bekwame leraar, ervaren leraar, excellente
leraar, intern begeleider, lerarenondersteuner) maar tegelijkertijd is de functie van adjunct-directeur
verdwenen.
Hieronder wordt uitgelegd waarom wij tot deze keuze zijn gekomen.
Waarom deze functies?
1. We krijgen door het nieuwe functiehuis met een beperkt aantal functies een eenduidige
functieopbouw binnen de 32 scholen van OPTIMUS. Dit maakt mobiliteit tussen scholen
makkelijker, hetgeen belangrijk is om een loopbaan in het onderwijs aantrekkelijk en inspirerend te
houden.
2. Het nieuwe functiehuis biedt een loopbaanperspectief voor leraren en onderwijsondersteuners, niet
alleen richting management maar ook binnen het eigen vakgebied. Zo doet de functie van
excellente leraar recht aan de grote meerwaarde die sommige leraren hebben voor hun school. Zij
hebben naast de uitstekende prestaties in hun eigen klas, toegevoegde waarde voor de gehele
school. Hetzelfde geldt voor excellent functionerende onderwijsassistenten die kunnen doorgroeien
naar de functie van lerarenondersteuner.
3. Een ander voordeel van het functiehuis is, dat het scholen de mogelijkheid geeft om een manier
van onderwijzen te introduceren die verder gaat dan het traditionele leren (een groep leerlingen in
één klas met één leraar). Sommige scholen hebben hier al ervaring mee opgedaan en de andere
scholen krijgen met dit functiehuis kaders aangereikt die kunnen worden gebruikt bij het
vormgeven van eigentijds onderwijs.
4. Van het nieuwe functiehuis gaat een stimulerende werking uit. Medewerkers worden uitgedaagd
om te solliciteren naar een nieuwe functie als er een vacature is. Het is niet zo, dat elke
medewerker die voldoet aan de functie-eisen automatisch wordt benoemd in die functie. Er moet
een vacature zijn en, met inachtneming van de procedure werving en selectie, wordt de beste
kandidaat voor deze vacature geselecteerd en benoemd.
25

Personele bezetting
De opbouw van ons personeel per 31-12-2011:
Functie Deeltijd Voltijd Deeltijd Man Voltijd Man Eindtotaal
Vrouw Vrouw
Cvb 0 0 0 2 2
Adj. Directie 4 2 0 3 9
Directie 5 7 3 17 32
OOP 56 3 5 4 68
Leerkracht 305 98 10 55 468
Eindtotaal 370 110 18 81 579
Toelichting:
Het overzicht toont aan dat we per 1 januari 2012 32 directeuren in dienst hebben. Dit is
inclusief 7 medewerkers die niet structureel leiding geven aan een van de OPTIMUS scholen:
Directeur stafbureau 1 Detachering het Baken, 1
26
Oss
Directeur CPV 2 Medewerker stafbureau 1
Interim directeur 1 Detachering VIP 1
De opbouw van ons personeel per 31-12-2011, tijdelijke en vaste benoeming:
Functie Deeltijd Voltijd Deeltijd Voltijd Man Eindtotaal
Vrouw Vrouw Man
Cvb 0 0 0 2 2
Vaste benoeming 0 0 0 2 2
Adjunct directie 4 2 0 3 9
Vaste benoeming 4 2 0 3 9
Directie 5 7 3 17 32
Tijdelijke benoeming 3 0 0 0 3
Vaste benoeming. 2 7 3 17 29
OOP 56 3 5 4 68
Tijdelijke benoeming 5 0 1 1 7
Vaste benoeming 51 3 4 3 61
leerkracht 305 98 10 55 468
Tijdelijke benoeming 20 3 1 2 26
Vaste benoeming 285 95 9 53 442
Eindtotaal 370 110 18 81 579
Toelichting:
Onder voltijders verstaan we alle werknemers met een benoemingsomvang van WTF 1,0.
Onder tijdelijke benoeming verstaan we tevens werknemers met een benoeming voor
bepaalde tijd al dan niet met uitzicht op een benoeming voor onbepaalde tijd.

Personele inschaling
Schaal 01-01-2010 01-01-2011 31-12-2011
Aantal FTE Aantal FTE Aantal FTE
medewerkers
medewerkers
medewerkers
GEEN 2 2,00 2 2,00 2 2,0
01 26 9,34 26 9,53 22 7,36
03 7 5,44 6 4,67 6 4,67
04 24 12,48 25 12,72 24 11,95
05 4 2,53 5 2,69 4 3,22
06 4 3,24 3 1,85 2 1,40
07 1 1,00 0 0,00 0 0,00
08 3 1,24 3 1,24 3 1,24
09 0 0 1 1,00 0 0,00
10 2 1,61 2 1,61 2 1,61
11 4 2,56 4 2,28 4 2,28
12 1 0,90 1 0,90 1 1,00
13 0 0,00 1 1,00 1 1,00
AA 8 7,33 0 0,00 0 0,00
AB 3 2,85 11 10,19 9 8,19
DB 31 28,76 28 26,06 24 21,16
DC 4 4,00 4 4,00 7 7,00
LA 474 352,52 444 323,89 414 298,95
LB 27 19,21 44 33,39 54 41,68
Eindtotaal 625 457,02 610 439,03* 579 414,71
Toelichting:
Het aantal FTE tussen 01-01-2011 en 31-12-2011 is afgenomen met 439,03 – 414,71 =
24,32 FTE.
Het overzicht opbouw van ons personeel laat een afname van 31 werknemers zien. Dit wordt
veroorzaakt door:
- Beëindigen dienstverbanden op eigen verzoek (o.a. FPU, keuzepensioen) en niet op
eigen verzoek (o.a. WGA/WIA).
- Minder tijdelijk benoemden waaronder inzet van minder pool (DIP) vervangers.
De schaalomschrijving “geen” betreft de leden van het cvb die niet ingeschaald zijn conform
de schaalfuncties CAO-PO.
Schaal AA is vanaf 01-01-2011 niet meer opgenomen in het overzicht om dat de betreffende
werknemers (adjunct-directeuren) ingeschaald zijn in AB.
27

Werknemers per leeftijdscategorie:
Leeftijd 01-01-2010
28
Man Vrouw
Deeltijd Voltijd Deeltijd Voltijd
Eindtotaal
20 – 34 3 9 98 70 180
35 – 44 2 8 74 13 97
45 – 54 6 28 123 20 177
55 – 65 8 53 77 33 171
Eindtotaal 19 98 372 136 625
Leeftijd 01-01-2011
Man Vrouw
Deeltijd Voltijd Deeltijd Voltijd
Eindtotaal
20 – 34 1 9 107 58 175
35 – 44 2 8 74 9 93
45 – 54 5 23 110 18 156
55 – 65 13 53 88 32 186
Eindtotaal 21 93 379 117 610
Leeftijd 31-12-2011
Man Vrouw
Deeltijd Voltijd Deeltijd Voltijd
Eindtotaal
20 – 34 2 7 106 55 170
35 – 44 2 5 71 12 90
45 – 54 5 21 107 17 150
55 – 65 9 48 86 26 169
Eindtotaal 18 81 370 110 579
Toelichting:
De overzichten tonen aan dat het aantal werknemers per 31-12-2011 t.o.v. 01-01-2010 met 46
is afgenomen.
Het aantal deeltijders en voltijders zijn afgenomen.
Het aantal mannen alsmede het aantal vrouwen nam verder af.

Werknemers per leeftijdscategorie, tijdelijke en vaste benoeming per 01-01-2010
Leeftijd 01-01-2010
29
Man Vrouw
Deeltijd Voltijd Deeltijd Voltijd
Eindtotaal
20 - 34 3 9 98 70 180
Tijdelijke benoeming 0 0 16 7 23
Vaste benoeming 3 9 82 63 157
35 - 44 2 8 74 13 97
Tijdelijke benoeming 1 0 5 0 6
Vaste benoeming 1 8 69 13 91
45 - 54 6 28 123 20 177
Tijdelijke benoeming 0 3 7 0 10
Vaste benoeming 6 25 116 20 167
55 - 65 8 53 77 33 171
Tijdelijke benoeming 0 0 3 0 3
Vaste benoeming 8 53 74 33 168
Eindtotaal 19 98 372 136 625
Werknemers per leeftijdscategorie, tijdelijke en vaste benoeming per 01-01-2011
Leeftijd 01-01-2011
Man Vrouw
Deeltijd Voltijd Deeltijd Voltijd
Eindtotaal
20 - 34 1 9 107 58 175
Tijdelijke benoeming 0 1 18 2 21
Vaste benoeming 1 8 89 56 154
35 - 44 2 8 74 9 93
Tijdelijke benoeming 0 1 5 0 6
Vaste benoeming 2 7 69 9 87
45 - 54 5 23 110 18 156
Tijdelijke benoeming 0 0 8 0 8
Vaste benoeming 5 23 102 18 148
55 - 65 13 53 88 32 186
Tijdelijke benoeming 2 2 1 0 5
Vaste benoeming 11 51 87 32 181
Eindtotaal 21 93 379 117 610

Werknemers per leeftijdscategorie, tijdelijke en vaste benoeming per 31-12-2011
Leeftijd 31-12-2011
30
Man Vrouw
Deeltijd Voltijd Deeltijd Voltijd
Eindtotaal
20 - 34 2 7 106 55 170
Tijdelijke benoeming 2 0 23 0 25
Vaste benoeming 0 7 83 55 145
35 - 44 2 5 69 12 90
Tijdelijke benoeming 0 0 3 0 5
Vaste benoeming 2 5 66 12 85
45 - 54 5 21 107 17 150
Tijdelijke benoeming 0 0 3 0 3
Vaste benoeming 5 21 104 17 147
55 - 65 9 48 86 26 169
Tijdelijke benoeming 1 1 0 0 2
Vaste benoeming 8 47 86 26 167
Eindtotaal 18 81 370 110 579
Toelichting:
OPTIMUS primair onderwijs zet zich primair in voor behoud van werkgelegenheid van
personeel met een benoeming voor onbepaalde tijd. Indien vacature ruimte beschikbaar komt,
hanteren we de aanbiedingsvolgorde conform cao-po, bijlage IE.

Verzuimcijfers:
Gegevens van afgelopen jaar 01-01-2011 / 01-01-2012
Ziekteverzuim van afgelopen jaar exclusief
zwangerschapsverlof en exclusief vangnet
Aantal dagen verzuim
Lang verzuim
Kort verzuim
Aantal kosten
Aantal aanmeldingen
Aantal niet gedefinieerde ziekmeldingsoorzaken
Gemiddelde verzuimduur
Gemiddelde verzuimfrequentie
Hoogste verzuim bij
Betaald als malus aan het VVF
Afgelopen jaren
31
Verzuim% Aantal
dagen
Gem.
verzuimduur
4,92%
7.488 dagen
4,09%
0,43%
7.488 dagen * 315 euro per dag
Indirecte kosten niet meegenomen
396 keer
Gem.
verzuimfrequentie
Lang
verzuim
Kort
verzuim
melding
2011 4,92% 7.488 33,60 0,64 4,09 0,43 396
2010 5,96% 8.870 28,90 0,74 5,00 0,42 455
2009 6,45% 10.066 22,70 0,85 5,47 0,48 531
2008 5,72% 9.186 28,14 0,78 5,61 0,52 490
396
33,6 dagen
0,64 keer
55-64
Geen, verhouding declaratie-premie is 61%

Huisvesting
De voornemens op het gebied van huisvesting zijn in 2011 grotendeels ongewijzigd gerealiseerd.
In de gemeente Grave is uitgebreid onderzoek gedaan naar de meest optimale vorm van
onderwijshuisvesting. Binnen de context van de huisvesting van alle maatschappelijke voorzieningen,
is een onderwijshuisvestingsvisie geformuleerd.
Uitkomst hiervan is dat er zowel in Grave-Oost en in Grave-West integrale kindcentra gerealiseerd
zouden moeten worden, waarin de vier bestaande scholen in de kern Grave kunnen worden
gehuisvest.
Nadere uitwerking van deze visie heeft in 2011 geleid tot een concreet plan voor de nieuwbouw van
twee kindcentra. Dit plan is met alle direct betrokkenen opgesteld en voorziet in Grave-West in de
bouw van een complex waarin naast organisaties voor kinderdagopvang, peuterspeelzaalwerk en
wijkvoorzieningen ook de OPTIMUS-scholen De Wegwijzer en de Raamdonk moeten worden
ondergebracht. 2011 heeft vooral in het teken gestaan van de voorbereiding van de plannen.
De zorgelijke financiële situatie van de gemeente Grave zorgt jammer genoeg voor veel onzekerheid
m.b.t. de uiteindelijke realisering van dit ambitieuze project. Medio 2012 zal duidelijk worden of de
plannen ook werkelijk kunnen worden uitgevoerd.
Voor basisschool De Zevensprong in Cuijk is in 2011 wel duidelijk geworden dat de
nieuwbouwplannen uitgevoerd gaan worden. Ook hier wordt een integraal kindcentrum gebouwd
waarin naast De Zevensprong ook openbare basisschool De Harlekijn, een peuterspeelzaal en een
organisatie voor kinderdagopvang worden gehuisvest.
OPTIMUS treedt in dit project op als bouwheer.
In de gemeente Landerd is in 2011 uiteindelijk ook het besluit gevallen om basisschool De Vlasgaard
in Zeeland onder te brengen in een nieuw te bouwen kindcentrum.
Samen met enkele partners zal de school in 2012 starten met nieuwbouw op het voormalige
“Morgenzonterrein” in Zeeland.
Bovenstaande ontwikkelingen hebben in 2011 tot gevolg gehad dat niet alle geplande
onderhoudswerkzaamheden op de genoemde scholen volgens planning zijn uitgevoerd.
Bestemmingsbox Taal en rekenen
De 32 OPTIMUS-scholen ontvingen in 2011 ruim € 108.000 uit hoofde van de regeling
Bestemmingsbox Taal en Rekenen. Deze middelen zijn door de scholen aangewend om de
benodigde investeringen te kunnen doen in lesmethodes.
In het onderwijsveld leven talloze klachten over de bekostiging. De vergoeding MI (Londo) is naar
onze mening ontoereikend en wordt ook jaarlijks onvoldoende geïndexeerd. Het is in dit licht niet
verwonderlijk dat de gelden uit de bestemmingsbox door de scholen worden gebruikt voor vernieuwing
van lesmaterialen. Dit is een wijze van besteden die dicht grenst aan het bestedingsdoel van de
bestemmingsbox.
De investeringen in onderwijs-leerpakketten van OPTIMUS in 2011 bedroegen ruim € 251.000.
Daarbij komen nog de kosten voor verbruiksmateriaal leermiddelen, ICT, etc. Het voert naar onze
mening te ver om van elk van de 32 scholen hier de specifieke besteding van de bestemmingsboxmiddelen
te omschrijven; gezien het bovenstaande valt deze niet los te koppelen van de reguliere
uitgaven in lesmethodes.
32

Financieel jaarverslag
In dit deel van het bestuursverslag zijn voor de leesbaarheid de bedragen in de tekst, behalve voor de
analyse van netto loonkosten, afgerond op bedragen van duizenden euro’s.
Het begrote resultaat bedroeg € 449 negatief. Gerealiseerd werd € 737 negatief, derhalve € 288 lager
dan begroot. De omvangrijkste negatieve afwijkingen ten opzichte van de begroting zijn gerealiseerd
bij Incidentele baten/lasten (€ -274).
Vergelijking resultaat 2011 met begroting
2011 Begroot Verschil
Baten
Rijksbijdragen 28.026 27.321 705
Overige overheid 334 375 -41
Overige baten 1.972 1.990 -18
Totale baten 30.332 29.686 646
Lasten
Personeelslasten 26.221 25.798 423
Afschrijvingen 771 733 38
Huisvestingslasten 1.684 1.685 -1
Overige lasten 2.354 2.169 185
Totale lasten 31.030 30.385 645
Saldo baten en lasten -698 -699 1
Financiële baten/lasten 235 250 -14
Incidentele baten/lasten -274 - -212
Resultaat -737 -449 -225
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de reguliere exploitatie op totaalniveau nagenoeg conform
begroting is uitgevoerd. Extra lasten zijn gecompenseerd door extra baten en besparingen op andere
plaatsen. De financiële baten en lasten wijken € 15 af de begroting. Ten gevolge van de verkoop van
een aantal effecten zijn de baten achtergebleven bij de begroting. Dit tekort is echter grotendeels
gecompenseerd door de koersstijging van de effecten ten opzichte van ultimo 2010. De betreffende
obligaties zijn veelal staatsobligaties en allen met hoofdsomgarantie. Omdat OPTIMUS de intentie
heeft deze stukken aan te houden tot aflossing kan men hier spreken van een “boekhoudkundige
winst” ter compensatie van een “boekhoudkundig verlies” uit 2010.
In 2011 zijn een tweetal bouwprojecten afgesloten. Het bouwbudget bij De Weijerhof in Boxmeer is
met 285 overschreden. Deze overschrijding was reeds in 2008 bekend en had toen al als verlies
genomen moeten worden. Het restant betreft wat nagekomen baten en lasten over voorgaande jaren.
33

Vergelijking resultaat 2011 - 2010
2011 2010 Verschil
Baten
Rijksbijdragen 28.026 28.017 9
Overige overheid 334 603 -269
Overige baten 1.972 2.080 -108
Totaal baten 30.332 30.700 -368
Lasten
Personeelslasten 26.221 26.690 -469
Afschrijvingen 771 726 45
Huisvestingslasten 1.684 1.667 17
Overige lasten 2.354 2.297 57
Totaal lasten 31.030 31.380 -350
Saldo baten en lasten -698 -680 -18
Financiële baten/lasten 235 128 108
Incidentele baten/lasten -274 - -212
Resultaat -737 -552 -122
In de vergelijking 2011 – 2010 springt vooral de teruggang bij de vergoedingen bij de posten Overige
overheid en Overige baten van in totaal 377 in het oog. De gedaalde baten bij de Overige overheid
worden veroorzaakt lagere bijdragen voor onderwijsachterstanden en schoolbegeleiding. Deze daling
was voorzien. De gedaalde Overige baten worden voornamelijk veroorzaakt door lagere bijdragen van
de samenwerkingsverbanden. Ook deze daling was grotendeels voorzien.
De afgenomen baten zijn nagenoeg geheel gecompenseerd door de gedaalde lasten.
De netto loonkosten (Loonkosten minus ontvangen uitkeringen) namen af met 910, terwijl het aantal
Fte’s met 27 afnam. In onderstaande tabel worden de gedaalde netto loonkosten geanalyseerd:
Bedragen in hele Euro’s 2011 2010 Verschil
Netto loonkosten 23.833.094 24.742.764 -909.670
FTE 414 441 -27
Netto loonkosten per FTE 57.568 56.106 1.462
De netto loonkosten per FTE stegen in 2011 met € 1.462 of 2,61% ten opzichte van 2010.
Als gevolg hiervan stegen de totale loonkosten met 414 * € 1.462 ofwel 605.193.
Als gevolg van het gedaalde aantal FTE’s daalde de loonkosten met 27 * € 57.568 ofwel € 1.554.332.
De verwachte kostendaling was dus € 1.554.332 minus € 605.193 ofwel € 949.139.
De werkelijke kostendaling bedroeg € 909.670, een verschil van € 39.469
Financiële kengetallen
Liquiditeit
34
Vlottende Activa Korte schuld %
2011 4.548 3.730 122%
2010 4.066 3.447 118%
2009 5.859 4.227 139%
De liquiditeit is toegenomen. Het kasstroomoverzicht uit de jaarrekening laat zien waar oorzaken
liggen van de toename van liquide middelen.

Solvabiliteit
35
Eigen vermogen Totale Balans %
2011 6.187 12.019 51%
2010 6.924 12.948 53%
2009 7.476 14.307 52%
De solvabiliteit is als percentage nagenoeg ongewijzigd gebleven. Het eigen vermogen is gedaald
door de bestemming van het negatieve resultaat over 2011. Daarnaast is echter ook het balanstotaal
gedaald door het lagere eigen vermogen en een daling van de voorzieningen. Daardoor is het aandeel
van het eigen vermogen in het balanstotaal constant gebleven.
Weerstandsvermogen
EV Totaal Baten %
2011 6.187 30.332 20%
2010 6.924 30.700 23%
2009 7.476 31.094 24%
Het weerstandsvermogen is gedaald door de daling van het eigen vermogen. Doordat ook het totaal
van de baten is gedaald is het weerstandsvermogen als percentage niet naar rato gedaald.
Kapitalisatiefactor
Totale Balans Totaal Baten %
2011 12.019 30.332 40%
2010 12.948 30.700 42%
2009 14.307 31.094 46%
De kapitalisatiefactor neemt af door de daling van het balanstotaal. Deze daling is bij het
weerstandsvermogen reeds besproken.
Rentabiliteit
Resultaat Totaal Baten %
2011 -737 30.332 -2,4%
2010 -552 30.700 -1,8%
2009 -373 31.094 -1,2%
De rentabiliteit is 2,4% negatief. De ontwikkelingen die hiertoe geleid hebben staan in voorgaande
paragraaf beschreven. Het begrote resultaat voor 2011 ligt met -1,5% in dezelfde orde van grootte.
OPTIMUS streeft naar een sluitende begroting. De omvang van de nu gerealiseerde negatieve
resultaten is niet zodanig dat hierdoor problemen ontstaan.

Verslag treasury commissie
In 2011 bestond de treasury commissie uit de voorzitter cvb en de controller van OPTIMUS plus een
extern lid, een beleggingsdeskundige van ING. Uitgangspunt van het beleid inzake Belenen en
Beleggen is het genereren van extra rendement ten opzichte van een reguliere bankrekening waarbij
gelijktijdig recht wordt gedaan aan de relevante wetgeving.
Alle beleggingen voldoen aan de eisen van de wet Belenen en Beleggen. Uitzondering hierop is de
ING MSP cap. Deze is in 2011 dan ook verkocht. Een gedetailleerd overzicht van alle beleggingen is
opgenomen als bijlage 1 bij de jaarrekening. Hierin opgenomen zijn gegevens met betrekking tot
rating, hoofsomgarantie rentevergoeding en looptijd.
Begroting 2012
Op grond van de telgegevens 1 oktober 2011, plus prognoses van schooldirecteuren voor het
volgende schooljaar zijn de begrotingen van de scholen plus bovenschools management opgesteld.
Geconsolideerd leidt dit tot de volgende begroting voor 2012.
36
Realisatie
2011
Begroot
2012
Baten
Rijksbijdragen 28.026 26.588
Overige overheid 334 238
Overige baten 1.972 1.501
Totaal baten 30.332 28.327
Lasten
Personeelslasten 26.221 24.355
Afschrijvingen 771 747
Huisvestingslasten 1.684 1.644
Overige lasten 2.354 1.807
Totaal lasten 31.030 28.553
Saldo baten en lasten -698 -226
Financiële baten/lasten 235 134
Incidentele baten/lasten -274 -
Resultaat -737 -92
Ook in de begroting voor 2012 is voorzien in een negatief resultaat. Het begrote negatieve resultaat is
iets meer dan 0,3 % van de begrote baten en kan relatief eenvoudig worden opgevangen uit de
aanwezige reserves.

Oriëntatie op de nabije toekomst
In januari 2012 is OPTIMUS begonnen aan het tweede lustrum.
Aansluitend op het meerjarenperspectief “Over morgen” (mjp) en het strategisch beleidsplan “Op weg
naar over morgen” (sbp) is geconstateerd dat een nadere actualisering en uitwerking van de in deze
documenten geformuleerde doelen en ambities wenselijk is.
Waar in het mjp de koers van de organisatie wordt uitgezet en in het sbp wordt aangegeven waar de
organisatie in 2016 wil staan, is het van belang aan te geven welke tussendoelen jaarlijks bereikt
moeten worden en welke activiteiten er gemeenschappelijk, op organisatie- en schoolniveau, moeten
worden verricht om dit ook te kunnen bereiken.
Aan deze nadere uitwerking heeft een aantal gesprekken tussen het cvb en de rvt ten grondslag
gelegen.
Kern van de opbrengst van deze gesprekken is geweest dat cvb en rvt constateren dat het
professionele niveau van de organisatie moet worden verhoogd om te kunnen blijven aansluiten bij de
toenemende maatschappelijke verwachtingen op het gebied van verankering, legitimatie en
verantwoording.
Of het nu kwaliteit van onderwijs, financiële continuïteit of professionalisering van medewerkers
betreft; recente ontwikkelingen wijzen op een toename en/of aanscherping van verwachtingen, eisen
en regelgeving.
Gevolg van deze constatering is dat enerzijds voortgebouwd kan worden op het mjp en het sbp, maar
anderzijds, op basis van voortschrijdend inzicht, een beleidsintensivering noodzakelijk is ten gevolge
van de volgende ontwikkelingen:
Aandacht voor (niet vrijblijvende) professionalisering van medewerkers.
In het actieplan ‘Leraar 2020 – een krachtig beroep’ kondigt de regering aan dat er via drie actielijnen
extra geïnvesteerd gaat worden in de versterking van de kwaliteit en de professionaliteit van de
leerkracht.
Scholen en onderwijsorganisaties moeten aantrekkelijke en professionele leeromgevingen worden
waar leraren graag in werken.
Deze voornemens worden ondersteund door uitkomsten van recent onderzoek, (McDaniel e.a. 2010)
waaruit blijkt dat de professionaliteit van de beroepsgroep leraren in het primair onderwijs ruimte biedt
voor verbetering.
Duurzaamheid in financiële continuïteit.
De terugtredende rol van de overheid en het daaraan gekoppelde overdragen van bevoegdheden
naar decentrale organisaties biedt beleidsruimte die optimaal moet worden benut.
Hiervoor is het noodzakelijk om een duurzaam business model te ontwikkelen dat het mogelijk maakt
middelen en financiën doelmatig en met de juiste maatvoering in te zetten en waarmee ook objectief
kan worden vastgesteld dat middelen en financiën hebben bijgedragen aan het realiseren van
kwalitatief goed en maatschappelijk te verantwoorden onderwijs, verzorgd door vakbekwame en
betrokken docenten.
Blijvende ‘tweeledige’ investering in kwaliteit van onderwijs.
In het kader van passend onderwijs wordt van de organisatie verwacht elk kind de mogelijkheden te
bieden zich maximaal te ontwikkelen. Hiervoor heeft de organisatie een gemeenschappelijke missie
en visie vastgesteld. Hierbinnen heeft elke school een duidelijk onderwijskundig profiel dat in ieder
geval garandeert dat de leeropbrengsten op het gemiddelde niveau van vergelijkbare scholen in
Nederland liggen.
Naast deze opbrengsten is de maatschappelijke aandacht voor de ontwikkeling van
burgerschapsvaardigheden actueel. Van schoolbesturen wordt verwacht in het totale aanbod te
garanderen dat de leerlingen datgene meekrijgen wat nodig is om later als burger in een
democratische rechtsstaat te kunnen functioneren.
Om als organisatie toe te groeien naar het professionele niveau dat nodig is om te kunnen voldoen
aan de verwachtingen en eisen vanuit de samenleving, gaat OPTIMUS uit van een “herijking” van het
subsidiariteitsprincipe. Zonder het principe op zichzelf ter discussie te stellen, wordt de koppeling
gemaakt met professionaliteit.
Tot nu is het subsidiariteitsprincipe uitgelegd als “verantwoordelijkheden zo diep mogelijk in de
organisatie leggen” en “bevoegdheden zo laag mogelijk toekennen”.
37

Vanaf 2012 gaat OPTIMUS uit van het meer centraal uitvoeren van een aantal onderwerpen om zo te
kunnen verantwoorden dat aan de verwachtingen/eisen van de gemeenschap wordt voldaan.
Het mandateren van bevoegdheden wordt daarom gerelateerd aan de mate waarin doelen
gerealiseerd en kaders gerespecteerd worden. De vergelijking met het “proportioneel toezicht” zoals
de onderwijsinspectie dit hanteert, kan hier gemaakt worden.
Over de verschillende onderwerpen heen, zal het komende jaar ook vooral gebruikt worden om het
gedachtengoed achter deze beleidsintensivering te verhelderen en te verspreiden in de organisatie.
De zin van professionalisering zal, net als de noodzaak van hoge leeropbrengsten en de
vanzelfsprekendheid van het hebben van hoge verwachtingen, in alle segmenten van de organisatie
moeten doordringen.
38