Heulebee kk - Tandem

Project Heulebeekvallei
zuurstof voor mens en
milieu
Visie van de Open Werkgroep
Heulebeek
met de medewerking van:
wa
HEEMKUNDIGE
KRING
LANGS
D'HEULEBOORDEN

INHOUDSOPGAVE
Inhoudsopgave 2
Voorwoord 4
Wegwijs in het dossier 5
DEEL I : CONTEXT VAN HET DOSSIER
Inleiding 6
1. De Heulebeek historisch bekeken 6
1.1. Verklaring van de naam 6
1.2. Ontstaan van dorpen langs de beek 7
1.3. Rol van de beek in het feodale Heule 7
1.4. Boerderijen langs de beek 8
1.5. Op weg naar een vervuilde beek 8
2. Deelbekken van de Heulebeek en gebiedsomschrijving van het
projectgebied 9
2.1. Deelbekken van de Heulebeek 9
2.2. Gebiedsomschrijving van het projectgebied 9
3. Het decreet integraal waterbeheer enerzijds en het decreet op het
ruimtelijk beleid anderzijds als basiskaders om het project
vorm te geven 10
3.1. Decreet integraal waterbeheer 10
3.2. Om de doelstellingen te realiseren zijn er belangrijke instrumenten
ontwikkeld 10
3.3. Geografische indeling 10
3.4. Opdracht van het waterschap Heulebeek 11
3.5. De organisatiestructuur van het bekkencomité van de Heulebeek 11
3.6. Stand van zaken in juni 2005 11
3.7. Decreet op het ruimtelijk beleid Vlaanderen 11
4. Historiek van het project 11
5. Participatie van de Heulenaar bij dit project 12
DEEL II : BESCHRIJVING VAN HUIDIGE TOESTAND
BESCHRIJVING VAN GEWENSTE TOESTAND
Hoofdstuk 1. Planologische toestand
1. Algemene bestaande planologische toestand 13
2. Plaatselijke bestaande planologische toestand (Gewestplan) 13
3. Algemene gewenste planologische toestand 15
3.1. Afbakening van regionaal groen gebied 15
3.2. Parkgebied oevers Heulebeek 15
3.3. Wenselijke verwerving van eigendommen langs de Heulebeek
door de stad Kortrijk 16
4. Plaatselijke gewenste toestand 16
Hoofdstuk 2. Cultureel erfgoed (bijlage 9 : plan)
1. Bestaande toestand van het cultureel erfgoed 19
2. De beschermingslijst Monumenten en Landschappen 23
3. Gewenste toestand voor het cultureel erfgoed 27
3.1. Industrieel erfgoed 28
3.2. Agrarisch erfgoed 28
3.3. Socio-cultureel erfgoed 29
2

Besluit 30
Hoofdstuk 3. Natuur en Landschap
1. Beekvallei als natuurgebied 31
2. Beekvallei als parkgebied 34
3. Beekvallei met wandelgebied 35
4. Beekvallei gemarkeerd met lineaire elementen en groenschermen 36
5. Aanpalend agrarisch gebied 36
6. Samenvatting bestaande/gewenste toestand landschap/natuur 38
Hoofdstuk 4. Waterkwaliteit
Huidige toestand 40
Gewenste toestand 41
Hoofdstuk 5. Waterberging
1. Algemene bestaande toestand 42
2. Plaatselijke bestaande toestand 43
3. Algemene gewenste toestand 44
3.1. Integraal waterbeheer 44
3.2. Gecontroleerde overstromingsgebieden 44
3.3. Andere maatregelen 44
4. Plaatselijke gewenste toestand 45
Hoofdstuk 6. Gemeenschapsvoorzieningen (bijlage 9 : plan)
1. Bestaande gemeenschapsvoorzieningen 46
2. Plaatselijke gewenste toestand gemeenschapsvoorzieningen 47
3. Algemene gewenste toestand gemeenschapsvoorzieningen 49
Hoofdstuk 7. Zachte Mobiliteit
1. Bestaande toestand 50
1.1. Netwerk van buurtwegen en trage wegen 50
1.2. Netwerk van specifieke voetgangerswegen 50
1.3. Verbindingen voor functionele verplaatsingen 51
1.4. Verbindingen voor recreatieve verplaatsingen 51
2. Gewenste toestand 51
2.1. Algemene vereisten voor fietsverbindingen 51
2.2. Gewenste recreatieve fietsverbindingen 52
2.3. Gewenste functionele fietsverbindingen 53
2.4. Gewenste voetgangersverbindingen 54
BESLUIT 55
BIJLAGEN 56
3

VOORWOORD
Op 9 november 2004 organiseerden de Vlaamse overheid en de stad KORTRIJK een
stadsgesprek met het bestuur, specialisten, instellingen, verenigingen en burgers: het
thuis in de stad project.
De Open Werkgroep Heulebeek benutte deze gelegenheid om aan onze burgemeester
Stefaan De Clerck een brief te overhandigen met voorstellen en ideeën over hoe de
deelgemeente Heule een rol kan spelen bij het leefbaarder maken van onze stad.
Op 5 februari 2005 brachten de burgemeester en een afvaardiging van het
schepencollege een bezoek aan de Heulebeek.
Op vraag van de burgemeester heeft de Open Werkgroep Heulebeek een dossier
samengesteld waarin het Heulebeekvalleigebied op grondgebied Kortrijk vanuit
verschillende invalshoeken belicht wordt.
Voor het opstellen van dit dossier ontvangt de werkgroep financiële ondersteuning van
de vzw TANDEM .
Heule, 4 juli 2005.
4

WEGWIJS IN DIT DOSSIER
Op het grondgebied van de deelgemeente HEULE kronkelt de Heulebeek van west
(Gullegem-Wevelgem) naar oost (Kuurne), waar ze uitmondt in de Leie.
Waar sprake is van de linker- of rechteroever van de beek bekijken we de beek met
het gezicht gericht naar de monding ( Kuurne )
We hebben dit Heulebeekvalleigebied, stroomafwaarts de beek, ingedeeld in 7
verschillende opeenvolgende geografische zones :
In het dossier wordt verwezen naar de volgende zones
1. Zone tussen de gemeentegrens met Gullegem(Wevelgem) en Heule pompstation
R8 (Gullegemsestraat), in het dossier kort : OOGSTSTRAAT
2. Zone tussen Heule pompstation R8 en Goethalslaan, in het dossier kort :
PEPERSTRAAT
3. Zone tussen Goethalslaan een Heulsekasteelstraat, in het dossier kort :
KASTEELPARK
4. Zone tussen Heulsekasteelstraat-Pastoriestraat en Zeger van Heulestraat, in het
dossier kort : CENTRUM
5. Zone tussen Zeger van Heulestraat en spoorweg Warandestraat : in het dossier
kort : STIJN STREUVELSLAAN
6. Zone tussen spoorweg en Izegemsestraat, in het dossier kort : WARANDE
7. Zone tussen Izegemsestraat en Kuurne, in het dossier kort : HEIRWEG
Deze zeven opeenvolgende zones worden telkens aan acht criteria getoetst :
1. planologische toestand
2. cultureel erfgoed
3. natuur en landschap
4. waterkwaliteit
5. waterberging
6. gemeenschapsvoorzieningen
7. zachte mobiliteit
Totaalproject Heulebeekvallei
In dit dossier wordt telkens een beschrijving gegeven van de huidige bestaande
toestand. Waar het van toepassing is wordt ook een gewenste toekomstige visie
voorgesteld.
Het is onze bedoeling een aanzet te geven naar mogelijke verbeteringen en ideeën aan
te reiken.
5

DEEL I : CONTEXT VAN HET DOSSIER
Inleiding
De Heulebeek speelde doorheen de geschiedenis van Heule een belangrijke rol.
In de feodale tijd ontwikkelden zich kernen van heerlijkheden langs de beek. Later ontwikkelden
zich de banmolens, (watermolen en windmolen) dit waren uiteraard belangrijke economische
troeven.
In de moderne tijd kreeg deze beek een totaal andere betekenis, de economische functie ebde
weg, de beek “vervuilde” letterlijk, het doorvoeren van “vervuild water”, aangeleverd vanuit
verschillende actoren (industrie, landbouw, huishoudens,…) was zijn nieuwe functie. De
Heulenaars konden de stinkende beek niet appreciëren.
Door de jaren heen kwam deze “stinkende beek” regelmatig in de aandacht, uiteraard via de
stankhinder en het overstromen van de beek op verschillende plaatsen. Op vandaag vragen de
mensen naar natuur, zachte recreatie, proper water, …de beek draagt deze potenties in zich. Het
is vanuit deze bekommernis dat de Heulebeek weer de volle aandacht krijgt om op korte termijn
het voorwerp te worden van een Kortrijks stadsproject.
1. DE HEULEBEEK HISTORISCH BEKEKEN
1.1. Verklaring van de naam
Het duurde tot 1983 voor er een zinnige verklaring werd gegeven voor de naam van onze beek.
Tot dan werd vooral geopteerd voor een uitleg gebaseerd op het Middelnederlands Hŏle te
vergelijken met het oudhoogduits holî wat holte betekent. In het West-Vlaams betekent heul een
houten of stenen brug die over een beek lag. Het adjectief hol zou slaan op een diep ingesneden
beek. Maar reeds in 1960 wees Maurits Gysseling erop dat deze betekenis weinig past voor een
beek met lage oevers. Hij zag wel wat over het hoofd dat de beek toch eerder diep in het
landschap insnijdt. In ieder geval was duidelijk dat de beek de naam aan het dorp schonk en niet
omgekeerd. De oudste vermelding van de naam van de beek dateert van 1209: ultra rivulum
Huele, maar is reeds vroeger in persoonsnamen geattesteerd. Sigerus de Hula wordt voor het
eerst geciteerd in 1111. Uiteindelijk stelde genoemde Gysseling, dé specialist op het gebied van
de plaatsnaamkunde in een artikel over de toponymie van West-Vlaanderen dat het woord Heule
een prehistorische oorsprong moet hebben. Waternamen zijn meestal heel oud en dat lijkt
ons nogal logisch. Meestal zijn waternamen afgeleid van zelfstandig gebruikte bijvoeglijke
naamwoorden die op eigenschappen van de rivier wijzen, zoals glanzend of uitstekend.
Zinspelingen op de helderheid van het water, de kleur van de bodem of de loop van de beek
(boogvormig, hoekig, meanderend). Heule zou afgeleid zijn van een indo-europees woord kûla.
Door latere Germaanse invloed grijpt een verschuiving plaats van k naar h bij het woordbegin.
Het grondwoord zou akeu kunnen zijn, bij uitbreiding keul, met de betekenis glanzen. Ook
Kuurne zou tot het zelfde grondwoord te herleiden zijn en zijn naam aan dezelfde beek te danken
hebben. Wat er ook van zij, we zijn er met professor Gyseling van overtuigd dat de naam Heule
6

heel oud is, zeker slaat op de naam van de beek en nadien zijn naam schonk aan één of meer
dorpen die aan de oevers van de beek ontstonden 1 .
1.2. Ontstaan van dorpen langs de beek
Langs de beek en in de omgeving zijn er verschillende dorpen ontstaan met namen eindigend op
–hem (Gullegem, Bissegem, Wevelgem) of op –zele (Moorsele, Dadizele). Deze uitgangen wijzen
gewoonlijk op nederzettingen tussen de zesde en tiende eeuw. In de Frankische tijd ontstonden
hoeven die de kern werden van een latere nederzetting. In de feodale tijd groeiden deze hoeven
uit tot heerlijkheden. De Heulebeekvallei was voldoende vruchtbaar en de beek bracht het nodige
water aan voor de boeren die er zich vestigden. In dit vroegmiddeleeuws landschap waren beek
en bos bepalend voor het uitzicht. De eerste ontginning van de bossen is gestart uitgaande van
de Heulebeek naar het noorden toe. In het zuiden was er nog vroeger bevolking. Daar treffen we
ook de oudste wegen. Zonder twijfel lagen er reeds Romeinse wegen op ons grondgebied. Zo is
er de oude Ieperseweg die op enige afstand van de Heulebeekvallei via Heule en Gullegem naar
Ieper liep.
1.3. Rol van de beek in het feodale Heule
Ook in het feodale Heule speelde de beek een cruciale rol. We hoeven op oude kaarten slechts de
loop van de beek te volgen om te zien hoe kernen van heerlijkheden zich langs de beek
ontwikkelden. Niet in het minst de belangrijkste heerlijkheid op ons gebied het zogenaamde
Hof van Heule of de heerlijkheid van Heule. Het foncier of het centrum van de heerlijkheid Heule
hadden de eerste heren heel dicht bij de Heulebeek gevestigd, aan de andere kant van de beek
werd wellicht in de 12 de eeuw op hun initiatief de kerk gebouwd. Eén van de belangrijkste
achterlenen van Heule was Borborg (nu verdwenen door de aanleg van het industrieterrein). Dit
had op zijn beurt als één van zijn achterlenen de heerlijkheid Melle. De bewoners van Melle
waren buren van de bewoners van het hof van Heule en dit is nog steeds het geval. Ooit liep de
weg die langs Melle en de heerlijkheid van Heule liep door naar de Warande. Het houden van
een warande of gesloten jachtgebied was één van de privileges van de heren van Heule. De heer
kreeg een deel van zijn inkomsten uit de banmolens, de genoemde warande, het visrecht en het
jachtrecht. Met de banmolens bedoelen we de watermolen en de windmolen die de heer bezat
en de verplichting van alle inwoners van de heerlijkheid om daar hun graan te laten malen. Dit
leidde tot heel wat processen tussen heer en inwoners die zich aan dat recht probeerden te
onttrekken. Watermolen en windmolen lagen heel dicht bij elkaar en hadden trouwens dezelfde
molenaar. Het visrecht in de Heulebeek werd door de heren gewoonlijk verpacht. Het
visrecht maar ook het recht op schouwing van de beek gaf wel aanleiding tot twisten tussen
verschillende bezitters van heerlijkheden langs de Heulebeek. Dit was o.m. het geval in 1564
tussen Jan de Tollenaere, heer van Kuurne en Antoon van Liedekerke, baron van Heule. Vooral
het stuk tussen de watermolen en Curenbrugge was belangrijk. Als de beek tussen die twee
punten werd verwaarloosd dan leed de werking van de watermolen daaronder. Als het water niet
even snel kon afvloeien als toestromen werkte het scheprad immers niet. Het was dan ook één
van de taken van de molenaar om het vuil uit de beek te verwijderen. De heer liet soms tot
ergernis van vissers de visfuiken in dit gebied wegnemen. Het recht op schouwing van de beek
was blijkbaar wel aan de landvorst gegeven en zijn vertegenwoordiger de hoogbaljuw van
Kortrijk. Toen de heer van Heule ook de functie van hoogbaljuw kreeg deed hij wel eens aan
belangenvermenging. En zijn opvolger als heer nam taken van de hoogbaljuw in verband met de
beek over zonder dat hij daarvoor bevoegd was. Het was soms heel belangrijk om weten wie de
1 J. ROELSTRAETE, Wat betekent de naam “Heule” ? in: Heulespiegel, nr. 1 (1984), p. 3-5.
7

aangelanden waren en tot welk rechtsgebied de grond langs de Heulebeek van pachters of
bezitters behoorde. De processen wijzen uit dan men er niet altijd uit geraakte !
1.4. Boerderijen langs de beek
Voor Heule zelf was dit misschien een minder groot probleem. De meeste gronden behoorden tot
de heerlijkheid van Heule, sommige waren in het bezit van de heer zelf, vooral in de omgeving
van de warande en het hof van Heule, andere behoorden aan de bezitters van rentegronden of
van heren van achterlenen van Heule. Een van deze achterlenen (zonder naam) lag langs de
Bozestraat bij de Watermolen. Het foncier van die heerlijkheid was oorspronkelijk meer dan 16
ha groot. Een groot deel van de leengrond werd in de loop der tijden omgezet in allodiaal (d.i. vrij
eigendom), al bleef een stukje van 4 honderd lands als leenbodem fungeren. In 1571 was de
pachter Jan de Boezere en die heeft wellicht zijn naam doorgegeven aan de straat waar zijn
boerderij lag. In de 18 de eeuw was de boerderij verpacht aan de familie Cruypelant. De laatste
boer die in onze moderne tijd de hoeve bewoonde was Joris Pollet en zijn vrouw Rachel
Vanderheeren. Nu is de boerderij verdwenen.
Een andere boerderij langs de Heulebeek was het centrum van de heerlijkheid Melle. Vanaf de
16 de eeuw werd de hoeve uitgebaat door de familie Tuytens. Er was in 1630 heel wat
opschudding in Heule toen Gillis Tuytens op 69-jarige leeftijd aan zijn tragisch einde kwam door
verdrinking in de Heulebeek. Hij had die dag getafeld bij de pastoor en was dan op
herbergbezoek gegaan in de Griffioen op Heuleplaats. Bij het verlaten van de herberg in lichtelijk
beschonken toestand was hij in de beek gesukkeld en een eind meegesleurd. Helaas eiste de
beek meer dan eens zijn slachtoffers wat blijkt uit de bewaard gebleven lijkschouwingen.
De hoeve De Warande (Warande 115) herinnert nog aan de warande van de heren van Heule.
Het nabijgelegen Warandekapelletje heeft een eigen geschiedenis. Waar vroeger de hoeve
lag kwam in 1907 de stoomlinnenfabriek van Edmond Capelle-Verhaest. Deze had de hoeve
gekocht en op de grond waarop ook de kapel stond een fabriek gebouwd. De hoeve zelf verhuisde
naar de plek langs de Heulebeek waar ze nog steeds ligt. Achtereenvolgens werd de hoeve
uitgebaat door de families Vanoutrive, Tuytens en Desmet. De kapel is nu een beschermd
monument. 2
1.5. Op weg naar een vervuilde beek
De Heulebeek in de moderne tijd zal meer en meer geassocieerd worden met milieuproblemen.
Een eerste vervuilende nijverheid was de vlasindustrie. Het aanrukken van nieuwe industrieën
is hier niet vreemd aan. Het vestigen van een loodwitfabriek langs de Harelbekestraat, nu
Zeger van Heulestraat, was niet louter een zegen, maar bracht belangrijke vervuiling teweeg.
2 J. ROELSTRAETE, I. CALLENS, L. GHILGEMYN en C. DECALUWE – Landelijk Leven en Hoevengids Groot Kortrijk, deel 6
Heule – p. 215-216 - Tielt, 1994.
8

2. DEELBEKKEN VAN DE HEULEBEEK EN GEBIEDSOMSCHRIJVING VAN HET PROJECTGEBIED
2.1. Het deelbekken van de Heulebeek
De Heulebeek ontspringt nabij Passendale, zo’n 20 km ten oosten van de monding in de Leie.
De beek neemt een 15-tal zijbeken op. Het totale stroomgebied van de Heulebeek en haar
zijbeken bedraagt 10.900 ha. De Heulebeek stroomt door landelijk gebied tot Moorsele en
stroomt Kortrijk binnen ter hoogte van Gullegem en verlaat Kortrijk ter hoogte van de R8 te
Kuurne, waar ze in de Leie uitmondt. 3 (zie bijlage 1.)
Stroomgebied van de Heulebeek van Passendale tot Kuurne
2.2. Gebiedsomschrijving van het projectgebied
Het gebied dat in dit projectvoorstel aan bod komt is het gebied dat zich situeert op Kortrijks
grondgebied, met name op het grondgebied van de deelgemeente Heule.
Via Gullegem stroomt de beek door Kortrijk en Kuurne waar ze uitmondt in de Leie. 3
Het is evident dat de ontwikkeling van het projectgebied zal moeten gebeuren in overleg met de
aanpalende gemeenten en de verschillende bevoegde overheden.
3 M.SOENEN, De Heulebeek in: Heulespiegel,nr. 2 (1985), p. 31-44.
9

3. HET DECREET INTEGRAAL WATERBEHEER ENERZIJDS EN HET DECREET OP HET RUIMTELIJK
BELEID ANDERZIJDS ALS BASISKADERS OM HET PROJECT VORM TE GEVEN 4
3.1. Decreet integraal waterbeheer
Op 9/7/2003 keurde het Vlaamse parlement (gepubliceerd op 14/11/2003) het decreet integraal
waterbeheer goed. De doelstellingen die de Vlaamse overheid via dit decreet wil realiseren zijn:
- bescherming, verbetering, herstel oppervlakte en grondwaterlichamen
- voorkomen en verminderen verontreiniging oppervlakte- en grondwater
- duurzaam beheer watervoorraden
- voorkomen achteruitgang aquatische ecosystemen
- beheer van hemel- en oppervlaktewateren zo organiseren dat:
- zoveel mogelijk hemelwater verdampt, gebruikt of infiltreert
- verdroging wordt vermeden
- zoveel mogelijk ruimte wordt geboden aan water
- risico’s op overstromingen terug gedrongen wordt voor gebouwen buiten
overstromingsgebied
- terugdringen van landerosie
- beheer en ontwikkelen waterwegen
- multifunctioneel gebruik van water
- bevorderen betrokkenheid van de mens
3.2. Om de doelstellingen te realiseren zijn er belangrijke instrumenten ontwikkeld
* Watertoets: wat zijn de effecten op “water” en/of hoe voorkomen van eventuele schade?
* Oeverzones: af te bakenen in bekken- of deelbekkenbeheerplannen.
Minimale bepalingen: geen bemesting, geen bestrijdingsmiddelen, geen ruimingslib, geen
grondbewerkingen op een meter buiten talud, geen nieuwe bovengrondse constructies.
* Bijkomende maatregelen (Vlex): Verwerving.
* Onteigeningen ten algemenen nutte (ook oeverstroken).
Recht van voorkoop: alle percelen in overstromingsgebied en oeverstroken.
Recht van voorkoop pachtwet gaat voor.
Aankoopplicht.
3.3. Geografische indeling
De Heulebeek vormt een deelbekken van het Leiebekken, per deelbekken wordt een waterschap
opgericht
Dit is een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid (= elk behoudt zijn bevoegdheid
en verantwoordelijkheid) en wordt opgericht op initiatief van de provincie. Partners in dit
samenwerkingsverband zijn: Vlaams gewest – Provincie – Gemeenten – Polders en Wateringen,
het secretariaat is gesitueerd in de provincie.
4 Informatie decreet integraal waterbeheer – studiedag in Kortrijk – PIH – 2004.
10

3.4. Opdracht van het waterschap Heulebeek
Ontwerp deelbekkenbeheerplan, uitbrengen advies bekkenbeheersplan, voorstel adequate
bevoegdheidsverdeling waterwegen en –lopen
Kan: gecoördineerd uitoefenen van beheer waterlopen, beheer water bestemd voor menselijke
aanwending, beheer en exploitatie rioleringen en KWZI, beheer ondiep grondwater
Om de zes jaar moet er een deelbekkenbeheerplan opgemaakt worden waarin de acties en
maatregelen zijn aangegeven en waar er een functietoekenning gebeurt o.a. oeverzones
3.5. De organisatiestructuur van het bekkencomité van de Heulebeek. (provincie West-
Vlaanderen)
Op vandaag is er een organisatiestructuur uitgewerkt en ingevuld met: een technische
werkgroep, een begeleidingsgroep, een klankbordgroep en de verenigde minaraden als
adviesgroep.
3.6. Stand van zaken in juni 2005
Op vandaag zijn de integrale doelstellingen voor het DuLo-Waterplan van de Heulebeek
uitgewerkt. Deze 90 bladzijden tellende nota werd opgesteld door Leiedal.
Bij gebrek aan uitvoeringsbesluiten van het bovenvermelde decreet kan er niet meer verder
gewerkt worden.
De werkgroep is overtuigd dat vandaag verschillende aspecten reeds zouden kunnen aangepakt
worden op basis van de bestaande wetgeving.
Binnen de Provincie West-Vlaanderen zou er gewerkt worden aan twee experimenten, het
deelbekken van de Heulebeek zou daar echter niet toe behoren.
De werkgroep vraagt zich af of het Heulebeekbekken ook niet mee opgenomen kan
worden als experiment, gezien het vele materiaal dat reeds ter beschikking gesteld is.
3.7. Decreet op het ruimtelijk beleid Vlaanderen
Binnen de uitwerking van het ruimtelijk beleid (Vlaams – provinciaal – afbakening van de
stedelijke gebieden – plaatselijke invulling) wordt er op dit ogenblik werk gemaakt van de
reacties die er gekomen zijn naar aanleiding van het openbaar onderzoek op het voorstel van
afbakening van het stedelijk gebied Kortrijk.
Na de goedkeuring van het stedelijk gebied kan er volop werk gemaakt worden van de
ruimtelijke uitvoeringsplannen.
De werkgroep vindt het daarom van het allergrootste belang om nu reeds voorstellen te
formuleren met betrekking tot ruimtelijke uitvoeringsplannen die zich situeren langs de
Heulebeek. De werkgroep wil verder aangeven welke verbindingen er vanuit het
Heulebeekbekken gemaakt kunnen worden met diverse locaties in Heule.
4. HISTORIEK VAN HET PROJECT
De Heulebeek is steeds een bekommernis geweest van de Heulenaars. Op geregelde tijdstippen
kwam de beek in het nieuws, nu eens om de overstroming, dan weer om de stank die ze
produceerde.
11

Binnen de culturele werkgroep van Heule bestonden er voorstellen en werden er verschillende
initiatieven genomen om de Heulebeek in de aandacht te brengen van de
beleidsverantwoordelijken. De Heulse heemkundige kring bracht geregeld bijdragen omtrent de
ontwikkelingen van de Heulebeek.
In maart 2003 stelde het toenmalige Agalev een actiedossier “ 1 Heulebeek, 6 kansen” op, dit
kreeg uitgebreide aandacht in de pers, kwam ter sprake op de gemeenteraad en kreeg respons
van de Heulenaars, er groeide een brede Open-Werkgroep Heulebeek.
De nieuw samengestelde groep nam het initiële dossier over en bouwde dit verder uit.
Er ontwikkelde zich een groep bestaande uit heel wat organisaties (KWB-KAV- Gezinsbond-
Natuurpunt, Heemkundige Kring, de vrienden van Preetjes Molen…enz) en individueel
geïnteresseerden. Deze groep, die representatief kan genoemd worden voor de Heulse bevolking
organiseerde op 24 april 2004 een wandeling langs de boorden van de Heulebeek : 250
geïnteresserden kwamen op dit initiatief af en ondersteunden via deze weg het project van de
Open Werkgroep. (zie bijlage 2.)
In 2004 werd het project voorgesteld op de Minaraad, de culturele raad in Heule en in
verschillende organisaties. Elk openbaar forum werd gebruikt door de leden van de werkgroep om
het initiatief voor te stellen en toe te lichten.
In de loop van 2004 kocht Natuurpunt Kortrijk een stuk drassig weiland langs de oever van de
beek, dit wordt op het ogenblik beheerd door natuurwerkgroep “De Warande” deze bestaat uit
Heulenaars die lid zijn van Natuurpunt-Kortrijk.
Deze groep heeft intussen ook reeds contacten gelegd met de verantwoordelijke schepen van
natuur, om in gemeenschappelijk overleg, na te gaan hoe er kan gewerkt worden aan de
natuurontwikkeling in het valleigebied.
Op 5 februari 2005 wensten de burgemeester en verschillende schepenen het project ter plaatse
te bekijken. Het werd een eerste stap in de ontwikkeling van het toekomstig stadsproject, de
burgemeester sprak zich volmondig positief uit over het belang van dit project voor de inwoners
van Kortrijk en Heule.
Via een schrijven van de burgemeester kreeg de Open Werkgroep de opdracht het
Heulebeekdossier voor te bereiden.
De Open Werkgroep heeft deze uitdaging aangenomen en wil via voorliggend document zijn
mening te kennen gegeven over de ontwikkelingen in Heule en de Heulebeek in het bijzonder.
De concretisatie van dit dossier kwam tot stand via het bijeenbrengen van de nodige informatie,
studiewerk, via overleg met deskundigen op tal van terreinen en discussies in de Open
Werkgroep. Het opstellen van dit dossier wordt financieel gesteund door TANDEM vzw.
5. PARTICIPATIE VAN DE HEULENAAR BIJ HET PROJECT
De Open Werkgroep vertegenwoordigt de Heulenaars. De Open Werkgroep is lid van en erkend
door de culturele raad van Heule. Via deze weg heeft de werkgroep een belangrijk draagvlak
ontwikkeld.
De Open Werkgroep neemt zich voor om de Heulse bevolking te betrekken bij de evoluties van
het dossier, o.m. via publicaties in de plaatselijke informatiebladen en de pers.
De werkgroep wenst dan ook verder betrokken te worden bij het project wanneer het door het
stadsbestuur als stadsproject wordt erkend.
12

DEEL II : BESCHRIJVING VAN DE HUIDIGE TOESTAND
BESCHRIJVING VAN DE GEWENSTE TOESTAND
Hoofdstuk 1. PLANOLOGISCHE TOESTAND
1. ALGEMENE BESTAANDE PLANOLOGISCHE TOESTAND
In uitvoering van het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen werd het regionaal stedelijk gebied
Kortrijk afgebakend (in stadium van ontwerp sedert 10/12/04).
De Heulebeek is in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan geselecteerd als
natuurverbindingsgebied.
Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Kortrijk (zie verder: gewenste planologische toestand)
Op het Gewestplan zien we aan weerszijden van de Heulebeek tussen Gullegem (deelgemeente
Wevelgem) en Kuurne, over de gehele lengte op grondgebied Kortrijk: afwisselend brede en
minder brede zones Parkgebied (lichtgroen).
Het Parkgebied grenst plaatselijk aan landbouwzones, nutsvoorzieningen R8, woonzones en de
industriezone Demeestere en UGA in verstedelijkt gebied.
2. PLAATSELIJKE BESTAANDE PLANOLOGISCHE TOESTAND (GEWESTPLAN)
OOGSTSTRAAT
Ten noorden van de Heulebeek (linkeroever) ter hoogte van de Gullegemsestraat palen
langgerekte achtertuinen van privéwoningen aan het parkgebied.
Ten zuiden van de beek (rechteroever) bevindt zich een landbouwzone die verder begrensd wordt
door het waterzuiveringsstation RWZI Heule.
PEPERSTRAAT
Ten noorden van de Heulebeek (linkeroever) ter hoogte van de Gullegemsestraat palen
langgerekte achtertuinen van privéwoningen aan het parkgebied.
Ten zuiden van de beek (rechteroever) bevindt zich de Peperstraat.
Het ontwerp van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan afbakening regionaal
stedelijk gebied werd op 10/12/04 voorlopig vastgesteld. Hierin sorteert de Peperstraat onder
nummer 7.e.
13

KASTEELPARK
Aan de Goethalslaan ligt op een strategische plaats ten noorden van de Heulebeek (linkeroever)
een reststuk bouwgrond te koop.
Het kasteelpark van Heule is volledig parkgebied, deze stroken komen uit op de
Heulsekasteelstraat/Pastoriestraat.
CENTRUM
Tussen de geplande nieuwbouw op de site Callewaert (naast Lecot) is geen parkgebied ingekleurd
op het gewestplan maar de wettelijke bepaalde ruimte (5 meter ?) tussen bouwsels en beekoever
zal moeten gerespecteerd worden.
Aan de woonzone paalt het voorlopig afgebakende regionaal stedelijk gebied
Toortelbeek (zone 7d). Hier wordt agrarisch gebied omgezet in stedelijk gebied.
Er situeert zich ook een landbouwzone aan weerszijden van de Toortelbeek over het
Rattenkasteel en over de spoorweg heen.
De Hoeve Hanssens (hof ter Melle) is landbouwgebied, het Hof de Heerlijkheid is ingekleurd als
Parkgebied.
STIJN STREUVELSLAAN
Aan de rechteroever van de Heulebeek situeert zich o.a. BPA 88 dat sedert 13 juni 2005
is aangenomen.
Ter hoogte van de bedrijventerreinen Demeestere en verder UGA zijn de oevers van de
Heulebeek opgehoogd en is de ruimte ingekleurd als industriegrond. Langsheen de spoorweg
bestaat een smalle strook parkgebied.
WARANDE
Gekenmerkt door brede stroken parkgebied tot aan het centrum Heule-Watermolen.
Landbouwzone ten noorden van parkgebied (agrarisch gebied mee beschermd met Preetjes Molen
als Dorpsgezicht (Ministerieel Besluit van 9-6-1995: zie bijlage).
Deze zone wordt doorgesneden door het nog bestaande ontwerp van het tracé van de N50c.
BPA 51 : bepaalt de omvang van het Parkgebied aan weerszijden van Heulebeek ter hoogte van
Heule-Watermolen
HEIRWEG
Smalle stroken parkgebied aan weerszijden van Heulebeek tussen stedelijke woonzone en de
verkaveling Ring Erf en het Ring Shopping Center.
Eigendom OCMW aan Iepersestraat: Parkgebied.
14

3. ALGEMENE GEWENSTE PLANOLOGISCHE TOESTAND
3.1. Afbakening van regionaal groen gebied: Heulebeekvallei als gebied met een
natuurlijke structuur (groen RUP)
In het ontwerp van het gewestelijk RUP wordt de Bergelenput als stedelijke groene ruimte gezien
om de leefbaarheid van het stedelijk gebied te versterken. Derhalve pleiten wij ervoor opdat via
het Parkgebied van de Heulebeek op grondgebied Kortrijk een groene aansluiting gemaakt wordt
naar de Bergelenput eveneens om de leefbaarheid van het stedelijk gebied Noord-Kortrijk te
verbeteren.
Op het niveau van Vlaanderen is een beekvallei, in dit geval de Heulebeekvallei, een belangrijk
element van de natuurlijke structuur.
Om deze natuurlijke structuur goed te laten functioneren moeten samenhangende gebieden
gerealiseerd worden, met elkaar verbonden worden en voldoende gebufferd zijn tegen externe
invloeden.
Voor de Heulebeekvallei wenst de Open Werkgroep Heulebeek dat vanuit ruimtelijke ordening
beleidsmatige garanties gegeven worden voor de realisatie van doelstellingen geformuleerd voor
de natuurlijke structuur. In het bijzonder de versterking van de interne samenhang tussen de
onderdelen van de natuurlijke structuur.
De druk op de natuurlijke structuur en het gemeentegrens-overschrijdende karakter van de
natuurlijke structuur eisen een afbakening van de gebieden van de natuurlijke structuur in
gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen.
Om een gedifferentieerd ruimtelijk beleid te kunnen voeren is het noodzakelijk de gebieden van
de natuurlijke structuur in ruimtelijke beleidscategorieën af te bakenen.
Natuurverbindings- en natuurverwevingsgebieden behoren tot het Integraal Verwevings- en
Ondersteunend Netwerk (IVON).
De ruimtelijke ondersteuning van het natuurverbindingsgebied betekent concreet:
• het behoud of versterken van de kleine landschapselementen,
• het behoud van de niet-bebouwde onderdelen van natuurverbindingsgebieden.
De ruimtelijke kenmerken en de onderdelen van de natuurverbindingsgebieden waar de
ruimtelijke ondersteuning concreet dient gerealiseerd te worden, zullen worden aangeduid in
ruimtelijke uitvoeringsplannen.
De Heulebeekvallei is een groene ader doorheen het landschap.
Rond de Heulebeek kan een brede randzone worden afgebakend waar de natuur nieuwe kansen
krijgt en de mens een frisse neus kan halen en van wat open ruimte kan genieten in een sterk
verstedelijkt gebied.
3.2. Parkgebied op oevers Heulebeek
Over de gehele lengte op Kortrijks grondgebied zijn de gronden grenzend aan de oevers van de
Heulebeek: Parkgebied op het Gewestplan.
Het is wenselijk dat de groene bestemming van deze groen ingekleurde gebieden gerealiseerd
wordt.
15

3.3. Wenselijke verwerving van eigendommen langs de Heulebeek door Stad Kortrijk
- Ter hoogte van de Goethalslaan ligt op de linkeroever een reststukje “bouwgrond te koop”,
palend aan de Heulebeek, dat best door de stad aangekocht wordt met het oog op het realiseren
van dit totaalproject. (zie verder: hoofdstuk 7. ‘zachte mobiliteit’)
- In de Warandestraat ligt een strook Parkgebied aan de rechteroever van de Heulebeek dat te
koop wordt aangeboden. Deze eigendom maakt deel uit van een geheel: fabriekje in de
Warandestraat + een oppervlakte Parkgebied. Met het oog op het realiseren van dit
totaalproject zou het interessant zijn om het gedeelte parkgebied te verwerven.
4. PLAATSELIJKE GEWENSTE TOESTAND
PEPERSTRAAT
Ontwerp RUP Regionaal stedelijk gebied Peperstraat
Stedenbouwkundige voorschriften volgens afbakening regionaal stedelijk gebied Kortrijk
Art.7.1., 7.2. en 7.3. zijn van toepassing op dit gebied.
Art. 7.1.:Ԥ1. Het gebied is bestemd voor wonen, openbare groene en verharde ruimten en aan
het wonen verwante voorzieningen. Onder aan het wonen verwante voorzieningen wordt
verstaan: winkels voor dagelijkse aankopen, horeca, kleine bedrijven, private en openbare
nutsvoorzieningen en diensten, parkeer- en openbaar vervoer voorzieningen voor zover ze
verenigbaar zijn met de onmiddellijke omgeving.’
Art. 7.2. beekvallei: Deze zone heeft de functie en de bestemming van een onbebouwd
overgangsgebied tussen de beek (al of niet gelegen binnen het deelplan zelf) en het effectieve
stedelijk woongebied en is een structurerend element voor de omgeving. Minimum 70% moet
bestaan uit aaneengesloten groen open gebied en kan niet als effectief woongebied ontwikkeld
worden. Binnen een strook met een breedte van minimum 15 meter aan weerszijden gemeten
vanuit het midden van de beek zijn enkel werken en handelingen toegelaten die passen binnen
het behoud, de bescherming, het herstel en de ontwikkeling van natuurwaarden en constructies
voor de overbrugging van de beek in functie van fietsers en wandelaars.
Verder weg van de beek dan de hierboven aangehaalde 20 (15?) meter zijn geen
stedenbouwkundige handelingen als bedoeld in artikel 99,§1 van het decreet van 18 mei 1999
houdende organisatie van de ruimtelijke ordening toegelaten, ongeacht of er een
stedenbouwkundige vergunning vereist is. Dit verbod is niet van toepassing op werken en
handelingen die nodig zijn voor:
de aanleg, heraanleg of onderhoud van onder- en bovengrondse nutsleidingen, enz………
Art. 7.3. groene bouwvrije strook:
Het gebied is aangeduid als bouwvrije strook die door hoog- en laagstammige bomen en
struikgewas ook een bufferfunctie vervult. Enz………
Toelichtingen in het ontwerp RUP: wij citeren:
‘Daar het hier een gebied betreft in een valleigebied moet bij de ontwikkeling van dit gebied een
ruimtelijke meerwaarde gecreëerd worden:
Aansluitend aan (de Leie of) een beek van belang als open ruimteverbinding is het noodzakelijk
voldoende open ruimte te bewaren waar gericht aandacht besteed wordt aan natuurwaarden:
16

Specifieke aandacht gaat naar de relatie tussen de vallei en de woonomgeving. Op doordachte
plaatsen leggen visuele relaties en voetgangersverbindingen de link tussen de woonomgeving
(waaronder lokale open ruimtegebieden) en de open ruimte langs (de Leie) of de beek zodat de
beleving van het valleigebied niet geprivatiseerd wordt.’
De Open Werkgroep wenst hier op te merken dat het woonuitbreidingsgebied hier ook plaatselijk
overstromingsgebied van de Heulebeek betreft. Bij de eerste ontwerpen van het RUP werd
aangedrongen om niet in beekvalleien te gaan bouwen om wateroverlast te vermijden. Dit zijn
terzelfder tijd de laatste kansen om wat groen in verstedelijkt gebied te behouden.
Positief zijn artikels 7.2. (beekvallei) en 7.3. (groene bouwvrije strook) .
CENTRUM
De ‘Lange Meers’
De ‘Lange Meers’ is wat men in de volksmond de langgerekte vallei van de Toortelbeek noemt.
Het is een prachtige open ruimte volgens het Gewestplan als Parkgebied ingekleurd. Het is
wenselijk dat het Parkgebied van de Toortelbeek uitgebreid wordt met het landbouwgebied, nu
spijtig genoeg opgenomen in de afbakening van het stedelijk gebied, “Toortelbeek” genoemd.
De oudste Heulse vereniging, de schuttersgilde St.-Sebastiaan, zou dan ook verder aan zijn
trekken kunnen komen op zijn vaste stek. Ook zou er in dit Parkgebied een recreatiezone kunnen
voorzien worden waar nieuwe voetbalvelden kunnen aangelegd worden voor de plaatselijke
voetbalploeg “de Koninklijke de Noordstar Heule”. Het geheel zou dan ook aansluiten bij de
bestaande sportinfrastructuur gelegen langs de Zuidzijde (rechteroever) van de Heulebeek.
Ontwerp RUP Regionaal stedelijk gebied Toortelbeek
Stedenbouwkundige voorschriften volgens ontwerp afbakening regionaal stedelijk gebied.
zie Art. 7.1. (zie hierboven Peperstraat) is hier van toepassing.
Wij citeren de toelichtingen van het ontwerp RUP:
‘Toortelbeek is ook gelegen langs een beekvallei die belangrijke open ruimte verbindingen
realiseert in het stedelijk gebied. Het plangebied houdt echter voldoende afstand van de beek zelf
en de bestemming van de gronden langs de beek zijn op vandaag open ruimte bestemmingen’.
De Open Werkgroep Heulebeek vindt het spijtig dat in het ontwerp van het gewestelijk RUP een
agrarisch gebied omgezet wordt in woongebied.
Voor Heule zijn meer dan 800 nieuwe woningen gepland zonder dat er opdrachten bestaan voor
nieuwe groene gebieden om dit te compenseren. Opdat Heule leefbaar zou blijven is het
belangrijk dat het bestaande landelijke aspect aan de rand van de dorpskern van Heule behouden
blijft. Dit is het natuurlijke kader van het cultureel erfgoed van Heule. Het cultureel erfgoed van
Heule (Hof ter Melle, Hof de Heerlijkheid, enz.; zie verder) kan alleen volledig tot zijn recht
komen wanneer het gebied van de Toortelbeek groengebied blijft.
De lindedreef die toegang geeft tot het Hof ter Melle en die doorheen het afgebakende stedelijk
gebied loopt verdient eigenlijk geklasseerd te worden, maar wordt ingekleurd als stedelijk
woongebied. Dit is een waardeverlies voor Heule.
Bovendien is de stek van de eeuwenoude schuttersvereniging (zie cultureel erfgoed) bedreigd.
17

STIJN STREUVELSLAAN
BPA 88 (Stijn Streuvelslaan), aangenomen sedert 13 juni 2005
LINKEROEVER (zijde Antoon van Liedekerkeweg) : deze zone wordt (waterrijk karakter) bestemd
als natuurgebied.
De Open Werkgroep wenst dat deze zone ontwikkeld en beheerd wordt als zuiver natuurgebied ;
een stukje watergebonden natuur. Enkel een verbindingsdoorgang (gemaaid gras) is wenselijk
(indien nodig).
RECHTEROEVER (zijde Stijn Streuvelslaan)
De Heulebeekvallei (drager voor natuur, toerisme en recreatie) raakt hier aan verstedelijkt
gebied. De inrichting van het openbaar domein van BPA 88 kan hieraan tegemoet komen door
hier een park te creëren waar natuur en zachte recreatie samen gaan : sociale natuurrecreatie.
Gezien de centrale ligging zijn hier interessante mogelijkheden om een groene loper te creëren,
een veilige recreatieve as voor de zwakke weggebruikers die zich tussen de woonzones, scholen
(Broederschool, de scholengemeenschap Spes Nostra), sportinfrastructuur en cultuurcentrum De
Vonke verplaatsen.
Het is niet onbelangrijk om rekening te houden met de wensen van de buurtbewoners. Overleg
en betrokkenheid van de buurtbewoners kan niet uit de weg gegaan worden.
WARANDE
Tracé N50c
Wegens de plaatselijk sterk groeiende verstedelijking door bijkomende verkavelingen (Kromme
Olm, Molenstraat - Bozestraat) zou het een goeie zaak zijn om dit tracé te schrappen en in groen
gebied om te zetten.
Bron : Ontwerp afbakening regionaal stedelijk gebied.
18

Hoofdstuk 2. CULTUREEL ERFGOED
1. BESTAANDE TOESTAND VAN HET CULTUREEL ERFGOED
Naast de Heulebeek met haar landschap en de natuur met haar ecologische waarden vinden wij
het noodzakelijk het voornaamste erfgoed rond de Heulebeek, al dan niet beschermd, in de kijker
te plaatsen.
Deze documentatie kan de basis vormen voor bijvoorbeeld een wandelgids of educatieve
informatie betreffende de Heulebeek.
Wij beschrijven het erfgoed in volgorde stroomafwaarts de beek. (zie bijlage 9. : plan en bijlage
12. : fotoreportage)
PEPERSTRAAT
De Krakeelhoeve, Peperstraat 168
Reeds vermeld in 1834 op de kadasterplannen van Popp.
Huidige eigenaars Jozef en André Warlop. 5
KASTEELPARK
Het Kasteel is een typisch landhuis opgetrokken tussen 1883-1895 in eclectische stijl door de
belangrijke Heulse familie Goethals. Zij hadden het domein gekocht van de familie Lagae.
Op 21 mei 1964 werd het kasteel door de gemeente Heule aangekocht en zou dienst doen als
gemeentehuis.
Bij de fusie van de gemeenten in 1977 bleven er nog enkele diensten gevestigd. De andere
lokalen werden ter beschikking gesteld als vergaderlokalen voor de Heulse verenigingen. Op
heden is het kasteel nu volledig ter beschikking van de culturele verenigingen van de stad. 6
Het Kasteelpark zou reeds in 1895 aangelegd geweest zijn door een Parijse architect.
De tuin was grotendeels in Engelse stijl aangelegd, maar langs het kasteel lag een kleine Franse
tuin. Er was een oranjerie (serre met tropische planten) die van warm water werd voorzien. De
oranjerie werd gesloopt in 1963. De Franse tuin werd in 1965 omgevormd tot parkeerplaats en in
1967 werd de Goethalslaan aangelegd, gedeeltelijk door de gronden van het gemeentelijk park.
Zo ontstond geleidelijk de huidige vorm van het park.
In het park is nog steeds enorm veel te beleven voor wandelaars en natuurliefhebbers. 7
Het Streuvelsmonument in het Kasteelpark, opgericht bij de 100 ste geboorteverjaardag van
Stijn Streuvels.
Het “Nationaal Streuvelsteken” werd op zondag 3 oktober 1971, precies 100 jaar na de geboorte
van Stijn Streuvels, plechtig onthuld.
De plechtigheid kaderde in een geheel van Streuvelsherdenkingen te Heule. 8
5
J. ROELSTRAETE, I. CALLENS, L. GHILGEMYN en C. DECALUWE, Landelijk Leven en Hoevengids Groot Kortrijk, deel 6
Heule, Tielt, 1994, p. 215-216.
6
J. ROELSTRAETE, Het Heulse park, 100 (en meer) jaar geschiedenis in: Heulespiegel, nr. 27 (1998), p. 18-26.
7
J. FERRYN, Het Heulse park in: Heulespiegel, nr. 4 (1986), p. 13-21.
C. HANSSENS, Zwammenrijkdom van het kasteelpark in Heule in: Heulespiegel nr. 27 (1998), p. 10-13.
19

CENTRUM 9
Het klooster van de Zusters van Liefde van Heule, Mellestraat 1
Het klooster van Heule bestaat reeds meer dan 160 jaar en heeft in al de jaren van zijn bestaan
steeds een belangrijke rol gespeeld op het godsdienstig vlak en in het bijzonder op het gebied
van onderwijs voor de Heulse kinderen. 9
Op heden is het klooster uitgegroeid tot een ganse scholengemeenschap van zowel kleuter-,
lager-, technisch-, als humanioraonderwijs.
Het Hugo Verriesthuis, Mellestraat 10
Hugo Verriest was korte tijd geestelijk directeur van het klooster van Heule in 1877. Het huis
waar hij woonde staat achter de huidige directeurswoning en wordt op heden gebruikt als
opslagruimte en schuilplaats voor de hovenier van het klooster! 10
Hof ter Melle, Mellestraat 14
De hoeve was het foncier van het leen en de heerlijkheid Melle, achterleen van Borborg. Dit leen
heeft vermoedelijk zijn naam te danken aan Gerard van Rode, heer van Melle, die vóór oktober
1277 getrouwd was met de weduwe van Zeger van Heule, heer van Heule. 11
Een prachtige lindedreef geeft toegang tot de hoeve.
Op het domein van het hof ter Melle zijn de handboogschutters van de “Koninklijke
Handbooggilde Sint-Sebastiaan van Heule” gevestigd.
Reeds 384 jaar (1611-2005) bestaat deze Heulse schuttersvereniging en is daarmee veruit dé
oudste vereniging die te Heule actief is. 12
De Sint-Eutropiuskerk met zijn statige toren is het oudste gebouw van Heule. De prachtige
toren, met vier hoektorentjes, in 1542-1543 in zandsteen opgetrokken, behoort tot de Brabantse
gotiek. Hij is beschermd als monument (KB 19 april 1937). 13
In zijn boek Heule (1942) beschrijft Stijn Streuvels hem “zwaar en stevig geplant als uit één stuk
gegroeid, met zijn breed onderwerk, zijn stompe naald met vier zijtorentjes, het ijzeren kruis
waarboven het haantje met opgekrulden staart lustig ronddraaide met de wind, deed die
torenmassa mij altijd denken aan een neergefokte kloekhen, of aan een dikke boerin…” 14
De Pastorie werd in 1891 gebouwd en ontworpen door de Kortrijkse architect Jules Carette.
Het gebouw heeft nog altijd zijn oorspronkelijk uitzicht bewaard niettegenstaande twee
wereldoorlogen. Het neogotisch gebouw was één van de eerste werken van architect Jules
Carette.
De laatste jaren is de pastorie eveneens, en in steeds grotere mate, het huis van de
parochiegemeenschap geworden. 15
Het oorlogsmonument vóór de Sint-Eutropiuskerk is een herdenkingsmonument voor de Heulse
gesneuvelden in de beide Wereldoorlogen en werd op 11 november 1961 onthuld.
8
P.THIERS, N.MAES, Het Streuvelsteken in het Park in: Heulespiegel nr.27 (1998), p. 5-9.
9
L. SOENS, Honderd vijftig jaar klooster van de Zusters van Liefde in: Heulespiegel nr. 8 (1988), p. 1-25 en nr. 9
(1988), p. 1-48.
10
J. ROELSTRAETE, Hugo Verriest en Heule (1877-1878) in: Heulespiegel nr.4 (1986), p. 1-12.
N. MAES, De ontdekking van het Verriesthuis in: Heulespiegel nr.4 (1986), p.45-46.
11
J. ROELSTRAETE, I. CALLENS, L. GHILGEMYN en C. DECALUWE, Landelijk Leven en Hoevengids Groot Kortrijk, deel 6
Heule – Tielt, 1994, p. 143-147.
J. ROELSTRAETE, L. GHILGEMYN, Hof ter Melle in: Heulespiegel nr. 13 (1991), p.1-26.
12
L. SOENS, De Koninklijke Handbooggilde Sint-Sebastiaan van Heule, 1611-1986, Heule, 1986.
13
L. DEVLOO, Heule, Het Dorp van Tineke en Stijn Streuvels, p. 4-5, Gent, 1954.
14
N.N., Heule Sint-Eutropiuskerk, Heule, 1993.
15
J. DEBAERE, J. ROELSTRAETE, L. GHILMGEMYN, L.SOENS, 100 jaar Pastorie, Heule, 1991.
20

Het grafmonument ter herinnering van Pieter Jan Gezelle en Monica De Vriese, ouders van onze
grote priester-dichter Guido Gezelle. 16
Het Tinekesbeeld, centraal op Heuleplaats
Tijdens de Tinekesfeesten werd het Tinekesbeeld onthuld op 10 september 1986, in het hartje
van Heule, op de Plaats. Het is een bronzen beeld ontworpen en gemaakt door Leo De Buysere
uit Bachte-Maria-Leerne.
Het Streuvelshuis gelegen op Heuleplaats is sinds enkele jaren een leegstaand pand dat
jammerlijk genoeg te verkrotten staat en mettertijd dreigt verloren te gaan. Het is het huis waar
Stijn Streuvels met zijn ouders Camiel en Louise Lateur – Gezelle heeft gewoond. 17
De Heerlijkheid van Heule, Zeger van Heulestraat 53
Het is de voornaamste heerlijkheid binnen het grondgebied Heule.
Het foncier, dit is het deel dat de Heer persoonlijk in eigendom hield, had in 1497 een
oppervlakte van 64 bunders (ca. 90 ha).
De heerlijkheid hing af van de graaf van Vlaanderen, meer bepaald van zijn leenhof te Kortrijk.
De heer van Heule was één van de 12 voornaamste leenmannen of burggenoten van dit hof. 18
De ast van de hoeve
Hij werd gebouwd ca. 1885 en was voor het laatst actief tot begin van de jaren 1970. 19
WARANDE
De Warandekapel
De Warandekapel dankt haar naam aan de vroegere warande van de heren van Heule.
Op een kaart van de belegering van Kortrijk in 1694 staat de kapel reeds aangeduid als “chapelle
de herlinbois” in de nabijheid van de “cense de la garenne”. Het staat zelfs vast dat de kapel veel
ouder is dan wel eens wordt gedacht. Het is heden ten dage een zeer druk bezochte
bedevaartskapel. 20
Hof De Warande, Warande 115
Deze hoeve werd genoemd naar de warande van de heren van Heule die in de omgeving lag en
waaraan ook de Warandekapel haar naam dankt.
De laatste uitbater van de boerderij was Roger Desmet (1923-2005).
Natuurpunt kocht in 2003 een deel van deze eigendom langs de Heulebeek. Het beheer van deze
weidegronden is in handen van Natuurpunt afdeling Warande Kortrijk. 21
Preetjes Molen
Het is de eerste en enige nog overgebleven vlaszwingelwindmolen van Vlaanderen en zelfs van
Europa, gelegen in het als dorpsgezicht beschermd gebied. (zie bijlagen 3. en 4.)
Hij werd in 1866 door Ivo Deprez gebouwd. In 1944 werd hij als monument geklasseerd.
16 N. MAES, De laatste der Gezelles in: Heulespiegel nr.3 (1985), p.1-8.
17 P. THIERS, Streuvels’ “Huis met de gerotseerde voorgevel” in: Heulespiegel nr. 32 (2000), p.20-29.
18 J. ROELSTRAETE, Heule. Een overzicht van zijn geschiedenis in: Heulespiegel nr.10 (1989), p.5-21.
J. ROELSTRAETE, I. CALLENS, L. GHYLGEMYN en C.DECALUWE, Landelijk Leven en Hoevengids Groot Kortrijk, deel 6
Heule, Tielt, 1994, p. 148-152.
VAKANTIEGENOEGENS, Het Tinekespad Heule, 1980, p. 17.
19 P. THIERS, Opendeur bij “de ast” van de hoeve “De Heerlijkheid van Heule”, 1993.
20 J. ROELSTRAETE, De Warandekapel in: Heulespiegel nr.2 (1985), p. 1-14.
21 J. ROELSTRAETE, I. CALLENS, L. GHILGEMYN en C. DECALUWE, Landelijk Leven en Hoevengids Groot Kortrijk, deel 6
Heule, Tielt, 1994, p. 133-134.
21

De vzw “Vrienden van Preetjes Molen” zorgde in 1996 voor een deskundige restauratie en
renovatie. Hij werd opnieuw draaivaardig gemaakt en voor het publiek opengesteld. 22
De Schapershoeve, Watermolenwal 35
De volksnaam is te danken aan de overgrootvader Eduardus Albers. Hij behoorde tot de
zogenaamde ‘Duitse schapers’. Dit zijn families die vanuit Nederlands-Limburg en Duitsland met
hun schapen naar onze streek verhuisden. Het is dan ook niet te verwonderen dat de bijnaam
van “schaper” werd overgedragen op de hoeve. 23
Heule-Watermolen
De wijk Heule-Watermolen behoorde tot voor de fusie van gemeenten tot het grondgebied Heule,
Kortrijk en Kuurne.
De naam van dit gehucht hoeft geen nadere verklaring. Inderdaad heeft de watermolen,
voortbewogen door het water van de Heulebeek, zijn naam geschonken aan de buurtschap die
rondom die watermolen is gegroeid. De oudste vermeldingen vinden we in 1360 en 1366.
De watermolen hield de maalderij in werking tot in 1977. De volledige eigendom werd daarna
aangekocht door de stad Kortrijk en zou met de tijd(?) ingericht worden als “culturele
ontmoetingsplaats” voor de verenigingen van Heule-Watermolen, ja zelfs met bibliotheek!
Ondertussen zijn er echter wel enkele van deze gebouwen gerenoveerd en omgevormd tot chirolokalen
die in 1985 in gebruik werden genomen door de plaatselijke chiro “TSJOEF”. 24
De watermolen is op een jammerlijke manier ten ondergegaan bij gebrek aan onderhoud en zin
voor conservering… Het waterrad werd in februari 1955 verwijderd. 25
HEIRWEG
Speelplein “De Warande”
Het speelplein “De Warande” is ook een stukje cultureel erfgoed. Inderdaad, tijdens de grote
vakantieperiode van 1950 ging de jongerenwerking van start onder impuls van de toenmalige
pastoor van Heule-Watermolen, Michaël Claerhout. Monitoren zorgden voor de begeleiding van de
kinderen.
Van her en der kwamen de kinderen met volle bussen naar het speelplein om er hun
vakantiedagen op een speelse manier en onder begeleiding door te brengen.
Het speelplein “De Warande” is ondertussen eigendom geworden van de stad Kortrijk. Grootse
plannen staan op het getouw.
22
L. SOENS, De vlaszwingelwindmolen Deprez ofte “Preetjes Molen” in: Heulespiegel nr. 11 (1990), p.1-19.
23
J. ROELSTRAETE, I. CALLENS, L. GHILGEMYN en C. DECALUWE, Landelijk Leven en Hoevengids Groot Kortrijk, deel 6
Heule, Tielt, 1994, p.98-99.
24
L. SOENS, De Sint-Godelievekerk Heule-Watermolen”, Ieper, 1992.
25
A. GOUDSMEDT, De afbraak van de watermolen in: Heulespiegel nr. 38 (2003), p.27.
22

2. DE BESCHERMINGSLIJST VAN MONUMENTEN EN LANDSCHAPPEN
De meest recente lijst van de belangrijke locaties in de nabijheid van de Heulebeek die
opgenomen werden op de bescherminglijst van Monumenten en Landschappen ;
Ministerieel Besluit houdende Bescherming als Monument, Stads- of Dorpsgezicht van 30 april
2004 (zie bijlage 5.)
(1) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische en socio-culturele waarde:
- als monument:
Het z.g. Kasteel van Heule, gelegen te Kortrijk (Heule), Heulsekasteelstraat(Heu) 1;
bekend ten kadaster: Kortrijk, 8e afdeling, sectie C, perceelnummer(s) 31c.
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een typisch landhuis opgetrokken tussen 1883-1895 in eclectische stijl door de
belangrijke Heulse familie Goethals.
Als zijnde een belangrijke historische site gelegen in het centrum van Heule.
Als zijnde een landhuis met een rijke eclectische aankleding cf. het trappenhuis, het salon met
neo- Vlaamse renaissance-aankleding met typische balkenrooster, lambrisering met briefpanelen
en fraai uitgewerkte schouwmantel en het salon met meer neoclassicistische aankleding met rijk
uitgewerkt bepleisterd plafond.
De socio-culturele waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een representatief voorbeeld van een eind 19de -eeuwse landhuis van de burgerij. Het
interieur geeft een duidelijk beeld van de leefwijze van de burgerij op het eind van de 19de eeuw.
(2) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische en wetenschappelijke waarde:
- als dorpsgezicht:
Het park horende bij het zg. Kasteel van Heule,
gelegen te Kortrijk (Heule), Heulsekasteelstraat(Heu) 1;
bekend ten kadaster:
Kortrijk, 8e afdeling, sectie C, perceelnummer(s) 12V, 2B, 2E, 23H, 28G, 3N, 31C, 34H, 818L.
De historische waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een laat 19de-eeuws park horende bij het kasteel in het centrum van het dorp, waarbij
de beekvallei werd omgevormd tot park, met een centrale open ruimte bestaand uit vijver en
gazons omzoomd met een dicht bomen- en struikenbestand; ook de padenstructuur, het prieeltje
en de bruggen zijn behouden.
Als zijnde historisch verbonden met het kasteel van Heule. Het park werd ca. 1895 aangelegd
samen met het kasteel. Het ontwerp zou van de hand zijn van een Franse architect.
Als zijnde directe, ermee verbonden, visuele omgeving van het kasteel.
Als zijnde een belangrijk structurerende element in de dorpskern van Heule, dat van oudsher een
groene long vormt binnen de dorpskern.
De wetenschappelijke waarde wordt bepaald door:
De dendrologische waarde van het bomenbestand, met in het bijzonder een grote
Moerascypres(Taxodium distichum) bij de vijver, en de floristische waarde van het
voorjaarsaspect in het park.
23

(3) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische en socio-culturele waarde: -
als monument:
Het winkel-woonhuis, gelegen te Kortrijk (Heule), Mellestraat(Heu) 6, 8;
bekend ten kadaster: Kortrijk, 8e afdeling, sectie A, perceelnummer(s) 552E(DEEL), 552F(DEEL).
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt bepaald door:
Als zijnde een representatief voorbeeld van een winkel-woonhuis opgetrokken rond 1900
met typerend parement van witte baksteen. .
Als zijnde een winkel-woonhuis met kenmerkende gaaf bewaarde houten winkelpui die opvalt
door de gedetailleerde uitwerking en het houtsnijwerk cf. kroonlijst met uitgewerkte sierlijst
rustend op consoles, de bovenlichten van de deuren en puilijst. De uitwerking en detaillering
getuigen van groot vakmanschap.
Als zijnde een zeldzaam voorbeeld van een gaaf bewaarde en fraai uitgewerkte winkelpui.
De socio-culturele waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een zeldzaam geworden voorbeeld van een winkelpui van een voormalige
beenhouwerij.
(4) Omwille van het algemeen belang gevormd door de artistieke en historische waarde: - als
monument:
De pastorie, gelegen te Kortrijk (Heule), Pastoriestraat(Heu) 1;
bekend ten kadaster: Kortrijk, 8e afdeling, sectie C, perceelnummer(s) 34K(DEEL).
De artistieke waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde één van de beste werken uit het oeuvre van Kortrijkse architect Jules Carette,leerling
en navolger van Jean-Baptiste (de) Bethune, die vnl. opteert voor de neogotische vormentaal.
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een representatief en gaaf bewaard voorbeeld van een eind 19de -eeuwse pastorie
opgetrokken in een "zuivere" neogotische stijl, aansluitend bij de Brugse baksteengotiek uit de
late middeleeuwen.
Als zijnde een pastorie met rijk en decoratief uitgewerkt parement geritmeerd door de Brugse
traveeën met fraai neogotisch maaswerk.
Als zijnde één van de eerste ontwerpen van de Kortrijkse architect Jules Carette, die in 1889
afgestudeerd was aan de Gentse Sint-Lucasschool. De pastorie is opgetrokken in een typische
neogotische stijl in de geest van de Jean-Baptiste (de) Bethune promotor van de neogotiek in
België en oprichter van de Sint-Lucasschool in Gent.
Het bakstenen muurtje met ijzeren hekwerk als horende bij de pastorie en deel uitmakend van
het ontwerp.
(5) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische en socio-culturele waarde: -
als monument:
Het voormalig woonhuis van Stijn Streuvels, gelegen te Kortrijk (Heule), Heuleplaats(Heu)
9;
bekend ten kadaster: Kortrijk, 8e afdeling, sectie C, perceelnummer(s) 129F(DEEL).
De historische waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde de enig overgebleven woning te Heule waar de schrijver Stijn Streuvels, die in Heule
geboren is, gewoond heeft van 1879 tot 1887. In dit huis heeft Frank Lateur alias Stijn Streuvels
het grootste deel van zijn jeugd doorgebracht. Het huisje en de omgeving zijn door Stijn
Streuvels in zijn autobiografische boek Heule (1942) uitvoerig beschreven.
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven:
24

Als zijnde een typische laat 18de-eeuwse woning gelegen aan de Heuleplaats het centrum van
Heule, waar de verschillende hoofdstraten op uitkomen.
Als zijnde een typische dorpswoning die verschillende middenstandsfamilies huisvestte, o.m. de
familie Lateur, de vader van Stijn Streuvels, was kleermaker.
Als zijnde een woning waarvan de indeling nauwelijks gewijzigd (cf. Heule, 1942) werd sinds de
familie Lateur er woonachtig was en als dusdanig een getuige van de 19-eeuwse
binnenhuisinrichting bij de middenstandsbevolking en de leefomgeving van Stijn Streuvels.
De socio-culturele waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een unieke getuige van de leefomgeving van de Stijn Streuvels tijdens zijn jeugd. . .
Als zijnde de woonplaats van Stijn Streuvels van 1879 tot 1887, één van Vlaanderens
belangrijkste schrijvers. Zijn oeuvre heeft een grote cultuurhistorische en sociologische waarde.
Het oeuvre van Stijn Streuvels vormt een mijlpaal in de literaire en algemene culturele
geschiedenis van Vlaanderen.
(6) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische en socio-culturele waarde: -
als monument:
De arbeiderswoning, gelegen te Kortrijk (Heule), Zeger van Heulestraat(Heu) 33;
bekend ten kadaster: Kortrijk, Se afdeling, sectie C, perceelnummer(s) 177X(DEEL).
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een gaaf bewaard en typisch voorbeeld van een arbeidershuis gelegen in de dorpskern
van een landelijke gemeente.
Als zijnde een 19de-eeuwse éénlagige rijwoning die opvalt door het gaaf bewaarde schrijnwerk en
de zorg die werd besteed aan de uitwerking ervn cf. de houten dakkapel met voluten en fronton,
kroonlijst op modillons, de ramen, persiennes en paneeldeur.
De socio-culturele waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een gaaf bewaard en representatief voorbeeld van de huisvesting van de arbeiders in
de 19de eeuw.
(7) Omwille van het algemeen belang gevormd door de artistieke, historische en socio-culturele
waarde:
- als monument:
het herenhuis, gelegen te Kortrijk (Heule), Zeger van Heulestraat(Heu) 40;
bekend ten kadaster: Kortrijk, Be afdeling, sectie C, perceelnummer(s) 177Z(DEEL).
De artistieke waarde wordt bepaald door:
De vrij gaaf bewaarde muurschilderingen in de koetsdoorgang. Deze typische 19de-eeuwse
schilderingen geven idyllische taferelen weer.
Het gaaf bewaarde, als totaalkunstwerk opgevatte, neo- Vlaamse-renaissancesalon met typisch
cassettenplafond, omlopende houten lambrisering en marmeren schouwmantel met
leeuwenkopjes.
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een beeldbepalend en imposant herenhuis opgetrokken in 1899 door een plaatselijke
notabele.
Als zijnde een representatief voorbeeld van een herenhuis opgetrokken in eclectische bouwstijl
met ovewegend neo- Vlaamserenaissance-invloeden, een stijl die ca. 1900 populair was in
Vlaanderen. .
Als zijnde een rijke en met zorg uitgewerkte gevel cf. de sierankers, de houten afgeronde erker
met mascarons en het fraaie siersmeedwerk.
25

De socio-culturele waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een typische laat 19de-eeuwse notabelenwoonst waarbij zowel het exterieur als
interieur de status van de bewoners benadrukt.
(8) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische en industrieelarcheologische
waarde:
- als monument:
de historische hoeve zgn. "Heerlijkheid van Heule", gelegen te
Kortrijk (Heule), Zeger van Heulestraat(Heu) 53, 55;
bekend ten kadaster: Kortrijk, Be afdeling, sectie A, perceelnummer(s) 533E(DEEL), 533F(DEEL).
De historische waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een hoeve met één van de oudste geschiedenissen van de streek. De oudste bron
daterend van 1349 vermeld reeds 't goet van Huele'.
Als zijnde een getuige van de oudste feodale geschiedenis van België en Vlaanderen. Als zijnde
een belangrijk element in de geschiedenis van het landelijke dorp Heule, de hoeve verwijst naar
de oudste geschiedenis van het dorp.
De hoeve, in oorsprong met bijhorend kasteel gelegen op de nog bewaarde motte, wordt
weergegeven in Flandria IlIustrata van A. Sanderus (1641).
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een zeer beeldbepalend complex gelegen in de alluviale vallei van de Heulebeek.
Als zijnde een vrij gaaf bewaard complex dat grotendeels de middeleeuwse inplanting heeft
behouden, niettegenstaande een groot deel van de bedrijfsgebouwen verwoest werd door brand
in 1901 en heropgebouwd werd. De hoeve bepaalt van oudsher mede het dorpsbeeld.
Als zijnde een typevoorbeeld van een West-Vlaamse hoeve met semi-gesloten opstelling
gegroepeerd rondom een ruim erf met behouden omwalling en monumentaal poortgebouw.
De mote of opperhof als zijnde een relict van oudste geschiedenis van de hoeve en refererend
naar de aanwezigheid van het kasteel en zodoende op zijn beurt getuige van het feodale verleden
van Vlaanderen.
Het oude boerenhuis, dat in 1722 werd herbouwd als zijnde een gaaf bewaard voorbeeld van een
18de-eeuws boerenhuis. De kern van het boerenhuis behield grotendeels haar indeling en
verschillende authentieke elementen als zijnde de balkenroostering met moer- en kinderbalken,
de grote Vlaamse haard en de opkamers.
Opmerkelijk is de kelder met gebogen gewelf rustend op zware bakstenen pijlers.
De industrieel-archeologische waarde wordt bepaald door:
De bewaarde karnemolen, gelegen aan de achterzijde van het woonhuis met melkhuis. Dit
traprad werd door middel van twee honden in beweging gehouden. Het is een uniek voorbeeld
van de wijze waarop vroeger gekarnd werd en het enige gekende in situ behouden voorbeeld in
West-Vlaanderen.
(9) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische waarde: - als monument:
Het voormalig molenaarshuis in het gehucht Watermolen, gelegen te Kortrijk (Heule),
Watermolenwal(Heu) 11;
bekend ten kadaster: Kortrijk, 8e afdeling, sectie C,perceelnummer(s) 428E(DEEL).
De historische waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een getuige van de ontstaansgeschiedenis van het gehucht Watermolen. De oudste
vermelding van de aanwezigheid van een watermolen gaat terug tot 1284.
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven: .
26

Als zijnde een gaaf bewaard 19de-eeuws molenaarshuis met bij horende opslagplaats, gelegen op
een site waarvan de geschiedenis minstens teruggaat tot de 13de eeuw.
Als zijnde een typisch 19de-eeuwse woning die typologisch aansluit bij de huisvesting van de
burgerij zijnde een dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen, die de sociale status van de
bewoner veruitwendigt.
Omwille van het gaaf bewaarde schrijnwerk cf. de fraaie vleugelramen met roedeverdeling, de
luiken op de benedenverdieping en de geprofileerde kroonlijst.
(10) Omwille van het algemeen belang gevormd door de historische en socio-culturele waarde: -
als monument:
Het geheel van arbeidershuisjes, gelegen te
Kortrijk (Kortrijk), Heirweg(Kor) 255, 257, 259, 261, 263, 265, 267, 269, 271;
Izegemsestraat(Kor) 236, 238, 240, 242, 244, 246, 248, 250, 252, 254, 256, 258, 260; bekend
ten kadaster:
Kortrijk, 2e afdeling, sectie B, perceelnummer(s) 969A2(DEEL), 969B2(DEEL), 969C, 969C2,
969K, 969P, 969W(DEEL), 969X, 969Y, 972K(DEEL), 972M(DEEL), 972N(DEEL), 972P(DEEL),
973S(DEEL), 973T(DEEL), 973V(DEEL), 973W(DEEL), 973X(DEEL), 975C(DEEL), 978M(DEEL),
97SN(DEEL), 97SP(DEEL).
De historische waarde, in casu architectuurhistorische waarde, wordt als volgt omschreven:
Als zijnde een reeks van 19de-eeuwse arbeidershuisjes die typerend zijn voor het gehucht
Watermolen.
Als zijnde een gaaf bewaard voorbeeld van typische Vlaamse dorpsarchitectuur, die door haar
kleinschaligheid een bedreigde architectuurvorm is.
Als zijnde een gaaf bewaard geheel gelegen in het centrum van het gehucht, waarvan de eenheid
nog niet doorbroken wordt door vernieuwde parementen.
Als zijnde een representatief voorbeeld van 'architectura minor'. Arbeidershuizen met typisch
witgekalkt of witgeschilderd parement, veelal met gaaf bewaard schrijnwerk o.m. beluikte
vensters en ramen met roedeverdeling.
In het bijzonder voor Heirweg 255-271 als zijnde aansluitend bij de typologie van het pleinbeluik
en hier in landelijke context als zijnde uitzonderlijk.
De socio-culturele waarde wordt als volgt omschreven:
Als zijnde één van de weinig overgebleven getuigen van de 19de-eeuwse volkshuisvesting in een
kleine dorpsgemeenschap.
Als zijnde een getuige van hoe de steeds toenemende industrialisering, die in Heule begint ca.
1860, leidde tot de toenemende bebouwing vnl. van kleinere arbeiderswoningen in de
dorpskernen of gehuchten.
In het bijzonder voor het complex gelegen Heirweg 255-271 als zijnde een voorbeeld van een
beluikje in landelijke context.
3. GEWENSTE TOESTAND CULTUREEL ERFGOED LANGSHEEN DE HEULEBEEK
Niet alleen de “open werkgroep Heulebeek”, de vele betrokken Heulse verenigingen, de culturele
raad, ook het stadsbestuur toont belangstelling voor hetgeen in Heule aan het gebeuren is. Het
gaat niet alleen om de sanering van de Heulebeek, het aanleggen van enkele wandel- en
fietspaden, de bestemming van de ‘Heerlijkheid’, nee, dit zijn slechts enkele belangrijke punten
van een totale beleidsvisie. Hoe zal ons dorp er binnen enkele jaren uitzien? We willen toch een
dorp dat voor onze kinderen leefbaar is? Hoe zit het met de uiteindelijke plannen rond de
27

dorpskernvernieuwing? Sluiten deze plannen aan bij hetgeen wat verderop staat te gebeuren?
Bouwen we straks Heule helemaal dicht of is er nog plaats voor een beetje groen? Zou een
groene long door het dorp niet beter zijn dan nog meer bouw- en industrieterreinen? Kunnen we
de natuur niet beter een handje helpen in plaats van hetgeen nog rest nu reeds te veroordelen?
In ieder geval als we plannen voor de toekomst maken, moeten we durven het verleden
bestuderen. Misschien kunnen we nog wat leren van onze voorouders. Eeuwenlang waren zij met
hun milieu, natuur en woning, vertrouwd. Ze wisten heel goed waar de beken konden
overstromen en welke gevolgen dit had. Sloten, bomen langs de wegen en de beken, alles had
eigenlijk een welbepaalde bedoeling. Die waren er niet zomaar. Overstromingsgebieden waren er
nodig en men bleef daar af. Die dienden niet om er te bouwen of recreatieoorden aan te leggen.
3.1. INDUSTRIEEL ERFGOED
Preetjes Molen
Heule bezit het enige en uniek vlaszwingelwindmolentje Deprez ofte Preetjes Molen, enig in
Europa.
Dit molentje, een beschermd Heuls patrimonium waarop we fier mogen zijn en waar de vzw
“Vrienden van Preetjes Molen” al heel veel energie heeft ingestopt, is nog steeds in privé-bezit.
Het is een dringende en uitdrukkelijke wens van de vzw dat, om het voortbestaan van dit enig
stukje Heuls bezit te vrijwaren, dit stukje patrimonium door de stad Kortrijk wordt opgenomen in
het totaal patrimonium van de stad, net zoals de twee andere molens (Aalbeke en Marke) het nu
al zijn!
Molensteen
Ergens op de parking aan de Izegemsestraat in het centrum van Heule-Watermolen ligt nog één
originele molensteen uit de vroegere maalderij Vanhoutte (het molenaarshuis Vanhoutte staat
op de beschermingslijst). Het ware wenselijk dat deze oude molensteen een ereplaats krijgt in
het centrum van de Watermolen en waarom niet aan het molenaarshuis zelf? Misschien ingewerkt
in de bestrating zoals de oorspronkelijke plannen waren?
De Ast van de hoeve “De Heerlijkheid”
Gezien binnenkort de Heerlijkheid van Heule wordt overgenomen door vzw Oranjehuis (hopelijk!)
is het misschien wenselijk dat ook dit stukje Heuls patrimonium in eer wordt hersteld,
gerestaureerd wordt en voor het publiek toegankelijk wordt gemaakt.
3.2. AGRARISCH ERFGOED
De Krakeelhoeve, Peperstraat 168
In het ontwerp van de afbakening van het regionaal stedelijk gebied wordt aan deze hoeve de
nieuwe bestemming van woonuitbreidingsgebied gegeven.
Dit betekent dat deze oude hoeve, mede door gebrek aan opvolging, uiteindelijk zal worden
afgebroken en de eigendom verkaveld.
In het kader van dit totaalproject zou deze hoeve perfect op haar plaats zijn indien men het
agrarisch en landelijk karakter van Heule wil versterken. De Krakeelhoeve betekent met andere
woorden een meerwaarde in dit project.
Hof ter Melle, Mellestraat 14
Het ontwerp van de afbakening van het regionaal stedelijk gebied Kortrijk herbestemt deze
eigendom als woonuitbreidingsgebied.
28

Het betekent ongetwijfeld een verlies voor dit totaalproject wanneer deze eigendom en
bijhorende landerijen die mee het authentieke karakter van Heule bepalen, met tijd verkaveld
worden.
De prachtige lindendreef die toegang geeft tot de hoeve verdient geklasseerd te worden, maar
dreigt nu van de kaart geveegd te worden.
De Heerlijkheid van Heule, Zeger van Heulestraat 53
Het project ‘Open boerderij, het Hof van Heule’ (zie bijlage 8.) heeft tot doel de historische
betekenis van wat ooit ‘De Heerlijkheid van Heule’ als foncier en centrum van Heule was, opnieuw
een actuele functie te geven.
De vzw Oranjehuis wenst in de vierkantshoeve een “Open Boerderij” te verwezenlijken waarbij
een aantal landbouw- en sociale activiteiten samen ondergebracht worden.
We hopen dat het Stadsbestuur van Kortrijk zijn volle steun geeft aan dit project dat een sociale
meerwaarde betekent voor de Heerlijkheid van Heule.
3.3. SOCIO-CULTUREEL ERFGOED
Het Hugo Verriesthuis, Mellestraat 10
Het huis waar Hugo Verriest woonde wordt op heden gebruikt als opslagruimte en schuilplaats
voor de hovenier van het klooster.
Dit huis kan in het totaalproject geïntegreerd worden omwille van het educatief aspect.
Schuttersgebied van de Koninklijke Handbooggilde St.-Sebastiaan (opgericht sedert 1611)
Indien het ontwerp van het RUP uitgevoerd wordt dan verliest deze eeuwenoude schuttersgilde
haar vaste stek. In het kader van dit totaalproject pleiten wij voor het behoud van het bestaan
van dit maatschappelijk en cultureel erfgoed dat reeds eeuwenlang met Heule verbonden is.
Het Streuvelshuis, Heuleplaats nr. 9
Dit voormalig woonhuis van Stijn Streuvels wordt omwille van zijn socio-culturele waarde
opgenomen in de meest recente beschermingslijst van Monumenten en Landschappen.
Door de Heemkundige Kring “Langs d’Heuleboorden Heule” werd reeds meerdere malen bij het
stadsbestuur van Kortrijk en bij de eigenaar aangedrongen om dit pand opnieuw een waardevolle
bestemming te geven. Tot op heden werd daar nog geen enkel gevolg aan gegeven!
Bij deze doen we nogmaals een dringende oproep aan het stadsbestuur van Kortrijk én de
eigenaar van deze woning, samen werk te maken aan de opwaardering van deze woning.
Laat dit Streuvelshuis niet verder verkrotten!
Het speelplein “De Warande”
Gezien de stad Kortrijk het speelplein “De Warande” in Heule een nieuwe impuls wil geven, denkt
de Open Werkgroep Heulebeek dat, bij de nieuwbouw op het speelplein, best een educatieve
ruimte voorzien wordt waar het totaalproject Heule en de Heulebeek in woord en beeld
uiteengezet wordt.
29

BESLUIT
Overal waren wandelwegen, die de verste dorpsbewoners op de kortste manier naar het centrum
brachten. Veel van deze wegen zijn verdwenen. Onze kinderen kunnen nu nog nauwelijks op een
veilige manier met de fiets hun school bereiken.
En toch heeft Heule heel wat troeven: een park, de omgeving van de kerk waar iets mee te doen
valt, de Heulebeek die het dorp dwarst, het beschermde landschap rond Preetjes Molen en de
Heerlijkheid, een stukje natuur langs de spoorwegen en verderop ligt zowaar nog een bos in
Heule. Maar troeven in handen hebben volstaat niet. Men moet er iets mee doen. We zien het als
een deel van onze taak de bewoners en de overheid mee te helpen sensibiliseren en dat zullen we
dus zeker doen. 26 (zie bijlage 6.)
We doen een beroep op de overheid om:
- een inventaris te laten opmaken van alle bestaande en verdwenen voetwegen.
- het herstellen van een aantal al of niet verdwenen wandelwegen, vooral de weg die achter
Preetjes Molen lag (is nog steeds bekend onder buurtweg nr. 31 op het plan van de
Buurtwegen; zie bijlage 7.).
- wat nog rest aan natuurgebied langs de Heulebeek te behoeden voor verdere verkaveling
en/of nieuwe bouwprojecten.
- het aanleggen van een wandelweg langs de Heulebeek, te beginnen met het traject
Warandebrug-Watermolen (Streuvelspad), om te eindigen met een totaalverbinding tussen
Gullegem en Kuurne.
- de nodige initiatieven te nemen zodat gebouwen die op de lijst staan van te beschermen
monumenten of dorpsgezichten niet verder verkrotten of bedreigd worden.
26 J. ROELSTRAETE, Bouwstenen voor een dorpsvernieuwing in: Heulespiegel nr. 40 (2004), p. 1-13.
30

Hoofdstuk 3. GEWENSTE TOESTAND NATUUR EN LANDSCHAP
Gezien natuur en landschap heel sterk verweven zijn, worden beide gezamenlijk behandeld.
Voor de samenvatting van bestaande en gewenste toestand verwijzen we naar blz. 38.
Binnen het valleigebied onderscheiden we vijf gebiedscategorieën van gewenste ontwikkeling op
gebied van ecologische waarde en landschapsbeeld:
1. BEEKVALLEI ALS NATUURGEBIED: VERSTERKING VAN DE BEEKVALLEI ALS
LANDSCHAPRELICT MET BLOEMRIJKE GRASLANDEN
De gebieden die onder deze categorie vallen zijn:
- van grens Gullegem tot R8 (zone Oogststraat)
- vallei van de Toortelbeek tot R8, incl. weiland rond Heerlijkheid (Centrum)
- van de Warandestraat tot de Watermolen (zone Warande)
- perceel Ieperstraat (zone Heirweg)
In dit gebied streven we naar het herstel van het oorspronkelijke landschap van een beekvallei
met beekbegeleidende graslanden en kleine landschapselementen. Referentiebeeld is hier dan
ook de situatie van begin twintigste eeuw toen de beekvallei als vochtige wei- en hooilanden in
gebruik was.
Het gebied wordt dan ook beschouwd als een rustgebied waar de natuur primeert. Planten en
dieren moeten er hun leefwereld kunnen vinden. Gezien het specifieke natuurkarakter moeten
ook voor de regio minder frequent voorkomende (vaak kwetsbare) soorten een kans krijgen.
Hoofdfunctie is dan ook natuurherstel en landschapsbehoud. Dit houdt in dat we ruimte willen
creëren voor de ecologische processen die kenmerkend zijn voor een beekvallei. Het herstel van
de natuurlijke waarden gaat samen met het behoud en herstellen van het authentieke landschap,
zoals door Streuvels nog beschreven in zijn memoires in Heule.
Een aantal nevenfuncties is dit gebied zijn:
- de recreatieve (neven)functie waarbij de vallei een geschikte plaats is voor de wandelaar
die rust zoekt. De recreatie is dus vooral een belevingsrecreatie. Recreatie is slechts
toegestaan voor zover de draagkracht van het gebied dit aan kan. De toegankelijkheid kan
dus aan beperkingen onderworpen zijn om de natuurwaarde te beschermen. Meestal
betekent dit een gelimiteerde toegang tijdens een beperkte periode van het jaar.
- de agrarische (neven)functie waarbij de landbouw mee ingeschakeld wordt om de
gewenste vegetatie in stand te houden. Hiervoor zal het landbouwgebruik slechts kunnen
onder voorwaarden. Hiervoor kan het instrumentarium van het agrarisch natuurbeheer
ingezet worden
- de waterberging waarbij de vallei ook plaats biedt aan opvang van water in periodes van
verhoogde afvoer. Dit is uiteraard logisch binnen een beekvallei, maar veronderstelt wel
een goede waterkwaliteit zodat het buiten haar oevers treden van de Heulebeek geen
negatieve impact heeft op het gebied door vervuild water.
31

Dit betekent ook dat een aantal zaken niet kunnen in de valleigebieden die onder deze categorie
vallen:
- omvorming van grasland naar akker
- het volplanten met bomen of struiken
- het aanleggen van een verhard of semi-verhard fiets- of wandelpad
- fietsbrug over de beek tenzij op de rand van het gebied
- recreatieve infrastructuur als zitbanken, verlichting, ...
- het inplanten van gebouwen en vaste constructies
- inzaaien van cultuurplanten
- …
De mogelijke maatregelen om het gewenste natuurherstel en landschapsbehoud te bereiken zijn:
- hermeandering van de beek
- aanleg van natuurvriendelijke oevers
- uitgraven van poelen en draszones
- aanplanting van kleine landschapselementen
- inrichten van een wandelpad (brug over de Heulebeek is beperkt voor wandelaars)
- beheersovereenkomsten met de landbouw
- alle technieken van natuurontwikkeling en natuurbeheer
- verwerving door een natuurvereniging
- erkenning als natuurreservaat
- maatregelen voor soortenbescherming
- herintroductie van typische soorten (binnen de voorwaarden voor verantwoorde
herintroductie)
- inplanting van observatieposten
- de wandelpaden dienen in natuurlijke materialen te zijn
- ...
Voorbeelden als inspiratiebron:
Plaatsbeek (Bavikhove)
Wijmelbroek (Deerlijk)
Groene Long (Kuurne): afgesloten gedeelte
1.1. Nadere uitwerking voor het deelgebied ‘Warande’
Natuurpunt wil in de vallei van de Heulebeek een natuurgebied uitbouwen waar de ontsluiting van
het gebied voor de bevolking een belangrijk element is. Het is essentieel dat de wandelaar in het
gebied kan verpozen en voeling kan krijgen met het mooie landschap en de aanwezige natuur.
Uiteraard is deze toegankelijkheid op een andere manier te organiseren dan in een klassiek
parkgebied. Een natuurgebied vereist immers de nodige rust om de gewenste natuurwaarden tot
ontwikkeling te laten komen.
1.1.1. Objectieven voor de natuur en het landschap van de vallei van de Heulebeek (deelgebied
De Warande)
Concreet wil natuurpunt binnen de vallei van de Heulebeek (deelgebied De Warande) rond
volgende punten werken:
- behoud van de aanwezige graslanden met een botanisch beheer gericht op verschraling
- een combinatie van begrazing en maaibeheer
- het landschappelijk aspect van de beekvallei met komvallei en steilranden behouden.
32

- het landschap verrijken met een aantal landschapselementen als poelen, knotbomen en
hagen
- akkerrandbeheer op de aanpalende akkers om inspoeling van meststoffen en pesticiden in
het kwetsbare valleigebied te vermijden
- bescherming van de kwelsituatie en natuurlijke hydrologische processen
- toegankelijkheid organiseren om de omwonenden de kans te geven het gebied te
ontdekken, te observeren en te waarderen
- ecologisch beek- en oeverbeheer van de Heulebeek
- maatregelen om gewenste (vogel- en andere dier)soorten te beschermen
Als streefbeeld voor het gebied wordt vooropgezet om een mozaïek te bekomen van diverse
types grasland:
- dotterbloemgrasland op de meest vochtige stukken (kwelzones)
- kamgras-grasland en reukgras-grasland (matig voedselrijke situatie)
- natte glashaver en witbol-graslanden met geknikte en grote Vossestaart (voedselrijke
situatie)
- lokaal grote zeggenvegetatie
- knoopkruid-type grasland op de droge talud (zuidgerichte expositie)
In 2005 zal het natuurstreefbeeld verder worden uitgewerkt in het inrichtingsplan neergeschreven
dat dient als basis voor de erkenning als natuurgebied.
1.2.1. Objectieven voor de toegankelijkheid van het deelgebied De Warande
Het ecologisch functioneren van het gebied kan niet los gezien worden van de toegankelijkheid en
wordt hier specifiek belicht.
Er wordt gemikt op een natuurgerichte recreatie waarbij als algemene stelregel geldt dat respect
voor het landschap en de natuur primeert. De volgende richtlijnen werden reeds uitgewerkt:
- onverhard wandelpad in de beekvallei op de rechteroever met een knuppelpad op de
kwetsbare zones
- op de linkeroever wordt in de beekvallei zelf geen wandelpad voorzien
- mogelijkheid voor een wandelverbinding in de randstrook van het aanpalend akkergebied
mits een visuele afscherming
- slechts één voetgangersbrug (maximum twee) kunnen over de Heulebeek aangelegd
worden
- geen mogelijkheid tot fietsen in de beekvallei
- recreatieve activiteit mag de rust in het gebied niet verstoren (dus geen speelzone of
sportactiviteiten)
- In functie van de natuurwaarde (voorbeeld broedseizoen) kan een wandelpad of fietspad
tijdelijk afgesloten worden
- er worden aansluitingen voorzien op de wandelmogelijkheden die naar Preetjes Molen
gaan.
De fietsverbinding tussen Heule, de Watermolen en de Tinekeswijk dient in de eerste plaats
gerealiseerd te worden via de bestaande en de vroegere voetwegen volgens de atlas van
Buurtwegen en de uitvoering van het fietsactieplan van de stad Kortrijk (verbetering van het
fietscomfort en de fietsveiligheid langs de bestaande wegen. Dit impliceert ook dat de Bozestraat
mee opgenomen wordt in het fietsactieplan en de verbinding in de beekvallei geschrapt wordt.
33

2. Beekvallei als Parkgebied: nadruk op de groene omgeving als rust- en ontspanningsgebied
voor de mens
De gebieden die onder deze categorie vallen zijn:
- Peperstraat
- Stijn Streuvelslaan
- Park van Heule
- speelpleintje Emiel Hullebroecklaan (zone Warande)
- speelplein De Warande en geplande uitbreiding (zone Heirweg)
In deze gebieden streven we naar een multifunctionele menging in een groen kader met een
grote openheid naar de bevolking. Het moet een uitnodigende plek zijn waar de mens welkom is,
bijvoorbeeld om elkaar te ontmoeten, om te spelen, om rustig tot bezinning te komen.
Hoofdfunctie ligt dus vooral op het sociale vlak. Het kan dus als park gezien worden, maar dan
met nadruk op natuurpark waarbij natuurlijke biotopen het kader vormen voor een recreatieve
infrastructuur. Dit betekent dat er voldoende kansen geboden worden om een aantal activiteiten,
maar dan wel onder de noemer ‘zachte recreatie’ die respect opbrengen voor de omgeving.
Uiteraard is de toegankelijkheid hier niet beperkt, maar volledig vrij. Toch moet ook natuur hier
kansen krijgen, vooral in functie van de biotoopontwikkeling voor een aantal minder kwetsbare
soorten.
Het gegeven van een beekvallei dient echter gerespecteerd te worden. Dit houdt in dat in het
ontwerp met de beek rekening gehouden wordt en dat kleinschalige biotopen gecreëerd worden.
Het landschap zal ook niet meteen een herstel zijn van een traditioneel landschap, er zal een
nieuwe constellatie gemaakt worden van een nieuw landschapsbeeld, met de Heulebeek als
drager.
Dit gebied leent zich dan ook voor een vorm van laagdrempelige natuureducatie. Het leren
observeren van wat leeft is belangrijk. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van infoborden waar met
wisselend fotomateriaal de voorkomende soorten geïllustreerd worden.
Het gebied wordt vooral ontsloten voor de wandelaar met een klein netwerk van
wandelmogelijkheden. Indien het gebied een doorgangsgebied is voor een fietsverbinding, wordt
ook een fietsweg voorzien in doorlatende materialen.
De mogelijke maatregelen zijn hier:
- natuurvriendelijke beekinrichting
- kleinschalige biotoopontwikkeling
- kleinschalige recreatieve infrastructuur
- structurerende aanplantingen
- aanleg van wandel- en fietswegen (indien nodig een fietsbrug over het water)
- spelinfrastructuur
- technieken van het harmonisch parkbeheer
- demoplaats voor een natuurvriendelijke siertuin
- ....
Wat kan niet in het gebied (behalve voor speelplein De warande):
- sportinfrastructuur
- verharde asfaltpaden (KWS)
34

- festiviteiten die veel volk trekken
Als nevenfunctie is hier vooral de waterbergingsfunctie te vermelden. Dit betekent op zijn minst
het behoud van het waterbergend vermogen (dus geen ophogingen) om in geval van
wateroverlast als een buffer te kunnen dienen.
Ook de ecologische nevenfunctie werd hierboven reeds behandeld.
Voorbeelden zijn:
- De Hoge en lage Kouter (Gullegem)
- De groene Long (Kuurne): toegankelijk gedeelte
- Parc de la Deule (Rijsel): Les Anseroeuilles (le marais)
- Venning (Kortrijk)
- Geluwsebeek (Menen)
Voor enkele specifieke gebieden kan een specifiek accent ontwikkeld worden. Dit geldt in het
bijzonder voor:
- Park van Heule: herstel van een landschapspark
- speelplein De Warande: gericht op avontuurlijk spelen.
3. BEEKVALLEI MET WANDELGEBIED: EEN GEVARIEERD LANDSCHAP MET OPGAANDE
BEGROEIING
De gebieden die onder deze categorie vallen zijn:
- Tussen RWZI en R8 (zone Oogststraat)
- Perceel Capelle (Warande) (zone Warande)
- Heirweg
- (eventueel reservatiestrook N50c) zone Warande
In dit gebied streven we naar een hoge mate van spontane vegetatie met ruigte, struwelen en
lokale verbossing. Het oorspronkelijk landschap met weilanden wordt hier verlaten om plaats te
maken voor een meer visueel gesloten karakter.
In tegenstelling tot de parkgebieden kan de natuur hier veeleer zijn gang gaan (uiteraard mits
een aantal ingrepen) en is het groenonderhoud hier veel minder intensief. Toch vervullen deze
gebieden een belangrijke recreatieve functie gezien ze vrij toegankelijk zijn. Lokaal kan zelfs een
actieve zone zoals een speelbos, een montainbike-parcours, ... ingericht worden
In tegenstelling tot de natuurgebieden is het behoud van de nodige rust om een meer kwetsbare
natuur kansen te geven, hier niet nodig. De natuur hier is een veel meer robuuste vorm van
natuur die verstoring kan verdragen.
Zoals in de twee vorige gebieden is ook de waterberging hier een nevenfunctie voor de delen die
overstroombaar zijn.
Mogelijke maatregelen zijn:
- hermeandering van de beek en aanleg van natuurvriendelijke oevers (vb. plasbermen)
- uitgraven van poelen en moerassige zones
35

- aanplantingen
- alle technieken van natuurontwikkeling en natuurbeheer
- verwerving door een natuurvereniging
- maatregelen voor soortenbescherming
- de wandelpaden dienen in natuurlijke materialen te zijn
- recreatieve infrastructuur
- aanleg van wandel- en fietswegen (indien nodig een fietsbrug over het water)
- spelinfrastructuur
- demoplaats voor een wilde tuin
Voorbeelden als inspiratie zijn:
- Heulebeekdomein (Kuurne)
4. BEEKVALLEI GEMARKEERD MET LINEAIRE ELEMENTEN EN GROENSCHERMEN
Op plaatsen waar de bovenstaande vier categorieën niet van toepassing zijn, streven naar een
zichtbare markering van de beekloop door de aanleg van een bomenrij op de oever van de beek.
Dit is in het bijzonder het geval voor het traject tussen Heuleplaats en de Warande.
Hier wordt vooral gedacht aan de aanleg van een bomenrij, bijvoorbeeld van een oude variëteit
van populieren.
Een aantal grootschalige constructies kunnen eveneens met een lineair groenelement voorzien
worden voor een beter afschermen ten opzicht van de omgeving. Dit geldt vooral voor de meer
industriële complexen en bedrijfsgebouwen (RWZI, Demeestere, Mirorlux, ex-Bruvatex, ...)
De aanleg van een dergelijk groenscherm moet gebeuren volgens de principes van een gelaagde
opbouw en het gebruik van een mengeling van streekeigen plantgoed. Een aantal hoogstammige
bomen zorgen voor een extra accent.
5. AANPALEND AGRARISCH GEBIED: STIMULEREN VAN AGRARISCH NATUURBEHEER
Onder deze categorie valt het landbouwgebied van Preetjes Molen, met een uitloper naar De
Heerlijkheid en de Toortelbeek.
In dit gebied is het de bedoeling een vorm van stedelijke landbouw te combineren met het
invullen van een randstedelijke open ruimte. Hier moet vooral een verbreding van de landbouw
kansen krijgen die complementair zijn met de voedselproductie.
Vormen van verbreding zijn:
- verkoop op de hoeve
- educatieve boerderij
- zorgboerderij
36

- zorg voor natuur en landschap
- biologische teelten
- erfgoedboerderij
- recreatief medegebruik
- ....
(Zie ook bijlage 8. : project Oranjehuis)
In het kader van het Heulebeekproject is uiteraard het aspect natuur, landschap en recreatie
belangrijk. Dit kan vooral door de introductie van agrarisch natuur- en landschapsbeheer waarbij
de landbouwer vergoed wordt voor de inspanningen rond natuur en landschap.
Concreet wil dit zeggen dat de landbouw beheersovereenkomsten kan afsluiten voor de
aanplanting van landschapselementen zoals hagen, heggen, houtkanten, bomenrijen,
boomgaarden, poelen, ...
Ook het aanleggen van akkerranden of oeverstroken langs grachten en beken waarbij een strook
van 3 à 10 meter niet bewerkt wordt, maar als grasstrook gemaaid wordt, is een gewenste
ingreep.
Gezien het gehele project sterk gericht is op het vergroten van de wandel- en fietsmogelijkheden
moet ook gezien worden in welke mate de aanleg van recreatieve wegen doorheen het gebied
kan zonder het landbouwgebruik te schaden.
Specifiek voor het landbouwgebied palend aan het natuurgebied van de Warande is een
akkerrandbeheer gewenst, dat gecombineerd wordt met een wandelverbinding die aansluit op
Preetjes Molen.
Om te zorgen voor een goede landschappelijke structuur binnen het gebied is de opmaak van een
landschapsplan aangewezen. Het instrument van landschapsbedrijfsplannen lijkt geschikt om tot
een goede afstemming te komen met de landbouw.
Voorbeelden als inspiratie zijn:
- Parc de la Deule Les Ansereuilles (Rijsel): landbouwgedeelte
37

6. SAMENVATTING : BESTAANDE/GEWENSTE TOESTAND LANDSCHAP/NATUUR
Landschap
Bestaande toestand
Oogststraat Ingesloten valleigebied
- meanderende beek
- relatief open landschap
- enkele
landschapselementen
- rwzi Aquafin
- beginnende vertuining
- deels ingenomen door
parking
Peperstraat Ingesloten valleigebied
- deels herlegde beek
- restant van komvallei
- kleinschalig landschap
met landschapselementen
als grachten, knotbomen,
...
- vertuining van de
linkeroever
Kasteelpark - Oorspronkelijk Engels
parklandschap
- beginnende spontane
bebossing
- netwerk van wandelpaden
Centrum - beek rechtgetrokken
- Toortelbeek als vochtige
depressie met
landschapselementen
- rechteroever: ingebed in
centrumbebouwing
- linkeroever: agrarisch
landschap met
hoevegebouwen van de
Heerlijkheid
Stijn
Streuvelsln
Ingesloten
weidelandschap
- Ingesloten tussen
spoorweg en bebouwing
- Meanderende beek in een
weidelandschap met een
grote poel
- Weinig
landschapselementen
Demeestere Sterk geïndustrialiseerde
omgeving
- Loopt tussen het terrein
van Demeestere en van
UGA (niet toegankelijk en
weinig zichtbaar)
- Gemarkeerd met bomenrij
Landschap
Gewenste toestand
Behoud en herstel van
beekvallei met natte
graslanden en kleine
landschapselementen
(zie Warande)
In kader van
verkaveling de aanleg
van een kleinschalig
landschap (voorbeeld
Wijmelbroek) met
landschapselementen
en aantal sloten
Natuurvriendelijke
oevers
Harmonisch
parkbeheer
Behoud van de
overstromingsfunctie
Recreatieve inrichting
Herinrichting en
opfrisbeurt
Ontwikkeling van een
kleinschalig agrarisch
landschap
Behoud van de
beekvallei van de
Toortelbeek met natte
graslanden
Toepassing van
agrarisch
natuurbeheer
Wordt deels
verkaveld, deels
parkgebied
Behoud van
natuurlijke oevers en
spontaan struweel
Educatieve inrichting
door inbrengen
landschapselementen
Behoud van opgaand
groen langs de
beekvallei
Natuur
Bestaande toestand
productiegraslanden
Hp: soortenarm grasland
Hp*: soortenarm grasland
met relictsoorten
Kb: diverse bomenrijen
productiegraslanden
Hp: soortenarm grasland
Kb: bomenrij
Hx: zeer soortenarm
grasland
park
Kp: kasteelpark
Diverse soorten van een
gedifferentieerd park
weide
Hp: soortenarm grasland
Kbs: bomenrij (wilg en
populier)
Ae: omwalling
Graasweide
Hp: soortenarm grasland
Kn: poel
Sz:spontaan struweel
Matig waardevol
Beperkt tot aanplanting
op de oevers
Kb: bomenrij (wilgen)
Klein populierenbosje
Weinig waardevol
Natuur
gewenste toestand
Behoud en herstel
van beekvallei met
natte graslanden en
kleine
landschapselementen
(zie Warande)
In kader van
verkaveling de
aanleg van een
kleinschalig
landschap (voorbeeld
Wijmelbroek) met
landschapselementen
en aantal sloten
Natuurvriendelijke
oevers
Harmonisch
parkbeheer
Behoud van de
overstromingsfunctie
Aandacht voor de
natuurfunctie van
het park
Behoud van de
beekvallei van de
Toortelbeek met
natte graslanden
Toepassing van
agrarisch
natuurbeheer
Behoud van
natuurlijke oevers en
spontaan struweel
Uitgraven van natte
depressie en aanleg
van educatieve
boomgaard
Behoud van opgaand
groen langs de
beekvallei
38

Warande Authentiek
beekvalleilandschap in
een beschermd landschap
- Meanderende beek
(Watermolen sterk
meanderend) in een
duidelijke komvallei, deels
gemarkeerd door bomenrij.
- opvallende steilrand
- Enkele
landschapselementen
(poelen, solitaire boom,
knotwilgen, ...)
- Aansluitend op het open
(akker)landschap van
Preetjes Molen.
- gezicht op diverse
landschappelijke bakens
Preetjes Molen, Kerk
Heule)
- Deels bebouwde
omgeving (Mirorlux en
verkavelingen) met
speelpleintje
Watermolen-
Ring
Versnipperde beekvallei
- beek rechtgetrokken en
kunstmatige oevers
(verderop ingekokerd)
- restant van beekvallei en
steilrand met weiland en
aanpalende akker
- gemarkeerd door
bomenrij
- sterk bebouwde
omgeving (Ring Shopping
Center)
Streven naar herstel
van het
oorspronkelijke
landschap van een
beekvallei met
beekbegeleidende
graslanden en kleine
landschapselementen
Deel Heirweg:
natuurvriendelijke
oevers, mozaïek van
bosfragmenten met
open plaatsen,
moeraszone en
hooiland
Deel Iepersestraat:
hooiland met
moeraszone en kleine
landschapselementen
Overwegend matig nat
grasland met een
afwisseling van
landschapselementen
Hr: verruigd grasland
Kb: bomenrij
Hp: soortenarm grasland
Hp*: soortenrijk grasland
met relictsoorten
Kbs: bomenrij (schietwilg)
Kbp: bomenrij (populier)
Kn: veedrinkpoel
Hx met Kbs: grasveld met
bomen
Ae met kb: water met
bomen
Matig waardevol tot
waardevol
- Twee hectare beheerd
door Natuurpunt
Kleinschalige
graslanden
Hp: soortenarm grasland
Kbs: bomenrij (schietwilg)
Hp*: soortenarm grasland
met relictsoorten
Matig waardevol tot
waardevol
- Een hectare beheerd
door stad Kortrijk
Rustgebied waar de
natuur primeert.
Planten en dieren
moeten er hun
leefwereld kunnen
vinden. Minder
frequent
voorkomende (vaak
kwetsbare) soorten
een kans geven
Deel Heirweg:
natuurvriendelijke
oevers, mozaïek van
bosfragmenten met
open plaatsen,
moeraszone en
hooiland
Deel Iepersestraat:
hooiland met
moeraszone en
kleine
landschapselementen
39

Inleiding
Hoofdstuk 4. WATERKWALITEIT
Zuiver water is een basisvereiste om een beek, in een dicht bevolkte omgeving, zijn eigen waarde
mee te geven : d.w.z. geen hinder te veroorzaken voor mens, dier, plant.
In het verleden waren vissen en planten niet vreemd aan de Heulebeek.
De Heulebeek is ooit een propere waterloop geweest, men ging er zelfs zwemmen op zomerse
dagen. De volgende citaten die Johan Roelstraete (Heemkundige Kring, Heule) onlangs op het
spoor kwam in oude Heulse gemeenteraadsverslagen getuigen hierover :
“In 1827 schreef men : ‘dat er in dees gemeente geen fonteynen noch vijvers aanwezig zijn, dat
er alhier slechts een stromend rivierken is, genaamd de Heulebeke die haren oorsprong neemt in
Zonnebeke vijvers, dwarsende heel de uytgestrektheyd van dit gemeente en verliest zich te
Cuerne in de riviere de Leye, dat rivierken voedt alderhande soorten van visschen als paling,
karpels, snoek, baarzen e.a. kleine visschen’.
In 1830 schreef men : ‘Heulebeek. Oorsprong in Zonnebeekvijvers. Overstromingen ’s winters. 3
stenen en 1 houten brug en 1 sluis. De voordelen zijn dat de ingezetenen des zomers goed en
gezond water hebben en er alhier op dezelfde twee watermolens opgericht zijn’.
Proper water bracht onrechtstreeks ook problemen mee, want men gebruikte de Heulebeek om er
in te komen zwemmen. Zo schreef men in 1859 : ‘Sedert eenige jaren komen een groot aantal
inwooners der stad Kortrijk zich baden in de Heulebeek en alhoewel wij eenen persoon
standvastelijk daer ter plaets doen blijven, heeft M. Balde Destoop van Kortrijk bijna door zijne
onvoorzichtigheid verdronken. Den moed van onzen inwooner de heer Joannes Naert heeft hem
toch gered. Ook zal dezen zijne belooning ontvangen’.
Ook in 1882 kwam in de gemeenteraad het geval ter sprake van Camille Devogele om hem voor
te stellen voor een medaille eerste klasse wegens moed en zelfopoffering omdat hij op 18 oktober
1882 ten koste van zijn eigen leven het kind van de heer Edouard Lagae kon redden ‘uit de
waters der Heulebeek’.”
Huidige toestand
Door de industrialisatie van 19 de en 20 ste eeuw is de waterkwaliteit negatief beïnvloed geweest.
Het gevolg is het imago van een “stinkende beek”.
De laatste ons bekende gegevens dateren van 2001.
Als wij de cijfers citeren van de VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) is de huidige toestand (2005)
een bevolkte omgeving waarschijnlijk niet waardig.
• biologische waterkwaliteit (BBI index) scoort zeer slecht nl. 2 op 10 (zeer slechte kwaliteit)
en dit is ongewijzigd sedert 1991
• chemische waterkwaliteit (O 2 – prati-index) scoort “verontreinigd “ ( > 4-8 ) d.w.z.
voldoet niet aan de min. richtwaarde 2 ( = aanvaardbaar )
Oorzaken zijn :
• Huishoudelijk afvalwater dat nog voor een groot deel rechtstreeks in de Heulebeek
terechtkomt.
Van de 37.880 inwoners in de Heulebeekvallei lozen nog steeds 13.600 inwoners via
rioleringsnetten rechtstreeks in de Heulebeek.
40

• Industrieel afvalwater. De invloed hiervan is beperkt doordat de bedrijven onderworpen
zijn aan uitbatingsvergunningen waarin de lozingsnormen worden opgelegd.
• De landbouw is grotendeels verantwoordelijk voor de N 2 – verontreiniging: vooral door de
uitspoeling van de bodem in de bovenloop van de Heulebeekvallei.
De beste omgeving om waarden te meten is aan de monding van de Heulebeek in de Leie.
Hier zullen metingen de waterkwaliteit aangeven van de Heulebeek zelf en van de 17 beken die in
de Heulebeek uitmonden.
Gewenste toestand
De stad of gemeente heeft de volgende verantwoordelijkheden in haar beleid :
• GEBIEDEN ZONDER RIOLERING
In deze vooral landelijke gebieden kan de aanleg van kleinschalige
waterzuiveringsinstallaties voor individuele huishoudens of voor kleinere groepen van
woningen een oplossing bieden.
De stad is hiervoor verantwoordelijk en kan dit subsidiëren.
Voor de totale Heulebeekvallei gaat het over 8700 IE.
• GEMEENTELIJK RIOLERINGSBELEID
Maximale afstemming van het gemeentelijk rioleringsbeleid op de aanleg van collectoren
(door het Vlaams Gewest) door middel van bv. persleidingen en andere technische
ingrepen.
Controle op de optimalisatie van de aanwezige collectoren en overstorten.
Continue inspectie van rioleringskoppelingen en waterinfrastructuurwerken.
• AFKOPPELING VAN REGENWATER VAN HET AFVALWATERSTELSEL
Een groot deel van het regenwater komt in het riool terecht en veroorzaakt minder
efficiënte werking van de RWZI’s
Bij zware regenval kan het overtollige water via overstorten uit het riool ontsnappen en
ongezuiverd terechtkomen in de beek
Oplossing : gescheiden rioleringsstelsels en herwaardering van grachtenstelsels
Besluit
Bevorderen van de biologische en chemische waterkwaliteit van de Heulebeek is een vereiste in
de realisatie van dit totaalproject.
De cijfers dienen een signaal te zijn voor verder onderzoek door de bevoegde diensten, voor de
stad Kortrijk is de functie van eindcontroleur weggelegd.
Enkele ingrepen kunnen de waterkwaliteit positief beïnvloeden :
- de bevoegde bovengemeentelijke diensten wijzen op hun verantwoordelijkheid
- maatregelen aan de bron (burgers en bedrijven) stimuleren
- invoering van een heffing die aanspoort tot de afkoppeling van hemelwater
- duurzaamheid van de riolen verbeteren zodat de levensduur toeneemt.
Bron : Milieu- en Natuurrapport VMM Mira-T 2004
41

1. ALGEMENE BESTAANDE TOESTAND
Hoofdstuk 5. WATERBERGING
De Heulebeek is een waterloop van 1 ste categorie en van prioritair belang.
In onze vlakke streken heeft een rivier een winter- en een zomerbedding.
De bodem in het stroomgebied van de Heulebeek biedt weinig ruimte voor waterberging
(kleiachtige ondergrond).
Bij winterregens die gedurende lange perioden aanhouden zal het debiet van de beek sterk
toenemen en daarom de beek snel buiten haar oevers doen treden. Zomerregens die kortstondig
maar hevig van karakter kunnen zijn, geven hetzelfde resultaat (zie bijlage 13. : fotoreportage
overstroming 4 juli 2005 !). Dit is de natuurlijke gang van zaken.
De beek heeft voldoende ruimte nodig om te kunnen overstromen.
Door de waterlopen recht te trekken en in te dijken kon men oppervlakte (het winterbed) van de
rivier afnemen om die naar believen te verkavelen en te bebouwen met het gevolg dat de grote
watervolumes stroomafwaarts verplaatst worden en in lager gelegen plaatsen voor wateroverlast
zorgen.
Een ander gevolg van dit menselijk ingrijpen is dat het mooie en waardevolle natuurlijke
winterbed van de rivier verloren is gegaan.
Het Vlaams Gewest zag eind jaren ’80 (gelukkig) af van een laatste plan voor rechttrekking van
de Heulebeek tussen de Warande en de Watermolen.
Zowel ’s winters als ’s zomers krijgt de beek via het rioolstelsel grote hoeveelheden water van het
verstedelijkte gebied te slikken, bovendien komt dit water via de kortst mogelijke weg in de
waterlopen terecht wat voor een piekdebiet kan zorgen bij hevige regenval.
Het toenemen van de oppervlakte aan verharde oppervlakken (bedrijventerreinen, bebouwde
zones, straten, parkings) zorgen er eveneens voor dat de infiltratiemogelijkheden sterk
ingekrompen worden.
Water krijgt geen kans om in de ondergrond tot aan de grondwaterlagen door te dringen maar
wordt via overstorten versneld (en ongezuiverd) naar de beek afgevoerd.
overstromingsgebieden langsheen Heulebeek, overstromingsgebied de Heerlijkheid zie verder : foto’s
42

2. PLAATSELIJKE BESTAANDE TOESTAND
Plaatselijke
WATERBERGING
bestaande toestand
Vrijwel vanaf de grens met Gullegem (meanderende beek) tot
OOGSTSTRAAT aan de gekanaliseerde beek (nabij R8): geregeld overstromende
rechteroever in landbouwgebied, de linkeroever overstroomt in mindere
mate (tuinen).
PEPERSTRAAT Vooral de rechteroever is overstromingsgebied (met breedte tussen de 30
en 60 meter) ter hoogte van de Peperstraat.
Vanaf de Goethalslaan is vooral de linkeroever overstromingsgevoelig. Het
KASTEELPARK Kasteelpark zelf is sedert de aanleg ervan altijd overstromingsgebied
geweest. Er werd bij de aanleg zelf een soort sluis gemaakt om het
overtollige water van de Heulebeek te ontlasten in het park.
Ter hoogte van het hof ter Melle (linkeroever), zijn de weiden langs de
CENTRUM
Heulebeek over de monding van de Toortelbeek heen, samen met de
weiden rond de hoeve van de Heerlijkheid van oudsher zeer
overstromingsgevoelig.
STIJN
STREUVELSLAAN
WARANDE
HEIRWEG
Overstromingsgebied : de Heerlijkheid
Tussen de Antoon van Liedekerkeweg en Stijn Streuvelslaan is zowel
linker- als rechteroever overstromingsgebied. Sommige achtertuinen van
huizen langs de Kortrijksestraat functioneren soms als waterbergingsgebied
(de totale site Demeestere werd opgehoogd voor opslag van materialen).
Daar bebouwing op aanzienlijke afstand verwijderd is van beekoevers
functioneren weiden aan beide oevers als waterbergingsgebied. Plaatselijk
staan de weiden ’s winters onder water. Het Vlaams Gewest zag af van de
rechttrekking van de beek.
De beek ligt diep door opgehoogde oeverbermen. Enkel langs de Heirweg
ligt nog één oeverkant (sterk hellende weide) die nog het uitzicht
(mogelijkheid?) heeft van overstromingsgebied.
De Parking rond het Ring Shopping Center zorgt voor nadelige versnelde
waterafvoer naar de gekanaliseerde beek.
De eigendom van het OCMW die begint aan het Ring Shopping Center en
uitgeeft op de Iepersestraat is eveneens een nat gedeelte.
Overstroming - toestand 1965 Overstroming - toestand 1993 Overstroming - toestand 1999
Foto’s archief Luc Soens.
43

3. ALGEMENE GEWENSTE TOESTAND
Het inzicht dat water ruimte nodig heeft vormt de basis voor het vernieuwde waterbeleid dat
momenteel in Vlaanderen wordt gevoerd.
3.1. Integraal waterbeheer
Het Integraal waterbeheer wil het beheer van de waterhoeveelheden, van de waterkwaliteit en
van het leven in en om het water gecombineerd aanpakken en beter op elkaar afstemmen. Het
oppervlaktewater, grondwater, waterloopstructuur en oevers met de bijhorende
levensgemeenschappen worden als één samenhangend watersysteem beschouwd en beheerd.
Verschillende aspecten waaronder milieu, ruimtelijke ordening, landschap, recreatie en
economische sectoren worden bij dit beheer in acht genomen.
Op lokaal niveau (Heulebeek = deelbekken) zullen de waterhuishoudingsplannen de
kwantiteitsaspecten in detail uitwerken met het oog op het beheer van waterlopen en
watervoorraden. Later zal de verzamelde info verder worden aangevuld tot een
waterhuishoudingsplan voor de Heulebeek. De gegevens zullen ook aangewend worden in het op
te stellen bekkenbeheersplan voor de Leie.
Een globaal waterbeheerplan voor de Heulebeekvallei zal opgemaakt worden (volgens studie
IBS).
3.2. Gecontroleerde overstromingsgebieden
De afdeling Water besteedt heel wat aandacht aan het herstellen van de biodiversiteit van
watergebonden ecosystemen. Waterlopen en valleien moeten in deze visie de ruggengraat
worden van natuurgebieden door de natuurlijke heraanleg van de bedding en de omgeving.
Door de natuurlijke functie van de valleigebieden als overstromingsgebied in ere te herstellen of
te vrijwaren op plaatsen waar dit nog kan, kunnen we overstromingen op ongewenste plaatsen
verhinderen.
3.3. Andere maatregelen
Een voorbeeld van een maatregel aan de bron is: vertraging van de afvoer door herwaarderen
van grachtenstelsels over het ganse stroomgebied van de Heulebeek.
Grachten en kleinere beken kunnen groene adertjes en kleine ecologische corridors vormen die
ook het stedelijk gebied aantrekkelijker maken. Mooi meegenomen is ook het zuiverend
vermogen van een dergelijk systeem. Een andere maatregel is het afkoppelen van regenwater
van het riool (stad)of het creëren van poelen.
Ook in de bebouwde kom zijn er maatregelen mogelijk die kunnen bijdragen tot een tragere
afvoer van regenwater, zoals het aanleggen van hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen.
Verder zouden nieuwe verharde oppervlakten zoals straten, wegen, parkings, bedrijventerreinen
zo moeten aangelegd worden dat het water niet onmiddellijk afstroomt naar het dichtst
bijgelegen riool of waterloop.
44

Verder moet het ophogen en verkavelen van gronden in waterbuffergebieden, winterbeddingen
en (in het algemeen) in valleigebieden van de Heulebeek onmogelijk worden, op die manier wordt
immers ruimte aan de beek ontnomen.
4. PLAATSELIJKE GEWENSTE TOESTAND
Gewenste toestand WATERBERGING
per deelgebied
Oogststraat Toestand te behouden, hernieuwde meandervorming van de beek
Stimuleren.
Het overstromingsgebied langs de rechteroever is te behouden.
Peperstraat
Het stedelijk gebied ontwikkelen als natuurverwevingsgebied met ruimte
voor water en hermeandering van de beek stimuleren.
Kasteelpark Waterbergingsfunctie van Kasteelpark optimaliseren bij eventuele
heraanleg.
Centrum De weiden tussen het Hof ter Melle en De Heerlijkheid functioneren als
waterbuffergebied en worden best in deze toestand behouden.
Stijn Streuvelslaan Bij de uitwerking van BPA 88 (Stijn Streuvelslaan) moet de
overstromingsfunctie van de stroken (zie hydrologische studie) deel
uitmaken van het totaalplan.
Warande Beekvallei kan optimaal uitgewerkt worden als pilootproject voor herstel
van watergebonden ecosysteem.
Heirweg Overwegen van herstel van waterbuffer stroomopwaarts ’t Brugske.
Betere waterinfiltratie voorzien op parking Ring Shopping Center.
Bronnen : - De Heulebeek, computermodellering als methode, hoogwaterbeheer als doel,
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap afd Water
- Brochure wandeling Open Werkgroep Heulebeek van 24/4/04.
45

Hoofdstuk 6. GEMEENSCHAPSVOORZIENINGEN
Het grote aantal gemeenschapsvoorzieningen die ontstaan zijn in de nabijheid van de beek
bewijst dat de Heulebeek vroeger de as was waarrond het dorpsleven, het boerenleven zich
afspeelde.
Het geheel aan gemeenschapsvoorzieningen heeft zich mee met eigentijdse noden verder
uitgebreid en breidt nog uit.
1. BESTAANDE GEMEENSCHAPSVOORZIENINGEN
De gemeenschapsvoorzieningen worden hierna geïnventariseerd, de beek stroomafwaarts
volgend vanaf de gemeentegrens met Gullegem. (zie bijlage 9. plan)
OOGSTSTRAAT
Het waterzuiveringstation RWZI : behandeling van rioolafvalwater.
PEPERSTRAAT
Het RVT ‘De Nieuwe Lente’ en het dienstencentrum ‘De Zevenkamer’: faciliteiten voor de
derde leeftijd.
KASTEELPARK
- Park van Heule: een oase van rust en wandelen.
- Stedelijke Openbare Bibliotheek, filiaal Heule.
- Koetshuis en Gemeentehuis: polyvalente vergader- en tentoonstellingsruimtes voor de
Kortrijkse verenigingen.
CENTRUM
- RVT Ter Melle, het dagcentrum en de serviceflats.
- Het Klooster van de zusters van Liefde met aanpalend de scholengemeenschap Spes-Nostra
met kleuter-, lagere- en middelbare school.
- Sint-Eutropiuskerk: gebedshuis voor de Christelijke gemeenschap.
- Dorpscentrum Heule: centrale ontmoetingsplaats.
- Sportcentrum Lagaeplein: zwembad en polyvalente sportzaal.
- Ontmoetingscentrum de Vonke: cultuur- en ontmoetingscentrum, stadsdienst burgerzaken en
politiekantoor.
STIJN STREUVELSLAAN
Station Heule : lokaal Jeugdbond Natuurstudie en Milieubescherming en van Chiro Stine Heule
WARANDE
- Warandekapel : gebeds- en meditatieruimte, bedevaartsoord
- Woonwijk Tinekeswijk
- Speelpleintje Tinekeswijk: recreatief gebied voor kinderen
- Natuurgebied de Warande: centraal gelegen, educatief waardevol
- Kerkhof Heule-Watermolen: begrafenisplaats
- Chirolokalen chiro Tsjoef: ontspanningsruimte voor de jeugd van Heule-Watermolen
46

- Lagere- en Kleuterschool Sint-Godelieve Heule-Watermolen
- Sint-Godelievekerk: gebedshuis Christelijke gemeenschap
- Molenheem: ontmoetingsruimte Heule-Watermolen
- Dorpscentum Heule-Watermolen
HEIRWEG
- Speelplein de Warande: recreatieve oase aan de stadsrand met ruimte voor groen en diverse
vormen van educatie, recreatie en sport
- De Branding: Meulenwal, dienstverleningscentrum voor personen met een handicap
- Ring Shopping Center: winkelcentrum
- Industriezone Heule-Kuurne
2. PLAATSELIJKE GEWENSTE TOESTAND
PEPERSTRAAT
In het ontwerp van het RUP wordt in de stedenbouwkundige voorschriften bepaald dat de
beekvallei hier :”de functie en de bestemming heeft van een onbebouwd overgangsgebied tussen
de beek en het effectieve stedelijk woongebied en is een structurerend element voor de
omgeving. Minimum 70% moet bestaan uit aaneengesloten groen open gebied en kan niet als
effectief woongebied ontwikkeld worden”.
In het kader van deze voorschriften zou de beekvallei hier plaatselijk ingericht kunnen worden als
klein mountainbikeparcours: niveauverschillen en diverse types ondergrond maken het uitermate
geschikt. Eventueel andere delen van het Heulebeekvalleigebied kunnen hiervoor ook in
aanmerking komen.
KASTEELPARK
Dit park is sinds mensenheugenis overstromingsgebied geweest. Er werd bij de aanleg zelf een
soort sluis gemaakt om het overtollige water van de Heulebeek te laten overvloeien in het park.
Dit zou een idee kunnen zijn voor de toekomst van het park.
Het heeft weinig zin hier een traditioneel bloemen- en plantenpark van te maken.
Tips voor heraanleg zijn terug te vinden in het hoofdstuk: gewenste toestand in hoofdstuk
“natuur”. De huidige speelfunctie is ingeplant op een van de drassigste plaatsen in het park en
zou best naar een drogere recreatiezone verplaatst worden. Het grasveld tussen het oude
Gemeentehuis, de bib en het kaartershuisje is hoger en droger gelegen.
CENTRUM
Er is sinds geruime tijd sprake van dorpskernvernieuwing.
Het spreekt vanzelf dat iedereen, de bewoners, het verenigingsleven, de zelfstandigen, de
instellingen, de culturele raad, de open werkgroep Heulebeek hier inspraak in hoort te hebben.
De dorpskern of HEULEPLAATS
is best te behouden zoals die nu is, mits aanpassing aan de huidige normen op gebied van
verkeersveiligheid en urbanisatie zoals bredere voetpaden en smallere wegenis zodat het verkeer
zich trager door het centrum van de gemeente verplaatst. Cafés kunnen dan ook ieder
47

gelijkwaardig hun terrassen uitbouwen volgens de stedelijke normen. Enkele parkeerplaatsen
moeten behouden blijven voor gehandicapten en voor kortparkeerders. Zij kunnen deze
gebruiken om naar die enkele winkels te gaan die gevestigd zijn op de Heuleplaats.
Langparkeerders kunnen uiteraard gebruik maken van de parkeerplaats op het Lagaeplein en van
de aanpalende straten van de dorpskern.
Het Tinekesbeeld moet in ieder geval een centrale opstelling krijgen op Heuleplaats. Het is
wenselijk dat met de nieuwe aanleg van Heuleplaats ook rekening wordt gehouden met de
praktische schikkingen van de jaarlijks terugkerende Tinekesfeesten!
Rond de Sint-Eutropiuskerk kan aan de zuidzijde (kant Heuleplaats) eveneens een parkzone
aangelegd worden en kunnen bijgevolg geen terrassen toegestaan worden. Een wandel- en
fietspad kan een veilige verbinding geven tussen de Zeger van Heulestraat en de Pastoriestraat.
Tussen de parking Lagaeplein en de Mellestraat kan gemakkelijk, via het brugje Hanssens over de
Heulebeek en de site Callewaert, een verbinding langs de Heulebeek worden aangelegd voor
voetgangers en fietsers.
Tussen de Heuleplaats en de hoek Mellestraat (= Pastoriestraat) kan een aangepaste wegenis
aangelegd worden die het snelle verkeer van de Mellestraat en de Heulsekasteelstraat opvangt.
De Heulebeekbrug kan best duidelijk zichtbaar en aantrekkelijk gemaakt worden. De parking
rechtover de firma Lecot wordt best behouden blijven (wordt steeds gebruikt voor de
Tinekesfeesten). Het accentueren van de krommingen in het stratenpatroon zal leiden tot een
vertraging van het verkeer en het verhogen van de veiligheid.
We kunnen u ook meegeven dat een recent overzichtelijk synthesedocument werd opgemaakt
door de Cel Monumenten en Landschappen als kader voor het toekomstig beheer van dit
betrokken gebied. 27
Sportinfrastructuur en ontmoetingscentrum De Vonke
Deze centra zouden dankbaar kunnen gebruik maken van de omgeving van de Heulebeekvallei
om de gebouwen op een esthetische manier te integreren in het landschap.
Misschien kan een link worden gelegd met de Heerlijkheid: het oude verbinden met het
hedendaagse.
De Heerlijkheid van Heule
De Heerlijkheid van Heule: sociaal project van het Oranjehuis vzw geïntegreerd in een biologische
boerderij met een duidelijke link naar de Heulse dorpsgemeenschap. Dit project geeft een actuele
sociale meerwaarde aan deze boerderij. (zie bijlage 8.)
STIJN STREUVELSLAAN
Aangezien in de stedenbouwkundige voorschriften van BPA 88 Stijn Streuvelslaan Oost, ruimte
voorzien is voor recreatie zou het een andere interessante optie kunnen zijn om de speeltuigen
die in het Park van Heule net op het meest drassige stuk staan, naar hier te verhuizen. Deze zone
is heel centraal gelegen in de dorpskern.
WARANDE
Eigendom Natuurpunt
Deze gedeeltelijk drassige weiden binnen het beschermd dorpsgezicht aan de Preetjes Molen
zullen door Natuurpunt als natuurverbindingsgebied ingericht worden.
Dit is een nieuwe gemeenschapsvoorziening en een aanwinst voor de deelgemeente Heule. Dit
centraal gelegen stukje natuur dat toegankelijk kan gemaakt worden voor mensen die op zoek
27 A. VAN HAVERMAET, L. CHRISTIAENS, Historische analyse van de dorpsontwikkeling van Heule (Kortrijk), o.c.
licentiaatstudie, Gent, 2005.
48

zijn naar authenticiteit, rust en frisse lucht in ons verstedelijkt gebied betekent een meerwaarde
voor onze deelgemeente.
Het Molenheem
Het Molenheem is een parochiale ontmoetingsplaats voor de verenigingen van Heule-Watermolen.
Het Molenheem zal in de toekomst worden ontwikkeld volgens de noden van de plaatselijke
verenigingen.
HEIRWEG
Speelplein de Warande
Gezien de stad Kortrijk het speelplein “De Warande” een nieuwe impuls wil geven, is de Open
Werkgroep Heulebeek van mening dat in de nieuwbouw best een bezoekerscentrum ingericht
wordt. Daarin kan het totaalproject Heule en de Heulebeek in woord en beeld aan de bezoeker
voorgesteld worden.
De Warande kan tevens fungeren als de ontmoetingsplaats voor Heule-Watermolen en een locatie
vormen waar feesten kan zonder voor geluidsoverlast te zorgen.
3. ALGEMENE GEWENSTE TOESTAND
3.1. Infopunten en –borden
Dit totaalproject beoogt onder andere het in de kijker plaatsen van het bezienswaardige cultureel
erfgoed in Heule. Om de geïnteresseerde bezoeker te informeren en wegwijs te maken zou
passende bewegwijzering en infopanelen moeten geplaatst worden bij o.a. de Preetjes Molen,
het Hof van Heule enz. Zo is bijvoorbeeld het dienstverleningscentrum voor personen met een
handicap (de Branding: Meulenwal, MPI Watermolen, de Hoeve) midden Heule-Watermolen
gelegen, maar bij de meeste mensen onbekend.
3.2. Knooppunten van infrastructuur ontsluiten en toegankelijker maken
Het zou interessant zijn om ook andere gemeenschapsvoorzieningen zoals het speelplein de
Warande een recreatieve ontsluitingsweg te geven, geïntegreerd in dit project.
We moeten er tevens over waken dat alle infrastructuur bereikbaar en gebruiksvriendelijk is voor
mensen met een handicap. Waar het kan veilige oversteekplaatsen voor mensen met een visuele
handicap voorzien, de trottoirs zachtjes laten overlopen naar straatniveau.
49

Hoofdstuk 7. Zachte Mobiliteit
1. BESCHRIJVING VAN DE BESTAANDE TOESTAND
1.1. Netwerk van buurtwegen en trage wegen
Rondom en over de Heulebeek is er van een fijnmazig netwerk niet echt sprake. Door de
afwezigheid van verbindingen (wegen en bruggen) moeten er vaak relatief grote omwegen
gemaakt worden. Qua zachte mobiliteit betekenen de beek en het aanpalend privé-eigendom
vaak een grote barrière.
Zo is de kortste verbinding Heule-Centrum naar Heule-Watermolen in vogelvlucht 1580m , maar
de effectieve verbinding via de Hoge Dreef is 2000m en via de Bozestraat 2170m. Beide trajecten
kennen bovendien slechts smalle aanliggende fietspaden (waarbij slechts een verflijntje het
fietspad scheidt van de rijbaan).
Tussen Kromme Olm en Tinekeswijk is het verschil nog groter tussen de afstand in vogelvlucht
550m en de effectieve verbinding via Kortrijksestraat (=2670) of via de Izegemsestraat(=
2200m).
De afstand van de fietsersbrug Peperstraat tot aan de brug Gullegemsestraat is in vogelvlucht
635m, via de Goethalslaan 1200m en via de Europalaan 1500m.
De rechtstreekse afstand in vogelvlucht tussen de schoolingang Mellestraat en de autoparking
Lagaeplein is 200m, via de bestaande openbare wegen is dit 460 m.
Deze relatief grote omwegen betekenen een daadwerkelijke hinderpaal voor de zachte
mobiliteit omdat de neiging groot wordt om die omwegen dan met gemotoriseerd
vervoer af te leggen. Een positieve discriminatie voor de zachte mobiliteit dringt zich
op.
Er zijn ons geen exacte ongevallencijfers bekend over de huidige fietstrajecten. Maar algemeen is
de veiligheidsbeleving van de Bozestraat, de Hoge Dreef, de Kortrijksestraat en de
Izegemsestraat zeer laag.
1.2. Netwerk van specifieke voetgangerswegen
Momenteel zijn er op Heuls grondgebied zeven oversteekplaatsen voor voetgangers ,
onregelmatig verspreid over het beektraject. Tussen grens Gullegem (brug Europalaan) en de
brug Goethalslaan is een vogelvluchtafstand van 890m, tussen Warandebrug en de brug Heule
Watermolen =1150m, tussen de brug Pastoriestraat en de brug Zeger Van Heule = 390m
In en door het park zijn enkele exclusieve voetgangersverbindingen.
Vanuit de Peperstraat zijn er een aantal doodlopende private wegen in de richting van de beek.
Vanuit de Warandebrug is er aan de linkeroever van de Heulebeek een doodlopende private weg
met erfdienstbaarheid aan het gebied van Natuurpunt.
De voetgangersverbinding (voetweg 31) tussen Hoge Dreef en Preetjes Molen is verdwenen
Langs de Hoge Dreef liggen slechts onderbroken voetgangersvoorzieningen, vaak is er zelf geen
begaanbare berm.
1.3. Verbindingen voor functionele verplaatsingen
Het Kortrijks functionele fietsroutenetwerk vermeldt verschillende trajecten in de omgeving van
de Heulebeek:
[…Gullegemsestraat, Pastoriestraat Kortrijksestraat …]
[…Mellestraat, Pastorieplein, dwars door het Park (sic), Peperstraat, doorsteek, Loschaert …]
[…Heuleplaats, Zeger van Heulestraat, Hoge Dreef, Watermolenwal…]
50

[…Ringlaan, Izegemstraat, Brugsestraat…]
Het provinciaal fietsroutenetwerk heeft enkel de trajecten […Mellestraat, Pastoriestraat,
Heuleplaats Kortrijksestraat ,Menenpoort…] en […Izegemstraat, Brugsepoort…] opgenomen
1.4. Verbindingen voor recreatieve verplaatsingen
Het Fietsnetwerk Leiestraat vermeldt alvast de verbinding […Wouter Schoutstraat, Beiaardstraat,
Wittestraat, Hoge Dreef, Zeger van Heulestraat, Pastoriestraat, Park, Peperstraat, doorsteek
Loschaert, Zuidstraat…]
Op dit moment zijn er geen recreatieve fietsroutes bekend die het doelgebied doorkruisen.
2. GEWENSTE TOESTAND (zie bijlage 10.)
2.1. Algemene vereisten voor fietsverbindingen
Een goede fietsverbinding beantwoordt aan volgende kenmerken (succesfactoren 28 ):
1. samenhangend: het traject vormt een samenhangend geheel zonder onderbrekingen en
leesbaar (=makkelijk te herkennen) voor de gebruiker
2. direct: het traject is de snelst mogelijke verbinding tussen herkomst en bestemming. Dit
is niet noodzakelijk ook de kortste weg (bijvoorbeeld bij oponthoud bij kruispunt of bij
minder goede wegbekleding…)
3. aantrekkelijk: de infrastructuur heeft een mooie vormgeving en is ingepast in de
omgeving
4. veilig: het traject biedt zowel subjectieve als objectieve verkeersveiligheid en sociale
veiligheid
5. comfortabel: de voorzieningen maken een vlotte en makkelijke doorstroming mogelijk en
vereisen zo weinig mogelijk inspanningen
Deze eisen zijn niet altijd volledig met elkaar te verzoenen.
Voor een functionele verbinding is (verkeers- + sociale 29 )veiligheid, directheid, samenhang en
comfort erg belangrijk. Bij een recreatieve verbinding moet men vooral oog hebben voor
verkeersveiligheid en aantrekkelijkheid . Dit betekent concreet dat een functionele verbinding
voldoende breed moet zijn (minimaal 2,5 meter voor tweerichtingsverkeer), een wrijvingsarme
wegbekleding (asfalt), een permanente verlichting (zeker ook tijdens de winterse
schoolspitsuren) en zonder omwegen (rechtdoor en verre zichtbaarheid).
Een recreatieve verbinding mag daarentegen smaller zijn (1,2 meter met berm als wachtstrook),
met meer natuurlijke wegbekleding (halfverhard dolomiet of kalksteen), zonder verlichting en
speels kronkelend langs intimistische plekjes. Deze recreatieve verbindingen moeten terzelfder
tijd ook bruikbaar zijn als voetgangersverbindingen. De comfortabele toegankelijkheid voor
rolstoelgebruikers en kinderbuggy’s is hierbij een vaak verwaarloosd aandachtspunt.
28 Vademecum Fietsvoorzieningen, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Leefmilieu en Infrastructuur,
Hoofdstuk 2: Fietsroutes, meer dan fietspaden.p. 1
29 Onder sociale veiligheid wordt de afwezigheid verstaan van schrik voor anderen: schrik voor aanranding, diefstal,
handtastelijkheden, beschimpingen. Vooral ’s nachts wordt dit aspect belangrijk. Hoe groter de sociale controle (aantal
passanten, zichtbaarheid…) hoe groter de sociale veiligheid.
51

2.2. Gewenste recreatieve fietsverbindingen
Daarom pleiten we sterk voor een recreatieve verbinding bovenaan (niet in!) de winterbedding
van de Heulebeek, van waaruit de gebruiker een openbarend gezicht heeft op de verschillende
aspecten van de Heulebeekvallei.
Concreet betekent dit :
PEPERSTRAAT
• Heulepad1 : Verbinding brug Peperstraat langs binnenkant R8 tot aan Heulebeekvallei ,
verder kronkelend naast de kombedding aan de rechteroever tot aan de Goethalslaan 30 .
Bij het kruisen van de Goethalslaan wordt overgegaan naar de linkeroever, via het
onbebouwde perceel tot aansluiting aan de wandelpaden in het park.
Bij de eventuele verkaveling van het gebied Heulebeek-Peperstraat is het noodzakelijk om
regelmatig verbindingen te voorzien tussen de nieuwe straten en dit Heulepad 1.
CENTRUM
• Heulepad2: Verbinding vanuit de Pastoriestraat, via linkeroever tot aan het brugje Hof ter
Melle, vandaar over de Lagaeparking achter het zwembad, eventueel achter de sporthal 31 ,
en dan ofwel via een nieuwe brug naar de Ast van De Heerlijkheid zo naar de Zeger van
Heulestraat ofwel tussen Heulebeek en De Vonke en het Vonkevoorplein naar de Zeger
van Heulestraat;
STIJN STREUVELSLAAN
• Heulepad3: Verbinding Zeger van Heulestraat via trajecten op recent aangenomen BPA 88
Stijn streuvelslaan Oost tot aan hoek De Meester aan de Stijn Streuvelslaan.
WARANDE
• Preetjespad: Verbinding vanuit de landweg langs Preetjesmolen rechtdoor, langs de
huidige eigendomsscheiding, tot aan de vallei van de Heulebeek ( aan Heulepad 4)
• Heulepad 4 : vanuit het einde van het Preetjespad via linkeroever naast de komgronden
van de Heulebeekvallei tot aan de doodlopende weg aan de Warandebrug.
• Aansluiting vanuit de reeds voorziene wandelweg naast de Koorntas via een nieuwe brug
(Tinekesbrug) tot aan het Heulepad 4
• Verbinding Vlaschaard-Waterhoek en Waterhoek Sint Godelievestraat (nog uitwerken, zo
mogelijk via de vrijgekomen ruimte van de N50C)
WARANDE - HEIRWEG
• Heulepad 5 : Verbinding Tinekesbrug – Vlaanderenstraat/Warandespeelplein: dit traject
moet nog uitgewerkt worden, rekening houdend met de grondbestemmingen van de hoeve
aldaar .
30 onduidelijkheid over de privégrond van architect Callewaert tot aan de beek loopt, dan wel of er openbare ruimte is om
het Heulepad aan te leggen. Indien deze grond volledig privé is, moet het Heulepad 1 (in afwachting van de eventuele
verkaveling) aansluiten op één van de doodlopende (half)private wegen ter hoogte van nr.70 of nr. 104.) zodat er een
directe verbinding met het revalidatiecentrum mogelijk wordt. De wenselijkheid van een kruising van de Goethalslaan ter
hoogte van architect Callewaert vervalt dan.
31 momenteel afgesloten door schietstand
52

2.3. Gewenste functionele fietsverbindingen
Voor de functionele verbindingen pleiten we voor een kortere, directere en veilige verbinding
tussen de Heule-centrum en Heule-Watermolen.
Enkele mogelijkheden:
PEPERSTRAAT
• Het recreatieve Heulepad1 (Peperstraat-Goethalslaan) kan slechts een functionele
verbinding worden indien ook hier gekozen wordt voor een vereiste wegbreedte,
verlichting, wegverharding en directe aansluiting op Goethalslaan via een
beveiligde oversteekplaats. Indien aan één van die voorwaarden niet kan voldaan
worden, moet er gekozen worden om fietsaccommodatie in de Peperstraat en
Goethalslaan te verbeteren (vrachtwagenverbod, zone dertig,
snelheidsremmende geleiders, wegversmallingen 32 , snelheidsremmende
plateaus,)
WARANDE
Verbetering fietsaccommodatie langs Hoge Dreef (vrachtwagenverbod 33 ,
uitbreiding zone30, snelheidsremmende geleiders, brede afgescheiden
fietspaden langs beide zijden)
Verbetering fietsaccommodatie langs Bozestraat (vrachtwagenverbod, zone dertig,
snelheidsremmende geleiders, wegversmallingen, snelheidsremmende
plateaus 34 ) . Omwille van het vele (zeker toekomstige) bestemmingsverkeer van
fietsers én automobilisten is een fietspad hier niet wenselijk, zelfs af te raden. Deze
straat moet in de toekomst een heel andere inrichting krijgen.
Aanpassing voorgestelde recreatieve verbinding (Heulepad 4 en Heulepad 5, zie )
zodat dit traject ook voor functionele verplaatsingen bruikbaar wordt (=> breder,
verhard wegdek, verlichting) nadeel sociale onveiligheid.
KASTEELPARK
Een functionele fietsverbinding door het park lijkt ons niet haalbaar noch wenselijk: wettelijk
beschermd (kronkelend) padentraject, verlichtingsvereisten, permanente toegankelijkheid (ook
na zonsondergang), vereisten qua wegverharding en –breedte, potentiële conflicten met zachte
recreatie). Daarom moet de functionele verbinding via het bestaand stratenpatroon
geoptimaliseerd worden (vrachtwagenverbod, zone dertig, snelheidsremmende geleiders,
wegversmallingen, snelheidsremmende plateaus)
2.4. Gewenste voetgangersverbindingen
Er zijn ons geen specifiek uitgewerkte vereisten voor voetgangersverbindingen bekend. Maar nog
meer dan bij fietsverbindingen speelt de fijnmazigheid hier een rol. Voor een voetganger is de
kortste weg altijd ook de snelste weg.
32 noot : er rijst in de werkgroep enige controverse over de gewenste wegbreedte (onder meer in de Izegemstraat) : hierbij
moet rekening gehouden worden met het onderscheid tussen krap profiel (de weg is zo smal gemaakt dat auto’s een fietser
niet kunnen inhalen en als de auto de fietser toch wil inhalen wacht hij tot er een andere rijstrook vrij is of tot de fietser hem
expliciet de ruimte biedt; een nadeel is dat het fietsverkeer zich opgejaagd en bedreigd kan voelen, en is daarom af te raden
voor wegvakken met grote lengten en met intensief verkeer), ruim profiel (het gemotoriseerd verkeer heeft altijd
voldoende ruimte om in te halen, maar rijdt daardoor ook vaak sneller) en kritisch profiel (noch vis noch vlees en daardoor
het meest gevaarlijk, de automobilisten denken dat er toch voldoende ruimte is om in te halen, wat faliekant afloopt als de
fietser enigszins van zijn lijn afwijkt, ook leidt dit makkelijker tot onaangepaste snelheid)
overgenomen uit Tekenen voor de fiets, Nederlandse ontwerpwijzer voor fietsvriendelijke infrastructuur, p. 96.
33 er moet door de bevoegde instanties dringend werk worden gemaakt van een vrachtwagenplan en handhaving ervan,
zodat deze buitenmaatse voertuigen niet willekeurig de hele omgeving onveilig maken.
34 in afwachting van de invoering van ISA-systemen in gemotoriseerde voertuigen, moeten we voorlopig nog kiezen voor
de “primitieve fysieke” snelheidsremmers
53

Er is een nood aan bijkomende oversteekplaatsen voor voetgangers:. Volgende voorstellen
worden gemaakt:
PEPERSTRAAT
Peperbrug :Uitbouw van voetgangerbruggetje aan pompgebouw bij R8. De bestaande
constructie maakt het mogelijk om zonder extra ingreep in fundering of rivierloop
een overbrugging te maken.
CENTRUM
Mellebrug: Openstellen van het brugje Hof ter Melle
Deze brug zou de bruikbaarheid van de Lagaeparking sterk uitbreiden. Het schept
voor het talrijke personeel van de scholengemeenschap rondom de Mellestraat een
haalbaar alternatief om hun auto te parkeren. Dit zou de parkeerdruk in de
Mellestraat en omgeving sterk doen afnemen. Ook verkleint het daadwerkelijk de
afstand tussen school en zwembad voor de voetgangers-scholieren.
WARANDE
Een bijkomende voetgangers/fietsersbrug (Tinekesbrug) ter hoogte van Koorntas zou
de ontsluiting van het beschermd landschap voor recreatie (wandelaars) vanuit
Tinekeswijk en de nieuwe Bozestraat-verkaveling verbeteren. Deze
voetgangersbrug ligt best in het verlengde van het Preetjespad. Deze brug
betekent ook een drastische verkorting (met 75%) van de functionele verbinding
Tinekeswijk met de Wijk Kromme Olm.
Daarnaast zijn de voorgestelde recreatieve fietsverbindingen ook bestemd voor functioneel en
recreatief voetgangersverkeer. (Heulepad 1-5 zie punt 2.2. van dit hoofdstuk blz 52)
We pleiten momenteel niet voor herstel van de verdwenen buurtweg 31 (zie bijlage 7.) omdat hij
geen echte verbetering biedt qua fijnmazigheid voor voetgangers of fietsers. Liever zien we dat
dit traject via een grondruil leidt tot een vlottere realisatie van het Preetjespad.
Wel belangrijk zijn uitgewerkte en aansluitende voetgangersvoorzieningen langs de hele Hoge
Dreef, toch zeker langs één van beide zijden.
54

BESLUIT
Met deze studie heeft de Open Werkgroep Heulebeek een zo volledig mogelijk beeld proberen te
scheppen van de huidige stand van zaken in Heule met een knipoog naar wat in de toekomst zou
kunnen gerealiseerd worden.
Als gemotiveerde burgers hebben wij er ons werk van gemaakt om gegevens te verzamelen, te
ordenen en in een dossier te bundelen.
Op velerlei gebieden worden voorstellen en keuzemogelijkheden geformuleerd.
De realisatie van een totaalproject voor de Heulebeekvallei behoort niet tot onze bevoegdheid.
Als actieve werkgroep zouden wij het ten zeerste appreciëren om samen met alle betrokkenen en
de bevolking van de deelgemeente Heule inspraak te blijven hebben in de realisatie van dit
project.
We hopen dat deze studie een basis kan zijn voor de realisatie van een totaalproject dat kadert in
een gemeentegrens-overschrijdende samenwerking.
Stelden dit dossier samen : Leden Open Werkgroep Heulebeek :
Bart Augustijns Bart Augustijns
Els Deprez Jules Debaere
Stefaan Hennebel Nico Decroix
Johan Roelstraete Els Deprez
Luc Soens Stefaan Hennebel
Bart Van Belleghem Martine Dupont
Bert Van Dierdonck Magda De Waegemaeker
Wim Van Staeyen Johan Roelstraete
Jozef Vantomme Luc Soens
Bart Van Belleghem
Fotoreportages : Luc Soens Eric Vandekerkhove
Coördinatie : Els Deprez Christine Vandeputte
Bert Van Dierdonck
Jozef Vantomme
Lut Vanwonterghem
Zijn vertegenwoordigd in de Open Werkgroep Heulebeek : De Heemkundige Kring, De Vrienden
van Preetjes Molen, Gezinsbond, Groen!, KAV Heule-Centrum, KAV Heule-Watermolen, KWB
Heule, Natuurpunt.
OPEN WERKGROEP HEULEBEEK
55

BIJLAGEN
1. Artikel M. SOENEN, Van de ijstijden tot heden, De Heulebeek in Heulespiegel nr. 2 (1985),
p. 31 – 44.
2. D’Heulebeek d’r roert entwa, wandeling 25 april 2004.
3. Ministerieel Besluit van 09-06-1995 houdende bescherming van monumenten, stads- en
dorpsgezichten: Te Kortrijk (Heule): Hof van Heule, Preetjesmolen en omgeving, Heulebeek.
Bescherming als dorpsgezicht.
4. Kopie van het kadasterplan met de omlijning van het beschermd gebied.
5. De lijst van de beschermde woningen.
6. Artikel J. ROELSTRAETE, Bouwstenen voor een dorpsvernieuwing in Heulespiegel nr. 40
(2004), p. 1-13.
7. Kopie van het plan van de Buurtwegen.
8. Voorstelling Project Open Boerderij, het Hof van Heule (Oranjehuis) door Katleen Vandamme
9. Plan Cultureel Erfgoed en Gemeenschapsvoorzieningen.
10. Plan gewenste mobiliteit.
11. Algemene fotoreportage Heulebeekvallei.
12. Fotoreportage van het cultureel erfgoed.
13. Fotoreportage overstroming Heulebeek op 4 juli 2005.
56