fileopen - Zicht op Maastricht

eeuw werd het algemeen om kruisen in het landschap te plaatsen. In de opkomst van
kruisen en kapellen zijn twee golfbewegingen te onderscheiden, één in de zeventiende
eeuw en één in de negentiende en het midden van de twintigste eeuw. De eerste
golfbeweging moet gezien worden tegen de achtergrond van de Reformatie. Er vond een
katholieke confessionalisering plaats waarbij de bevolking door de kerk werd
aangemoedigd steeds meer devotionalia aan te schaffen en in het landschap te plaatsen.
De strijd tussen de confessies was ook een strijd om het landschap en de publieke ruimte.
De kruisen moesten tonen dat de bevolking en het landschap Katholiek gebleven waren.
Een ander voorbeeld hiervan zijn de nieuwe bedevaarten die werden gehouden en de
herleving in processies. De tweede golf was de reconfessionaliseringsgolf van de
negentiende eeuw. In de moderniteit probeerde de Rooms Katholieke Kerk de subcultuur
van de eigen confessionele zuil te versterken en te verdiepen, en daar hoorde ook de
volkscultuur bij. 54
Een groot deel van de kruisen in Limburg bestaat uit zogenaamde ´missiekruisen`.
De paters Redemptoristen hielden eens in de zoveel tijd een ´volksmissie`, een vaak
zeven dagen durende missie waarbij het Katholieke geloof er weer eens goed ingehamerd
werd bij de bevolking. Na afloop van zo´n missie lieten zij een missiekruis plaatsen ter
herinnering en vermaning. Een aanzienlijk deel van de twintigste eeuwse kruisen en
kapellen zijn opgericht door de stichting Kruisen en Kapellen in Limburg. De stichting is
een katholieke organisatie waar veelal leden van de lokale kerken inzitten. De stichting
ijvert voor bescherming en restauratie van de oudere kruisen en kapellen en plaatst
nieuwe. 55
De nadruk zou ook gelegd kunnen worden op de rol die de kerk en andere
´politiek-ideologische` organisaties speelden in de opkomst en bestendiging van deze
traditie binnen een ander perspectief. Ook hier zouden één of twee voorbeelden van
gegeven kunnen worden. Benaderingen in de geest van Hobsbawn´s ´The invention of
tradition` 56 en onderzoek in de traditie van Michel Foucault belichten dit fenomeen van
een heel andere kant. Hier worden kruisen en kapellen symbolen van onderdrukking. Ze
53
Egelie, 1983, p. 123
54
Nissen, 2004
55
Ibid
56
Post, 1996
20