fileopen - Zicht op Maastricht

interessante verhalen bekend zijn. De Stichting Kruisen en Kapellen Limburg’ heeft een
CD-rom uitgegeven met beschrijvingen van al deze religieuze objecten in Limburg 38 en
de bundel ‘Kapellen in Limburg’ van Vera Hamers geeft een uitgebreide presentatie van
een groot aantal Limburgse kapellen en hun devoties. 39 Veel verhalen staan in de
verschillende regionale boekjes van de Stichting Kruisen en Kapellen en ook in de
Limburgse Dagbladen is het één en ander te vinden. 40
De tweede laag is een kunsthistorische beschrijving van deze ‘markeringstekens’
en bidhuisjes. Het proefschrift van Pater Egelie ‘Gietijzeren Wegkruisen in Limburg’ uit
de jaren tachtig is nog altijd de meest gedetailleerde kunsthistorische inventaris van de
veld en -wegkruisen in Limburg. Egelie gaat uitgebreid in op de maak, handel en
symboliek van de gietijzeren kruisen. 41 Voor de kapellen verwijs ik naar de CD-rom
Kruisen en Kapellen in Limburg, naar het boek van Vera Hamers en het archief van de
Stichting Kruisen en Kapellen in Limburg.
De derde laag zou kunnen bestaan uit de specifieke rituelen rondom de kruisen en
kapellen. Hier wordt een dichte verwevenheid zichtbaar van de kruisen en kapellen met
de levenscyclus. Men las de rozenkrans bij sterfgevallen bij kruisen en kapellen,
huwelijksparen bezochten ze op hun huwelijksdag, eenmaal per jaar werden er heilige
communicanten afgehaald, kapellen dienden als rustplaats voor begrafenisstoeten,
kruisen dienden als markeringspunten voor de lijkweg, aan kruisen werden offergaven
geschonken ter nagedachtenis van overleden buurtbewoners, er werd een kruis geplaatst
voor de gelukkige liefde van Jan Nefkens en Sasen van Ysselt, 42 een gouden
huwelijksfeest werd gevierd bij een kruis, de St. Annakapel werd vaak door aanstaande
moeders bezocht. Bij bijna alle kruisen en kapellen kwamen (en komen?) de
buurtbewoners regelmatig samen voor gebed, bijvoorbeeld voor de genezing van een
buurtgenoot of bij onheil. Om alleen te kunnen bidden brengen bewoners vaak een
bezoek aan hun veld- of dorpskapel. 43
38
Zie CD-rom Kruisen en Kapellen in Limburg, 2004
39
Zie Hamers, 1999
40
Zie bijvoorbeeld het krantenarchief van het Centre Céramique.
41
Zie Egelie, 1983
42
Tielemans, 1990
43 Nissen, 2004, Tielemans, 1990
15