De ijlbode van Rechteren - Atlantis

More documents

Recommendations

Info

had. De kap over de wreef werd vervangen door een leertje van ± 2 cm breed. Dit werd met twee korte dikke spijkers met platte brede kop vastgezet op de zijkant van de klomp bij de zool. Het was een prettig te dragen lichte klomp en de pasvorm kon met het leertje bijgesteld worden, vooral voor mensen met een kleine smalle voet of een hoge wreef. Daarom werden er 2 leertjes en 4 spijkers los bijgeleverd. Wanneer echter tijdens hard lopen de spijker en het leertje losschoten, drukte de rand van het korte kapje scherp op de voet, wat erg pijnlijk was. De klompen waren steeds als paar aan elkaar gebonden door middel van een touwtje, dat door een gaatje gestoken werd, dat zich ± 2 cm onder de binnenrand van elke klomp bevond. Vanuit de klompenmakerij waren steeds 10 paar tot één bos samengebonden met een touw en twee vierkante houtjes van ± 20 cm lang. In de oorlogsjaren moest men een vergunning hebben om klompen te kunnen verkopen. Ook het kopen van klompen was aan regels gebonden. Er was een distributiesysteem met bonnen, zodat ieder op zijn tijd een paar klompen kon kopen. De winkelier kon door inleveren van deze bonnen weer toewijzingen krijgen van het distributiekantoor voor nieuwe inkopen. Dit ging ook nog een tijdje door na de oorlog. Het telefoonverkeer was destijds nog beperkt. Men kon alleen schriftelijk bestellen. Daarop werd echter traag gereageerd, omdat men de vraag niet aankon. Het was nog beter per bakfiets van Dalfsen naar de leverancier in Twello bij Deventer te rijden om de bestelling op te halen. Dit gaf het beste resultaat. De inkoopprijs van een paar klompen, bijvoorbeeld maat 27, was in de oorlogsjaren ƒ 0,80. Hiervoor kreeg men een paar witte, dat wil zeggen ongeschilderde, ongeschuurde klompen. Geschilderd kostten ze ƒ 0,15 per paar meer. In het begin schilderden we ze zelf en als achtjarige zoon moest ik ook meehelpen. In het schuurtje stond een paal met een uitsparing erin, waartegen de klomp klem gedrukt werd. Omdat de schuurband met beide handen over de klomp getrokken moest worden, moest je de klomp klem zetten in het kuiltje net onder je borstbeen en de uitsparing in de paal. Als soms de klomp dan losschoot was dat erg onaangenaam. Daarna werden ze gegrondverfd, gedroogd, weer geverfd, geschuurd en werden er zwarte lijnen op gezet met een zware verchroomde pen met een wieltje, dat zo groot was als een dubbeltje en gevuld met zwarte lak. Vervolgens moest alles drogen en daarna werden er met bruine verf door middel van de vingertop schubsgewijs rondjes en vlakjes op aangebracht. Ook werden de damesklompen wel eens van plakplaatjes met bloemen of iets dergelijks voorzien. Tot slot werden de klompen dan gelakt met vernis. Dit alles gebeurde voor een prijs van 7 1 /2 cent per klomp inclusief de verf. De verkoopprijs van een paar geschilderde klompen kwam op ƒ 1,74 en een blank paar op ƒ 1,49. Elke dag van de week werden de klompen gedragen, behalve op zon- ▼ ▼ Trip- of leertjesklomp. Bos klompen. dag, wanneer de schoenen tevoorschijn gehaald werden voor de kerkgang. Ook naar school had iedereen klompen aan. Wanneer je het fluitje van de meester hoorde, moest je in de rij gaan staan en werd je klas voor klas in ’t gelid naar binnen gelaten. Ieder kind hing z’n jas en broodzak aan de kapstok, voorzien van een nummer met daaronder je klompen. Door belhamels werden ze soms verwisseld. In de klas liep je op kousenvoeten. ’s Winters wanneer er sneeuw lag, konden klompen nogal eens pijn veroorzaken; van laarzen kon je alleen maar dromen. Sneeuw plakt sterk aan klompen en in de kortst mogelijke tijd werd het lopen onmogelijk. Bij elk paaltje of boom was je genoodzaakt je klompen te ontdoen van hoge ronde bonken sneeuw om niet je enkels te verzwikken. Om je voeten in de winter warm te houden vlocht je een stromatje, een wis, om in je klompen te leggen. In het voorjaar, wanneer je kievitseieren ging zoeken, moest je vaak op je tenen lopen van- RONDOM DALFSEN 42 891
wege alle plassen die er in het weiland lagen. Deed je dat niet, dan liep het water naar binnen door de gaatjes die in de zijkant van de klompen zaten. Dan moest je op zoek naar dor gras om eerst je klompen droog te maken en ze daarna voorzien van een laagje gras om je kousen droog te krijgen. Als je klompen in de zomer versleten waren en er een gat in zat werd er uit zuinigheid een kartonnen zooltje ingelegd. Afgesleten klompen liepen zo heerlijk licht en zaten zo prettig, omdat ze helemaal naar je voeten waren gaan staan. Later kwam de klompsok in gebruik. Dit was een zwart leren slof, die pijnlijk strak om je voet moest passen, omdat hij nog uitliep en dat werd dan in de klomp geperst. De eerste tijd was dat verre van prettig door alle stikzomen in dat stugge leer, maar na verloop van tijd was dat gestroomlijnd en heerlijk warm. Ook werden uit zuinigheid de klompen gebald. Er werd dan een stuk rubber onder gespijkerd van een autoband of iets dergelijks om slijtage te voorkomen. Soms brak je letterlijk de klomp, plotseling barstte dan de kap eraf, waarna er provisorisch een touwtje om gebonden werd om die dag alles op z’n plaats te houden. Later werd hij gerepareerd door de neus met een spijkertje vast te zetten. Vervolgens werd er een ondiep gleufje gezaagd, terwijl aan beide zijden bij de zool een paar spijkertjes geslagen werden, waarna met een strak gespannen ijzerdraadje de delen weer aan elkaar werden getrokken. Ook gebruikte men wel brede ijzeren bandjes van 1 of 2 cm, waaruit scherpe driehoekjes waren gestanst, die men dan over de klomp vastsloeg. De klomp werd verder gebruikt als slag- of gooiwapen. Menige ruzie is ermee beslecht. Verder werd de klomp in diverse figuurlijke betekenissen gebruikt zoals: • nu breekt mijn klomp: ik sta perplex (de klomp is van schrik gebarsten) • dat kun je op je klompen aanvoelen: dat ligt voor de hand • met de klompen op het ijs komen of niet goed beslagen ten ijs komen: onvoorbereid of onvoorzichtig handelen • op zijn klomp spelen: driftig worden, uitvaren • op een klomp en een schoen aankomen: berooid en arm je ergens vestigen. 892 RONDOM DALFSEN 42 Het mooiste van een oude klomp was echter dat je er een bootje van kon maken door de kap eraf te slaan en er een mast en een zeiltje op te maken. Zo kon je een hele middag in een boerensloot bezig zijn om ten slotte met water in de klompen thuis te komen. Foto’s, tekeningen en illustraties: coll. A. Goutbeek. ▼ ▼ ▼ Klomp met strowis. Hieronder: Klomp gerepareerd met een ijzeren draadje Geheel onder: Klomp gerepareerd met een ijzeren bandje
Page 1 and 2: Rondom Dalfsen Een uitgave van de H
Page 3 and 4: De ijlbode van Rechteren C. van Wel
Page 5 and 6: Een oud Dalfser geslacht G.J. Wijnb
Page 7 and 8: De veeartsenijkunde werd vroeger do
Page 9: In de genoemde periode, waarin dier
Page 12 and 13: Openbare Lagere School Ankum ± 195
Page 14 and 15: Vooral de volksdansgroep trad regel
Page 18 and 19: Opnieuw in beeld ▼ Openbare Lager

De ijlbode van Rechteren - Atlantis

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?