SC H A K E L - CHV test

S
Cehave Landbouwbelang
C H A K E L
5e jaargang
nummer
3
juli 2005
MEER
RENDEMENT
DOOR BETER
KUIL-
MANAGEMENT
Toon en Erica Vos-van den Langenberg
gaan de bedrijfsdoelen halen
BEZINT
EER GE BEGINT
MET BIOGAS

JONGERENRAAD
VARKENS-
HOUDER IN
HART EN
NIEREN
Jos Naalden (26) uit Bergen op Zoom is Joost van Tilburg opgevolgd als voorzitter van
de jongerenraad (jora) van Cehave Landbouwbelang. Hij wil de frisse ideeën van de
jora-leden ten aanzien van de kwesties die spelen gevraagd en ongevraagd inbrengen
bij de directie van de coöperatie.
Jos vindt het een hele eer en is vastbesloten
er iets van te maken en er tegenaan te gaan.
‘Je kunt maar één zo’n functie goed vervullen,
daarom heb ik de bestuursfunctie binnen de
KPJ opgezegd’, zegt hij.
Aanmelden
Cees Thielen (lid van het voorzitterscollege)
vroeg Jos lid te worden van de momenteel
20 leden tellende jongerenraad. Jos:
‘Iedere kring mag twee leden afvaardigen;
met name Meerstromenland is nog ondervertegenwoordigd.
Dus als er nog jongeren (tot 35 jaar) zijn,
die belangstelling hebben? Meld je aan.
Door de niet-aflatende inzet van Cees
zijn alle zes plaatsen van onze regio
(Schelde Baronie) bezet’.
Voorzitter jongerenraad Jos Naalden:
‘Jongeren hebben
frisse ideeën’
Varkenshouder
Jos is varkenshouder in hart en nieren.
Na de LAS en MAS volgde hij de kader-
opleiding in Horst. Al zeven jaar werkt hij
vier dagen op het Topfokbedrijf van de familie
Martens in Schijf. Vrijdags en zaterdags
werkt hij op het ouderlijk bedrijf aan de
Heerlesebaan in Bergen op Zoom. Jos heeft
zeker ambities om het bedrijf met 230 zeugen
en 300 vleesvarkens (huurstal bij de buurman)
over te nemen. ‘Zowel bij de familie Martens
als thuis doe ik alle voorkomende werkzaamheden.
Een echte taakverdeling hebben we
niet, maar thuis doe ik wel altijd de technische
administratie. Mijn moeder doet de
overige administratie. Omdat het insemineren
op ons bedrijf altijd dinsdags gebeurt, doet
mijn vader dat altijd. Hij houdt ook de
Minasboekhouding bij’.
Ambitie
Bestuursfuncties vindt de nieuwe
joravoorzitter belangrijk, maar ook leuk.
‘Samen sta je sterk, zeggen ze bij ons altijd.
Je kunt elkaar aanvullen en helpen om de top
te bereiken’. Jos kan zich goed vinden in de
huidige aanpak van de hoofddirectie waarbij
de onderneming wordt aangestuurd als ware
het een particulier bedrijf. ‘Er moet gezonde
winst gemaakt worden die vervolgens zo snel
mogelijk terug moet naar de boeren. Wat dat
betreft vind ik de prijscorrecties per kwartaal
een prima zaak. Uiteraard moeten we
2
verstandig om blijven gaan met prijzen en
prijscorrecties. Als maar steeds het uitgangspunt
blijft dat de kostprijs voor de boeren zo
laag mogelijk is, vind ik het prima’.
Adviseren
Over de rol en functie van de jora zegt Jos:
‘Wij als jongeren hebben frisse ideeën.
Niet altijd even goed onderbouwd, maar het
kan wel iets losmaken. We gaan in ieder geval
gevraagd en ongevraagd advies geven,
zoals men van ons verwacht’.
Hij ziet de jora overigens als prima opstap
voor andere functies in de vereniging zoals
adviescommissies en de ledenraad.
‘Of ik ambities heb voor de raad van beheer?’
Hij glimlacht als hij zegt dat de huidige
profielschets niet helemaal op hem van
toepassing is. ‘Maar wie weet. Ik sluit niks
uit’, klinkt het vervolgens zelfverzekerd.
Toekomst
‘Over drie jaar? We moeten onze kennis te
gelde maken. Voorzichtig opereren, maar ook
zeker niet te bang. Door de stijgende welvaart
in Oost-Europa neemt de consumptie daar toe
en kunnen we blijven exporteren. Wat betreft
kostprijs kunnen we ook op de lange termijn
best mee. Nu werken sommige regels
belemmerend, maar het is overal wat en de
welzijnsregels moeten overal nageleefd
worden. Ik zie zeker kansen. Belangrijkste
voorwaarden? Goed ondernemerschap en
plezier in je werk. Plezier is de helft van
het succes!’
TrusQ
Hij wil nog wel kwijt dat TrusQ een prima
zaak is voor de voedselveiligheid en het
imago van de voerindustrie en de varkenssector.
‘Consumenten zouden zich meer
moeten realiseren dat ze een prima stukje
vlees voorgeschoteld krijgen.
Gecontroleerd en wel!’, besluit hij.
Open dag Voeders
Tijdens de open dag voor klanten,
hun familie en medewerkers op zondag
10 juli a.s. is er voor jong en oud van
alles te zien en te doen op de productielocatie
in Oss.
Aan de Waalkade nr. 33 (industrieterrein
Elzenburg) staat één van de grootste en
modernste fabrieken van Cehave Landbouwbelang.
Per jaar worden daar
625.000 ton diervoeders geproduceerd.
Een groot aantal antwoordkaarten - die
met de persoonlijke uitnodigingen werden
verstuurd - is inmiddels al binnen.
Vergeten de antwoordkaart op te sturen?
Doe het dan vandaag nog of bel even
met onze klantenservice 0900-5909090
(lokaal tarief).

VARKENS
VOEROPNAME
GESPEENDE
BIGGEN
Technisch resultaat en
gezondheid gelijk.
Proef: biggenbar
of drinknippel?
Een half jaar geleden is er in de markt veel aandacht geweest voor waterverstrekking aan
gespeende biggen ter stimulering van de voeropname. In het kader hiervan werd de
zogenaamde biggenbar gepromoot. De voeropname direct na het spenen is cruciaal voor
een probleemloze biggenopfok. Daarom nam Cehave Landbouwbelang Voeders samen met
CCL-Research op researchfarm Laverdonk de proef op de som.
Cehave Landbouwbelang en CCL-Research
hebben op Laverdonk geïnvesteerd in IVOG®
voerstations voor biggen. Daarmee kan de
voeropname van groepsgehuisveste biggen
per individuele big in kaart worden gebracht.
Met deze techniek kunnen vervolgens de
effecten van voermaatregelen en drink-
watersystemen op de (variatie in) voer-
opnamepatronen worden bestudeerd.
Groei en uitval
De biggenbar is een specifiek drinkwater-
systeem waarbij meerdere biggen tegelijkertijd
water op kunnen nemen. Geclaimd werd dat
de gemiddelde groei zo’n 30 g/dag hoger zou
zijn en de uitval 0,5% lager. Met name achterblijvers
zouden profiteren. Door dit systeem
te installeren in drie van de zes hokken met
voerstations kon de relatie wateropname-
voeropname nader bestudeerd worden.
De proef
Het doel van de proef was na te gaan wat
de effecten van de biggenbar zijn op de
ontwikkeling van de individuele voeropname
van pas gespeende biggen. Twee groepen
zijn met elkaar vergeleken: De ene kreeg
drinkwater via een drinknippel in een brijbak
(controle), de andere kreeg drinkwater via de
biggenbar (biggenbar). Vanaf spenen kregen
álle biggen speenvoer (code 7049 Impuls
speenkorrel) waarna op dag 9 in één keer werd
overgeschakeld op het opfokvoer (code 7121
Airline biggenvoer). Tijdens de zoogperiode
zijn de biggen vanaf een week na de geboorte
tot een week voor spenen bijgevoerd met
voercode 7000 (Fit babystart) waarna tijdens
de laatste week voor spenen voercode 7049
(Impuls speenkorrel) is verstrekt. De zeugen
kregen in de kraamstal Airline lacto.
Conclusies
Op basis van de resultaten van het onderzoek
kunnen de volgende conclusies worden
getrokken:
• In vergelijking met een conventionele
drinknippel resulteert de biggenbar niet
in een verbetering en niet in een
verslechtering van de technische resultaten
en gezondheid van gespeende biggen.
3
Het effect van drinkwatersysteem
(drinknippel versus biggenbar) op
het verloop van het percentage
biggen dat na opleg nog geen voer
heeft opgenomen.
Percentage niet-etende biggen
Voeropname (g/d)
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
10 20 30 40 50
Uren na opleg
= biggenbar = drinknippel
Voeropname tijdens de opfokperiode
In de tabel is de gemiddelde voeropname
per drinkwatersysteem weergegeven.
Dag 0 tot dag 9:
voeroverschakeling
5 10 15 20 25 30 35
Dagen na spenen
nippel biggenbar
speengewicht 10,2 10,2
voeropname (g/dag) 268 265
groei (g/dag) 241 238
Dag 9 tot dag 35:
gewicht dag 9 12,3 12,4
voeropname (g/dag) 836 791
groei (g/dag) 526 488
Ontwikkeling van de dagelijkse
voeropname-effecten van drinkwater-
systeem (7049 en 7121)
griep
= biggenbar = drinknippel
• Het drinkwatersysteem heeft géén effect
op individuele voeropnamekenmerken van
gespeende biggen.
• De voeropname bij in 1x overschakelen
van speen- naar biggenvoer (dag 9) zakt
150 gram terug en is pas na 6 dagen
(dag 15) hersteld.
• Tijdens de griepuitbraak zagen we dat de
voeropname flink terugviel. Dit was al
zichtbaar voordat de griep klinisch echt
goed zichtbaar was.
• De medewerkers van Laverdonk die bij de
proef waren betrokken merkten op dat er bij
de biggenbar vrij veel water vermorst werd
en dat er veel bakvervuiling voorkwam.

VARKENS
MAXIMALE
GROEI
Erica, Toon en
Jos Kluijtmans.
Toon en Erica Vos-van den
Langenberg gaan de
bedrijfsdoelen halen
Varkenshouders Toon en Erica Vos-Van den Langenberg uit Liempde gaan de doelen die ze zich een jaar geleden gesteld hebben
ten aanzien van groei, voederconversie en uitval halen. Het nieuwe doel is bij de 25% besten behoren op basis van kosten per kg groei.
‘En wie weet daarna bij de 10% besten’, lacht Toon.
Erica: ‘Werken met doelstelling is een prima
methode, maar je moet ze wel op papier
zetten. Zo weet iedereen altijd waaraan en
waaraf en je werkt er gewoon veel strakker
door. De bedrijfsfoto is daarbij een goed
hulpmiddel’.
2.700 varkens
Toon (42) en Erica houden 2.700 vleesvarkens
in drie stallen. De borgen en gelten worden
gescheiden gehouden en gevoerd. Ze namen
het bedrijf in 1997 over van Cees en Jo;
de ouders van Erica, die naast hen wonen.
Cees (72) helpt nog elke dag mee met varkens
voeren. ‘Varkenshouden is zijn lust en zijn
leven. Het zou een straf voor hem zijn als hij
niet meer zou mogen meehelpen’, lacht Erica.
Zij heeft een agrarische opleiding en trekt
zonder probleem een overall aan. Ze neemt
de financiële administratie voor haar rekening
en werkt zoveel mogelijk mee met Toon, maar
met 4 kinderen is er altijd ook het nodige te
doen in de huishouding.
Op scherp
Ruim een jaar geleden viel er niet zoveel te
lachen aan de Vrilkhovenseweg 7.
Toon: ‘We hadden een nieuwe stal in gebruik
genomen en de biggen van een andere
vermeerderaar. Dat gaf al heel wat stress en
toen we er nog eens een APP-golf overheen
kregen, bleven de technische resultaten
achter. Het liep gewoon niet. Ondanks alle
inspanningen kregen we het niet lekker aan
het lopen. Toen hebben we de zaak op scherp
gezet en de handen ineen geslagen. Aan de
hand van de systematiek van de Bedrijfsfoto
zijn we met alle betrokken partijen om de
tafel gaan zitten om te komen tot een
gezamenlijke, gestructureerde aanpak’.
Doelen
Erica vertelt hoe ze samen met bedrijfs-
adviseur Jos Kluijtmans, één van de varkensspecialisten
van Cehave Landbouwbelang, de
vermeerderaar, de dierenarts en een vertegenwoordiger
van Dumeco alles zijn nagelopen.
‘We hebben doelen en prioriteiten gesteld.
De gezondheid van de dieren en een betere
ventilatie van de stallen stonden voorop.
Daarna wilden we naar 800 gram groei en
als laatste sturen op de kosten en het saldo.
Ik kan iedereen zo’n werkwijze aanbevelen.
Voorwaarde is wel dat je reële, haalbare
4
doelen stelt. Het geeft namelijk een
heel goed gevoel als je het gehaald hebt.
Dat geeft weer moed om de doelstellingen
naar boven bij te stellen’, zegt ze.
Gezondheid
Teneinde de gezondheid te verbeteren werd
het entschema gewijzigd, zowel op het bedrijf
van Toon en Erica als op dat van de vermeerderaar
werden de entingen onder de loep
genomen en waar nodig aangepast.
Om de kosten te drukken is inmiddels
overgegaan naar pulsmedicatie met OTC.
‘De vermeerderaar heeft er ook flink aan
getrokken’, zegt Toon. Hij benadrukt nog
eens dat alle betrokken partijen de bereidheid
hadden om samen te werken, maar ook om
mee te denken. Het verkeerde windbreekgaas
werd vervangen door een plat windbreekgaas,
waardoor de ventilatie in de stal aanzienlijk
verbeterde. Vervolgens werden de voer-
schema’s van Toon en Erica en de vermeerderaar
aangepast. Jos Kluijtmans: ‘We wilden
de maximale groei er uit halen en zijn daarom
gestart met onbeperkt voeren. Daarna zijn we
gaan bijstellen om de voerconversie scherper
te maken met behoud van de groei.

Daarna zijn we overgegaan op drie fasen
voor de borgen en twee fasen voor de gelten.
Bij de borgen beginnen we met een wat
luxer startvoer, Speciaal Fit Startkorrel
(code 7218). We voeren Fit Vleesvarkenskorrel
2 (7402) als overgangsvoer en Fit Vleesvarkenskorrel
4 (7406) als eindvoer. Bij de
gelten was de Fit Vleesvarkenskorrel 2
eindvoer. Maar omdat het vleespercentage
hoog was, zijn we sinds februari ook bij de
gelten in drie fasen aan het voeren.
Het resultaat is net zo goed als met de 7402,
maar de 7406 is wel voordeliger in prijs’,
zegt de bedrijfsadviseur.
Toekomst
De toekomst zien Toon en Erica met
vertrouwen tegemoet. ‘We willen bij de
blijvers horen’, zegt Erica. ‘Dat betekent
dat we moeten blijven ontwikkelen’.
Toon voegt daar aan toe dat ze een gezinsbedrijf
willen blijven. ‘Hoe groot dat zien
Cijfers
we wel; we hebben een milieuvergunning
voor 3.500 vleesvarkens. Als het allemaal
financieel haalbaar is, kiezen we zeker voor
een rendabele uitbreiding van ons bedrijf.
In ieder geval willen we een pracht van een
bedrijf neerzetten dat straks als dat om wat
voor reden ook aan de orde is, aantrekkelijk
is om over te nemen door onze kinderen of
derden’, zegt hij. Uitgangspunt voor Toon en
Erica is dat ze het werk - met een beetje hulp
misschien - in principe zelf aan moeten kunnen.
‘En verder is er ook nog een leven naast
het bedrijf; onze vier kinderen hebben ook
recht op voldoende aandacht. We gaan voor
een goed inkomen, maar ook voor een goed
leven’, besluiten Toon en Erica.
Controle
Toon en Erica houden hun eigen administratie
bij. Maar om ze extra scherp te houden berekent
bedrijfsadviseur Jos Kluijtmans van elke
afgeleverde koppel de gerealiseerde groei.
Doelstellingen juni 2004 Gerealiseerd mei 2005 (ongecorrigeerd)
Groei 800 gram 791 gram
Voederconversie lager dan 2,68 2,69
Vleespercentage 56,5% 56,8%
Uitval lager dan 2% 2,3
Nieuwe doelstelling: Daling voerkosten per kg groei (nu 43,7) met € 0,02
5
Algemene Brijvoer
Keuring (ABK) geen
overbodige luxe
Voor de varkens en het bedrijfsresultaat
moet de voerinstallatie
goed functioneren. Een Algemene
Brijvoer Keuring (ABK) is daarom
zeker geen overbodige luxe.
Uiteraard worden de rantsoenen met
grote zorg en precisie berekend.
Tóch komt het in de praktijk nog voor
dat door een storing in het voersysteem
de varkens niet het optimale rantsoen in
de trog krijgen. Een goede analyse van
voer en voersysteem kan storingen
voorkomen. Onze brijvoeradviseurs
hebben een checklist met méér dan
50 checkpunten voor brijvoerinstallaties.
Daarmee kunnen ze installaties
volledig screenen. De checklist is uitvoerig
gecontroleerd en in de praktijk uitgetest.
Eventuele afwijkingen in voerinstallaties
komen er snel mee boven water.
Vraag er naar bij uw brijvoeradviseur!

VARKENS
WERKEN MET
EEN EIGEN
BRON
Laat de eigen bron
elk jaar onderzoeken. Water: bron van leven en ellende
Om op de kosten voor drinkwater te besparen, wordt op veel varkensbedrijven met een
eigen bron gewerkt. Maar als de kwaliteit van het water te wensen overlaat, komen de
technische resultaten onder druk te staan en wordt de besparing snel teniet gedaan. Laat
daarom de eigen bron elk jaar onderzoeken.
Naast de kwaliteit en smakelijkheid van het
water is het natuurlijk belangrijk dat de
varkens ook daadwerkelijk over het water
kunnen beschikken. Nippels en leidingen
mogen dus niet verstopt zitten en de nippels
zullen ook de juiste hoeveelheid water moeten
geven per minuut, afgestemd op de diverse
leeftijd en van de verschillende diergroepen.
Smakelijkheid
De smakelijkheid van water wordt bepaald
door: ijzer, zouten en organische stof.
Maar smakelijkheid is een relatief begrip en
wordt mede bepaald door de dieren die vaak
even moet wennen aan een bepaalde smaak.
Stikstofcomponenten
Ammonium, nitriet en nitraat (en combinaties
van deze stoffen) zijn stikstofcomponenten
die het meest schadelijk zijn voor de dieren.
Als er eiwitten worden afgebroken terwijl er
weinig zuurstof bijkomt, ontstaat ammonium.
Als ammonium in aanraking komt met zuurstof
vindt omzetting plaats naar nitraat en nitriet.
Drinkwateronderzoek Blgg Oosterbeek
Jaarlijkse controle van drinkwater voor varkens is niet alleen nodig, maar in het kader
van IKB ook verplicht. Cehave Landbouwbelang, Blgg Oosterbeek en Nutricontrol
werken samen inzake drinkwateronderzoek. Er zijn twee pakketten: IKB-varkens en
IKB-beperkt.
Door de samenwerking worden kosten bespaard. Nog meer voordeel ontstaat wanneer gelijktijdig
ook andere (bijvoorbeeld grondonderzoek) monsters worden genomen. De monsters
worden gekoeld getransporteerd en nog dezelfde avond afgegeven bij Nutricontrol in Veghel.
Na 14 dagen is de uitslag beschikbaar. Vraag uw bedrijfsadviseur de naam en het telefoonnummer
van de rayonmedewerker bij u in de buurt.
6
Nitriet kan verbindingen met het heamoglobuline
in het bloed aangaan, waardoor er
geen zuurstof meer kan worden
getransporteerd. Gevolg: bloeddrukverlaging
en nierbeschadiging.
Hardheid
Hardheid heeft geen directe invloed op de
gezondheid van de varkens, maar bij extreem
hard water kan dit problemen geven met het
beenwerk doordat er te weinig Ca beschikbaar
is voor het beenwerk van de varkens. Bij hoge
sulfaatconcentraties kan dunne mest ontstaan,
vooral als de hardheid van het water hoger is
dan 25. Normaal ligt de Ph van water tussen
de 6,5 en de 8,0. Een afwijkende Ph is een
indicatie voor verontreinigingen. Met het
toedienen van medicijnen aan drinkwater
moet rekening worden gehouden met de Ph.
Een te hoog ijzergehalte kan (afhankelijk van
de concentratie) leiden tot verstopte nippels
en diarree en beïnvloedt de smaak en de
werking van medicijnen.
Varkens zijn erg gevoelig voor natrium.
Een zoutvergiftiging (natriumvergiftiging) zal
dan ook niet snel optreden als gevolg van de
eigen bron.
Mangaan heeft alleen invloed op het drinkwatersysteem.
De leidingen en nippels kunnen
erdoor verstopt raken.

Kiemgetal
Het kiemgetal geeft een beeld van de
algemene hygiëne van het water. Naast het
kiemgetal wordt gekeken naar de aanwezigheid
van enteroforme bacteriën (E coli).
Als er hoge waarden gevonden worden, is het
ook raadzaam om Salmonella en Clostridium te
bepalen omdat deze ook voor diarree kunnen
Normen en richtlijnen voor de beoordeling van watermonsters voor veehouderijbedrijven.
parameter eenheid
zorgen. Een verhoogd E coli getal kan ook
duiden op een (recente) besmetting van het
water(monster) met mest. Diverse afwijkingen
kunnen al in de bron zitten, maar kunnen ook
ontstaan in de tussenopslag (bijvoorbeeld
vlotterton) en in de leidingen.
Als er teveel bacteriën in zitten, is het
raadzaam de leidingen, tussenopslag en de
7
installatie te reinigen en eventueel te
ontsmetten. Hiervoor zijn diverse middelen
beschikbaar. Als het ijzergehalte te hoog is,
kan een ontijzeringsinstallatie worden
gebruikt. Vaak dalen dan door neerslagvorming
en oxidatie ook de mangaan- en
nitrietgehalten.
gezondheidsdienst voor dieren PPE 1999 richtlijn E.G
bronwater varkens pluimvee (leiding)water
reinigen koelen (eenmagigen) IKB mens
goed afkeuren goed afkeuren goed afwijkend norm (max) norm (max)
PH 6,5 - 9,5 < 6 en > 10 6,5 - 9,5 < 6 en > 10 5-8 < 4 en > 9 < 4 en > 9 6,5 - 9,5
ammonium mg/l < 1 > 2 0,50
nitriet mg/l < 0,1 > 0,1 < 0,1 > 0,1 < 0,1 > 1,0 1,0 0,50
nitraat mg/l < 50 > 50 < 50 > 50 < 100 > 200 50
chloride mg/l < 150 > 150 < 150 > 250 < 250 > 2000 250
natrium mg/l < 400 > 800 200
sulfaat mg/l < 100 > 250 250
ijzer mg/l < 0,2 > 0,5 < 0,5 > 2,0 < 0,5 > 10 2,5 0,200
mangaan mg/l < 0,05 > 0,1 < 0,1 > 1,0 < 1,0 > 2,0 1,0 0,050
hardheid °D < 21 > 25 < 21 > 25 < 15 > 25 20
oxideerbaarheid (KMnO4) mg/l < 50 > 200 5,0
waterstof sulfide (geur) niet aantoonbaar zie opm.
e. coli kve/ml < 0,01 > 0,01 < 1 > 1 < 100 > 100 100 < 0,01
totaal kiemgetal 30°C kve/ml < 100.000 > 100.000 100.000
totaal kiemgetal 22°C kve/ml < 100 > 100 < 100 > 100.000 100**
** het aantal kolonies mag niet abnormaal veranderen; voor water in flessen geldt een norm van 100 kve/ml.
Optimaal rendement uit bijproducten
Cehave Landbouwbelang heeft alles in huis om bijproducten optimaal te laten renderen op uw bedrijf. De jarenlange ervaring op
brijvoer- en voedingsgebied en de advisering gebaseerd op brede ervaring bij een groot aantal klanten staan daarvoor garant. Bovendien:
het hele palet aan Balansvoeders, enkelvoudige grondstoffen en vochtrijke veevoedergrondstoffen (Profarm) is onder één dak verenigd.
Korte informatielijnen zorgen ervoor dat
klanten snel kunnen profiteren van praktijkervaringen
in het veld. Met de BrijPool® wordt
de werkelijke voederwaarde van bijproducten
vastgesteld. Balansvoeders worden flexibel en
snel op de behoefte van de klant aangepast.
Door onderzoek en brede kennis op gebied van
technologie wordt voer gemaakt dat het beste
past bij het aanwezige voersysteem.
De brijvoerspecialisten en -adviseurs worden
continu bijgeschoold en zijn op de hoogte van
de meest actuele ontwikkelingen. Onlangs nog
werd daartoe een (werk)bezoek gebracht
bij Praktijkcentrum Sterksel.

PROFARM
Paul Hazenberg en
Laurens Altorf
van Profarm.
Paul Hazenberg uit Loon op Zand:
‘De varkens op
óns bedrijf vreten
graag brood’
‘De varkens op óns bedrijf vreten graag brood; in ieder geval liever dan CCM.
En als de varkens goed vreten, loopt het gewoon beter’, vindt Paul Hazenberg (37) uit Loon op Zand.
Maatschap
Samen met broer Johan (33) runt hij een
maatschap, die zich bezighoudt met
varkenshouderij, mest- & containertransport
en maïsteelt voor CCM. Een vrachtwagenchauffeur
is in vaste dienst, op de zaterdagen
komt er een jongen die reparatiewerkzaamheden
uitvoert en vader Gerard (68) helpt
nog geregeld mee. ‘Maar verder is het vroeg
opstaan, laat naar bed en hard werken’, zegt
Paul. Op vijf locaties worden in totaal 9.500
vleesvarkens gehouden. Op de drie eigen
locaties - twee in Loon op Zand en een in
Moergestel - wordt brij gevoerd, waarvan
brood een substantieel bestanddeel is.
Twee locaties worden gehuurd. Een is
uitgerust met een nippelsysteem; op de
andere staat een kegelmenger.
Voeropname
‘Vanaf het eerste moment werd de voeropname
beter. Daarom willen wij ook persé brood
blijven voeren. Het is een hoogwaardig,
energierijk en smakelijk product, waarmee we
de kostprijs kunnen drukken. Alle dieren - óók
de jonge - krijgen het. We passen het vervangingspercentage
wel aan’, zegt Paul. Met de
brijvoerspecialisten van Cehave Landbouw-
belang, die het rantsoen optimaliseren,
overlegt hij daarover ook regelmatig.
Voor vleesvarkens wordt maximaal 35%
vervanging geadviseerd. Paul heeft in de
praktijk echter ondervonden dat wel 50% kan
worden vervangen. Paul: ‘Het DS-percentage
in de voormenger kan niet veel hoger worden
dan 38%. Het papje (van Hamino met brood)
wordt anders te dik en dan krijg je het nauwelijks
nog verpompt. Blijft het DS-percentage
onder de 30%, dan heb je meer kans dat het
gaat gisten’.
Zetmeelbron
De familie Hazenberg ontdekte min of meer
toevallig deze goed verteerbare, voordelige
zetmeelbron. Paul: ‘Toen ons CCM op was,
kwam ik via mijn bedrijfsadviseur in contact
met een collega uit Dongen die oud brood
ophaalde en aan zijn varkens voerde. Wat hij
over had, namen wij over. We zagen meteen
resultaat. Dat komt natuurlijk mede doordat
het zetmeel door het bakproces helemaal
ontsloten is. Zo is het begonnen. Toen de
collega ermee stopte, zijn wij het brood gaan
ophalen bij de industriële bakkerijen.
Aanvankelijk met de tractor en een silagewagen;
maar dat is de afgelopen zeven jaar
8
Praktijkervaringen
• Puur brood wordt zeer goed opgenomen.
• Terugschakelen naar CCM heeft negatief
effect op voeropname
• Goede voormenger of CCM-doseerbak is
onmisbaar
• Het zoutgehalte in het broodmengsel
is feitelijk te hoog. Het zout uit brood
blijkt echter in de praktijk niet
belastend te zijn voor het varken
natuurlijk geprofessionaliseerd. Het bleef
echter een heel geregel en voor het halfhandmatig
uitpakken werden - naast de zeven vaste
uitpakkers - af en toe de hele familie en de
buurt opgetrommeld.
Profarm
Omwille van de efficiency wilden de bakkerijen
graag met één partij zaken doen en kwam
Profarm in beeld. Sinds 1 januari haalt
Profarm het brood op, pakt het uit, maalt het
en voegt er organische zuren aan toe.
Daardoor is het product beter in te kuilen en is
het langer houdbaar. De speciaal voor het ophalen
van brood aangeschafte vrachtwagen van
de familie Hazenberg rijdt het brood nog steeds
af en aan. Het nog te bewerken brood wordt nu
echter in Veghel afgeleverd.
Het gereed product gaat naar Loon op Zand.
Paul: ‘Het brood zit na één dag opgemengd in
de silo. De starters krijgen 35% aanvullend voer
bij de broodmix. In de afmestfase komt er 15%
aanvullend voer bij’. Behalve brood
worden ook nog soja, stoomschillen, melk, cola,
wei en friet gevoerd. Paul: ‘Alles in overleg met
de brijvoerspecialisten van Cehave Landbouwbelang
en onder het motto: ‘Als je zelf niet
durft te proeven, dan ook niet voeren’.

EXLAN
Lies en Coy Hermans
bij de wkk. Samen met
hun kinderen Leike,
Elke en Wilmie houden
ze in totaal
1.500 vleesvarkens,
1.500 fokgelten en
200 zeugen op diverse
locaties. Op 25 ha
worden bieten, gras en
vooral maïs verbouwd.
Vrijdag 2 september is de open dag van de biogasinstallatie op het varkensbedrijf van de
familie Hermans aan Heeske 5 in het Limburgse Maasbree. De boodschap van Lies en Coy
Hermans is: Bezint eer ge begint.
‘Je zou een dief van je eigen portemonnee
zijn als je géén biogasinstallatie zou nemen.
Maar zo is het niet’!, zeggen ze. ‘Het spul er
neer zetten is één, maar dan heb je nog geen
biogas’. Lies en Coy pleiten voor een gestructureerde
uitwisseling van praktijkervaringen.
Marges
In tegenstelling tot het buitenland zijn de
marges in Nederland minimaal.
Hoge efficiency is dus noodzakelijk om
rendabel te kunnen zijn. Coy: ‘Ik hoop dat ik
over een jaar kan zeggen dat ik me daarover
voor niks zorgen heb gemaakt’. De 48-jarige
subfokker - van fokgelten zegt dat ze zeker
niet over één nacht ijs zijn gegaan, toen ze
voor de bedrijfslocatie in Maasbree (1.500
vleesvarkens c.q. fokgelten en 200 zeugen)
kozen voor de productie van groene stroom.
Ruim 5 jaar geleden oriënteerden zij zich al
bij de eerste mestvergistingsinstallatie in
Denekamp.
Alternatieven
Coy: ‘Om de financiële consequenties van
de mestwetgeving te beperken, hebben we
gezocht naar mogelijke kostenverlaging en/
Lies en Coy Hermans uit Maasbree:
‘Bezint eer ge
begint met biogas’
of extra opbrengsten. Het werd uiteindelijk
mestvergisting. Maar dan begint het! Je raakt
verstrikt in een net van milieuwetgeving,
bestemmingsplannen en (Europese)
subsidieregelingen. Bovendien stuit je op veel
onwetendheid. Grootschalige vergisting was
bekend; kleinschalig is nieuw. En dan natuurlijk
de grootste uitdaging: de financiering.
De situatie in de varkenshouderij was niet
best, de ervaringen uit het verleden zijn
negatief, er zijn geen referenties en er doen
veel indianenverhalen de rondte. Daarbij
komt nog dat de installatie qua omvang op de
ondergrens zit’. Met veel overredingskracht,
subsidies, en betrokkenheid van álle partijen
werd het risico zodanig verantwoord geacht
dat de bank ook overstag ging. Lies en Coy
kunnen er gelukkig nog om lachen; menigeen
had er slapeloze nachten aan over gehouden.
‘Je moet kikken op techniek, over een flink
doorzettingsvermogen beschikken en je moet
een beetje gek zijn’, zeggen ze.
Covergisting
Lopende het traject werd duidelijk dat de
installatie op basis van alléén de aanwezige
mest niet rendabel kon draaien.
9
Covergisting met energierijke bijproducten
bleek noodzakelijk waarop het vergunningen-
en financieringscircus opnieuw begon.
Coy: ‘De bottleneck zit ‘m bij de interpretatie
van de wetgeving op dit terrein. Volgens Van
Geel is het weliswaar een ‘kansrijke techniek’,
maar de gemeentes en de provincie hebben
het laatste woord. Maar allez, we kunnen nu
gaan draaien’. ‘De toegestane bijproducten van
‘de witte lijst’ bieden voldoende mogelijk-
heden’, zegt Peter Schepers van Exlan Consultants.
‘Zolang er maar niet méér coproducten
worden vergist dan mest’.
Forse investeringen
Forse investeringen waren nodig voor
ondermeer een vergister (1.400 kuub),
een mengput (150 kuub), een warmte-
krachtkoppeling (wkk), de aanpassingen in
de stal, een verdeelstation met de nodige
pompen en kleppen, een trafo om de stroom
terug te leveren aan het energiebedrijf en het
eigen net en niet te vergeten de mestopslag
voor de vergiste mest (digestaat).
‘Hoeveel het gekost heeft? Een heel aardig
bedrag. Ongeveer € 3.200 per geïnstalleerde
kWe’, zeggen Lies en Coy.
Optimaliseren
Inmiddels is het proefdraaien en optima-
liseren begonnen. Schepers: ‘Het is en blijft
een gevoelig biologisch proces. Je kunt niet
zomaar wat doen; daar komt heel veel
kennis bij kijken. Zeker met covergisting is
het een hele klus om het optimum te vinden’.
De eerste resultaten zijn positief en lijken te
bevestigen dat er toekomst is voor co-vergisting
en een rendabele exploitatie. Schepers:
‘De sector levert zo ook weer een bijdrage aan
het milieu. Het spreekwoordelijke mes snijdt
dus aan twee kanten’.

LEGPLUIMVEE
MINDER
PADEN, BETER
OVERZICHT
Jan van der Linde in
de ruime, nieuwe
volièrestal met veel
daglicht van EKOZ BV.
Nieuwe volièrestal EKOZ BV in Schore:
‘Tegen daglicht kan
geen tl-lamp op’
De Eerste Kuikens Opfok Zeeland (EKOZ) BV
van Jan van der Linde en Jan Jansen uit het
Zeeuwse Schore (gemeente Kapelle) is een
van de weinige Freiland-bedrijven met een
eigen opfok in Nederland. In één stal
worden 33.000 eendagskuikens opgefokt,
die opgezet worden in drie stallen van
33.000 hennen elk. Vorige maand werd een
nieuwe volièrestal in gebruik genomen.
Bij EKOZ worden al sinds 1968 kuikens
opgefokt. ‘We hielden er regelmatig wat over;
daarom zijn we in 1974 ook leghennen gaan
houden’, vertelt Van der Linde (60). Zo’n acht
jaar geleden deden de Freiland-hennen hun
intrede. Met de volièrestal voor Freiland-
hennen had EKOZ de primeur voor Nederland.
De beide ‘Jannen’ zijn de eigenaren van EKOZ.
Het merendeel van de dagelijkse werkzaam-
heden wordt verricht door Leon en Wilco
Jansen. De twee zonen van Jan hebben de
ambitie om het bedrijf op termijn over te
nemen. Met behulp van LEGRegie wordt voor
elke leeftijdsgroep een apart voer samengesteld.
KAT-regels
De nieuwe stal is 105 meter lang, 24,80 meter
breed en zes en een halve meter hoog.
De stal biedt royaal leefruimte voor 33.000
leghennen. ‘Als gevolg van de KAT-regels
wordt er steeds vaker en beter gemeten.
In de nieuwe stal hebben we ook maar twee
lagen leefruimte; in de andere stallen hebben
we er nog vier. Je mag er tegenwoordig toch
maar twee meetellen voor de leefruimte met
als gevolg dat er dus steeds minder dieren in
mogen. Zo zijn we de afgelopen 10 jaar dan
ook teruggegaan van 100.000 leghennen naar
70.000. Met de nieuwe stal komen we nu dus
bijna weer op het oude niveau’, zegt Jan.
Tunnelstallen
Aanvankelijk was het plan twee nieuwe
tunnelstallen te bouwen aan de Steenweg.
‘Ik ben blij dat we uiteindelijk toch voor een
traditionele stal hebben gekozen’, zegt Jan.
‘Tunnelstallen zijn weliswaar een stuk goedkoper,
maar over een langere periode gerekend
kom je op dezelfde jaarkosten uit. Bovendien
vergt zo’n stal veel onderhoud. We hebben er
al twee en weten dus wat dat betekent.
Vier tunnelstallen onderhouden kost te veel
tijd. Bovendien zijn dit soort stallen niet of
heel moeilijk te verzekeren’. In de nieuwe stal
staat een Farmer Automatic volièresysteem.
Jan: ‘Je kunt er als pluimveehouder gewoon
het beste mee uit de voeten’.
Daglicht
De stal is zeer ruimtelijk door de ruime
opstelling van het volièresysteem en door het
royaal binnenvallend daglicht. Behalve enkele
10
lichtpunten in het middenpad en de LEDS op
de twee lagen onder het systeem, hoeven
overdag de lampen niet te branden. Jan vindt
veel daglicht in de stal heel belangrijk. ‘Tegen
daglicht kan geen tl-lamp op’, zegt hij.
De stal heeft een open, beweegbare nok van
lichtdoorlatende polyesterplaat. In combinatie
met de inlaatgordijnen levert dat een natuurlijke
(en dus energiezuinige) ventilatie op.
‘Als het heel warm is en er is géén wind,
kunnen we met de 11 kW motor van het mest-
drogingssysteem direct onder de kippen
ventileren’, legt Jan uit.
Ruimte
Er hadden drie rijen (= 9.000 kippen) méér
in de stal gekund. De middelste gang is nu
5 meter breed; de buitenste 6,5 meter (tevens
geïntegreerde Wintergarten). Daar hebben de
mannen van EKOZ bewust voor gekozen.
‘We kunnen er nu met een heftruck met
containers in. In zeven uur hebben we nu
33.000 kippen gevangen en gelost. Dat gaat
zo gemakkelijk. Als je dat eenmaal gewend
bent, wil je echt niet anders meer’, zegt Jan.
‘Bovendien heb je minder paden, waardoor je
een beter overzicht hebt. Hij voegt er aan toe
dat het werken met daglicht in een ruime stal
wèl zo prettig is. ‘Je hoeft niet zoveel meters
te maken en je ziet gewoon méér dan bij het
mooiste kunstlicht’, besluit hij.

VLEESPLUIMVEE
GOED HANEN-
MANAGEMENT
De opfokkers en
vermeerderaars
brachten een bezoek
aan Maasbracht.
Op de jaarvergadering van de vermeerderaars werden de zeer goede resultaten van
de vleeskuikenouderdieren van de afgelopen twee jaar gepresenteerd. Vastgesteld werd
dat de klanten van Cehave Landbouwbelang elk jaar 4-5 eieren boven het landelijk
gemiddelde scoren.
Bovendien waren de producties hoger dan
ooit en is het verschil tussen Ross en Cobb
kleiner geworden. De kwaliteit van de opfok,
het voer, de vermeerderaars en de advisering
zijn onontbeerlijke schakels in het realiseren
van topresultaten.
Resultaten
Vanwege de vogelpest zijn in 2003 minder
koppels afgesloten omdat er veel kippen
Jaarvergadering
Topresultaten bij ouderdieren
geruimd zijn. Alleen de resultaten van
afgesloten koppels t/m 60 weken zijn
verzameld in onderstaande tabel.
Uit de cijfers blijkt dat het aantal broedeieren
per hen weer gestegen is: 4,4 broedeieren
tegenover 4,3 broedei vorig jaar.
De uitval is de laatste jaren duidelijk minder
geworden. Het piekpercentage stijgt de
laatste jaren. Het voerverbruik heeft een
De stemming op de jaarvergadering van de opfokintegratie van Cehave Landbouwbelang was positiever dan voorafgaand jaar.
De saldo’s zijn hoger, er is géén opfokovercapaciteit meer en er wordt een toename van het aantal vermeerderingsdieren verwacht.
Belangrijkste item was de presentatie van de
cijfers van de opfokintegratie. Daaruit blijkt
dat technisch gezien het afgelopen jaar een
goed jaar is geweest. De zeer grote (95%)
deelname aan VlisWeb wordt zeer gewaardeerd.
Zodoende kan de opfok continu gevolgd
worden en ontvangt de vermeerderaar een
uitgebreide informatieset.
Kengetal / afleverjaar* 2003 2004
% uitval hennen t/m afleveren 6,0 6,2
% uitval t/m 7 dagen 0,9 1,1
Gewichtsafwijking hen t.o.v. norm** 55 35
Gewichtafwijking haan t.o.v. norm** 92 68
% uniformiteit hennen 64,0 63,0
Kg voer t/m 18 weken incl. graan 8,36 8,22
% afkeuringen na afleveren 0,63 0,57
11
stijgende lijn als gevolg van minder uitval,
hogere piekgift en minder snelle voerdaling.
Het overlegpercentage,de bevruchte eieren na
18 dagen broeden, is na één jaar daling weer
0,5% gestegen. Goed hanenmanagement blijft
belangrijk.
Kengetal / geboortejaar 2002 2003
Aantal eieren per hen 156,5 160,9
Aantal broedeieren per hen 150,3 153,9
Aantal kleine broedeieren 1,5 1,4
% piekproductie 82,3 84,1
% uitval hennen 7,4 7,7
% overleg 18 dagen 86,7 87,2
Kg voer 22-60 wk 43,3 43,6
In nevenstaande tabel worden de technische
resultaten weergegeven:
* resultaten worden berekend over de koppels in dat
jaar overgeplaatst naar vermeerderaar.
** gewicht en uniformiteit bepaald door bedrijfs-
adviseur één week voor afleveren.

RUNDVEE
KUIL-
MANAGEMENT
Verkoopleider
Jan Leyten geeft
tekst en uitleg.
Metingen door de bedrijfsadviseurs laten zien dat 30 tot 40 procent van de kuilen heeft
gebroeid. De door broei veroorzaakte voederwaardeverliezen kunnen oplopen tot
100 VEM/kg droge stof. Bovendien daalt de voeropname, wat het probleem alleen maar
groter maakt.
Broei in de kuil levert naast een lagere
productie en hogere voerkosten ook een
verminderde weerstand van de dieren op.
De schade loopt al snel in de duizenden
euro’s. Investeringen om dit te voorkomen
laten zich snel terug betalen.
Meer rendement door beter kuilmanagement
30 tot 40 % van de
kuilen heeft gebroeid
Voorkom voederwaardeverlies
Voor een goede conservering van een graskuil
dient gestreefd te worden naar een drogestof
van minimaal 35%. Bij nattere kuilen is een
toevoegmiddel gewenst, zoals Ecosyl 66.
Indien de kuil droger is dan 50% zal het risico
op broei toenemen. Een toevoegmiddel met
een broeiremmer, zoals Double Action Ecosyl
is dan al snel gewenst.
Uw bedrijfsadviseur kan u hierover adviseren.
Bereken de voersnelheid
Bij het inkuilen is het belangrijk om te weten
wat de voersnelheid van de kuil zal gaan
worden. Het streven is om minimaal 2
mtr./week in de zomer en 1,5 mtr./week in de
winter na te streven. Wordt een veel lagere
voersnelheid verwacht, dan is een toevoegmiddel
met broeiremmer eveneens gewenst.
Voor bedrijven die hier continu tegen aan
lopen, is het aan te bevelen om te investeren
in kuilplaten/sleufsilo’s. Ook is het gebruik
van wikkel-balen een goede optie.
Rijd de kuil goed aan
Het is belangrijk, dat de kuil goed wordt
aangereden. De aanvoersnelheid van het
product moet afgestemd worden op de manier
van vastrijden van de kuil. Als de aanvoersnelheid
te hoog wordt, zal er meer lucht in
de kuil achterblijven. Via de “Silage compactie
calculator” kunt u de ideale situatie voor uw
bedrijf bepalen.
Dek de kuil goed af
Zodra het ruwvoer in de kuil zit en deze
nog niet is afgestoten, begint de temperatuur
in de kuil al snel op te lopen. Hierdoor
ontwikkelen de micro-organismen zich
ontzettend snel en kan na enkele uren al broei
ontstaan. Door de kuil direct af te sluiten,
wordt dit voorkomen. Immers een 2 tot 4 uur
na luchtdicht afsluiten is de kuil zuurstofloos
en start de conservering.
Door gebruik te maken van onderfolie
12
Bij de familie Hanenberg in Boekel werd een
praktijkgerichte bijeenkomst georganiseerd
over goed inkuilmanagement: de basis voor een
optimale productie. Tijdens de verschillende door
Voeders en Agerland gezamenlijk georganiseerde
bijeenkomsten in de regio’s wordt verder ingegaan
op de resultaten van Melkrendement Online en
optimaal graslandbeheer.
vermindert de kans op broei. Uit onderzoek
blijkt dat afgedekte kuilen met grond minder
broeien dan kuilen zonder gronddek.
Op verschillende bedrijven is extra rendement te
behalen door het kuilmanagement te verbeteren.
Bel voor vragen uw bedrijfsadviseur.
Wat te doen als
de kuil broeit?
• Eventueel los voer bij de kuil verwijderen
• De kuil sluiten en aan andere kant openen
• Alsnog een gronddek erop zetten
• Bijmengen van broeiremmer Eco TMR in
mengwagen
• De kuil verlagen door ”de kop” naar voren
te halen
• 4 meter opnieuw inkuilen met broeiremmer

10.000 kg geit
Stokvoort Wendy, Fam. J. + H. Loeffen, Haps
Stokvoort Yvon, Fam. J. + H. Loeffen, Haps
100.000 kg koe
Truus 26, Ad de Haas, Eersel
Binte, fam Kreuels-Ritzen, Bocholtz
SB Remine 28, M.W.W. van Erp, Maren-Kessel
Zeva 300, VOF Kennes - van de Oetelaar, Oisterwijk
Rosa 15, J. Pijs E.O. en H. Pijs - Nuiten, Etten-Leur
Miep 19, Fam. Louwers, Deurne
Ina 48, A. H. Diepman, Zwolle
Hiltje 59, Mts. Brouwer-de Koning, Heiloo
Gerdien 8, Schouten Landbouw VOF, Berlicum
Atje 11, Fam. S. Boersma, Twijzel
Jeanette 3, H. Lankhorst, Voorst
Sophie 25, Mts. Luttikhedde-Harink, Enter
10.000 kg vet & eiwit
Hedelstein Suzan 16,
familie Van der Schoot, Oirschot
Marie 26, familie van de Meerakker, Eerde
Cato 79, Mts. De Regt - De Bruin, Nispen
Gefeliciteerd
Laurens van Lieren behaalde met Hexagon’s
Ollright een verrassende derde plaats bij het
NK dressuur in Nijmegen.
Koe Expo Den Bosch
Vrijdag 1 juli vindt in de Brabanthallen
de CR Delta Koe Expo plaats. Het wordt
een gevarieerde show vol premières van
stieren voor verschillende fokdoelen.
Alle ingezonden koeien krijgen voer van
Cehave Landbouwbelang, de hoofdsponsor
van dit evenement. De snijmaïs, lucerne,
gedroogd gras evenals het grashooi worden
geleverd door Profarm. Het rantsoen wordt
gemengd met een 12 m 3 Peecon meng-
wagen in combinatie met een Fendt Vario
411 van Abemec.
Tot ziens op onze stand!
Melkrendementresultaten geiten 2004:
Lagere voerkosten door
hogere melkproductie
Het saldo per geit in de melkgeitenhouderij
over het jaar 2004 is sterk verbeterd als
gevolg van de flinke melkprijsstijging van
dat jaar. Ook de productie steeg tot recordhoogte
mede door een verbeterde selectie
in de veestapel.
Opvallend is dat de productieverschillen
tussen de bedrijven elk jaar nog toenemen.
Bedrijven in de top doen allen aan melkcontrole.
Ook de bedrijfsgrootte is weer toegenomen.
Een gemiddeld geitenbedrijf had in
2004 549 dieren.
€20 verschil per geit
Klanten van Cehave Landbouwbelang scoren
al jaren het hoogste saldo. Cijfers van ELDA
(melkcontrolegegevens) bevestigen dit.
Cehave Landbouwbelang bedrijven scoren beter dan het gemiddelde
(*gegevens van ELDA agrarisch adviesbureau Oosterhout, **schatting)
De studiedag klauwverzorging, georganiseerd
op 14 juni door de sector rundvee
werd goed bezocht en zeer gewaardeerd
door de klauwverzorgers.
Er werd druk gediscussierd naar aanleiding
van de lezingen over de relatie voeding met
klauwgezondheid door Dick van den Hengel
nutritionist van de sector rundvee.
“Herkennen en oplossen van klauwproblemen”
door dierenarts Jan Hulsen had eveneens een
13
Een verschil van bijna €20 per geit is erg
veel. De gehalten zijn ook hoger. Een betere
afstemming van de rantsoenen, een ruime
selectie en vervanging in 2003 spelen hierin
een rol. Bepalend voor het resultaat is
natuurlijk de productie aan vet- en eiwitgrammen,
maar extra aandacht voor de
gehalten door middel van melkcontrole en
fokkerij is zeker zinvol.
Krachtvoergebruik
Het krachtvoergebruik is gedaald. Geitenhouders
gaan dus steeds bewuster om met
de krachtvoergift. Meer aandacht voor het
vormen van groepen is één van de mogelijkheden
om de krachtvoergift per geit nog beter
af te stemmen. Melkcontrole is ook hiervoor
weer de basis.
Cehave Landbouwbelang klanten
Jaar Gem. ELDA* 2004 10% beste
Aantal geiten - 549 452
Kg melk per geit 808 880 1079
Vet % 4.00 4.06 4.02
Eiwit % 3.39 3.39 3.42
Mengvoer / 100 kg meetmelk - 53.4 53.7
Mengvoerkosten / 100 kg melk - 9.4 9.6
Saldo / 100 kg melk 185** 204 270
Studiedag voorziet in behoefte klauwverzorgers
aandachtig gehoor. Ontwikkelingen en
trends in huisvesting stonden centraal in de
presentatie door William Deenen specialist
huisvesting Exlan Consultants.
Het bezoek aan Coöperatief Centraal
Laboratorium (CCL), waar onderzoekers uitleg
gaven over o.a. de kunstpens, bevatte ruim
voldoende stof tot nadenken om vervolgens
af te sluiten met een drankje. Kortom een
geslaagde dag.

RUNDVEE
SNEL EN OVER-
ZICHTELIJK
ANALYSEREN
Opti-MB:
uniek programma.
Mestbeleid 2006:
Leuker kunnen we
het niet maken, wèl
beter verteerbaar
Per 31 december nemen we afscheid van het MINAS-systeem. Hiervoor in de plaats
komt een systeem van gebruiksnormen, bekend onder de naam Mestbeleid 2006.
Deze nieuwe wetgeving is nog niet definitief, maar toch is het al verstandig om over
de eventuele gevolgen voor uw bedrijf na te denken.
Binnen de nieuwe mestwetgeving kunnen
bedrijven met graasdieren (o.m. melkvee)
kiezen voor wel of geen derogatie.
Bij keuze voor derogatie, waarbij het totale
areaal voor minimaal 70% uit grasland dient
te bestaan, kan er meer stikstof uit dierlijke
mest op eigen grond worden aangewend.
Er hoeft dan dus minder afgevoerd te worden.
Dit lijkt in eerste instantie aanlokkelijk.
Het is echter verstandig om een goede
afweging te maken of men wel of niet voor
derogatie gaat.
Enkele zaken die bij deze afweging een rol
spelen zijn:
• huidige verhouding grasland en overige
gewassen
• oppervlakte huiskavel en verdere
verkaveling
• bedrijfsintensiteit
• een eventuele lagere opbrengst van een
hectare grasland in vergelijking met een
hectare maïsland
• te verwachte effect op melkproductie bij
omschakeling
• voorziening van de factor arbeid op uw
bedrijf
Opti-MB:
Cehave Landbouwbelang heeft in het kader
van het nieuwe mestbeleid het unieke
programma Opti-MB ontwikkeld.
Hiermee kunnen de bedrijfsadviseurs uw
14
bedrijf onder verschillende invalshoeken tegen
het licht van de nieuwe wetgeving houden.
Het programma is voor alle typen vee-
bedrijven - en zelfs voor akkerbouwbedrijven
- te gebruiken. In dit artikel beperken we ons
tot de mogelijkheden voor rundveebedrijven.
Met Opti-MB kunnen we snel en overzichtelijk
analyseren en een antwoord geven op
onderstaande vragen:
Wat betekent Mestbeleid 2006 voor
uw huidige bedrijfssituatie?
Er wordt onder andere berekend hoeveel
mest u dient af te voeren. Hierbij wordt ook
direct aangegeven of u die mest nog onder de
noemer van Boer-Boer transport mag afzetten
of dat u via een intermediair dient te werken.
Op basis van de plaatsingsruimte berekent het
programma ook hoeveel kunstmest u nog mag
aankopen. Hierbij wordt rekening gehouden
met de werkingscoëfficiënt van de drijfmest.
Deze is op zijn beurt weer afhankelijk van
uw houderijsysteem (overwegend maaien of
beweiden).
Levert een keuze voor derogatie u
voordelen op?
Het programma berekent bij welke areaal-
verdeling u aan de derogatievoorwaarden
voldoet. Ook berekent het programma dan
direct het voordeel van minder mestafvoer.
Bij deze berekeningen wordt rekening
gehouden met opbrengstverschillen tussen
grasland en snijmaïs.
Wat zijn de effecten van inspelen op de
excretienormen?
De totale N-excretie die een melkkoe
toegerekend gaat krijgen ligt tussen de
83 en 160 kg N. De jaarproductie per koe
(totale hoeveelheid melk gedeeld door
gemiddeld aanwezige melkkoe) en het jaargemiddelde
aan ureum van uw tankmelk
bepalen in principe de exacte N-excretie

Voorbeeld uitkomst voor een melkveebedrijf:
per koe op uw bedrijf. Opti-MB maakt direct
inzichtelijk wat het effect is van onder andere
een ander melkproductieniveau of tankmelkureum.
Ook is te zien wat het effect is
van managementaanpassingen. Denk bijvoorbeeld
aan minder jongvee aanhouden of zelfs
uitbesteden en het effect daarvan op de af
te voeren hoeveelheid mest en de daarbij
behorende kosten.
Als u alle mogelijke bedrijfsaanpassingen
doorvoert, kan dit fors effect hebben op de
af te voeren hoeveelheid mest. Hierbij is
het duidelijk dat een eventuele keuze voor
derogatie het grootste effect teweeg brengt.
In bijgaand overzicht ‘Effecten bedrijfs-
aanpassingen’ hebben we een aantal
mogelijke maatregelen afzonderlijk weer-
gegeven. In de laatste regel staat het effect
van alle maatregelen bij elkaar opgeteld.
Pas op met (te) lage melkureum.!!
Binnen Mestbeleid 2006 levert een zo
laag mogelijk ureum u voordeel op.
Bij het streven naar een zo laag mogelijk
ureum moet u terdege rekening houden met
een ondergrens (zie tabel 2).
Een ureumgehalte onder de 15 levert
bijvoorbeeld wel een lagere N-excretie per
koe op. Maar met zo’n laag ureum zal de
productie van de koe en zeker ook het melkeiwit
zondermeer onder druk staan. Het kleine
voordeel van minder N-uitstoot weegt hierbij
lang niet op tegen productie- en melkeiwitderving.
Met hun kennis over FOP, LACTO-e en
DP-aminozuren zijn de bedrijfsadviseurs van
Cehave Landbouwbelang in staat om u melk
te laten produceren met het laagste ureum
zónder concessies te doen aan melkeiwit en
Tabel 1
Effecten bedrijfsaanpassingen voor bedrijf van 600.000 kg melk en 40 ha grond.
(20 ha maïs, 20 ha grasland). Berekend met Opti-MB
* berekeningen gebaseerd op concept wetgeving. Niets is definitief.
Tabel 2
Grofweg kunt u met onderstaand schema rekening houden:
fosfaat stikstof
totale productie graasdieren 4057 11481
totale productie hokdieren 0 0
totale plaatsingsnorm 3900 6800
voorraadverschil 0 0
totaal af te voeren kg 157 4681
Manier van afvoeren op basis van fosfaatgebruiksnorm.
Minstens 85% van de geproduceerde mest kan op basis van de fosfaat gebruiksnorm op eigen grond gebruikt worden.
Er mag boer-boer transport plaatsvinden!
Totaal af te voeren op basis van stikstofgebruiksnorm.
totaal af te voeren kg 4681
kg N/m 3 5,5
totaal af te voeren aantal m 3 851
totaal kosten mestafvoer 6383
Excretie Kosten
kg N/100 Kg N af m3 af mestafvoer
kg melk te voeren te voeren (€ 7,50 m3)
Uitgangssituatie 1,99 5131 933 € 6997,-
Derogatie: 70% gras in bouwplan 1,99 1931 351 € 2633,-
Ureum: 3 pnt lager (jaarbasis) 1,93 4794 872 € 6537,-
0,2 jongvee per melkkoe minder 1,86 4358 792 € 5944,-
Melkproductie 650 kg hoger 1,89 4532 824 € 6180,-
Totaal van maatregelen 1,70 222 40 € 303,-
Ureumgehalte Waardering Opmerking
< 15 Te laag Productie zondermeer lager
15 - 20 Pas op Risico van negatief effect op productie
20 - 25 Goed Efficiënte productie
25 - 30 Vrij hoog Lage N-benutting
> 30 Te hoog Zeer Lage N-benutting, leverbelasting
15
benodigde opslag
minimaal 6 maanden opslag
opslag graasdieren 886
opslag hokdieren 0
totaal aantal m 3 886
totale bemesting
stikstof 273 kg/ha
10900 kg totaal
fosfaat 103 kg/ha
4100 kg totaal
voerkosten. Alleen op deze wijze blijft
uw rendement op het gewenste peil.
Dus: Met Opti-MB en onze voedingskennis ten
aanzien van ureum en melkproductie kunnen
we Mestbeleid 2006 niet leuker maken, wél
beter verteerbaar!
Quotumplanning:
Begin op tijd
Ongeveer een derde van de veehouders
melkt het quotum precies vol. Met een
beetje aandacht kunnen snel veel euro’s
verdiend worden.
Een kwestie van beginnen.
• Plan met behulp van een quotum-
planner in het managementprogramma
of via CR-Delta en reken met het
rollende jaargemiddelde per koe.
• Maak nu al een globale planning.
Voorkom een inhaalslag.
• Een laag vetgehalte in de zomer op een
groot quotum heeft een grote invloed.
• Houd vooraf zoveel mogelijk rekening
met:
- Vervroegde/verlate aankoop/lease
van melkquotum
- Verwachte uitval/selectie van
melkvee
- Onvoldoende kwaliteit ruwvoer
- Onvoorziene seizoensinvloeden
- Gezondheidsproblemen melkkoeien
- Aanhouden van guste koeien tijdens
de wintermelktoeslag
- Voer melkpoeder aan de kalveren,
dit is goedkoper en gezonder
(vaarzenmastitis)

AGERLAND
Piet Kolen schudt
dagelijks drie ventiel-
zakken PLUSmed leeg
op de koematrassen.
PLUSmed zaagsel
met bacterieremmer
in de ligbox
Piet en Els Kolen hebben drie jaar geleden hun
bedrijf verplaatst. Ze melken nu 70 koeien op
een fraai nieuw bedrijf met 45 hectare grond
aan de Zuidlangeweg in Dinteloord.
Na de bedrijfsverplaatsing ontstonden
problemen met mastitis door Coli-achtige
bacteriën. Enkele koeien moesten zelfs worden
opgeruimd. Bedrijfsadviseur Rundvee Cees
Oomen adviseerde PLUSmed, topkwaliteit
zaagsel van Agerland met bacterieremmer.
Piet schudt dagelijks drie ventielzakken
PLUSmed leeg op de koematrassen, verdeeld
over drie rijen ligboxen. ‘Vooral met
Strooiseltest Waiboerhoeve: PLUSmed absorbeert het snelst
Profiteer van zomeractie zaagsel
Bij een strooiseltest op de Waiboerhoeve is
gebleken dat PLUSmed het snelst vocht
absorbeert. Bij onderdompeling in water bleek
het absorptievermogen van 1e soort zaagsel
goed. PLUSmed zaagsel absorbeerde het vocht
het snelst van alle strooisels. Het vochtige
dennenzaagsel was weliswaar goedkoop per kg
maar kwam dan ook met het laagste absorptievermogen
naar voren. Bovendien zijn er
risico’s wat betreft besmetting met Klebsiella
bacteriën. Op de Waiboerhoeve is begin 2005
een uitgebreide strooiseltest (63 dagen met 8
verschillende strooiselproducten) uitgevoerd.
kwakkelweer bij seizoenswisseling zorg ik
voor een schone, droge ligbox om problemen
te voorkomen’, zegt hij.
Mastitis
Piet: ’Met ontsmettingskalk in de ligbox
werden de problemen minder, maar nu we ruim
een half jaar PLUSmed gebruiken, komt
mastitis nog maar sporadisch voor.
Afkloppen!’ Of het aan de PLUSmed ligt, weet
ik niet, maar het celgetal schommelt nu rond
de 155 en als de PLUSmed bijdraagt aan het
verlagen van de bacteriedruk in de box dan
heb ik de meerprijs er graag voor over’.
Behalve zaagsel werden ook producten getest
als koolzaadstro, hennep- en vlasstrooisel.
Ligcomfort, gebruiksgemak en kosten werden
beoordeeld. De conclusie is: ‘Zaagsel is zo gek
nog niet’. Profiteer van de zomeractie zaagsel
Met de zomeractie zaagsel kunt u nu voor
zomerse prijzen een zaagselvoorraad
aanleggen, met baaltjes van 20 kg en/of
met PLUSmed ventielzakken. Vanaf 4 pallets
profiteert u bovendien van een aantrekkelijke
staffelkorting. PLUSmed met bacterieremmer
is door een zomerkorting (€ 0,15 per zak van
90 liter) extra aantrekkelijk.
16
Agerland op
MijnBoerenerf
Sinds kort kunnen de meeste Agerlandproducten
nu ook via OrderWeb op Mijn
Boerenerf besteld worden en worden
kopiefacturen digitaal verstuurd via Webfactuur.
Gemeenschappelijke klanten van
Agerland en Voeders hoeven maar één keer
in te loggen. MijnBoerenerf is 24 uur per
dag en 7 dagen per week bereikbaar. Hebt
u vragen hierover bel dan Klantenservice
Agerland tel. 0900-5414141
PLUSmed, comfort
en hygiëne
in de ligbox
• 1e soort, droog, stofvrij
zaagsel in Agerland kwaliteit
• PLUS bacterieremmer
• in gebruiksvriendelijke
90 liter zakken met schudtuit
Coliforme bacteriën-remming
Aantal bacteriën
1.000.000
100.000
10.000
1.000
100
0
-24 0 24 48 72
Tijd (uren)
Door het gebruik van Allspan PLUSmed
kan de bacteriegroei in het strooisel geremd
worden. Hiermee wordt de infectiedruk
verlaagd.
Voor € 0,01 per koe per dag extra heeft u
zaagsel mét een bacterieremmer in de box.