Immuun - NVVI

“Op langere termijn willen wij met Trajectum Pharma een
soortgelijk vaccin tegen reuma ontwikkelen”, zegt Van Eden.
“Dat product bevindt zich in de pre-klinische fase. In de
Proceedings of the National Society of Sciences (PNAS) in
september 2012 hebben we onze resultaten gepubliceerd.
We tonen aan dat het vaccin op basis van stress-eiwit in
muizen regulatoire T-cellen stimuleert en daarmee ‘Adoptive
cell transfer’ met deze cellen mogelijk maakt. Dit betekent
dat het vaccin de dempende werking van de stress-eiwitten
daadwerkelijk overbrengt op het lichaam van de gevaccineerde.
Daardoor is in muizen al aangetoond dat het mogelijk is het
artritis-proces volledig tot stilstand te brengen. Op basis van
die resultaten zijn we in gesprek met grote farmaceutische
bedrijven.”
Oregano
Gesprekken zijn er eveneens met voedingsexperts. “Ik werd
benaderd met een vraag over de conservering van vlees met
de stof carvacrol. Die stof komt van nature bijvoorbeeld voor
in oregano, heeft een anti-bacteriële werking en is daarom
populair als conserveermiddel voor vlees. De voedingsexperts
wilden weten wat het mechanisme is dat de conserverende
werking van carvacrol kan verklaren. Wat bleek? Het eerste dat
bacteriën doen als ze carvacrol tegenkomen, is stress-eiwit
aanmaken.”
Dat roept de vraag op, hoe dat in de mens werkt. Daar blijkt de
stof een goede co-inducerende werking te hebben. Menselijke
cellen raken niet gestrest van de carvacrol op zichzelf. Maar
als cellen al onder stress staan door andere factoren, zorgt
carvacrol ervoor dat de productie van stress-eiwit verder
omhoog gaat. Van Eden: “Dat is machtig interessant. We
hebben het getest in ons reumamodel. Daarbij bleek dat orale
toediening van carvacrol - in hoeveelheden die niet door het
eten van oregano te bereiken zijn - artritis in muizen remt.
De orale toediening is een mooi gegeven: het is gewoon
als voedingsingrediënt toepasbaar. Inmiddels heeft een
grote fabrikant van diervoeding de aantrekkelijkheid voor
toevoeging aan diervoeders laten onderzoeken als middel om
het gebruik van antibiotica in de veehouderij terug te dringen.
Dat bleek veelbelovend. Ook een fabrikant van babyvoeding
is geïnteresseerd in stoffen die in hun producten iets moois
voor hun kleine consumenten kunnen doen. Maar er is een
groot probleem: er liggen al zoveel claims op carvacrol in het
publieke domein, dat het niet octrooieerbaar is en daarmee
een stuk minder interessant.” Dat heeft de groep van Van Eden
aangezet tot een zoektocht naar alternatieve stoffen met
ongeveer dezelfde werking. Verschillende bedrijven hebben hier
belangstelling voor.
Breed veld
Zo blijkt een diergeneeskundig vraagstuk rond
vleesconservering logisch te kunnen samenhangen met
zulke uiteenlopende zaken als kippenvoer, babyvoeding en
artritis. Allemaal vanuit een andere invalshoek, maar allemaal
met een rol voor hetzelfde immunologische mechanisme
22 IMMUUN April 2013
Het onwaarschijnlijke verband
tussen immunologie en
politieke stabiliteit
Op 5 maart 2013 promoveerde Miriam Maas aan de
Universiteit Utrecht bij promotores prof. dr. ir. J.A.P.
Heesterbeek en prof. dr. V.P.M.G. Rutten op haar
onderzoek naar tuberculose bij Afrikaanse leeuwen.
Leeuwen zijn vatbaar voor infectie met rundertuberculose,
veroorzaakt door de Mycobacterium bovis. Zowel in het
wild als in gevangenschap zijn geïnfecteerde leeuwen
aangetroffen. Er zijn leeuwenpopulaties met een
besmettingspercentage van 75%. In haar proefschrift
beschrijft Miriam Maas een nieuw ontwikkelde
diagnostische test voor tuberculose bij leeuwen die
de huidige onpraktische test wellicht kan vervangen.
Daarnaast ontwikkelde Maas laboratoriumanalyses om
meer inzicht te krijgen in de afweerreactie bij leeuwen.
Dat is belangrijke kennis voor bijvoorbeeld toekomstige
vaccinontwikkeling. Leeuwen zijn een kwetsbare soort
volgens de IUCN red list. Tuberculose heeft mogelijk
negatieve gevolgen voor het behoud van deze diersoort,
en daarmee voor het ecosysteem en het toerisme. Van
Eden: “Leeuwen leven in Afrika vooral in nationale parken
in dunbevolkte grensgebieden. Ze fungeren daarbij als
een soort onbezoldigde grenswachters, die ongewenst
grensoverschrijdend verkeer tegenhouden. Nu sommige
leeuwenpopulaties ernstig bedreigd worden, valt daarmee
een natuurlijke barrière weg en wordt het gemakkelijker
om stiekem de grens over te steken. Dat kan gevolgen
hebben voor de politieke stabiliteit in sommige
grensgebieden.”
in een hoofdrol. Van Eden: “Er is tegenwoordig te weinig
aandacht voor een multidisciplinaire benadering. Prof. dr.
Jon van Rood, bij wie ik in Leiden ben gepromoveerd, liet
zijn promovendi kennismaken met een breed veld. Je werd
geacht aanwezig te zijn bij lezingen die soms wat verder van
je eigen terrein aflagen. De laatste tijd bestaat veel meer
de neiging om je eigen hoekje te zoeken en vanaf die plek
de diepte in te gaan. Daarbij is het lastig om je heen kijken.
Juist nu, in deze financieel moeilijke tijden, is het gunstig
om breder actief te zijn en zo goed te kunnen inspringen
op maatschappelijk relevante vragen. De ontwikkeling
heeft twee kanten. Het is natuurlijk jammer dat er minder
budget beschikbaar is voor diepgaand onderzoek. Maar die
betreurenswaardige ontwikkeling kan ook een gunstig kantje
hebben. De omstandigheden dwingen wetenschappers meer
multidisciplinair te werken en bevorderen hun creativiteit.”
Leendert van der Ent
Benefi t from the highest output core laboratory systems
with the smallest footprint on the market
The new AU5800 Series
Clinical Chemistry Analyser
With the highest throughput chemistry
systems available, we can give your
laboratory the power to manage
variable and increasing workloads
without the need for large-scale
reorganisation. As the world’s proven
No.1 automation supplier, our confi gurations
ensure you meet your turnaround targets
whilst minimising workforce pressure.
www.beckmancoulter.com
The power of
productivity
AU5800 Series