Immuun - NVVI

Dr. Ir. Nettie
Buitelaar MBA: “Elke
euro in onderzoek
levert drie tot vier
euro economische
activiteit op.” (Foto
Bureau Lorient
Communicatie)
Een werkend ecosysteem trekt bedrijven aan. Op het park heeft
volgens een ruwe schatting veertig procent van de bedrijven
zijn oorsprong elders - erg hoog voor een dergelijk park.
Daaronder zijn naast vestigingen van buitenlandse bedrijven
ook grote werkgevers zoals Ecolab, Astellas en HAL Allergy.
Buitelaar: “Zeker Aziatische bedrijven vinden het prettig dat er
bedrijven en een parkorganisatie zijn die de marktregulering en
vergoedingsregels in Europa kennen.”
Melief noemt als pull-factoren naast wetenschappers en het
academisch ziekenhuis het CHDR. “Daar werken uitstekende
farmaceuten aan het veilig testen van geneesmiddelen in
gezonde vrijwilligers en dat maakt vestiging aantrekkelijk.”
Cohen: “Onze klanten zien de mogelijkheden op het park.
Ze verbazen zich over de mogelijkheden die Leiden,
Rotterdam, Amsterdam en Utrecht samen bieden aan
biomedische output.”
Namen en cijfers:
Immunologie prominent
vertegenwoordigd
Het ministerie van Economische Zaken rekent het Leiden
Bio Science Park tot de zes innovatieparken van nationale
betekenis, naast bijvoorbeeld de High Tech Campus
Eindhoven en Chemelot in Geleen. In 2012 vestigden zich 15
nieuwe bedrijven op het Leiden Bio Science Park. Het LBSP
huisvest inmiddels zo’n honderd bedrijven, waarvan 85
in productie, onderzoek en dienstverlening op het gebied
van bio science. Samen bieden zij ongeveer 3.500 mensen
werk. Daarnaast werken er 4.000 mensen in de life sciences
binnen zeven kennisinstellingen: Universiteit Leiden, het
LUMC, Hogeschool Leiden, de Leidse Instrumentmakers
School, ROC Leiden, TNO en Top Instituut Pharma. Nietimmunologische
bedrijven zijn bijvoorbeeld Apotex, CAM
Bioceramics en Mentor. Maar meer dan de helft van de
bioscience-bedrijven doet immunologisch onderzoek
of produceert op immunologie-gebaseerde producten.
Bekende namen op dat gebied zijn onder andere Astellas,
Crucell, Galapagos, HAL Allergy, Janssen Biologics en
OctoPlus. Enkele kleinere spelers zijn to-BBB, Mymetics,
Amarna Therapeutics, Falco Biotherapeutics, ISA
Pharmaceuticals en Miltenyi Biotech.
Intensieve samenwerking
Melief ziet de samenwerking op het Leiden Bio Science Park
vanuit zijn eigen bedrijfspraktijk: “Een consortium waarin
wij participeren heeft hier een nieuwe hulpstof voor vaccins
ontwikkeld met subsidie van het Topinstituut Pharma. De basis
is inzicht in de kristalstructuur van de TLR-receptor, kennis van
prof. dr. Hermen Overkleeft, hoogleraar Organische Chemie aan
de Universiteit Leiden. De hulpstof zorgt voor een gevaarsignaal
dat de gastheer waarschuwt voor de aanwezigheid van microorganismen.
Dit maakt het immuunsysteem alert, waardoor
een vaccin beter werkt. Deze vinding is verder ontwikkeld met
prof. dr. Ferry Ossendorp van het LUMC. Zo dekken universitaire
groepen samen met bedrijven en het ziekenhuis het hele
traject van fundamentele wetenschap tot klinische trial af.”
Leiden University Research and Innovation Services (LURIS)
verleent vervolgens ondersteunende diensten rond intellectueel
eigendom en het zoeken naar partners. “Wij hebben als bedrijf
direct baat bij deze complete keten”, constateert Melief.
Meer dan 50% van de bioscience-
bedrijven op het Leiden Bio Science
Park is actief in immunologie
Ook bedrijven onderling dragen bij aan het ecosysteem.
Zo werkt ISA Pharmaceuticals samen met ProSensa, dat
op basis van genetica werkt aan therapie voor de ziekte
van Duchenne. “Bij hùn werk komt weinig immunologie
kijken, maar we gebruiken allebei dezelfde geavanceerde
laboratoriumapparatuur. Die delen we. Bovendien komt onze
CEO van ProSensa.”
ISA werkt ook samen met het CHDR. Cohen: “ISA doet de
immunologische kant, wij kijken of je het als geneesmiddel kunt
optimaliseren door de wijze en timing van de toediening. Voor
ons is dat gesneden koek, voor immunologen niet.”
Nieuwe ontwikkelingen
En zo komt het LBSP verder. Begin 2013 stond er voor 380
miljoen euro aan investeringsplannen op stapel. Een nieuwe
ontwikkeling op het Leiden Bio Science Park is de komst van
het Crucell Vaccine Institute (Janssen Center of Excellence
for Immunoprophylaxis) voor vaccin-ontwikkeling en de
begeleiding daarvan richting toepassing, ook buiten het gebied
van de infectieziekten. De faculteit Wis- en Natuurkunde
gaat grootschalig verbouwen, een nieuw Regionaal
Opleidingscentrum helpt in de schreeuwende behoefte aan
MBO-ers te voorzien, er komt een nieuwe incubator en het park
breidt uit naar Oegstgeest.
Buitelaar verwacht ook groei vanuit Azië. “China wil in vijf
jaar 300 miljard in biotechnologie investeren. Dat biedt
mogelijkheden. Uit India is Dr. Reddy’s bezig met de overname
van ‘ons’ OctoPlus. Dat kan aandacht vanuit India wekken,
zoals Astellas dat vanuit Japan doet. Er zitten bedrijven in de
pijplijn, maar het zijn lange trajecten met veel afbreukrisico.
Het is vooral zaak om goed in beeld te zijn voor bedrijven uit
Nederland, Europa, Azië en de Verenigde Staten, onder andere
via de diplomatieke dienst. ”
Het Centre for Human Drug Research betrok begin februari een
nieuw pand met een vloeroppervlak van zesduizend vierkante
meter. Cohen. “We hebben er veel ruimte voor ontmoeting
van mensen uit verschillende disciplines. Wij staan voor het
verbinden van kennis met kennis. Dat is ook de meerwaarde
van een science park.” In de nieuwbouw betrekt ook TNO
laboratoriumruimte. “Daardoor komt hun inhoud samen met
onze proceskennis”, zegt Cohen.
Ambities verzilveren
Prof. dr. Adam Cohen:
“Wij staan voor
het verbinden van
kennis met kennis.”
(Foto Bureau Lorient
Communicatie)
Er zijn ook punten van zorg. Cohen wil het bio science-profiel
zorgvuldig bewaken. “Anders gaat de meerwaarde verloren.
Het vergt beheersing om te wachten op partijen die echte
meerwaarde inbrengen. Daarnaast is het jammer dat een
aantal bedrijven dat wel naadloos in het profiel past, zich weinig
openstelt.”
Melief ziet een gevaar in een te laag ambitieniveau. “Het kan nog
veel beter. Je moet jezelf met de besten vergelijken, met Harvard,
Stanford, Oxford en Cambridge. Waarom zouden we niet op dat
niveau kunnen acteren? Wij zijn net zo slim. Het is ook een kwestie
van bewustwording bij onderzoekers. Het mag niet gebeuren dat
interessante toepassingen gemist worden omdat verzuimd is het
intellectueel eigendom te beschermen. Elke wetenschapper zou
drie weken voor de indiening van een artikel moeten stilstaan bij
de vraag of de inhoud toepasbaar of octrooieerbaar is. Een partij
als LURIS helpt je bij de beslissing en het traject.”
Ook Buitelaar ziet werk aan de winkel om de ambities te
verzilveren. “Bedrijven volgen het geld. Daarin scoort Nederland
niet het beste. Duitsland, België en Frankrijk zetten in op
kennisinvesteringen om uit de crisis te komen en hebben meer
geld voor starters en doorgroeiers.. We moeten bedenken
dat elke euro in onderzoek drie tot vier euro economische
DOssIer: LBsp
activiteit oplevert. Een positief punt is dat er een regionaal
stimuleringsfonds voor Zuid-Holland komt. Behalve geld is
naamsbekendheid cruciaal. Amsterdam en Rotterdam zijn
wereldwijd bekend. Leiden is dat niet, dus moeten we hard aan
onze bekendheid werken. Ook de regionale en lokale bekendheid
verdient aandacht. Er blijft voorlopig nog voldoende te doen.”
Faciliteiten delen:
Van beeldvorming tot
proeffabriek
Leendert van der Ent, Cor Wagtmans
Bedrijven op het Leiden Bio Science Park kunnen profiteren
van de faciliteiten van het Netherlands Centre for Electron
Nanoscopy (NeCEN) bij de faculteit Wis- en Natuurkunde, dat
geavanceerde cryo-transmissie elektronenmicroscopen heeft.
Ook beeldvormende faciliteiten van het LUMC, bijvoorbeeld
MRI (7 tesla nuclear magnetic resonance NMR) scanners
staan open voor de bedrijven op het park. In 2012 kreeg de
eiwitchemie-groep van prof.dr. Marcel Ubbink via NWO de
beschikking over kostbare NMR-spectroscopie faciliteiten.
Naast beeldvormende technieken voor het onderzoek komt
er een faciliteit die belangrijk is voor de farmaceutische
productie. De ‘Bio Simulation factory’ wordt een proeffabriek
voor chemische medicijnen en biologicals. Die zal bedrijven
de gelegenheid bieden om medewerkers in te werken en hun
processen te vervolmaken. Die fabriek kan een internationale
aantrekkingskracht uitoefenen, aangezien er verder alleen in
de VS en Ierland een dergelijke faciliteit bestaat.
18 IMMUUN April 2013 April 2013 IMMUUN 19