LESMAP Indios no Brasil - KMKG

verenkunst
De Kayapó vertellen dat mensen en
vogels ooit een verbond smeedden om
de grote waterslang te vernietigen. De
grote slang viel immers alle levende
wezens aan. De aalscholver nam een
duikvlucht en verwondde het monster,
dat zich onder water schuilhield,
dodelijk. Onder bloedstollend gekrijs
sleurden de mensen het beest uit het
water en doodden en vilden het. De
vogels waaierden uit om de huid te
verdelen. Ze kwamen overeen dat ieder
het stuk dat hij in z’n bek hield mocht
houden. De huid had de prachtigste
kleuren: rood, geel, groen, zwart en wit.
De vogels tooiden zich met de ongeziene
kleuren. Toen gebeurde er een mirakel:
vogels waren altijd somber van kleur
geweest en nu werden ze plots wit, geel,
blauw,… Papegaaien versierden zich met
groen en rood. De ara’s, die er voordien
maar saai uitzagen, werden plots roze,
paars en goudkleurig. De aalscholver,
die het hele gebeuren in gang zette,
restte enkel nog de kop die zwart was.
Maar hij was er tevreden mee.
‘Om een echte mens te zijn, moet
men zich met veren tooien, moet
men een mens met veren zijn’ zeggen
de Kayapó. Het is duidelijk dat
pluimen alomtegenwoordig zijn bij
grote gebeurtenissen en belangrijke
tijdstippen in het leven van de indianen
die leven in het Amazonegebied.
De zoektocht naar veren is een
belangrijk onderdeel van het leven van
alle inheemse groepen van Brazilië. Alle
vormen en kleuren van pluimen zijn in
trek: van adelaar tot toekan, van ara tot
papegaai. Veren kan men samenvoegen
met natuurlijke materialen zoals
boomschors, zaden, schelpen, parelmoer,
plantaardige vezels en katoen.
Om het verenkleed van de vogels niet
te beschadigen, maken de jagers hun
pijlpunten bot. De buitgemaakte veren
worden bewaard in dozen, bamboe etuis
of kalebassen die men aan de nokbalken
van het huis hangt.
Het bewerken van veren is mannenwerk.
Jongens leren de stiel vanaf de pubertijd
en op nog jongere leeftijd leren ze
wapens te maken om vogels te vangen
zonder hun veren te beschadigen. Ook
moeten ze onder de knie zien te krijgen
hoe een vogel te plukken en hoe de veren
naar vorm en kleur te klasseren.
De indianen zijn bijzonder handig in het
samenvoegen en verknippen van veren.
De ‘krôkrôkti’ of grote dubbele hoofdtooi
is daarvan het uitzonderlijkste
voorbeeld. Ze wordt gedragen door
jonge Xikrin bij belangrijke feesten.
Hiervoor zijn zo’n 60 à 120 slagpennen
van de ara nodig die men aan een
structuur bevestigt. De tooi wordt op
het achterhoofd gedragen met behulp
van een draagschijf. De veren worden
vastgemaakt aan ringetjes die op hun
plaats worden gehouden door een
touw. Elders steekt men de schachten in
bamboekokers die aan elkaar worden
gekleefd.
30
veren in alle kleuren van de
regenboog
Sommige groepen kunnen de kleur
van de veren aanpassen. Er zijn
drie technieken. De eerste is de
gemakkelijkste: men drenkt de
veren in een rode kleurstof op basis
van een extract van brazielhout.
De tweede manier legt de getemde
vogels een bepaald dieet op
waardoor hun veren van kleur
veranderen. Ten slotte kan men de
veren van kleur doen veranderen
door na het plukken van de vogels
een plantenmengsel aan te brengen
op hun huid zodat de veren die
oorspronkelijk groen en blauw
waren, geel en roze zullen zijn als ze
teruggroeien.