LESMAP Indios no Brasil - KMKG

4.1. sociale organisatie
De indianen leven in kleine
gemeenschappen die over immense
afstanden verspreid zijn.
Meestal is een groep gestructureerd
volgens verwantschap: de populatie
is verdeeld in clans en een clan
groepeert enkele families met een
gemeenschappelijke voorouder. De
leden van een clan dragen dezelfde
naam en leven in één huis, of in enkele
woningen die aan elkaar grenzen. Bij de
Bororo bepaalt de clan je naam, de riten
en dansen die je moet uitvoeren, het
kostuum en de lichaamsversiering die je
tijdens de ceremonies draagt.
Elk dorp heeft zijn eigen politieke
systeem met één of meerdere leiders
en een eigen manier om die leiders te
kiezen. Voor de mensen uit de Hoge
Xingu moet een aanvoerder bewijzen dat
hij goed kan spreken en dat hij tolerant
en moedig is, terwijl elders een leider
alleen kan komen uit de clan die de
gemeenschap stichtte. Voor de Bororo en
de Yanomami is leiderschap erfelijk.
De manier waarop mannen en vrouwen
samenleven, verschilt sterk van groep tot
groep. Sommige volkeren zijn monogaam
en huwen dus één enkele partner,
terwijl bij andere stammen de mannen
meerdere vrouwen, of de vrouwen
meerdere mannen kunnen hebben.
De plaats die je in de gemeenschap
inneemt, verandert naarmate je ouder
wordt. Per leeftijdsklasse gelden er
andere sociale regels en draag je andere
versieringen.
Bij de Kayapó noemt men zuigelingen
‘kleine mensen’ (me-prire). Van alle
leeftijdsklassen zijn zij het uitbundigst
versierd. Enkele dagen na de geboorte
van een jongetje doorboort de vader
de oortjes en de onderlip van de baby
en steekt er houten ornamentjes door
die naarmate het kind groeit telkens
vervangen worden door een groter
exemplaar. De moeder bindt rode
katoenen linten aan de armen, enkels
en knieën van het kind. 0ok die moeten
geregeld worden vervangen tijdens
het opgroeien. Het lichaam van de
zuigeling wordt bedekt met ingewikkelde
lineaire motieven die met een fijne
palmstengel worden aangebracht.
Als het kind 3 of 4 jaar wordt, gaat het
over naar een nieuwe leeftijdsgroep,
naar ‘zij die op het punt staan het
huis van de mannen te betreden’ (meboktire).
De oude versieringen worden
verwijderd, de haren kortgeknipt en de
lichaamsbeschilderingen verminderd.
Als de jongen 8 jaar is, verlaat hij
zijn familie om te gaan wonen in het
mannenhuis dat in het midden van het
dorp staat. Vanaf dan maakt hij deel
uit van de ‘geschilderde’ mannen (meopre)
en mogen enkel nog de mannen
lichaamsversieringen aanbrengen. Bij
de puberteit krijgt de jongeman een
peniskoker en een eerste lipschijf die zijn
fysieke volwassenheid symboliseren.
Hij mag zijn haar laten groeien omdat
dat in verband wordt gebracht met zijn
seksuele vermogen. Als de jongeling zelf
vader wordt, treedt hij toe tot de ‘vaders’
(me-kranire). Hij mag nu een grote
lipschijf dragen die aantoont dat hij een
groot spreker is en gaat met zijn familie
in zijn eigen huis wonen.
22
over de geboorte
In Xingu mag een vrouw die ontdekt
dat ze zwanger is bepaald voedsel
niet meer eten omdat men denkt
dat het slecht is voor de baby. Als
het tijd is voor de geboorte verlaat
de aanstaande moeder, alleen of
vergezeld van enkele vroedvrouwen,
haar huis om op een kleine afstand
van het dorp te bevallen. De
navelstreng wordt met een scherp
stuk bamboe doorgesneden en onder
een boom uit hardhout begraven om
de groei van het kind te bevorderen
en om het kracht en gezondheid te
geven.
Bij de Yanomami smeert de moeder
wat van haar eigen bloed aan de
lippen van het kindje zodat het
sneller zou leren spreken.
Bij de Asurini is het de nieuwe vader
die bepaalde dingen niet meer mag
eten en die zich enkel nog met zijn
nieuwe kind mag bezighouden.