1998 - 4 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

verloren door overmatige
wa tergift.
Toch is het goed mogelijk
om del. ' planten
met succe te kweken,
wanneer men enkele
dingen in de gaten
houdt.
U kW1t deze planten in
dez lfde potgrond kw ­
ken als de andere
l'tcros lylis-soorten, maar
voeg een extra deel brekerzand
toe. Verder is
het beslist noodzakelijk
om de pla11ten tijdens
de rusttijd geen water te
geven. H et gemakkelijkst
is het am rand de
knollen, die maar 1 em.
diep geplclat -t mogen worden, extra brekerzand bij te vullen.
Oak de luchtvochtigheid mag niet zo hoog zijn, 4.0 tot 60% is
ideaal gebleken.
U zult bij deze soorten op kunnen merken dat· ;.::e al tijdens de
bloei af zuLlen terven. Dit is echter de natuurlijkc gang van
zak n. Bij onze europese Ophrys-soorten is hetzelfde waar te
nemen.
Soorten behorende tot de rufa-groep zijn Pt. mfa, PI. biseta en
Pt. setifem.
Van het geslacht Pterostylis is verder nog venneldenswaarel
dat ele lip bij aanraking omhoogklapt.
Dit doet de plant om insekten te vangen.
Rectificatie 1
De foto van de Laelin pUlIliia die de voorpagina Viln het
juli-nummer van "Orchideeen" sierde, is gemaakt door de
Heer C. Koelewijn. Onze excuses voor deze fout'
Het insekt dat w
gevangen wordt kan
aJJeen nog maar via een
soort tunneltje achterin
de b oem ontsnappen.
Hier bevinden zich de
pollinia. Het insekt
neemt de polLinia mee
naar de volgende
bloem om die 1.0 te
bestu:iven.
Zo wordt ook zelfbestuiving
tegengegaan;
het insekt zaJ al ontsnapt
zijn voordat de
bloem de lip weer op de
nonnale plaats heeft staan.
Sinds nkele jaren zijn ze in Australie b zig ITlet het malen
van hybrid en van Pteroslylis. Oit resulteert ill olllmige zeer
mooi geslaagcle kruisingen. Voorbeelden hiervan zijn: Pt.
'Bantam', eell zeer sterke plant met grote bloem, PI. ')J.ck WCl[cup
" een grote slanke plant met grote bLoem e.n Pt.
'Fl/reilIala', een klein plantje met een bloemetje van 3 em.,
maar 0 zo gemakkeLijk te kweken.
Bij mij in mijn koel kas heeft Pt. cOllcim lfl w el S maanden aan
een stuk gebloeid met e tl en dezelfde bloem! Deze planten
kunnen dus gemakkelijk wedijveren met een 1< ngbJoeiend
l'nphiopediilllll of Dcndrobillill Cllthbertsollii. Dr! me ste soorten
PlcroMylis hebben groen met witte blocmen. Enk' ie soorten
hebben ook nog rode of bruine tinten. Plrl"Ostylis cocc/na is hier
een mooi voorbeeld va n, deze soort heeft opvallend r ad
gekleurde bloemen.
Rectificatie 2
De naam van de orchidee p de achterpagina van
"Orci d een 3/'98 moet zijn: Pterostylis pedlll'lCiliala, onze
excuses!
65 Orehideeen 4/9

CALANTHE 'Harrisii'
Het geslacht Calanthe:
Er zijn ca. 150 soor"ten van dit geslacht. Ze komen voor in
Azie, Afrika, Australie en Midden-Amerika.
We kunnen ze indelen in twee groepen:
- Preptanthe = bladverliezend, bloeiend in de winter
- Encalanthe = bladhoudend, bloeiend in de zomer.
Calanthe 'Hanisii' valt onder de bladverliezende groep. De
stamboom van deze kruising is:
Calanthe urstita x Cal. rosea => Calanthe 'Veitchi'
Calallthe 'Veitchi' x Cal. ucstita => Calanthe 'hanisii'.
Deze hybride is gemaakt in 1895 door de heer Harris.
Toch weI opmerkelijk dat zo'n kruising al zoyeel jaar meegaat.
Dit zegt toch wei wat over de schoonheid van de bloem,
of over het eenvoudig kweken van deze Calanthe.
Veel van deze Calanthe's hebben een virus (die met schadeLijk
is). Dit komt doordat ze al ja.ren vegetatief vermeerderd worden
door steeds de oude bulben (schijnknollen) er van af te
scheuren. 'Harrisii' is de bekendste hybride. De plant maakt
spierwitte bloemen en bloeit meestal rond de kerst. De bulb
geeft een bloemtak van weI 50 cm met ca. 15 bloemen. De
bloemen gaan een yoor een open, zodat de tak wei 6 tot 8
weken goed blijft. De bulb geeft vier grote bladeren, die rond
de bloeitijd (jammer genoeg) afvallen.
Het leuke van Calanthe's kweken is de groeicyclus. Net als bij
Pleionc, is er sprake van een rustperiode. In het groeiseizoen
moet er dus vee 1 gebeuren (een soort groeisprint).
In de natuur is er een warm regenseizoen en een minder
warm droogseizoen. Calanthe is een korte dagplant, die op
een bepaald moment, na de langste dag, zijn vegetatieve groei
afsluit om tot bloemaanleg (bloei"inductie) over te gaan. Op
dit moment moet de bulb zo dik mogelijk zijn, om een zo
zwaar mogelijke bloemtak te geven. Dit gegeven is zeer
belangrijk bij het kweken van Calanthe.
De kweek
We beginnen de groeicyclus in het voorjaar. Rond maart worden
de bulben opgepot. Zelf gebruik ik een mengsel van 50%
middel bark en 50% fijne bark. Gebruik een niet al te kleine
pot, want anders wordt de plant topzwaar. Zorg er met het
watergeven voor dat de jonge scheut droog blijft. ZeLf geef ik
water van onder, de overpot staat dan een kwartier vol met
lauw water, zodat het mengsel zich vol kan zuigen. Overtollig
water wordt daarna weggegooid. De temperatuur in deze
periode (voorjaar) mag wei tussen de 20 DC en de 25 DC zijn.
Geef de planten geen felle zan. Het oppotmengsel mag in
deze periode nooit opdrogen.
Hoe groter de nieuwe scheut wordt, hoe meer water de
scheut kan hebben. Als de scheut ca. 10 cm groot is, beginnen
met bemesten. Deze bemesting mag wekelijks, want hoe groter
de bulb, hoe meer bloemen je krijgt.
In de zomer vormt de scheut een bulb die in de late zomer
(herfst) zijn blad verliest. Eerst vergelen de bladeren, de bulb
zuigt de laatste voeding uit de bladeren op. In de herfst vormt
zich de bloemstengel en vanaf november kan de Calallthe
'Han-isii' bloeien.
Na de bloei (ca 2 maanden) krijgt de plant zijn verdiende
rustperiode. De plant hoog zetten of oprooien. In maart
begint de bulb van vorig jaar weet uit te lopen, 20dra je kleine
wortelpuntjes aa.n de niellwe scheut ziet, kun je weer beginnen
met water geven enz. Zo is de cyclus rondo
Uit: Kring Groot-Rotterdam. 2e kwartaal1998
70 Orchideeen 4/98
Lueddemannia
pescatorei
door Patrick Mannens
Een geslacht dat nauw verwant is aan Acinctia, AI1f{uloa en
Lycaste. In 1851 beschreven door John Lindley als Cycnocizes
pescatorei. De soortnaam werd vernoemd naar J.P. Pescatore,
een Franse orchideeenkweker uit de 1ge eeuw. De Duitse
botanic us H.G. Reichenbach merkte echter dat de plant teveel
verschillen had met de rest van het geslacht en beschreef hem
opnieuw in 1854. Hij ken de de niellwe geslachtsnaam
Llieddemalll1ia toe. Deze naam gaf hij ter ere van de gemeenschappelijke
vriend van Reichenbach en Lindley,
M.E. Lueddeman. Rolfe zou later een plant beschrijven als
L. triloba, momenteel is iedereen ervan overtuigd dat het
dezelfde soort betreft. Hij kende de naam triloba toe, verwijzend
naar de prominent aanwezige drielobbige lip.
De bulben zijn vrij fors, tot 15 cm hoog, ovaal met bovenaan
twee brede ongeveer 60 em lange en 15 em brede, in langsrichting
generfde bladeren. Onderaan de bulb ontstaat een
bloemscheut welke zich aanvankelijk lichtjes opwaarts richt
om vervolgens af te gaan hangen en die vanaf de bu1ben
gemeten een tot 2 m lange bloemaar produceert. De bloemen
zelf zijn zo'n 5 cm in diameter en houden op de plant ongeveer
2 weken. De bloemkleur is opvallend mooi. Het staminodium
is licht groen, de drielobbige lip donker-geel, net als
de petalen en de buitenkant van de sepalen. De binnenkant
van de sepalen is rood-bruin. De bloemen taan dicht opeen
langs de forse donkergroen generfde bloemsteel. Op die steel
staan massa's bru.ine tot purperen puntjes die korte haartjes
dragen.
Lllcddelllannia pescalorei wordt gevonden van Venezuela over
Columbia en Ecuador tot Peru. In de literatuur meldt men
verspreiding langs beide zijden van de Andes en dat is merkwaardig.
Immers rekening houdende met de winden is de
westkant opvallend droger dan de oostkant. Tach is deze
evenwel zeldzame plant over een groot verspreidingsgebied
gesignaleerd. Hij hoort gematigd tot warm te worden
gekweekt in vrij goed geschermde omgeving met zeer hoge
luchtvochtigheid. Jonge scheuten zijn wei gevoelig voor
teveel vocht. Maar dat verhaal kennen we van nauw verbonden
soorten als Acineta en Anguloa.
Ooit zag ik de plant bij Vacherot in Parijs. Daar was hij niet te
koop. Men zou een moederplant gaan scheuren en verpotten.
Via bestellen werden achterbulben verkocht tegen hoge
bedragen. Onlangs yond ik bij 'Jacky' een exemplaar. Willy
wou deze laatste van een reeks bulben die hij op de kop had
getikt - voor zichzelf houden. Hij kende de plant eigenlijk
niet en was verwonderd over de grote belangstelling. Vanuit
de plotseling grote vraag naar deze planten, had hij spijt dat
hij niet meer planten had gekocht. Doch hij geraakte voorlopig
aan geen andere planten meer. Wie ooit een plant aangeboden
krijgt en voldoende plaats heeft in zijn serre: niet laten
hangen zou ik willen zeggen.
Bibliografie;
-Manual of Orchids, by Joyce Stewart and Marc Griffiths ­
Royal Horticultural Society: ISBN 88192-334-6
-The Illustrated Encyclopedia of Orchids by Alec
Pridgeon - Headline: ISBN 0-7472-635-x
-Native Colombian Orchids Volume 2 - Colombian Orchid
Society: ISBN 958-638-041-6 (ISBN 958-638-039-4)
Uit: Orchika mei 1997

Verslag bijeenkomst Werkgroep MasdevaIlia
op 23 mei 1998.
Op zaterdag 23 mei 1998 was er een bijeenkomst van de werkgroep
in de kas van Ton Sijm te Hem.
Ton wilde met enige terechte trots zijn nieuwe kas van 80m 2
aan de leden van de Werkgroep laten zien. De kas is 4 meter
breed en 20 meter lang. Aan een zijde van de kas is gaas
gespannen, waaraan aLle planten hangen, op blok of in een
mandje. [n het midden van de kas hangt een tafel van ongeveer
120 cm breed en 15 meter lang. Het voordeel van een hangende
tafel is dat je met je waterslang aile kanten op kunt en
niet telkens terug hoeft. Aan de andere zijde staat over de volle
lengte een vaste tafel. Verder hangen boven de tafel oak nog
volop manden met planten. Door de kas hangt een sproei­
installatie. Aan het einde van kas is een koelinstalla tie
gemaakt. Hiermee wordt van buitenaf aangezogen lucht
gekoeld en binnen in"de kas gebracht. Zo kan worden voorkomen
dat bij erg warm weer de temperatuL1f in de kas te
h og wordt. Uiteraard is er aan de binnen- en buitenkant
van de kas schermdoek aangebracht om te voorkomen dat
de planten door de zon verbranden. Een aantal van ons
kijkt zijn ogen uit, vanwege de grootte van de kas.
Menigeen zal gedacht hebben: "dan is het thuis ook maar
behelpen". Vele planten waren in bloei en al met al was het
bezoek aan deze kas dus zeer de moeite waard.
Omstreeks 13.30 uur \Verd de bijeenkomst geopend door de
voorzitter. Na enkele zakelijke mededelingen werd het
overlijden van ons kring lid Jaap Harskamp herdacht.
Zaals aangekondigd werd er een plantenbespreking gehou­
,----------------------------------, den waarin een aantal problemen behandeld
RELDAIR
EEN HOOGWAARDIG
MIST..SYSTEEM
VOOR EEN AANTREKKELIJKE PRIJS
Informatie bij RELDAIR bv, Druten (0487-517565)
werd, o.a. bij de teelt van Dracula's. Door JooP
Arends was een plant opgestumd naar de PD
te Wageningen en hier stelde men vast dat de
planten last hadden van cen tweetal onschuldige
schimmels en mogelijk van aantasting
van de jonge scheu ten door luizen of een
ander in de pot verblijvend gedierte.
Tijdens de pauze werden we \7erblijd met koffie
en cake. Na de pauze werd een zeer groot
aantal planten verloot en kon een ieder nag op
zijn gemak de kas bezoeken van on Sijm.
De volgende bijeenkomst wordt gehouden op
zaterdag 12 september 1998, deze keer weer in
een zaal van de Gereformeerde Kerk aan de
Oranjestraat te llmteren, ons vaste onderkomen.
Op deze bijeenkomst zal door Ton Sijm een
lezing met dia's worden verzorgd over zij n
reis naar Peru, najaar 1997.
De zaal is open vanaf 12.00 um en de bijeenkomst
begint omstreeks 13.30 uur.
Ook op deze bijeenkomst kan er weer volop
geruild, gekocht en verkocht worden. Graag
tot ziens in Lunteren.
Namens het bestuur,
Herman ter Borch
Orch-i-deetje
Te koop wegens verhuizing en daardoor
beeindiging van de hobby:
Jaargangen Orchideeen 1972 ti m 1983 in
gebonden uitvoering en de jaargangen
1984 ti m heden in [osse nummers.
Tevens A.OS.-Bulletin (American Orchid
Society) 1976 ti m 1983.
Diverse boeken met orchideeen beschrijvingen.
Complete jaargangen van het geslacht
Laelia op fotocopie met de Latijnse holotypebeschrijvingen
met de Nederlandse
vertalingen.
L.J.M. Janssen - Iepenlaan 111 ­
1901 SV Castricum Tel.: 0251-653400

schoot diverse diafilms vol en bij de eerste drie kwekerijen
kocht of kreeg ik twee planten. Vooraf was mij verteld dat als
het er met te veel waren, de kwekerij, die de uitvoerpapieren
zou verzorgen, deze enkele planten wei bij zijn exportaanvraag
op wilde zetten.
Nee dat was dan ook geen enkel probleem bij de laatste kweker,
waar we de rest van de door on5 mee te nemen planten
zouden uitzoeken. In de inmiddels aardig opgelopen hitte
zocht ik mijn planten uit. Hoofdzakelijk bloeiende exemplaren,
zodat ik wist wat ik kocht.
Als bonus kreeg ik er van de kweker nog een zestal Cattleyahybriden
bij. De rekening in Amerikaanse dollars, viel ons erg
mee en de verkoper verzekerde ons dat hij aile papieren in
orde zou maken en de planten, samen met de door ons meegebrachte
orchideeen in een gemakkelijk mel' te nemen doos
zou pakken en ze ons bij (ms vertrek uit Thailand op het
vliegveld zou komen brengen. We maakten de afspraak dat
we daar onze rekening zouden beta len.
De laatste dag van onze va.kantie brak aan. Het was een
prachtige, interessante rondreis geweest. We bezochten primitieve
bergvolkdorpjes in het noorden, lie ten ons op olifanten
door de jungle voeren en dreven op bamboevlotten rivieren
af. Maar aan alles komt een eind, ook aan een mooie vakantiereis.
We namen afscheid van een aantal medereizigers, die
er nog een week strandvakantie bij aanknoopten. Jammer het
zat er voor ons op, maar voor mij stond er nog wat leuks op
het programma.
Ik had de dollars voor de orchideeen al bijna in de hand toen
we op het vli gveld aankwamen. Maar hoe we ook zochten,
geen Thaise meneer met de doos orchideeen. De gids, die een
draagbare teJefoon bij zich had, belde op ons verzoek naar de
kweker. Hij zei niet te kunnen komen omdat hij geen personeel
genoeg had. Hij zou ze weI sturen met EMS.
De teleurstelling mod flink op mijn gezicht te lezen zijn
geweest. Zoveel moeite en dan toch nog zonder planten naar
huis. Mijn medereizigers leefden met mij mee. 't Was goed
bedoeld, maar de door ons uitgezochte orchideeen, die ik al
een plaatsje in mijn kas had toegedacht, waren verder weg
dan ooit. En dat was best even slikken. Vooral ook omdat ik
ook de zes andere planten, die ik bij de eerste drie kwekerijen
had uitgezocht, nu weI kwijt ZOll zijn. Daarbij waren een witte
Vascostyiis met een blauwe lip, die van de kweker de naam
"Viboon Velvet" had meegekregen, een rode Sopilroiacliocatticya
met een purperen lip "Bangkok Prakoh", en een
Dendmbilll7l plw/aenopsis "Thongchai Gold", geel met een rode
lip. Planten die ik bijzonder mooi yond.
Tegen de tijd dat we op Schiphollandden had ik m'n ergernis
en teleurstelling ell weer aardig verwerkt en verheugden we
ons erop onze kinderen terug te zien.
De eerste week na onze thuiskomst zaten we met een fiksc
jetlag. Lk was blij dat ik op elke dag de noodzakelijkste, dagelijkse
beslommeringen voor elkaar kreeg en had weinig tijd
om me over de mislukte import druk te maken.
Na negen dagen, de tweede maandag na onze thuiskomst,
ontving ik een fax uit Thailand waarin stond dat de planten
op Schiphol stonden. Uit de bijgevoegde rekening bleek dat er
bijna 50 procent verzendkosten bij waren gekomen. Maar ja,
ze waren in ieder geval in Nederland en naar ik dacht voor
mij bercikbaar.
Een telefo(mtje naar EMS-Schiphol temperde m'n vreugde al
weer aardig. Ik mocht de planten niet op komen halen, want
er zaten in 't geheel officiele papieren bij, zoals een exportvergllIming
en een gezondheidsverklaring van het Thaise ministerie
van Landbouw.
Normaal worden het phytosanitary- en het export-certificate
van het CITES-kantoor van het land van herkomst door de
72 Orchideeen,4/98
kweker in een envelop op de doos gcplakt. Maar op de doos
zat aileen een rommelig briefje met mijn naam en adres. De
heer John Peeters van EMS-Schiphol heeft op mijn verzoek de
doos geopend en tussen de planten en de krantensnippers
naM mogelijke bijgevoegde papieren gezocht, maar niets
gevonden. Mij werd meegedeeld dat er eerst een CITES en
een ge.lOndheidsverklaring moest worden getoond, voordat
ik de planten op zou kunnen halen. \Nel waren ze bereid om
de planten, die er nogal droog uitzagen met ,vat water te
besprenkelen.
Wat te doen. Het duizelde mij van aile regels en voorschriften,
vooral omdat het \loor 't eerst was dat ik zoiets bij de hand
had. Eerst maar een nachtje slapen en dan eens rustig mijn
strategie bepalen. Dinsdagmorgen belde ik naar de Thaise
kweker. Het was daar toen omstrecks drie uur 's middags,
normaIe kantoortijd. De dame op het kantoor was zeer verbaasd
over mijn mededeling dat er bij hlU1 zending geen officiele
papieren zaten. Ze beloofde mij dit na te kijken. Enkele
uren later kreeg ik afdrukken V,1n kopieen van de exportvergunning
e.n gezond.heidsverklaring over de fax.
Ik belde weer naar Schiphol en daar verzocht men mij deze
kopieen en alles wat ik verder nog aan ( fficiele papieren in
mijn bezit had, naar hen door te faxen. Ook moest ik contact
opnemen met de Plantengeneeskundige Dienst in
Wageningen. a heel wat telefoontjes, heel veel uitleg en
vasthoudendheid van mijn kant en veel medewerking van de
h r Jolm Peeters van EMS, kreeg ik toestcmming om de volgende
dag de dons met orchideeen op te halen. De heer
Peeters had voor mij bij de Douane gepleit, want daar was
men het nog niet geheel eens met de gang van zaken. Ik
moest vooraf b loven dat ik er binnen drie weken voor LOll
zorgen dat aile officiele papier op de desbetreffende bureaus
zouden liggen. Waarschijnlijk hielp ook het feit mee dat ik als
hobbyist deze orchideeen voor mijn eigen collectie wilde
importeren en niet voor handelsdoeleinden.
Woensdag, na twee d agen heel wat afgebeld en gefaxt te hebben
stapte ik in mijn autootje om mijn planten bij het KIM
Cargo-gebouw op Schiphol op te halen. Ik werd door John
Peeters vriendelijk en met koffie ontvangen en daarop ging
hij, na enig heen en wel'r gepraat bij de Douane de vrijwaring
voor mijn planten halen. Vooraf had ik al een blik op de
enigszins ingedroogde planten mogen werpen. Hel zag er
niet zo erg hoopgevend uit. Van d bloemen, die in wit papier
waren verpakt, was niet veel meer over. a betaling van
fl. 43.30 invoerrechten, fl. 28,50 omzetbelasbng en fl. 20,50
voor de administratie en inklaringskosten van ElvIS, totaal
n. 94,30, mocht ik de doos met planten meenemen. John
Peeters gaf me weI te kennen dat ik dit soort importen maar
niet te veel moest propageren, want d e kosten die zijn dienst
gemaakt had waren vele malen hoger dan de twee bentjes die
ik daarvoor had moeten betalen.
Blij dat alles toch nog goed was gekom 11 reed ik weer de
ruim 120 kilometer nac r huis. Thuisgekomen haalde il< de
toch weI slappe planten uit de doos en besproeide ze met
water.
Daarna keek ik in onze brievenbus en daar lag tot mijn verbazing
een brief van de Thaise kweker met daarin aile officiele
papieren. Ik belde direct naar John Peeters en bracht hem
hiervan op de hoogte, zodat hij wist dat de juiste papieren
eraan zouden komen. Vreemd is weI dat op de envelop staat
dat de planten vrijdag 6 maart om 22.00 uur moeten worden
afgeleverd op het vliegveld, maar dat op alle officiele papieren
van het Thaise C[TES-bureau en de Thaise plantengezondheidsdienst
de datum woensdag 11 maart staat. \Naren
ze verge ten naar het CITES-bureau te gaan of was het een
misverstand 7 Ik weet het niet. Maar door hen was vooraf dui­

Fotu: eM. Ve/ilwenkalllp-CiaassCl!
delijk a ngegeven dat zij alles zouden verzorgen.
De volgende dag, nadat aile planten een bad met ontsmettingsmiddel
hebben gehad, pot ik mijn troetelkindjes op.
EnkeLc gaan in houten korfjes, maar voor de meeste gebruik
ik kleine ijvermandjes, die ik na de eerste moeilijke tijd hoog
in de kas hang. a enkele dagen zien de meeste er al heel
wat beter uit. Aileen de Yanda sanderiana, die vrijwel zonder
wortels uit de doos kwam, legt na enkele we ken het loodje.
Via de AB -AMRO betaal ik in US dollars de rekening van
de kweker, inclusief de verzendkosten. Ik heb inmiddels bij
het regionale distrietskantoor van de Plantengeneeskundige
Dienst gemeld dat ik de zending planten ontvangen heb. a
enkele dagen komt een inspecteur de planten controleren op
ongewenste parasieten. Ook neemt hij het bij de planten
horende fytosanitair eertifieaat uit Thailand mee en het begeleidingsformulier,
dat ik op Sehiphol in moest vullen.
Nu ruim twee maanden later krijgen de meeste planten weer
nieuwe, gezonde glanzende wortelpunten. Vooral de planten,
die ik zelf uitgezoeht
heb, doen
hetgoed. Een
aantal heb ik
vooraf niet gezien
en aileen maar op
een bestellijst aangekruist.
Enkele
van deze, vooral
de dwerg­
Dendrobiums
doen het moeizaam.
Het lijkt
wei of ze in
Thailand 20 uit
hun pot zijn
ge.rukt, zo weinig
wortels zi tten
eraan. Met ee.n
goede verzorging
en veel opbeurende
woordjes hoop
ik ze zover te krijgen
dat ze weer
gaan groeien.
Wannee.r u een
beetje meegere­
kend hebt bent u
er inmiddels weI
achter dat die
vijftia orchideeen
be joist geen
"koopje" zijn
geworden. De
vele tijd, telefoontjes
en faxen niet
eens meegerekend.
WeI heb ik
planten, die ik
bloeiend gezien
heb. Maar ik
denk dat ik de
volgende keer
maar gewoon
planten bij een
Nederlandse
importeur of
kweker ga kopen. Foto: eM. Ve/ uwcl1kal'llp-CiaasSt'll
Wei heb ik daar in Thailand geleerd dat het niet uitmaakt in
welk medium de planten staan of niet staan. Een vochtig
\·va rme atmosfeer is het belangrijkste. Ascocentntl1J lIlinilltUI1l
groeit en bloeit daar ook in de volle, hetc zon, evenals
DendrobilLlIl phlliaenopsis.
Tijden onze rondreis bezoehten we in de bllurt van Chang
Mai in het noordcn nog een pmchtige showtllin, met honderden
bloeiende Vanda's, DendrobillffiS en Cattleya's. Op het
programma stond verder nog in de buurt van Pattaya aan de
kust een soort pretpark met prachtige orehideeenshowtuin.
Nog nooit eerder zag ik zuLke grote hoeveelheden bloeiende
orehideeen bij elkaar als daar in Thailand.
Wanneer ik nu op een zon nige morgen in mijn warme kas aan
het werk ben, waan ik me we r in dat praehtig vakantieland.
Al moet ik eerlijk toegeven dat ik nog heel veel jonge planten
heb, die nog niet

Uw tweede orchidee
Marion J. Allen
Hoe moet een tweede orchidee gekozen worden?
Zoals bij veelliefhebbers was je eerste orchidee vast een
Plta/nenopsis. Het is gelukt deze plant een. tweede keer in bloei
te krijgen en nu overweeg je meer orchideeen, vooral andere,
te gaan kweken. Er rijzen dan vragen als: "kan ik die andere
plant weI kweken" of misschien erger "zal ik die plant niet
dood laten gaan". Je gaat naar een orchideeententoonsteHing
en ziet daar bijzonder fraaie planten. Als je nu geen goede
voorlichting krijgt, zul je waarschijnlijk op een dwaalspoor
komen en niet met orchideeen verder gaan omdat je nieuwe
plant(en) niet wil(len) gaan bloeien. Doch, als je maar eerst
enig inzicht krijgt welke planten het (wellicht) weI bij je zouden
gaan doen, klln je jezelf ontwikkelen tot een echte orchideeenliefhebber.
Eigenlijk moet je een plant niet te veel kiezen omdat ze zo
aantrekkelijk bloeit. Beter is het om op de bouw van de plant
te letten. ijk naar de soort bladeren en of de plant schijnknollen
heeft. Op deze manier is een vrij betrouwbaar beeld
te krijgen of je de plant zult kunnen kweken. Planten zijn in
groepen in te delen, al passen veel planten meestal njet netjes
in een bepaalde groep. maar toch kan zo'n indeling erg verhelderend
werken. Meteen kan dan duidelijk worden dat het
je (waarschijnlijk) niet lukken zal bepaalde soorten goed te
kweken.·
De bladeren
De bladeren vonnen het eerste punt waarnaar je moet kijken.
De blader n vangen het licht op en prodllceren de bouws tenen
voor de plant. De verschillen tussen de bladsoorten van
orchideeen vertellen veeI over de omstandigheden waaronder
de planten in de natllur groeien en over de eisen die ze stellen
bij de tedt.
De bladgrootte is dan een eerste gegeven. Erg grote bladeren,
zoals Lycaste en Calmlthe hebben, wij zen er op dat de planten
zulke grate bladeren nodig hebben om goed te groeien.
Planten met grote bladeren groeien in de schaduw. Planten
met rolronde bladeren in de volle zon. En tussen deze twee
uitersten komen allerlei bladgroottes voor.
De bladdikte en de stugheid van het blad wijzen weer op
andere aanpassingen aan bepaalde groeiplaatsen. Phalaellopsis
en vele Cattleya-soorten hebben dikke bladeren. Deze kllnnen
tegen uitdrogen.
Miltoniopsis ll.it de bergbossen van Columbia en Ecuador hebben
dunne zachte bladeren. Deze planten groeien daar waar
altijd vochtige lucht voorkomt en waar een zachte bries de
planten koelt.
Maar er bestaan ook orchideeen met dunne, enigszins leerachtige
bladeren, dit om uitdrogen te voorkomen. Zulke planten
kunnen beter tegen lage Ill.chtvochtigheden, zoals vele
Ol1cidiUIII-soorten.
Orchideeen die hun bladeren laten vallen brengen onervaren
kwekers in verwarring: planten zoals Lycoste I7romatica en
Calanthe. Meestal denken ze, dat ze ernstige fouten gemaakt
hebben bij de verzorging. Maar de bladeren van zulke soorten
worden oktober - november bruin en vallen daarna af als
voorbereiding op een rust-periode. Geef zo'n plant dan nauwelijks
water en zet de plant wat koeler. Wacht tot de plant
weer tekenen van leven, van hernieuwde groei, vertoont met
de normale water- en mestgift. Oendrobillm nobile (de soart en
haar hybriden) moet zelfs met een spaarzame watergift tot
bladval. gedwongen worden. Lukt het n.iet de plant in rust te
krijgen, dan za l deze niet gaan bloeien, maar veel jonge plant­
74 Orchideeen 4/98
jes geven. Planten die deze behandeling verwachten komen
uit een omgeving waar.of lage temperaturen of droogte actieve
groei (20 goed als) onmogelijk maken. Probeer dit gedrag
van.de planten te acccpteren en wacht een a twee maanden
op tekenen van hergroei.
Een speciale opmerking moet gemaakt worden over orchideeen
die dikke bladeren hebben. Niet aileen kunnen ze beter
tegen lage luchtvochtigheden maar ze hebben vedal CQ2
opname in de nacht. Deze eigenschap leidt er toe, dat ze bij
korte nachten, zoals bij ons in de zomer, minder goed zullen
groeien dan in perioden met wat langere nachten. Ze zijn
daarom onder Nederlandse omstandigheden beslist moeilijker
te kweken, 20als Pllpilionalltite (Vanda teres).
De stengelknollen
In principe zijn stengelknollen (pseudobllJben) water-opslagorganen.
Plante.n met grote knollen of dikke stengels
(DendrobililUSoorten) z ijn zo gebouwd omdat 7.e groeien op
plaatsen met een uitgesproken droogteperiode. Dit wijst er bij
de teelt op, dat ze bij de verzorging een dIoge periode nodig
hcbben. Zelfs klLlmen dergelijke planten dood gaan, als ze
zo'n periode niet krijgen. Beginn nde liefhebbers geven zulke
planten te veel water. Voorbeeld n: Catt/eYIl\ dikke stengel
Oelldrobiul1I, Oncidiu /II en Coelogynes. D la tste twee geslachten
hebben dikke stengelknoUen, die jets kunnen rimpelen als
ze volgroeid raken. De laatste gevormde knollen echter moeten
opgezwollen zijn en er glad uitzien. Doen ze rut nj t, dan
ZOll je eens naar het wortelgestel kunnen kijken om te zien of
je te weinig of juist te veel water gegev n hebt. an nen de,
anders gezonde, witte wortds, bruin en zijn verrot. In be ide
gevallen, te veel of te weinig water, vertoont de plant he tzelfde
beeld: geen groei en een verdroogde plant.
Orchideeen met stengeiknollen zullen niet zo gallw dood
gaan als ze slecht (= onv ldoende) verzorgd. worden.
Orchideeen zonder stengelknollen vragen cen andere verzorging.
Deze hebben geen water-opslagorganen (Phalaenopsis,
Paphiopedilu111, Ma sdevll flia) e.n krijgen daarom een r gelmatige
watergift.
Oved gens bestaan er p lanten met zeer dikke knollen en met
rdatief heel kleine. Dit leidt er toe, dat de planten toch wei
een verschillende behoefte aan water zullen hebben, zaken
omdat de bladgroottes (= verdamping) ster kllnnen verschillen.
Hoe nl! een collectie op te bouwen?
Als je nam verschillende soorten orchideeen kijkt, valt het je
op dat z verschillendc eisen tijdens de teelt aan hun verzorging
zullen stellen. Verstandig is wellicht dat, als je ervaring
opgedaan hebt met de teelt van Pha/ael/apsis, je als tweede
plant er een kiest die ongeveer dezelfde verzorgingseisen
stelt, bijvoorbeeld Paphiopedilum.
Catt/eyll's met dikke, met een waslaag bedekte bladeren en
goed ontwikkelde tengelknollen vragen duidelijk een andere
ve.rzorging: veellicht en een droge-wortel-periode tussen de
watergiften. Oncidiums hebben dunne, leerachtige bladeren
en grate knoUen. Oppassen met de watergift. Bovendien zullen
de planten tegen wat lagere luchtvochtigheid kunnen.
Miltoniopsis heeft stengelknollen en grote, dunne bladeren.
Deze planten vragen weI om cen regelmatige watergift. Hier
zijn de knoll en aileen van belang om de planten de dagperiode
met lage luchtvochtigheden goed door te laten komen
(hoge bladtemperaturen, wanne zonnestraling, grote verdamping).
Gesteund door het nL! verkregen inzicht is het mogelijk langzamerhand
een vrij diverse collectie op te bouwen, waarbij
het weI aan te bevelen is planten (soorten) die ongeveer

dezeHde verzorging vragen bij elkaar te plaatsen: een 'om de
dag vvatergeef' -hoek met matig licht, of: een graep planten
d ie een wat lage waterbehoeJte hebben en wat meer licht verlangen.
Zeker is het van belang om te beschikken over een goede
therm o-hygrometer (lieJst met geheugen) om je te informeren
over de temp ratULlr en de luchtvochtigheden . Het gehellgen
dient dan om d registraties over bijvoorbeeld een etmaal te
overzien. Eell lich tmeter is ('en dllllrdere aanschaf, maar de
lidltmeter in en fototoestel biedt voor eenvoudige lichtvergelijking
een brulkbare oplossing.
Ais iemand nu naar de verkoopstafel gaa!, een tafel die vol
kan staan met verleidelijke planten, dan is de kans dat je een
plant koopt, die j weI kunt kweken veel grater als je voor de
koq,p je a fvraagt of de plant wei past in de kweekomgeving(en)
die jc al hebt of die je misschien speciaal voor
deze aankoop w ilt gaan maken.
En al s je dan succcs krijgt bij de teelt z ul je verbaasd zijn hoeved
plezier je kun t beleven aan een collectie orchideeen
w aarin zelden of nooit meer een plant dood zal gaan l
Vrij vel·taald, enigszins bekort, bewerkt en aangevuld door
H.G. ronenberg
TeeItaanwijzingen af te leiden uit de bouw van de plant
B u w an de plant Omgeving Voorbeeld en
1. Plant zander stengelknollen Plant komt uit een
omgeving die nooit echt
droog is
2. Plant met kleine, vaak
platte stengelknollen
(dag- en nachtkn oUen)
3. Plant met dikkere schijnknollen.
Plant kan soms
bladv >rliezend zijn
4. Plan t met d ikke schijnknollen
. Altijd bladverliezende
planten
Sterke verdamping over
dag wordt opgevangen
uit watervoorraad in knollen
Plant doorstaa t kortere
of zelfs langere draogteperioden
Plant kan teg n lange,
extreem droge perioden.
Komt uit een m sonklimaat
Phalaenopsis
Paphiopedillim
Ma sdevallia
Miltoniopsis
Cattleya sp.
Sophronites
Coelogyne
(bladhoudend)
Dendrobium
(bladverliezend)
Ianthe
Pleione
Teeltaanwijzingen af te leiden uit het blad
Bladgrootte Matig groot
Plant krijgt regelmatig
water; watergift aanpassen
verdamping
Vrij regelmatig water
gevt'11
Bij de teelt korte of meer
uitgesproken droogteperiode
geven, meestal in
de wintermaanden
Jaarlijks verplanten.
Ruime watergift tijd ens
graeiperiode. Geen of
nauwelijks water geven in
bladloze periode
I
Lichtbehoefte van de plant: Laag: Middelmatig: Hoog:
Calanthe Cattleya Aerides vandarllm
Dikte van het blad Matig dik
Plant kan tegen droogte Vrij goed: Middelmatig: Slecht:
Phalaenopsis Oncidium Miltoniopsis
Plant za l waarschijnlijk nacht Graeit duidelijk m inder Groeit weILicht minder Groeit goed in de zomer:
CO' -opname hebben en dus goed in de zomer: goed in de zomer: Pleione
la st hebben van korte nachten Paphiopedilum Oncidium
in zomer
Stevigheid van het blad Erg stug Dqn leerachtig blad Zacht en dun
Plant kan tegen Iage Goed: M tig: Slecht:
luchtvoch tigheden Papilionanthe Masdevallia Dracula
75 O rchidecen 4 / 98

Orchideeen v an
Costa Rica
Door Andre De Cock
] LEIDING:
H et gerucht doet reed s lang de ronde, en het is nu een
publiek geheim, Patrick Mannens en ik gaan weer eens op
s tap.
Dit keer richten wij onze schred en naar het Amerika,ll1se continent
en meer bepaald naar he t Midden-Amerikaanse bananenrepubliekje
COSTA RICA.
Toen ik tijdens mijn reisvoorbereidingen aan het hoofdstllk
orchideeen kwam, kWdm d e gedachte b ij mij op: "W, a[om
laa t ik de leden van ORCHIKA (en OV' noot red.) niet meegenieten
van d e orchideeenweeide va n dit land?". Zo heb ik
dan besloten om een artikelenreeks te schrijven voor ons tijdschrift
waarin ik het een en ander zal uiteenzetten over dit
land en zijn prachtige natllllr. Ik ben nll ook weer niet van
plan om de 1.200 soorten orchideeen, die in Costa Rica voorkomen,
te gaan beschrijven , dit zou mij echt te vcr brengen.
Waarom nu juist dit land, zal meni g lezer zich dfvragen. Wei
daar zijn een hele reeks redenen voor waarom wij juist dat
landje hebben uitgekozen.
De eerste reden is dat van al de Midden- en Zuid-Amerikaanse
landen, Costa Rica een van de meest stabiele landen is
uit di e hele streek. Zo kunnen we "veilig" overal naar toe
zonder om de haverklap het risico te lopen om ofwel overvallen
te worden, of wei tegengeh ouden te worden d oor politie
of leger of erger nog door drugsbestrijdingseenheden,
zoals in Colombia b.v. Dit min of meer veilig gevoel zal on5
toelaten om op een gerustere manier te reizen en van de
betreden pad en af te wijken.
De rweede red en, en waarschijnlijk ook de voornaamste, is,
hoe kan het ook anders, het enorme aanbod acl n botanische
orchideeen d at hier nog in het wild voorkomt. Di t land zou
ons in staat moeten kunnen stellen om een hele ree.ks wiJde
soorten in hun natuurlijke omgeving te kunnen bewonderen,
omda t de Costa ricaa nse regering enorme inspanningen doet
om de natuur te beschermen. atuurbehoud wordt d oor d e
Costaricaanse regering hoog in het vaandel gedra en,
ondanks d e enorme ravages die er reeds w erden aa ngericht
door het kappen van oerwoud voor diverse redenen. Zo'n
twaalf procent van het nationale grondgebied h eeft d e sta tus
van Nationaal Park, waar de natullf volledig beschermd is.
De regering w it d e huidige 35 nationale parken uitbreiden tot
ruim negentien p rocent van de totale landoppervlakte. Naast
deze 35 nationa le pa rken zijn er ook nog een f1ink aanta l
bufferzones en bos-, w ild-, en biologi sche reserv()ten die
gebruikt worden voor herbebossing, milieuprojecten en ecotoerisme.
AI met al is zo'n vieIde d eel van het grondgebied offici eel
beschennd gebied . In a.l d eze beschermde gebied en is er
reeds heel wat studiewerk verricht door biologen, en tot
heden toe, zijn er zo'n 1.200 soorten orchideeen beschreven in
dit land. Dit breng t ons dan rechtstreeks naar de derde reden
waarom wij dit landje hebben uitgekozen. De tamelijk
beperkte oppervlakte, slechts 51.100 km' of 1,6 x Belg ic,
maakt het ons mogelijk om, zonder al te lange en verre ver­
78 Orchideeen 4/ 98
plaatsingen te maken, toch al d e verschillende ecosystemen
te bezoeken. De vierde reden is ook de enorme biodiversiteit
die dit land biedt. Buite"n de orchideeen, zijn er ook nog de
diverse ecosystemen, zoals: vulkanen, bergketens, vlaktcs,
strafl den, koraalriffen, dit a ll es gepaard gaand met de er bijbehorende
flora en fauna. Zo kunnen we dus binnen een dagreis
zovvel:
Een prachtig tropisch strand bezoeken, met zijn
wuivende pcllmen, koraalriffen en mangrove bossen
Een vllIkaan, met zowel laaggebergte regenwoud,
hooggcberg te regenwo ud. Deze natte regenwouden
zijn de meest interessante gebied en voor de bo tani
cus. Hier is de diversiteit van bomen het grootst,
met de daarbij behorende nevenvegetatie van epify
ten. Hier kunnen we d an ook Aspasia-, Brass ia-.
CociIlcal1tites-, Kefersteil1ia- en Kcgcliella-soorten aan
treffen, maar dan hoog in de boomkruinen vermoed
ik.
Bergketens met nevelwoud, elfenwoud en paramo
(d orre gra vlakte). Hier zouden we dan, met enig
gduk de zeer zeldzame (a lhoev.'el geen orchidee
maar daarom niet minder in teressant) Zall1 ia pscll dopnmsitica,
een vertegenwoordiger van de oeroude
Cyad enfamilie, moeten tegenkomen, alsook een
hele ree ks van orchideeen, zoals Pleli ro tiIa!!is-soorten
en ook d iverse Aardorchideeen , Varens en
Bromelia's.
In het elfen wolld, dat meestal bestaat uit blootgesteld terrein
op de berotoppen en begroeid is met kleinere, laagblijvende
bo m 11 zij n d epify ten, zoals orci1i Li eeen, zeer gemakkelijk te
bekijken o mdat ze ni t 2 0 hoog in de boomkruinen groei t'l.
Een van de minder inte ressant p lanten va n d it bos is het
Zaaggras, Scleria, ee.n klimmende zeggesoort met zeer scherpe,
getandc bladercl1.
Bergketens met Subalpiene & Alpiene vegetatie, IIp
de hoog te bergtop pen, waar bijna geen aarde de
rotsen bedekt, WelaT de wind vrij spel heeft en w aa!"
de temperaturen vrij Iaag kunnen uitvallen . Hjer
groeien weliswaar veel m inde r orchideecn-so rten,
maar dat wordt dan w eer goed gemaakt d oor d e
mooie A lpenflora met onder andere BrachionidiUlIl-,
Frrnandezia-, PachyphyllulII- en Tclipogol1-soo rten
o vlak tes met droog oerwoud en struikgewas. In
deze vegeta tiezone, met een zeer d roog seizoen, is
het ocrwoudgewelf (canopy) zeer open en het ter
n:' in is begroeid met verspreid staande bomen met
d aartllssen struikgewas. Hier zouden we d an onder
andere Bietia pu rpural, Brassavola nodosa, Catasctlll1l
maclllatlll ll,Encyclia cordigera, Epidt'lldrum stalllfordia
11 111r1 , Oncidiul/1 al1lpliatlllll en Scholl/burgkia u/1dll lata
moeten tcgenkomen.
De v laktes met seizoensgebonden droog bos en met
bladverliezend bos. Hier zullen de meeste bomen
hun bladeren la ten vallen en de te rrestrisch groeien
de p lanten zullen ve.rdorren, enkel hUll vlezige
ondergrondse d elen blijven in le ven tot he t volgen
de regenseizoen. I-lie r kunnen we dan Catt/eya ;:;kinneri
n Ca ttl£'ya patinii vinden, samen met enkele
Aspasia, Brassia, Encyd ia,i'v1axil/aria en O llcidi ll l1l-S00ften,
alsook sommige resistente PlclirotlzaIIis-50orten.
De vlaktes met weilanden, raslanden en verjongd
oerwoud. D ,ze vegeta tietypen worden soms wei
ten om h te verwaarloosd d oor de botank us. De
,-\'eilanden in d e lager gelegen delen z ijn inderdaad

minder interessant, maar die va n de hoger gelegen
delen daarentegen, zijn wei het bezien waard,
omdat er hier alleenstaande bomen verspreid staan,
die soms be.laden zijn met epifyten, net als de
omheiningspaaltjes. De graslanden zijn misschien
moot van ver, als landschap , maar niet voor de
botanicus, omdat die regelmatig (lees gerust jaar
lijks) afgebra nd worden aangezien dit een heerlijke
vcrblijfplaats is voor veel slangen. De bodem is hier
zo sdlraal dat er niet veel meer kan groeien. Het
verjongd oerwoud, is een vegetatietype dat vom de
ecologie een zeer interessant biotoop is, omdat hier
een project loopt om het door de mensen vernietigd
oerwoud weer te herstellen.
Hier kan men goed observeren hoe de natuur zich herstelt na
een drastisch menselijk ingrijpen. a 300 jaar kan men hier,
met een beetje gelllk weer eeht oerwolldbos terllgvinden.
Hier groeien eerst de pionierplanten en men moet er niet al te
veel orchideeen verwachten.
Stuif-es-in (41)
De wegboorden in de hogere en natte laJldsgedeel
ten zijn voor de orchideeenliefhebber dan weer een
interessant gebied. Langs deze wegbermen groeien
diverse soorten epifytisehe en terrestrische orchidceen.
In sommige streken zijn deze wegbermen
rotsachtig en jllist op deze kale rotsen groeien ze
dan. Ook de kleiachtige wegboorden, als ze steil
Met de hoed op naar bed
Het stllifmeelkapje omvat het pollinarillm van de
Amerikaanse terrestrische orchidee Tipularia discolor als een
soort hoedje. Haalt een insect het pollinarillm weg dan blijft
dit kapje nog gerllime tijd zitten. Die tijd van zitten blijven
varieerde bij een onderzoekje van 8 - 30 minuten. Zo'n pollinarium
met een hoedje op zal niet zo makkelijk hechten aan
een stempeloppervlak omdat de eJasticiteit van de pollinillmsteeltjes
voldoende groot is om het bij de stempel weg te
houden. Als de flapjes van de hoed open zijn gegaan en het
kapje afgevallen is worden de stuifmeelklompjes gemakkelijk
aan het stempelbed vastgehecht omdat de elastisdle draden
waarmee ze stuk voor stllk vastzitten aan de pollinaria veel
zwakker zijn dan het pollinillmsteeltje, zodat ze gemakkelijk
afbreken. Die hoedjes I·vorden voldoende lang vastgehouden
om de bestuiver in staat te steIlen bij de bezochte plant vandaan
te vliegen naar andere planten. Bestuivers moeten hard
we.rken om aan de kost te komen en blijven niet te lang bij
een en dezelfde plant, tenzij die bijzonder veel nectar te bieden
heeft, wat hier niet het geval is. Het is zelfs zo dat de
kans op het meegeven van een pakketje stuifmeel bij deze
500rt groter is naar mate er minder nectar in de spoor zit en
de be5 tlliver, meestal een middelgrote overdag vliegende
nachtvlinder (soorten van het geslacht P/lIsia met name), dieper
moet sonderen om bij de vlocistof te komen.
Samenvattend kan gesteld worden dat het blijven zitten van
het kapje kruisbestlliving bevordert. Zolang het kapje erop
blijft zi tten zal bij bloembezoek geen bestuiving plaats vinden.
Met de hoed op naar bed is niet bevorderlijk voor de sexlIele
voortplanting.
log een eigenaardigheid van de bloemen va n deze orchidee
genoeg zijn, zijn een goed.e groeiplaats voor deze
planten.
Dit is nu jllist wat Costa Rica zo aantrekkelijk en interessant
maa t, dat men al die vegetatietypen aIlemaal binnen handbereik
heeft, en ze worden dan nog beschermd ook. Dit heeft
ertoe geleid dat zo'n vijf procent van aile plant- en diersoorten
die er in de wereld zijn, in dit klei ne Midden-Amerikaa nse
landje voorkomen. Zo leven er 850 verschiIlende \'ogelsoorten,
220 soorten reptielen en amfibieen, 209 soorten 2Oogdieren,
1.500 soorten bomen en zo'n slordige 350.000 soorten
insecten, spinnen en kreeftachtigen. Een waar biologisch
paradijs, bijna te vergelijken met "Het Aards Paradijs" van
een van onze leden.
Zoals ge kunt zien zijn er dllizend en een redenen om dit
landje te gaan bezoeken.
(wordt vervolgd)
Uit: Orchika mei 1997
Noot: De redactie verwijst nog eens naar de mogelijkheid een
K [ V-reis mee te maken naar Costa Rica in april 1999. Zie
Orchideetje in 2/98 pag. 27. Deze drieweekse hotelreis zal
fl. 4650,- gaan kosten. Vervoer met een bus. Een lokale gids
gaat steeds mee. Er zal op deze reis niet aIleen aandacht worden
geschonken aan de flora, maar ook aan de dierenwereld.
Deelnemers dienen lid te zijn (of I·vorden) van de KNNV.
Informatie bij N.A. va n der Cingel. Tel. 050-3091902.
is dat ze erligszins sehed staan. Ze "kijken" opzij, naar links
of naar rechts ten opzichte van de spooringang. De bestllivers
krijgen hierdoor het poIlinium als regel op rechter of linker
oog en omdat de sdlubben van de vlinders elders op het
lichaam belemmeren dat de pollinia hechten aan het insekt is
dit een fllilctionele aanpassing. Vlinders die rechts pollen
hebben opgepikt kunnen dat alleen afzetten op een andere
'rechtse ' bloem. Beide typen, Iinks- en rechtsdraaiende zitten
ook op een en dezelfde plant, dus komt het meeestal wei
goed. We kennen deze scheve stand ook van orchideeen als
Ludisia discolor.
Bij T. discolor komen geen hemipoIlinaria voor, maar is er
slechts een enkel poIlinarium, zodat het 'scheelkijken' van de
bloemen niet een kwestie is van sexuele selectie, zoa ls bij
PlatantiJera dilatata (zie aEI. 40).
Attentie!
Het volgende bestllurdersberaad (BB) za l plaatsvinden op
za terdag, 17 oktober.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag
worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige
vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, meehanisch,
door fotocopieen, opnamen, of enige andere manier, zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur
of redactie.
79 Orehideeen 4/98

0l1cidill!71 lemmerianum A. Klaassen