Editie 16 van 2012 - t Periodiekske

zijn intussen door ontkerkelijking nog verder gedaald.
Via de archieven van de Waalse kerk kunnen we een sociologische
reconstructie van deze groep maken. De groep was verscheiden
samengesteld. Rijken en armen, notabelen, alle beroepsgroepen
van onderwijzers, over ambtenaren, militairen, ambachtslui,
wevers, tot landbouwers waren vertegenwoordigd. Een volledige
gemeenschap ging over van het ene naar het andere geloof.
Een merkwaardige vaststelling is dat bij vele afstammelingen
van de eerste leden van de Waalse kerk in Nederland er veel
boekhandelaars of uitgevers zijn.
Rond het jaar 1700 waren er van de 230 Amsterdamse
boekhandelaars ruim 100 die lid waren van de Waalse kerk.
Een aantal “Walen” vormde ook de bemanning van de eerste
schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en vestigde
zich in Amerika en Zuid-Afrika. Op de eerste kaarten van Nieuw-
Amsterdam, het latere New York, lees je de namen van de eerste
pioniers. Velen waren lid van de Waalse kerk en afkomstig van het
huidige Frans-Vlaanderen. In de Amerikaanse staat New York vind
je nog de gemeente New Paltz met haar Huguenot Street. Enkele
oude huizen van de stichters zijn bewaard gebleven. Binnen
waant men zich in de Westhoek, met schouwen als in Bachten de
Kupe. De families heten daar Du Bois,
Schoonmaker en Hasebrouck, …
allemaal namen uit de Nederlanden.
Historische kerkgebouwen
Veel Waalse kerken vonden een
onderkomen in oorspronkelijk
katholieke kerken of kapellen. Zo ook
in Amsterdam, waar in 1578 de Waalse
kerk een onderkomen vond in een
oorspronkelijk rooms-katholieke kerk
die werd onteigend en ter beschikking
gesteld van de Waalse protestantse
vluchtelingen. De Waalse kerk in Delft
Prins Maurits van Oranje is de oorspronkelijke kapel van het
Sint-Agathaklooster bij het huidige
Prinsenhof. De kapel dateert uit de 15de eeuw en werd in 1572
de hofkapel van prins Willem van Oranje Nassau. Sinds 1585 is
de kapel in gebruik als Waalse kerk. Elke tweede week is er een
Franstalige dienst op zondagochtend om 10.30 uur.
In Dordrecht is de voormalige Waalse kerk verbouwd tot een
winkel voor sportkleding, maar er vinden nog wel twee keer per
maand Franstalige diensten plaats in het Hof, waar ooit de Eerste
Vrije Statenvergadering plaatsvond. In Den Haag maakten de
Hugenoten vanaf 1591 gebruik van de Hofkapel op het Binnenhof
(Parlement). Daaraan kwam een einde toen Louis Napoleon in
1806 het Binnenhof als residentie in beslag nam. Hij gaf de Waalse
gemeente geld om elders een kerk te bouwen. De oude Hofkapel
is inmiddels gesloopt. In 1808 werd het nieuwe kerkgebouw voor
de Waalse kerk aan het Noordeinde in gebruik genomen.
De Waalse kerk en de Nederlandse Koninklijke familie
Er was al vroeg een band tussen de Waalse kerk en de Nederlandse
Koninklijke familie Oranje-Nassau: Louise de Coligny (1555-1620),
dochter van Gaspard de Coligny en vrouw van Willem de Zwijger
bezocht net als haar zoon Fredrik Hendrik de Waalse kerk van Den
Haag aan het Binnenhof. Maurits, de andere zoon van Willem van
Oranje, woonde ook regelmatig de diensten van de Waalse kerk in
Den Haag bij. Tijdens het stadhouderschap van Frederik Hendrik
werd de band nog hechter, vooral vanwege André Rivet, dominee
van de Waalse kerk in Den Haag, die stierf in 1651. Hij was met
name de gouverneur van Willem II en hij speelde een belangrijke
rol bij het huwelijk van Willem II met Maria Henriëtte Stuart. Hun
enige zoon werd gedoopt in de Waalse kerk van Den Haag. De vele
31
geruchten in Nederland dat de Nederlandse Koninklijke familie
zich graag uitdrukt in “de taal van Marianne”, vinden hier hun
oorsprong. Vandaag is slechts 10 % van het Nederlandse volk de
Franse taal machtig.
Bij Nederlandse conservatieve politici van voor de Eerste
Wereldoorlog waren er een aantal – en niet van de minsten –
die uit de Waalse kerk kwamen. Guillaume Groen van Prinsteren
(1801-1876), historicus, vertrouweling van het koningshuis en
grondlegger van de Anti-Revolutionaire Partij, en Alexander de
Savornin Lohman (1837-1924), hoogleraar, medeoprichter van de
Christelijk Historische Unie en tot op hoge leeftijd één van de
belangrijkste adviseurs van de Nederlandse koningin Wilhelmina.
Luc Van den Weygaert
Herfstblues
Bomen laten hun bladeren
gewillig uitwaaieren in
een krakelend kleed.
Bladerdeeg
van zeker
duizend
mille feuilles:
voorwaar een
smakelijke bodembedekker.
Zo wandel ik lekker
een zijige herfst in.
Toekomst inbegrepen
Kristien
Sestig
7de plaats
Davina
De Herdt
3de plaats
Frank Kloeck