Ecce Homo (deel 1) Over kwaliteit Paul Klee en ... - de Aardespiegel

Column door Werner Govaerts
de nieuwe gouden eeuw
Slechts zeer zelden bekruipt mij de lust om over kunst te schrijven. Nog zeldzamer zijn de keren dat ik een
kunst-tentoonstelling bezoek. Zo zeldzaam dat ik er wel over moet schrijven natuurlijk!
De nieuwe gouden eeuw is de erg aanmatigende titel van een tentoonstelling die werk groepeert van een tien-
tal kunstenaars waarvan de inrichters en de curator (Jan Stalmans) menen dat het de nieuwe Rubensen en
Breughels zijn, die de Gouden Eeuw van de Nederlanden weer in herinnering brengen. Waarom? Omdat het kun-
stenaars zijn die al eens over de plas hebben geëxposeerd …
Neem het mij niet kwalijk dat ik er wat minnetjes over doe, maar het allerindrukwekkendste wat ik afgelopen
weekend heb gezien en bewonderd, is de eeuwenoude bibliotheek van de cisterciënzerabdij in Bornem, waar de
tentoonstelling plaatsvindt. Vrijwillige suppoosten waken er onder het gezag van pater Lambertus actief over het
onbetaalbare erfgoed en natuurlijk ook over het post-modernistisch gepruts van een zeker ‘Denmark’, verzame-
laar van oud papier, dat hij dan in smalle reepjes snijdt, inlijst en vervolgens als een regelrechte ketterij ophangt
in deze bibliotheek waarvan één bladzijde van één boek een veelvoud waard is van wat deze nieuwe-gouden-
eeuwer produceert.
In de kloostergalerij hangen (onder meer) metershoge foto’s van kippen, netjes gefotoshopt en op een hagel-
witte achtergrond geplaatst. Werk van Koen Vanmechelen. Experimenteert al twee decennia met het kruisen van
rassen en het over de wereld heen sturen van kippen en hun eieren in projecten waar jongeren beter van moeten
worden. Ik heb deze man ooit ontmoet, helemaal in het begin van zijn carrière, toen zijn kunstenaarschap nog
niets opbracht en hij om den brode het beroep van verpleger uitoefende. Eén ding moet je hem meegeven: het
ambitieuze levensproject en -traject dat hij mij toen voorspiegelde, was precies wat het ondertussen geworden is!
De bijdrage van Panamarenko ontgoochelt. Panamarenko is de man van het kunstige vliegwerk, de getekende
en uitgevoerde ontwerpen van vliegmachines die nooit zullen vliegen maar dat wel zouden willen. Zijn ‘Pepto
Bismo’, een man met zes propellers op de rug, die de kunstenaar in 2003 aan het Sint-Jansplein
schonk, het grootste plein van Antwerpen, verbeeldt het moderne Icarusverlangen om het ge-
woel van de ondermaanse stad te kunnen inruilen voor een geluidloos bestaan in de hoogte.
Het is in Antwerpen een van mijn geliefkoosde beelden. Maar hier in Bornem vind ik mijn ga-
ding niet tussen het pseudo-leonardisme dat Panamarenko zeker ook kenmerkt.
In de refter van het klooster, normaal alleen gevuld met houten banken en een reusachtig
kruisbeeld, geflankeerd door Maria en Maria Magdalena, staan nu twee rijen ‘hoofdstukken’ van
Jan Fabre opgesteld, een twaalftal in totaal. Het zijn bronzen zelfportretten (alleen het hoofd)
met telkens een andere expressie en ‘verrijkt’ met telkens een ander dierlijk ‘hoofd’-kenmerk:
een hoorn, een gewei, twee hoorns enz. Ook de affiche van de tentoonstelling beeldt een der-
gelijk hoofd-stuk uit. Tussen de twee rijen bronzen getuigen van Fabres zoektocht naar zijn
dierlijke zelf zie je het houten kruisbeeld. Maria – of is het Maria Magdalena? – draait zich weg
van het kruis en toont iets wat in de refter normaal niet te zien is, maar wat nu door Jan Fabre
tegen de muur is bevestigd: zijn uit kevers samengestelde ‘Beekeeper’, een werk uit 1998-
1999.
www.aardespiegel.nu - donderdag 5 april 2012 - tweede jaargang Nr. 17
* De tentoonstelling is nog te zien
tot 13 mei. Voor meer informatie
zie: www.terdilft.be.
16 terug naar boven