Inzicht door overzicht - Gemeente Oisterwijk

Inzicht door overzicht
Het gebruik van subsidies door de gemeente Oisterwijk
Rekenkamercommissie Oisterwijk
19 augustus 2008

Inhoudsopgave
1 Onderzoek naar het verwerven van subsidies ........... 1
1.1 Inleiding op het onderzoek ............................... 1
1.2 Doel van het onderzoek ................................. 1
1.3 Vraagstelling en onderzoeksmodel ......................... 1
1.4 Het normenkader ..................................... 2
1.5 Onderzoeksopzet ..................................... 3
2 Conclusies en aanbevelingen ...................... 5
2.1 Beantwoording op hoofdlijnen van de onderzoeksvragen ......... 5
2.2 Conclusies .......................................... 6
3 De doelen die Oisterwijk met deelname aan
subsidieprogramma’s nastreeft .................... 11
3.1 Doelstellingen ....................................... 11
3.2 Maakt Oisterwijk gebruik van relevante subsidies?............. 13
4 Organisatie met het oog op het verkrijgen en
verantwoorden van subsidies...................... 17
4.1 Informatie over subsidiemogelijkheden ..................... 17
4.2 Wijze waarop informatie- en kennisuitwisseling is georganiseerd .. 18
5 Informatievoorziening aan het gemeentebestuur ........ 21
5.1 Informatievoorziening aan het college ...................... 21
5.2 Informatievoorziening aan de gemeenteraad ................. 21
6 Vergelijking met twee andere gemeenten ............. 23
7 Reactie van het college .......................... 25
8 Nawoord rekenkamercommissie ................... 29
Bijlage 1 Respondenten ............................ 31
Bijlage 2 Bronnenlijst .............................. 33
Bijlage 3 Overzicht onderzochte subsidiedossiers. ......... 35

1 Onderzoek naar het verwerven van subsidies
1.1 Inleiding op het onderzoek
De rekenkamercommissie van de gemeente Oisterwijk heeft na een inventarisatie
onder de gemeenteraad besloten een onderzoek uit te voeren naar de wijze
waarop de gemeente Oisterwijk subsidie verkrijgt voor het realiseren van
beleidsdoelen.
Aanleiding hiervoor is dat onder de raadsleden het beeld leeft dat de gemeente te
weinig gebruik maakt van de subsidiemogelijkheden die er zijn. Hierbij werd door
raadsleden als voorbeeld de restauratie van het raadhuis aan De Lind genoemd
waarvoor geen subsidie was verkregen.
Het begrip ‘subsidie’ is een verzamelbegrip en wordt in algemene zin gebruikt voor
financiële middelen die door de overheid worden ingezet om bepaalde
beleidspunten te stimuleren. In dit onderzoek wordt gekeken naar middelen die
door andere overheden en non-profitorganisaties beschikbaar worden gesteld ten
behoeve van het realiseren van de eigen (gemeentelijke) beleidsdoelen.
1.2 Doel van het onderzoek
De rekenkamercommissie heeft de volgende doelstellingen voor dit onderzoek
geformuleerd:
– Inzicht krijgen in hoeverre de gemeente in staat is om gebruik te maken van
mogelijke subsidies voor het realiseren van beleidsdoelen.
– Het doen van verbetervoorstellen, indien blijkt dat niet optimaal gebruik
gemaakt wordt van subsidies.
1.3 Vraagstelling en onderzoeksmodel
De rekenkamercommissie heeft de volgende centrale vraag geformuleerd:
Hoe wordt door de gemeente Oisterwijk gebruik gemaakt van
subsidieprogramma’s voor het realiseren van beleidsdoelen?
De centrale vraagstelling is uitgewerkt in een aantal deelvragen:
1. Hoe succesvol is de gemeente geweest in het verwerven van subsidies c.q.
welke subsidies zijn in de periode van 2001 - 2006 verworven?
2. Op welke manier heeft de gemeentelijke organisatie zicht op subsidies die
van belang zijn voor de gemeente?
3. Hoe worden betrokkenen in de gemeentelijke organisatie
geïnformeerd/geattendeerd over mogelijke subsidieprogramma’s?
1

4. Welke kennis is aanwezig over subsidieprogramma’s en hoe wordt deze
kennis proactief uitgezet binnen de gemeentelijke onderdelen
(regiefunctie)?
5. Hoe wordt in de organisatie ondersteuning verleend bij het verkennen van
de mogelijkheden en het aanvragen van subsidies?
6. Hoe wordt aan de raad de deelname aan subsidieprogramma’s
gerapporteerd?
7. Hoe wordt na toekenning van een subsidie toegezien op het blijvend
voldoen aan de voorwaarden?
8. Hoe worden kosten, baten en resultaten van verkregen subsidies
vastgelegd, gerapporteerd en geëvalueerd?
9. Hoe is het beleid in andere gemeenten? Als hier verschil in zit, waarom is
dit er dan?
1.4 Het normenkader
Een normenkader – ook wel toetsingskader – vormt het ‘roer’ op het onderzoek.
Het biedt de beoordelingscriteria op basis waarvan we naar de praktijk kijken. Het
normenkader voor dit onderzoek bevat vier toetspunten:
1 De gemeente dient een heldere doelstelling ten aanzien van het subsidiebeleid
te stellen, m.a.w. welke opgave stelt de gemeente zichzelf?
Hierbij wordt ook gekeken of Oisterwijk gebruik maakt van de voor Oisterwijk
voor de hand liggende subsidies.
2 Gemeenten kunnen gebruik maken van tal van subsidies. Om hiervan optimaal
gebruik te kunnen maken moet actuele informatie over mogelijke subsidies
gemakkelijk en snel beschikbaar zijn.
3 De informatie en kennis over subsidies dient georganiseerd en eventueel
gecoördineerd te zijn. Dit is zowel voor de verkrijging als voor de
verantwoording van subsidies van belang. Dit betekent dat er:
– overzicht bestaat over de gehele situatie (subsidieregelingen en
projecten);
– beleidslijnen ten aanzien van het geheel te worden uitgezet of
georganiseerd;
– samenwerking georganiseerd wordt met het oog op het verwerven van
subsidies.
4 De informatiestroom van ambtelijke organisatie richting college en richting raad
moet adequaat zijn ofwel:
– de informatie is actueel, volledig en feitelijk juist conform de kennis bij het
college en de ambtelijke organisatie op dat moment;
– de informatie is consistent met andere informatie;
– de informatie is begrijpelijk, dat wil zeggen in overzichtelijke en heldere
taal weergegeven;
2

– de informatie is tijdig beschikbaar, dat wil zeggen niet te vroeg of te laat
met het oog op adequate (politieke) sturing, controle en bijsturing.
– de informatie moet inzicht geven in de resultaten en effecten van de
subsidieverwerving.
1.5 Onderzoeksopzet
Dit onderzoek is in opdracht en onder regie van de rekenkamercommissie
uitgevoerd door Partners+Pröpper. Aan het onderzoek ligt een door de
rekenkamercommissie opgestelde startnotitie ten grondslag. Het onderzoek is
opgedeeld in drie fasen.
1 Start en voorbereiding (november 2007 – januari 2008)
In deze fase zijn werkafspraken met de rekenkamercommissie gemaakt en is het
normenkader aangescherpt. Daarnaast zijn relevante stukken zoals
programmabegroting en jaarrekening verzameld en bestudeerd om een eerste
indruk te krijgen van de wijze waarop de gemeente Oisterwijk omgaat met
subsidieverwerving.
2 Verdieping (februari – maart 2008)
De dossierstudie is in deze fase verder uitgewerkt door in detail ambtelijke
dossiers met informatie van subsidieverstrekkers (zoals provincie),
subsidieaanvragen en - verantwoordingen, B en W adviezen, notities aan de raad
en andere gemeentelijke (P&C) stukken te analyseren. Daarnaast hebben in deze
fase individuele en groepsgesprekken plaatsgevonden met twee wethouders en
mensen uit de ambtelijke organisatie.
Ten slotte zijn in deze fase ook twee telefonische interviews gehouden met
beleidsmedewerkers van twee andere gemeenten om de wijze waarop de
organisatie is ingericht, mee te vergelijken.
3 Verslaglegging (maart – april 2008)
Op basis van een analyse van de documenten en de gesprekken is in deze fase
de concept – Nota van Bevindingen opgesteld. Na de voor de rekenkamercommissie
van Oisterwijk gebruikelijke procedure van hoor- en wederhoor wordt
het definitieve onderzoeksrapport vastgesteld en aan de raad aangeboden.
AFBAKENING VAN HET ONDERZOEK
In dit onderzoek is gebruik gemaakt van gegevens van de gemeente Oisterwijk
met betrekking tot subsidieaanvragen uit de jaren 2001 tot en met 2006. Gelden
verkregen uit rijksdoeluitkeringen zijn niet in het onderzoek betrokken. Voor het
onderzoek is gebruik gemaakt van schriftelijke bronnen en gesprekken. Gebleken
is dat de gemeente Oisterwijk slechts in beperkte mate over schriftelijke
documentatie beschikt, waaruit blijkt op welke wijze de gemeente met
subsidieverkrijging en –verantwoording omgaat. De bevindingen die in dit rapport
worden gepresenteerd, zijn daarom ook in belangrijke mate gestoeld op de
informatie uit de interviews.
3

2 Conclusies en aanbevelingen
2.1 Beantwoording op hoofdlijnen van de onderzoeksvragen
De rekenkamercommissie van Oisterwijk heeft een onderzoek uitgevoerd naar de
wijze waarop de gemeente gebruik maakt van subsidiemogelijkheden voor het
realiseren van gemeentelijke beleidsdoelen. Met het onderzoek wil de commissie
een bijdrage leveren aan de effectiviteit van de gemeente op het gebied van
subsidieverwerving.
Daarom is in het onderzoek met name gekeken naar de wijze waarop de
organisatie is ingericht, vanuit het perspectief dat voor succesvolle
subsidieverwerving een goed georganiseerd proces, een belangrijke succesfactor
is.
Uit het onderzoek is gebleken dat de gemeente Oisterwijk weliswaar regelmatig
subsidies aanvraagt, maar dat onduidelijk is welke ideeën en ambities de
gemeente op dit gebied heeft. Ook is het proces van subsidieverwerving niet in de
organisatie verankerd; er is geen centraal punt waar kennis en informatie bij elkaar
komt en kennisdeling vindt nauwelijks plaats. Het gevolg is dat subsidies haast
onzichtbaar zijn in de organisatie en dat van sturing op het proces van
subsidieverwerving geen sprake is: de ambtenaar die de subsidie heeft
aangevraagd, is verantwoordelijk voor de aanvraag, het (blijven) voldoen aan de
subsidievoorwaarden en de verantwoording van de subsidie, zowel inhoudelijk als
financieel. Bovendien ontbreekt het in de gemeente aan een systematisch inzicht
in de aangevraagde, verkregen of afgewezen subsidies. Het gevolg is dat niet
alleen inzicht ontbreekt in de mate waarin de gemeente de afgelopen jaren
succesvol is geweest in het verwerven van subsidies, ook ontbreekt een basis om
te leren van de succes- en faalfactoren bij subsidieverwerving.
Voor succesvolle subsidieverwervingen worden integrale projectvoorstellen steeds
belangrijker. Dit vraagt van de gemeentelijke organisatie dat meer samengewerkt
wordt tussen de verschillende beleidsterreinen. Uit het onderzoek is gebleken dat
daarvan op dit moment in Oisterwijk nog niet of nauwelijks sprake is.
Uit een vergelijking met twee andere gemeentes in de regio – Boxtel en Oirschot –
blijkt dat de organisaties op verschillende manieren omgaan met subsidies.
Een positieve ontwikkeling in dat kader is de kennis- en ervaringsuitwisseling die
plaatsvindt binnen de verschillende regionale overleggen/
samenwerkingsverbanden. Gebleken is dat beleidsmedewerkers en
portefeuillehouders de diverse gremia actief benutten om van elkaar te leren, maar
ook om subsidieaanvragen met elkaar af te stemmen, zeker waar het om
grensoverschrijdende vraagstukken gaat. Dit resulteert soms ook in gezamenlijke
subsidieaanvragen.
5

Tenslotte blijkt uit het onderzoek dat er geen sprake is van structurele
informatievoorziening aan de raad over subsidies, alleen incidenteel. De raad is
zelf op dit terrein echter ook beperkt actief.
2.2 Conclusies
1 EEN HELDERE DOELSTELLING TEN AANZIEN VAN HET SUBSIDIEBELEID
ONTBREEKT.
De gemeente Oisterwijk vraagt regelmatig subsidies aan, maar beschikt evenwel
niet over een kader waarbinnen subsidie wordt aangevraagd: er zijn geen
doelstellingen, er is nauwelijks een relatie tussen subsidieaanvragen en
Oisterwijkse speerpunten en onduidelijk is welk belang er wordt gehecht aan
subsidieverkrijging.
Het gevolg van het ontbreken van een dergelijk afwegingskader is dat iedere keer
opnieuw de afweging gemaakt wordt of al dan geen subsidie wordt aangevraagd.
Hierdoor wordt het verwerven van subsidies voor een groot deel aan het toeval
(afhankelijk van tijd, capaciteit, aanwezigheid van kennis) overgelaten.
2 DE ORGANISATIE IS NIET INGERICHT OM ACTUELE INFORMATIE OVER MOGELIJKE
SUBSIDIES GEMAKKELIJK EN SNEL BESCHIKBAAR TE HEBBEN.
Zowel schriftelijk als via (regionale) overlegstructuren komt informatie over
subsidiemogelijkheden op uiteenlopende plekken in de organisatie terecht, maar er
is geen centraal punt waar de informatie bij elkaar komt. Hierdoor is onduidelijk
welke informatie er is ten aanzien van subsidiemogelijkheden en kan deze kennis
ook niet worden ontsloten, gedeeld en verder worden ontwikkeld.
Bovendien is er geen financieel, noch een projectenoverzicht van aangevraagde,
verkregen en afgewezen subsidies in de organisatie aanwezig. Het gebrek aan
overzicht impliceert dat de gemeente Oisterwijk daarmee zelf ook geen volledig en
actueel beeld heeft van de ‘vreemde’ geldstromen en de projectfinanciering.
Ook is uit de onderzochte dossiers gebleken dat hierin weinig afgewezen subsidies
terug te vinden zijn. Onduidelijk is of dit feitelijk ook het geval is, of dat afgewezen
subsidieaanvragen niet in de dossiers worden opgeborgen. Dit maakt een analyse
van afwijzingsgronden feitelijk onmogelijk, waardoor de organisatie niet goed kan
leren van opgedane ervaringen (zie ook bij conclusie 3).
3 HET PROCES IS NIET GEORGANISEERD EN VERANKERD IN DE ORGANISATIE EN
ER VINDT GEEN COÖRDINATIE OP HET PROCES, NOCH OP KENNISOVERDRACHT
PLAATS.
Informatievergaring wordt veelal gestuurd vanuit projecten: met name als subsidie
financieel noodzakelijk is om een project uit te kunnen voeren, of als een project
politiek en maatschappelijk van belang wordt geacht, dan gaat de projectleider of
betreffende beleidsmedewerker (soms, maar ook niet altijd) actief op zoek naar
informatie over subsidiemogelijkheden. Informatie over subsidiemogelijkheden is
daarmee op individueel niveau bekend, maar niet bij alle beleidsmedewerkers. Met
name voor beleidsoverstijgende (integrale) subsidiemogelijkheden is
6

sectoroverstijgende informatie-uitwisseling een voorwaarde. Gebleken is echter
dat dit in de regel weinig gebeurt.
Medewerkers zijn met name georiënteerd op informatie over provinciale
subsidieprogramma’s, voor nationale subsidieprogramma’s geldt dit in mindere
mate. Op Europese subsidies is Oisterwijk niet georiënteerd en er is nauwelijks
informatie over aanwezig in de organisatie.
Er is geen vaste werkwijze met betrekking tot subsidieverwerving, noch zijn er
afspraken over de manier waarop medewerkers hiermee omgaan. Ook zijn er
geen afspraken over de bevoegdheden ten aanzien van subsidieaanvragen. Dit
betekent dat medewerkers dit proces op eigen wijze vorm moeten geven, zelf
bepalen wie zij hierbij betrekken en hoe zij dit vastleggen. Voor het succesvol
verkrijgen van subsidies is de organisatie daardoor in hoge mate afhankelijk van
de kwaliteit van de individuele medewerkers. Bovendien is door het gebrek aan
uniformiteit het proces niet verankerd in de organisatie.
Het ontbreken van een eenduidige werkwijze draagt bij aan het gebrek aan
overzicht over aangevraagde, verkregen en afgewezen subsidies. Dit betekent dat
zicht op de succes- en faalfactoren – als basis voor de verdere ontwikkeling van
kennis – ontbreekt. Bovendien is dit ook niet efficiënt omdat iedere keer het wiel
opnieuw uitgevonden wordt.
Een ander gevolg van het ontbreken van een vaste werkwijze is dat er niet wordt
samengewerkt tussen de verschillende afdelingen teneinde subsidie te verwerven.
Hierdoor worden subsidiemogelijkheden over het hoofd gezien.
De afdeling Financiën is niet betrokken bij het aanvragen en verantwoorden van
subsidies. We zagen al eerder dat dit tot gevolg heeft dat een financieel overzicht
ontbreekt, maar dit leidt er ook toe dat het proces niet geborgd is in de P&C-cyclus
(programma- en productbegroting, maraps, jaarstukken etc.).
4 (AFSPRAKEN OVER) INFORMATIEVOORZIENING AAN RAAD ONTBREEKT.
De rekenkamercommissie concludeert dat de raad nauwelijks wordt geïnformeerd
over aangevraagde en verkregen subsidies. Bovendien zijn er geen afspraken
over de vorm en inhoud van informatievoorziening gemaakt, waardoor
informatievoorziening over projecten waar subsidiëring aan de orde is niet
eenduidig is.
2.3 Aanbevelingen
1 FORMULEER EEN HELDERE DOELSTELLING TEN AANZIEN VAN HET
SUBSIDIEBELEID.
Op dit moment is onduidelijk in hoeverre de gemeente Oisterwijk ambities heeft op
het gebied van subsidieverwerving. Zoals uit de conclusies blijkt, werkt dit op
allerlei fronten door.
7

Het is van belang dat de gemeente een afweging maakt of zij de komende jaren
actief op subsidieverwerving in wil zetten en zo ja, welke ambities Oisterwijk heeft.
Ook relevant in dit kader is de afweging op welke subsidies de gemeente in wil
zetten; gaat het om alle subsidies, of wil zij proberen om specifieke subsidies te
verkrijgen?
Daarbij kan een drieledig onderscheid worden gemaakt:
- Vanuit het perspectief van de verschillende overheidslagen: provinciaal,
landelijk en Europees;
- vanuit inhoudelijk perspectief: onderscheid naar beleidsterrein;
- vanuit politiek-bestuurlijk perspectief: onderscheid naar gemeentelijke
speerpunten en beleidsonderwerpen die dat niet zijn.
Daarnaast is ten behoeve van het afwegingskader ook aan de orde of de
gemeente Oisterwijk de subsidieaanvragen zelf doet, of dit wil uitbesteden en of zij
subsidieaanvragen als individuele gemeente of in samenwerking met andere
gemeenten in de regio wil doen.
2 RICHT DE ORGANISATIE OP EEN ZODANIGE MANIER IN DAT ACTUELE INFORMATIE
OVER MOGELIJKE SUBSIDIES GEMAKKELIJK EN SNEL BESCHIKBAAR IS.
Gebleken is dat informatie en kennis over subsidiemogelijkheden, maar ook over
aangevraagde, verkregen en afgewezen subsidies gekoppeld is aan individuele
medewerkers en daardoor versnipperd aanwezig is in de organisatie. Om gebruik
te kunnen maken van de aanwezige informatie en kennis is van belang dat dit
gebundeld en ontsloten wordt, bijvoorbeeld door alle informatie op één locatie op
het gemeentelijke netwerk of intranet te plaatsen.
Daarnaast is ook van belang dat kennis- en ervaringsuitwisseling tussen
medewerkers plaats vindt. In de eerste plaats om te voorkomen dat iedere keer het
wiel opnieuw wordt uitgevonden (efficiencywinst), maar ook in het kader van de
verdere ontwikkeling van kennis (kennismanagement). Dit zou door de organisatie
gestimuleerd en gefaciliteerd moeten worden.
Mede afhankelijk van de wijze waarop Oisterwijk wil omgaan met subsidies (zie de
eerste aanbeveling) zijn meerdere mogelijkheden voorhanden om dit te
organiseren. In dat kader zou de gemeente ook het pad van intergemeentelijke
samenwerking kunnen onderzoeken, zodat de benodigde inspanning voor het
opbouwen van kennis en expertise en het organiseren van het proces een
gezamenlijke aangelegenheid wordt. Hiervoor zijn meerdere scenario’s mogelijk
met meer of minder intensieve vormen van samenwerking.
3 VERANKER HET PROCES BETER IN DE ORGANISATIE.
Op dit moment is het proces rond subsidieverwerving niet georganiseerd en niet
verankerd in de organisatie. Zowel in het kader van de transparantie als in het
kader van effectieve en efficiënte procesvoering is van belang om dit te
verbeteren. Hiervoor zijn uiteenlopende mogelijkheden voorhanden, maar dit is
8

(wederom) afhankelijk van de wijze waarop de gemeente Oisterwijk wil omgaan
met subsidies. Aspecten daarbij zijn:
− de koppeling van subsidieaanvragen aan het beleidsproces;
− de uitvoering van en verantwoordelijkheden ten aanzien van subsidieaanvragen
en – verantwoordingen;
− samenwerking tussen afdelingen;
− procesbewaking teneinde te kunnen blijven voldoen aan de
subsidievoorwaarden.
Vanwege de financiële gevolgen van subsidies, moeten subsidies naar de mening
van de rekenkamercommissie in ieder geval verankerd worden in de financiële
administratie.
4 VOER MET DE RAAD EEN DISCUSSIE OVER DE VRAAG OF, EN ZO JA, OP WELKE
WIJZE DE RAAD GEÏNFORMEERD WIL WORDEN OVER SUBSIDIES.
Het is van belang om met de raad afspraken te maken over de subsidies waarover
men geïnformeerd wil worden en op welke wijze.
Niet alle projecten waarvoor subsidie wordt aangevraagd zullen relevant zijn voor
de gemeenteraad, maar zeker voor projecten die alleen uitgevoerd kunnen worden
als hiervoor subsidie verworven kan worden, of projecten met een grote politiekbestuurlijke
of maatschappelijke relevantie, is informatie aan de raad van belang.
Discussieer hierover met raad en college en leg vast wat de gewenste
wisselwerking tussen raad en college is.
9

3 De doelen die Oisterwijk met deelname aan
subsidieprogramma’s nastreeft
Dit hoofdstuk behandelt de opgave die de gemeente Oisterwijk zichzelf stelt met
betrekking tot subsidieverwerving. Welke doelen streeft de gemeente na met
subsidieverwerving en welke afwegingen maakt zij daarbij? Ook wordt gekeken of
de gemeente gebruik maakt van voor de hand liggende subsidies.
Onderzoeksvraag 1 wordt in dit hoofdstuk beantwoord.
3.1 Doelstellingen
De rekenkamercommissie constateert dat de gemeente Oisterwijk geen heldere
doelstellingen heeft ten aanzien van deelname aan subsidieprogramma’s, noch
heeft de gemeente een visie of opgave gedefinieerd. Een afwegingskader voor
subsidieverwerving ontbreekt en iedere keer moeten opnieuw afwegingen gemaakt
worden ten aanzien van subsidieverwerving.
GEEN DOELSTELLINGEN, WEL AANDACHT VOOR SUBSIDIEMOGELIJKHEDEN
De gemeente Oisterwijk beschikt niet over een op papier uitgewerkte visie ten
aanzien van de deelname aan subsidieprogramma’s. Ook uit de programma- en
productbegroting en uit de jaarrekening blijkt niet welke doelen de gemeente
Oisterwijk met subsidieverwerving nastreeft. Sporadisch wordt in deze stukken
melding gemaakt van subsidies, maar dit is dan altijd in de context van middelen:
subsidies die in het kader van een project of ontwikkeling zijn verworven.
Dat de gemeente geen doelstellingen op papier heeft uitgewerkt, wil niet zeggen
dat er geen aandacht is voor subsidies en subsidiemogelijkheden. Zeker bij grotere
projecten met politieke en bestuurlijke prioriteit ligt ‘het in de lijn der verwachtingen
dat subsidiemogelijkheden worden onderzocht’. 1
Deze verwachtingen zijn echter niet geëxpliciteerd en ook is niet vastgelegd
wanneer sprake is van een groot project of politiek-bestuurlijke prioriteit.
MOTIEVEN VOOR DEELNAME AAN SUBSIDIEPROGRAMMA’S
Uit de gesprekken blijkt dat de belangrijkste doelstelling voor deelname aan
subsidieprogramma’s de verwerving van financiële middelen is. De gemeente
Oisterwijk heeft uiteenlopende motieven om subsidies te verwerven:
– De financiële middelen die met een subsidie gemoeid zijn, vormen een
noodzakelijke voorwaarde om een project of plan te realiseren.
– Door middel van subsidie kunnen de gemeentelijke kosten worden
verminderd. Dit speelde bijvoorbeeld bij het plan Den Boogaard waarvoor de
raad middelen had gevoteerd en de subsidie extra aan het budget toegevoegd
werd, waardoor de gemeentelijke investering netto lager werd.
1 Gesprek ambtelijke organisatie.
11

– Subsidiemogelijkheden kunnen de regionale samenwerking versterken
wanneer gemeenten de krachten bundelen bij grensoverschrijdende
vraagstukken zoals verkeers- en vervoersvraagstukken en vraagstukken op
het gebied van recreatie en toerisme.
– Subsidies maken de realisatie van extra projecten mogelijk. Uit de gesprekken
is gebleken dat dit nooit een hoofdmotief is. De gemeente houdt zoveel
mogelijk de realisatie van haar eigen beleidsdoelen als uitgangspunt.
WEL OF GEEN SUBSIDIEAANVRAAG: AFWEGINGSCRITERIA
Bij de deelname aan subsidieprogramma’s staat de gemeente Oisterwijk voor een
aantal keuzes op basis waarvan zij de afweging maakt al dan niet deel te nemen
aan subsidieprogramma’s.
Een van de belangrijkste afwegingscriteria voor deelname is de capaciteit die
subsidieaanvragen en (tussentijdse) –verantwoordingen vragen van de ambtelijke
organisatie. De omvang van de ambtelijke organisatie en de tijdsinvestering die
gemoeid is met de aanvraag en verantwoording van subsidies kan een
belemmering vormen om subsidie aan te vragen.
Ook subsidievoorwaarden of andere procedurele eisen, zoals afronding of
aanbesteding voor een bepaalde datum, maken in de praktijk deel uit van het
afwegingskader. Deze voorwaarden sluiten niet altijd aan bij de gemeentelijke
werkwijze of planning en vormt dan een belemmering voor deelname aan
subsidieprogramma’s.
Politieke prioriteit speelt een belangrijke rol in de afweging met betrekking tot
subsidieverwerving. Gebleken is dat naarmate de raad of het college meer
prioriteit aan een project geven, de gemeente Oisterwijk actiever tot
subsidieverwerving over gaat. Daarnaast is ook de mate waarin de gemeente zelf
actief beleid voert van invloed op de wijze waarop zij met subsidies omgaat:
naarmate de gemeente een meer proactief beleid voert, gaat zij ook meer actief op
zoek naar subsidiemogelijkheden. Daar waar de gemeente een meer reactief
beleid voert, is de gemeente ook minder actief met betrekking tot
subsidieverwerving. Een voorbeeld hiervan is de subsidie in het kader van het
Investeringsprogramma Landelijk Gebied (ILG). De gemeente Oisterwijk voert een
beperkt actief ruimtelijk beleid in het landelijk gebied en heeft de afgelopen jaren
nauwelijks subsidieaanvragen gedaan op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling in
het buitengebied 2 .
Sommige subsidies vloeien voort uit gedecentraliseerd landelijk of provinciaal
beleid. Voor de uitvoering van dit beleid wordt door Rijk of Provincie geld
beschikbaar gesteld in de vorm van subsidies, waarvoor gemeenten aanvragen in
kunnen dienen. In de afweging om al dan niet subsidie aan te vragen onderzoekt
de gemeente Oisterwijk of de eigen beleidsagenda aansluit bij landelijke /
provinciale beleidsdoelen, zoals blijkt uit het volgende citaat:
2 Gesprek ambtelijke organisatie.
12

“De eigen agenda is leidend. Natuurlijk wordt er gefocused op externe middelen,
maar een project wordt niet gedaan enkel en alleen omdat middelen ter
beschikking worden gesteld, maar omdat een project als belangrijk wordt
ervaren.”
3.2 Maakt Oisterwijk gebruik van relevante subsidies?
Om te kunnen beoordelen in hoeverre de gemeente Oisterwijk succesvol is bij de
verwerving van subsidies, is een eerste vereiste dat er overzicht bestaat over de
aanvraagde, verkregen en afgewezen subsidies.
De rekenkamercommissie stelt vast dat binnen de gemeente Oisterwijk geen
overzicht bestaat van aanvraagde, verkregen en afgewezen subsidies. De
rekenkamercommissie constateert daarnaast dat de gemeente Oisterwijk wél een
aantal relevante subsidies heeft aangevraagd en verkregen.
DEELNAME VAN OISTERWIJK AAN SUBSIDIEPROGRAMMA’S
Langs twee wegen is onderzocht of een overzicht bestaat van subsidies die door
Oisterwijk zijn aangevraagd. In de eerste plaats door bij financiën een overzicht te
vragen van de binnenkomende subsidiestromen. Ten tweede kan via de
projectenadministratie inzichtelijk worden gemaakt voor welke projecten subsidie is
aangevraagd en welke projecten gebruikmaken van een subsidieregeling. Ten
behoeve daarvan is een zoekopdracht uitgezet in het digitale archiveringssysteem.
In bijlage 3 treft u een overzicht van de (project)dossiers waarbij
subsidieaanvragen zijn gedaan. Het betreft subsidieaanvragen uit de periode
2001-2006.
Gebleken is dat de gemeente Oisterwijk niet beschikt over een financieel overzicht
met betrekking tot subsidies. Ook is onzeker dat de projecten, zoals opgenomen in
bijlage 3, een compleet overzicht geven in de deelname aan subsidieprogramma’s.
Uit zowel de dossierstudie als uit de interviews kan niet worden opgemaakt in
hoeverre de gemeente Oisterwijk succesvol is in het verwerven van subsidies.
Enerzijds omdat een volledig overzicht van aangevraagde, verworven en nietverworven
subsidies ontbreekt, anderzijds omdat in de schriftelijke stukken die wél
betrekking hebben op de deelname van Oisterwijk aan subsidieprogramma’s,
weinig afgewezen subsidieaanvragen terug te vinden zijn. Ook uit de gesprekken
blijkt dat men geen zicht heeft op de mate waarin Oisterwijk succesvol is, alleen
voor de subsidieaanvragen waar mensen zelf actief bij betrokken zijn geweest
heeft men zicht op de afloop.
WAT ZIJN RELEVANTE SUBSIDIEMOGELIJKHEDEN?
Ten behoeve van dit onderzoek heeft de rekenkamercommissie een selectie
gemaakt van subsidieprogramma’s die voor de gemeente Oisterwijk relevant
kunnen zijn. In tabel 4.1 staan de voor Oisterwijk relevante subsidies vermeld die
13

in de onderzochte dossiers zijn aangetroffen. De selectie heeft plaatsgevonden op
basis van informatie uit subsidiedatabanken en ervaringen met subsidies bij
andere gemeenten.
Subsidieregeling
ISV (investeringsprogramma stedelijke
vernieuwing), voorheen Stads- en
dorpsvernieuwing (SDV)
Plattelands Ontwikkelings Programma
(POP)
Investeringsbudget Landelijk Gebied
(ILG)/ beleidsregel subsidiëring
projecten landelijk gebied
Provinciale (PRUP) en rijkssubsidies
voor monumenten (Brim/
BRRM97/Brom/ Brhb)
Europees Sociaal Fonds (ESF) Nee
Stimulus Nee
Diverse regelingen op het gebied van
verkeer en vervoer:
- Regeling subsidies
uitvoeringsprogramma duurzaam
veilig.
- Stimuleringsregeling Verkeer en
Vervoer.
- Provinciale cofinancieringsregeling
Verkeer en Vervoer.
Deelname Oisterwijk?
Ja, deze is verworven voor de
herstructurering van de Schoolstraat-
Terburghtweg en de bodemsanering van
het KVL-terrein en ten behoeve van een
geluidssaneringsproject langs het spoor.
Ja, ten behoeve van de aanleg van de
ecologische verbindingszone Oisterwijkse
Vennen.
Ja, voor een gezamenlijk project met
Oirschot en Hilvarenbeek ten behoeve
van landbouwontwikkelingsgebied (LOG)
Stille Wille en subsidie ten behoeve van
landbouwontwikkelingsgebied
Molenakkers.
Ja, voor beide subsidiestromen zijn
diverse aanvragen gedaan en toegekend,
voor zowel gemeentelijke als particuliere
panden.
Ja, meerdere subsidies aangevraagd en
verworven, onder andere ten behoeve
van VRI Moergestelseweg-Tilburgseweg,
invoering 30-km maatregelen, aanleg van
fietspad Gemullehoekenweg.
Tabel 4.1 Overzicht van meest voor de hand liggende subsidies
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de gemeente Oisterwijk van veel relevante
subsidies gebruik maakt/ heeft gemaakt in de periode 2001-2006.
14

Opvallend is dat er geen gebruik wordt gemaakt van Europese
subsidiemogelijkheden (ESF en Stimulus in bovenstaande tabel) 3 . Hiermee zijn in
de regel vaak grotere subsidiebedragen gemoeid dan met provinciale of landelijke
subsidies. Om voor Europese subsidies in aanmerking te komen moet echter vaak
wel aan een groot aantal voorwaarden voldaan worden. Dit vergroot de
administratieve last voor de beleidsmedewerker/ projectleider die belast is met de
aanvraag en verantwoording en dat kan daardoor een belemmering vormen.
3 Uit de dossierstudie is gebleken dat de gemeente Oisterwijk de afgelopen jaren bij
één Europese subsidie betrokken is geweest: voor de door de provincie Noord-
Brabant gecoördineerde aanvraag voor Interreg-subsidie heeft Oisterwijk subsidie
verkregen ten behoeve van het Groene Woud/ Hagenland.
15

4 Organisatie met het oog op het verkrijgen en
verantwoorden van subsidies
De kans op een succesvolle verwerving van subsidie is groter naarmate de
organisatie hierop voldoende toegerust is. In dit hoofdstuk wordt daarom gekeken
in hoeverre actuele informatie over mogelijke subsidies gemakkelijk en snel
beschikbaar is in de gemeentelijke organisatie (paragraaf 5.1). Vervolgens is ook
van belang dat de informatie en kennis over subsidies georganiseerd en eventueel
gecoördineerd is. Bij dit laatste zijn drie specifieke toetspunten relevant (zie ook
hoofdstuk 1 voor het normenkader):
– Er bestaat overzicht over de gehele situatie (subsidieregelingen en
projecten);
– Beleidslijnen ten aanzien van het geheel worden uitgezet of
georganiseerd;
– Samenwerking wordt georganiseerd met het oog op het maximaal
verwerven van subsidies.
Paragraaf 5.2 gaat hierop nader in en behandelt de wijze waarop kennis en
informatie georganiseerd is. Ten slotte wordt in paragraaf 5.3 een vergelijking
gemaakt met twee andere gemeenten.
Dit hoofdstuk geeft antwoord op de onderzoeksvragen 2, 3, 4,5,7 en 8.
4.1 Informatie over subsidiemogelijkheden
Een belangrijke voorwaarde voor deelname aan subsidieprogramma’s is dat
informatie over subsidiemogelijkheden bekend is binnen de organisatie. Daarbij is
actualiteit van de informatie – subsidieaanvragen moeten in de regel voor een
bepaalde datum gedaan zijn – van groot belang. Dit betekent dat informatie snel
én gemakkelijk beschikbaar moet zijn binnen de gemeentelijke organisatie.
De rekenkamercommissie constateert dat informatie over met name provinciale
subsidiemogelijkheden bekend is binnen de organisatie. Voor Rijks- en Europese
subsidieprogramma’s geldt dit in mindere mate.
De rekenkamercommissie stelt daarnaast vast dat de actualiteit van de informatie
projectgerelateerd is en vanuit de projecten wordt gestuurd. Dat wil zeggen: men
gaat actief op zoek naar informatie over subsidiemogelijkheden als de projecten
daar aanleiding toe geven.
INFORMATIE KOMT OP UITEENLOPENDE MANIEREN IN DE ORGANISATIE TERECHT
Uit de gesprekken is gebleken dat informatie over subsidies op verschillende
manieren en op uiteenlopende plaatsen de organisatie binnenkomt. Zowel
schriftelijk via kennisgevingen en circulaires, als via formele en informele
overlegcircuits, krijgt de organisatie informatie over subsidieprogramma’s.
De focus van de gemeente Oisterwijk ligt daarbij vooral op informatie met
betrekking tot provinciale subsidies. De provincie Noord-Brabant dient voor de
gemeente ook als een soort ‘subsidieloket’. Niet alleen voor subsidieverwerving,
17

maar ook voor informatie en advies over subsidiemogelijkheden, vindt regelmatig
contact plaats met de provincie.
Op beleidsterreinen waar veel rijksbeleid wordt uitgevoerd, zoals op het gebied
van sport of onderwijs, is de gemeente Oisterwijk echter ook georiënteerd op
subsidiemogelijkheden van de rijksoverheid.
De gemeente participeert in regionale overlegorganen, zoals diverse ROMoverleggen
(ROM=Regionaal Overleg Midden-Brabant). Hierin nemen zowel
bestuurders als ambtenaren van regiogemeenten deel. Voor de gemeente
Oisterwijk zijn de ROM-overleggen een belangrijke manier om informatie met
betrekking tot subsidies te vergaren en uit te wisselen, waardoor bepaalde
ontwikkelingen in beeld kunnen komen. In deze regionale
samenwerkingsverbanden wordt ook meer informatie uitgewisseld over (al dan
geen gezamenlijke aanvraag van) nationale subsidies.
Op Europese subsidiemogelijkheden heeft de organisatie nauwelijks zicht. Dit sluit
aan bij de constatering dat de gemeente Oisterwijk geen Europese subsidies heeft
aangevraagd (paragraaf 4.2).
PROJECTEN VORMEN UITGANGSPUNT VOOR INFORMATIEVERGARING
Gebleken is dat de gemeente geen totaaloverzicht heeft ten aanzien van
bestaande subsidiemogelijkheden.
In de praktijk wordt de informatiebehoefte en –vergaring veelal gestuurd vanuit de
projecten: als gestart wordt met een project, dan gaat men in de regel actief op
zoek naar actuele informatie over subsidiemogelijkheden.
“Het gemeentebestuur wilde accommodaties voor Den Boogaard en Tiliander
realiseren. Op grond van deze wens is actief naar subsidiemogelijkheden
gezocht.”
Proactieve informatievergaring, zodat de gemeente weet ‘wat er te koop is’, vindt
niet plaats. Andersom blijkt soms dat informatie over subsidies een aanleiding
vormt om te onderzoeken of een project levensvatbaar is.
De gemeente Oisterwijk heeft de afgelopen jaren een organisatieveranderingstraject
doorlopen met een nadruk op het verbeteren van de in- en externe
dienstverlening. Een gevolg hiervan is dat de gemeentelijke oriëntatie zich meer op
de ontwikkeling van de interne organisatie heeft gericht en andere aspecten, zoals
deelname aan subsidieprogramma’s, naar de achtergrond zijn verdwenen.
4.2 Wijze waarop informatie- en kennisuitwisseling is
georganiseerd
In de vorige paragraaf is stil gestaan bij de vraag in hoeverre actuele informatie
over subsidies in de organisatie aanwezig is. Deze paragraaf behandelt de wijze
18

waarop kennis en informatie over subsidies georganiseerd en eventueel
gecoördineerd zijn.
De rekenkamercommissie stelt vast dat de gemeente Oisterwijk de ontwikkeling en
het delen van kennis en het proces ten aanzien van subsidieverwerving en –
verantwoording niet heeft georganiseerd. Dit heeft tot gevolg dat binnen de
organisatie geen uniforme wijze is waarop hiermee wordt omgegaan en dat de
subsidieaanvrager zelf zorg draagt voor het voldoen aan de voorwaarden en
verantwoording van de subsidie. Bovendien stelt de rekenkamer vast dat
nauwelijks wordt samengewerkt teneinde subsidie te verwerven.
SUBSIDIEVERKRIJGING EN –VERANTWOORDING IS NIET GEORGANISEERD
In hoofdstuk 4 is al geconstateerd dat gemeente Oisterwijk geen zicht heeft op de
aangevraagde, verkregen of afgewezen subsidies. Hiermee ontbreekt een basis
om opgebouwde kennis en ervaring uit te wisselen en verder te ontwikkelen.
Kennis en ervaring met betrekking tot subsidieprogramma’s is gekoppeld aan
individuele personen binnen de gemeentelijke organisatie. Deze kennis heeft
betrekking op een beperkt aantal beleidsvelden, nl. de beleidsvelden waarbinnen
die persoon werkzaam is. Bovendien ontbreekt een punt waar alle kennis en
informatie over subsidies bijeenkomt in de organisatie en de informatie wordt niet
ontsloten. Daarmee is informatie, kennis en ervaring zeer versnipperd aanwezig in
de organisatie.
Uit de gesprekken blijkt dat er geen vaste werkwijzen of procedures zijn met
betrekking tot het verwerven en inzetten van subsidies; per afdeling vindt
subsidieverwerving op een andere manier plaats. Dit hangt ook samen met het feit
dat een eenduidige visie op subsidieverwerving ontbreekt en de gemeente beperkt
een actieve strategie volgt ten aanzien van subsidieverwerving.
Uit de gesprekken blijkt bovendien dat de opgedane kennis en ervaring hierover
ook beperkt wordt gedeeld, zoals blijkt uit onderstaand citaat:
“Ambtenaren zijn vaak stand-alones en wanneer ambtenaren vertrekken, is er
een gevaar dat de door hen opgedane kennis en ervaring te weinig
overgebracht wordt op hun opvolgers.”
PROCES WAARLANGS SUBSIDIEVERWERVING PLAATSVINDT
Subsidieverwerving en –verantwoording vindt plaats door de beleidsmedewerker
die met het betreffende project bezig is. Deze stemt met de afdelingsleiding af of er
een subsidieaanvraag wordt gedaan en vult het subsidieformat in. Voor de
ondertekening van subsidieaanvragen bestaan binnen de gemeente Oisterwijk
geen richtlijnen of afspraken, en ondertekening van de subsidieaanvraag vindt
soms plaats door beleidsmedewerkers zelf, soms door de afdelingsleiding en soms
door de portefeuillehouder. De beleidsmedewerker is daarnaast ook zelf
verantwoordelijk voor het voldoen aan de voorwaarden en het tijdig en op de juiste
manier verantwoorden van de subsidies.
19

AFDELING FINANCIËN IS NIET BETROKKEN BIJ HET SUBSIDIEPROCES
In hoofdstuk 4 is al aangegeven dat een financieel overzicht met aangevraagde en
verkregen subsidies ontbreekt. Gebleken is dat de afdeling Financiën in de regel
niet betrokken is bij de deelname aan subsidieprogramma’s. Alleen waar sprake is
van cofinanciering 4 wordt de afdeling Financiën soms betrokken: wanneer de raad
nog geen budget heeft gevoteerd en gekeken moet worden of en vanuit welk
beleid/budget de gemeentelijke kosten gedekt kunnen worden.
Uit de gesprekken met de ambtelijke organisatie is daarnaast gebleken dat de
financiële administratie – voor wat betreft subsidieverantwoording – niet goed
aansluit op de behoefte van de beleidsmedewerkers, onder andere voor de
subsidieverantwoording. Boekingen vinden plaats op projectnummer en niet op
uitgavenpost, maar voor de subsidieverantwoording zijn juist de verschillende
uitgavenposten relevant. Omdat het financiële systeem niet is ingericht om een
projectadministratie te voeren, zien beleidsmedewerkers zich genoodzaakt om een
eigen administratie te voeren, willen zij in staat zijn om subsidies conform de
gestelde subsidievoorwaarden te verantwoorden.
SAMENWERKING BINNEN DE ORGANISATIE BEPERKT
Vaak zijn mogelijkheden aanwezig om door middel van subsidies ´werk met werk´
te maken. Dit wil zeggen dat subsidies die voor een bepaald project worden
verworven, ook door kunnen werken in andere projecten als de projecten
gecombineerd worden uitgevoerd. Voorwaarde hiervoor is dat op verschillende
beleidsterreinen – in veel gevallen tussen verschillende afdelingen – wordt
samengewerkt.
Uit de interviews is gebleken dat deze samenwerking, met het oog op verwerving
van subsidies, minimaal plaatsvindt. Gevolg hiervan is dat in de praktijk subsidiemogelijkheden
over het hoofd worden gezien. Dit was bijvoorbeeld bij de
asfaltering van de Oirschotsebaan het geval, waarbij de relatie met de
ontsnippering van het Groene Woud mogelijkheden had geboden voor
subsidieverwerving.
Een positief voorbeeld is in dit geval de subsidie die in 2001 voor de aanleg van
een paddentunnel verworven is in het kader van de ontsnippering van de
Oisterwijkse Vennen. Hiermee werd ook de aanleg van een verkeersdrempel als
verkeersremmende maatregel mogelijk gemaakt, waarmee de
subsidieverwerving twee doelen diende.
4 Bij cofinanciering stelt de subsidieverstrekker als ‘tegenprestatie’ dat de gemeente
ook een deel van de kosten voor zijn rekening neemt.
20

5 Informatievoorziening aan het gemeentebestuur
Dit hoofdstuk behandelt de wijze waarop college en raad van informatie worden
voorzien. Het verkrijgen van subsidies kan immers ook financiële consequenties
hebben, bijvoorbeeld wanneer sprake is van cofinanciering. Dit betekent dat de
informatiestroom van ambtelijke organisatie richting college en richting raad
adequaat moet zijn.
Met dit hoofdstuk wordt onderzoeksvraag 6 beantwoord.
5.1 Informatievoorziening aan het college
De rekenkamercommissie constateert dat er geen vaste afspraken zijn over de
informatievoorziening of de betrokkenheid van het college in het proces van
subsidieverwerving. De rekenkamercommissie stelt daarnaast vast dat
portefeuillehouders in de praktijk vooral via overleggen met beleidsmedewerkers
op de hoogte worden gehouden van subsidieaanvragen en –verwervingen.
INFORMATIE-UITWISSELING TIJDENS PERIODIEK OVERLEG
Uit de gesprekken met de twee portefeuillehouders is gebleken dat vooral de
periodieke overleggen met beleidsmedewerkers worden gebruikt om informatie uit
te wisselen over subsidies, hoewel dit geen vast agendapunt is. De ene keer wordt
een subsidiemogelijkheid als suggestie meegegeven door de portefeuillehouder,
de andere keer wordt dit vanuit de beleidsmedewerker ingebracht. In ieder geval
ligt het initiatief voor de subsidieaanvraag en – verantwoording bij de
beleidsmedewerker.
Er zijn geen vaste afspraken over de subsidie-informatie die aan de
portefeuillehouder of het college wordt verstrekt. Zo gaan subsidieaanvragen soms
wel, soms niet naar de portefeuillehouder. In de regel gaan beschikkingen voor
verworven subsidies wel naar de portefeuillehouder.
5.2 Informatievoorziening aan de gemeenteraad
De rekenkamercommissie stelt vast dat er geen vaste afspraken zijn over de
informatievoorziening aan de raad met betrekking tot de deelname aan
subsidieprogramma's. De rekenkamercommissie stelt daarnaast vast dat
informatie over het verkrijgen van subsidies incidenteel naar de raad gaat.
INFORMATIEVOORZIENING IS INCIDENTEEL
Er zijn geen afspraken tussen college en raad over de informatievoorziening met
betrekking tot de deelname. Dit heeft tot gevolg dat de informatievoorziening
hierover niet volgens een vast stramien plaatsvindt. Uit de gesprekken is gebleken
dat bij specifieke projecten – waar bijvoorbeeld sprake is van cofinanciering – wel
informatie wordt verstrekt. Een voorbeeld hiervan is het project de Voorse Stroom,
21

waar de subsidie noodzakelijk was om het project te kunnen realiseren. Het is
echter onduidelijk wanneer wel en wanneer geen informatie naar de raad gaat over
de deelname aan subsidieprogramma’s. In de programmabegroting en de
jaarrekening wordt hier slechts incidenteel melding over gemaakt en het is geen
vast onderdeel in de raadsvoorstellen.
In de praktijk blijkt de raad zelf ook beperkt actief, er worden zelden vragen over
gesteld. In een enkel geval wordt door raadsleden gewezen op
subsidiemogelijkheden.
22

6 Vergelijking met twee andere gemeenten
De rekenkamercommissie wil met dit rapport een bijdrage leveren aan het lerend
vermogen van de organisatie. Vandaar dat in dit onderzoek ook gekeken wordt
naar twee andere gemeenten waar men actief inzet op subsidieverwerving. De
leerpunten die dit oplevert zijn meegenomen bij de conclusies en aanbevelingen.
De twee gemeenten zijn geselecteerd op basis van de volgende criteria:
– De gemeenten liggen in de regio.
– Het beeld is dat zij actief zijn op het gebied van subsidieverwerving.
– De gemeenten zijn qua omvang enigszins vergelijkbaar met Oisterwijk.
Met dit hoofdstuk wordt onderzoeksvraag 9 beantwoord.
GEMEENTE BOXTEL
Door de subsidiecoördinator van de gemeente Boxtel is aangegeven dat de
gemeente zich actief inzet op het verwerven van subsidies. Door de gemeenteraad
wordt subsidieverwerving dermate belangrijk gevonden, dat hiervoor capaciteit is
vrijgemaakt. Tot maart 2008 was 27 uur per week een subsidiecoördinator
beschikbaar, maar in maart heeft de raad besloten hier nog acht uur extra aan toe
te voegen. De gemeente Boxtel heeft daarmee 35 uur per week een
subsidiecoördinator tot haar beschikking.
Belangrijkste afwegingscriterium bij de deelname aan subsidieprogramma’s is of
het een nuttige bijdrage levert aan het realiseren van het collegeprogramma. Ten
behoeve hiervan is het collegeprogramma zoveel mogelijk gelijk geschakeld met
Europees -, landelijk – en provinciaal beleid, zodat de mogelijke deelname aan
subsidieprogramma’s wordt vergroot. Er zijn vier programmalijnen: natuur,
aangenaam leven, samenwerken en een sterk centrum.
Een Stuurgroep waarin het voltallige college, een delegatie van het management
en programmaleiders (per programmalijn is een programmaleider aangewezen)
deelnemen, bewaakt de ontwikkeling en de uitvoering van de programma’s. De
programmaleiders werken samen in een programmateam, en het programmateam
voert gezamenlijk het programma uit. De subsidiecoördinator loopt mee in de
projecten die door de programmateams worden uitgevoerd en heeft veel contact
met de programmaleiders.
Het feit dat de subsidiecoördinator binnen alle programma’s actief is, draagt bij aan
de gemeentelijke samenwerking op het gebied van subsidieverwerving omdat hij
zicht heeft op wat er speelt in de verschillende programma’s én zicht heeft op de
subsidiemogelijkheden. Op deze manier is samenhang tussen programma,
organisatie en deelname aan subsidieprogramma gewaarborgd.
In het verleden heeft de gemeente Boxtel veel subsidies verkregen, maar de
situatie zoals hiervoor geschetst is nog in ontwikkeling. Subsidieaanvragen die
passen binnen de nieuwe structuur worden op dit moment voorbereid. De
resultaten van deze ontwikkelingen zijn daardoor nog niet zichtbaar.
23

GEMEENTE OIRSCHOT
Door de beleidsmedewerker onderwijs en sport van de gemeente Oirschot is
aangegeven dat de gemeente redelijk actief is op het gebied van
subsidieverwerving, met name voor grotere projecten. Zo zijn subsidies
aangevraagd en verworven in het kader van BOS-impuls, integrale
Dorpsontwikkelingsplannen en Integrale Accommodatieplannen.
Oirschot richt zich met name op de deelname aan provinciale
subsidieprogramma’s.
De gemeente Oirschot heeft geen visie of beleid uitgewerkt op papier en het
subsidieproces is daardoor ook niet verankerd in de organisatiestructuur of het
collegeprogramma, zoals bij de gemeente Boxtel wel het geval is. Dit betekent dat
per project de afweging wordt gemaakt om al dan geen subsidie aan te vragen.
De projectleider of beleidsmedewerker is zelf verantwoordelijk voor aanvragen en
verantwoorden van subsidie. Ten behoeve hiervan hebben medewerkers een
cursus kunnen volgen en ook nemen zij deel aan een regionaal subsidienetwerk.
Dit draagt bij aan een uniforme werkwijze, het ontwikkelen van kennis op het
gebied van subsidieprogramma’s en een verdere professionalisering van de
organisatie.
24

7 Reactie van het college
Op 1 augustus 2008 ontving de rekenkamercommissie de volgende reactie van het
college:
“Wij hebben van u het conceptrapport "inzicht door overzicht", een onderzoek naar
het verwerven van subsidies door de gemeente Oisterwijk, mogen ontvangen. U
nodigt ons uit om te reageren op het bestuurlijke rapport en de daarin vervatte
conclusies en aanbevelingen. Wij gaan graag op uw uitnodiging in.
Het rapport "inzicht door Overzicht" gaat in op de centrale vraag: ”Hoe wordt door
de gemeente Oisterwijk gebruik gemaakt van subsidieprogramma's voor het
realiseren van beleidsdoelen?"
Omdat over dit onderwerp (verkrijgen van subsidies) geen beleid is ontwikkeld,
geen doelen zijn gesteld, geen vastgestelde werkwijze is ontwikkeld en geen
afspraken zijn gemaakt m.b.t. informatievoorziening heeft dit onderzoek een zeer
specifiek karakter. Het onderzoek toetst niet de met de Raad gemaakte afspraken,
maar ontwikkelt een normenkader en doet beleids- en organisatieaanbevelingen.
De oorspronkelijke vraag van de Raad of er te weinig gebruik wordt gemaakt van
subsidiemogelijkheden (de aanleiding tot dit onderzoek), wordt, behoudens de
opmerking over het niet-gebruik van Europese subsidies, in dit onderzoek, naar
onze mening, niet beantwoord.
De aanbevelingen uit het rapport beschouwen wij als belangrijke bouwstenen voor
het ontwikkelen van toekomstig beleid en geven adviezen voor een
organisatorische verankering daarvan.
Doelstelling ten aanzien van het subsidiebeleid
U constateert terecht dat er geen (beschreven) afwegingskader is ten aanzien van
het subsidiebeleid. Het college hanteert het algemene afwegingskader, de
programmabegroting, als toets voor een eventuele verwerving van subsidies,
omdat de aan de subsidie gekoppelde taak ook gemeentelijk geld, tijd en prioriteit
vraagt. In een uitzonderingsgeval kan van deze algemene regel worden
afgeweken, bijvoorbeeld indien subsidies kansen creëren die in het betreffende
begrotingsjaar niet voorzien waren maar wel passen binnen het gemeentelijk
beleid.
Provinciale subsidies/ rijkssubsidies
Uit het onderzoek blijkt (zie daarvoor ook de bijlage) dat de gemeente Oisterwijk
regelmatig subsidies aanvraagt en ook verkrijgt. Daarbij is de focus vooral gericht
op de provincie. Enerzijds met het oog op specifieke provinciale subsidies en
anderzijds omdat de provincie in veel gevallen voor kleinere gemeentes het
doorgeefluik is voor rijkssubsidies. In regionaal en provinciaal overleg, op diverse
beleidsterreinen en in verschillende samenstellingen, wordt de actualiteit van
subsidiemogelijkheden op provinciaal niveau besproken en met elkaar gedeeld. De
aanwezigheid van provinciale bestuurders en/of ambtenaren bij deze overleggen
zorgen voor een goede informatiestroom.
25

Europese subsidies
Zoals ook uit het onderzoek blijkt worden de mogelijke kansen van Europese
subsidies niet of nauwelijks benut. Slechts in die gevallen waar door participatie in
een groter project, bijv. het Groene Woud, mogelijkheden zijn, wordt via dit kanaal
subsidie aangevraagd. Samenwerking in de regio waarbij de ontwikkeling van
innovatieve projecten op de agenda staat, zou een kans kunnen bieden voor het
verkrijgen van Europese subsidies.
Inbedding in de organisatie
Het proces van subsidieverwerving wordt, zoals uit uw onderzoek blijkt, door elke
afdeling afzonderlijk beheerd, er is geen eenduidig proces en er is geen centrale
plek in de organisatie van waar uit sturing plaats vindt.
Het ontwikkelen en vaststellen van een eenduidig proces voor de
subsidieverwerving is inderdaad een gemis en zullen we in de komende tijd op
gaan pakken.
De door u voorgestelde centrale beheersfunctie is in onze organisatie niet
gewenst, de organisatie is immers opgebouwd vanuit de gedachte van integraal
verantwoordelijke afdelingen c.q. medewerkers. De positie van de afdeling
financiën is in de gemeente Oisterwijk niet die van de centrale beheersorganisatie.
Een centrale adviesfunctie m.b.t. subsidieverwerving behoort in onze organisatie
wel tot de mogelijkheden. De adviesfunctie wordt nu voor een gedeelte door onze
inkoper opgepakt, met name daar waar subsidiemogelijkheden onderdeel vormen
van het proces van aanbestedingen. Dit onderwerp is aan de orde geweest in het
ROM+ secretarissenoverleg, omdat meerdere (kleine) gemeenten in onze regio de
afweging willen maken om subsidieverwerving hoog op de agenda te zetten en in
samenwerking tot oplossingen te komen.
Er vindt, zoals het onderzoek bevestigt, in de organisatie geen, of in ieder geval te
weinig, kennisdeling plaats zodat het lerende vermogen van de organisatie op dit
onderwerp niet aangesproken wordt. Dit zullen we in het te ontwikkelen proces
meenemen.
De conclusie uit het onderzoek dat er in de organisatie onvoldoende samen wordt
gewerkt om succesvol te zijn bij subsidieverwerving voor integrale projectvoorstellen
is enigszins "kort door de bocht", er is geen zichtbare onderbouwing
van deze conclusie opgenomen. Juist op dit gebied, integrale aanpak en
projectsturing, is zowel bij de subsidiënt (in veel gevallen de provincie) als bij de
gemeente een belangrijke ontwikkeling. Participatie in provinciale projecten als
"ouderenproof" , "reconstructie" "Groene Woud" "ISV" "pilot BBSC" bieden juist
kansen in een integrale aanpak.
Informatiestromen
In het onderzoek concludeert u dat er geen sprake is van een structurele
informatievoorziening over subsidies. Deze conclusie is juist. Er vindt in principe
verantwoording aan de Raad plaats op programmaniveau, waarbij de verkregen
subsidies onderdeel uitmaken van de totale financiering. Bij de verantwoording of
26

evaluatie van bijzondere projecten is een meer gedetailleerde financiële
verantwoording in de regel wel aan de orde.
Bij de behandeling van de jaarrekening heeft de Raad overigens uitgesproken
jaarlijks in de rapportage een aparte paragraaf over ontvangen subsidies te willen
zien.
Wij bedanken u voor het formuleren van de verbetervoorstellen. “
27

8 Nawoord rekenkamercommissie
De rekenkamercommissie heeft met belangstelling kennisgenomen van de reactie
van het college.
De centrale vraag van het onderzoek luidde: “Hoe wordt door de gemeente
Oisterwijk gebruik gemaakt van (externe) subsidieprogramma’s voor het realiseren
van gemeentelijke beleidsdoelen?”. Die vraag is in het onderzoeksrapport
beantwoord. De rekenkamercommissie heeft niet onderzocht of er te weinig
gebruik wordt gemaakt van subsidiemogelijkheden, zoals het college opmerkt. De
verklaring hiervoor is eenvoudig. Doordat binnen de gemeentelijke organisatie
geen overzicht bestaat van aangevraagde, verkregen en afgewezen subsidies is
het niet mogelijk om een goede beoordeling te geven van de mate waarin de
gemeente succesvol is bij de verwerving van subsidies.
De rekenkamercommissie stelt met genoegen vast dat het college de conclusies
van het onderzoek in grote lijnen onderschrijft. De opmerking van het college dat
er geen zichtbare onderbouwing is van de conclusie dat er in de organisatie
onvoldoende wordt samengewerkt, staat op gespannen voet met de erkenning van
het college dat uit het onderzoek blijkt dat het proces van subsidieverwerving door
elke afdeling afzonderlijk wordt beheerd, dat er geen eenduidig proces is en geen
centrale plek in de organisatie van waaruit sturing plaatsvindt.
De rekenkamercommissie is verheugd over de opmerking van het college dat de
aanbevelingen in het rapport beschouwd worden als belangrijke bouwstenen voor
het ontwikkelen van toekomstig beleid en de organisatorische verankering
daarvan. De rekenkamercommissie nodigt de raad uit hiervoor kaders vast te
stellen en het college te verzoeken hierover in de toekomst te rapporteren.
29

Bijlage 1 Respondenten
Naam respondent Functie Organisatie Datum (2008)
Dhr. J. van Hezik Wethouder Gemeente
Oisterwijk
Dhr. V. Theeuwes Voormalig
beleidsmedewerker
welzijn, o.a. werkzaam
geweest voor projecten
Den Boogaard en
Tiliander
Dhr. J. Wittens Beleidsmedewerker
ruimtelijke ontwikkeling
landelijk gebied
Dhr. H. Büsgen Beleidsmedewerker
ruimtelijke en
maatschappelijke
ontwikkeling
Gemeente
Oisterwijk
Gemeente
Oisterwijk
Gemeente
Oisterwijk
Dhr. J. Wagenmakers Wethouder Gemeente
Oisterwijk
Dhr. J. Meijerink Beleidsmedewerker
verkeer
Gemeente
Oisterwijk
Dhr. A. van Esch Beleidsmedewerker PFZ Gemeente
Oisterwijk
Dhr. P. Baaijens Subsidiecoördinator
gemeente Boxtel Gemeente Boxtel
Mw. K. Schijven Beleidsmedewerker
onderwijs en sport
Gemeente Oirschot
7 maart
25 maart
25 maart
25 maart
28 maart
28 maart
28 maart
1 april
(telefonisch
interview)
3 april
(schriftelijke
beantwoording
vragen)
31

Bijlage 2 Bronnenlijst
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2001 Algemeen deel.
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2001, Deel 2: Beleidstaken en
kostenplaatsen.
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2002 Algemeen deel.
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2002, Deel 2: Beleidstaken en
kostenplaatsen.
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2003.
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2004.
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2005.
– Gemeente Oisterwijk, Jaarrekening 2006.
– Gemeente Oisterwijk, Begroting 2001.
– Gemeente Oisterwijk, Begroting 2002.
– Gemeente Oisterwijk, Begroting 2003.
– Gemeente Oisterwijk, Programmabegroting 2004.
– Gemeente Oisterwijk, Programmabegroting 2005.
– Gemeente Oisterwijk, Programmabegroting 2006.
33

Bijlage 3 Overzicht onderzochte subsidiedossiers.
Project Jaar Soort
subsidieaanvraag
Rozephoeve,
verplaatsing
kalkoenhouderij t.b.v.
natuurontwikkeling.
Landbouwontwikkelin
gsgebied
Molenakkers.
Geluidssanering
woningen (i.o.m.
ROM-gemeenten).
Landbouwontwikkelin
gsgebied Stille Wille.
Bodemsanering
Vloeiweg/ Burg.
Verwielstraat.
Sturend parkeerbeleid
Oisterwijk.
Opleiding voor
Bosmaaier.
2007 VIV-regeling.
Provinciale regeling.
2006 Subsidiëring projecten
landelijk gebied.
Provinciale subsidie.
2003 ISV gelden
Geen aanvraag, wel
toekenning.
Provinciale subsidie.
2006 Subsidiëring projecten
landelijk gebied.
Provinciale subsidie.
2003 Subsidiëring in het
kader van beleidsregel
stedelijke vernieuwing
Noord-Brabant 2000
(ISV).
Provinciale subsidie.
2001 In het kader van
innovatieve projecten.
Provinciale subsidie.
2006 Stimuleringsregeling
Arbo-opleidingen met
ESF-subsidie.
Subsidieregeling A+O
fonds
Afkoppelingsbijdrage. 2001 Subsidieregeling van
Waterschap de
Dommel t.b.v.
afkoppeling.
Aanleg
paddentunnels.
Kunstproject MOOI,
kunstwerk rotonde op
de grens van
2001 Aanvraag in het kader
van de
subsidieregeling
gebiedsgericht
milieubeleid.
2005 Subsidie in het kader
van kwaliteits- en
structuurverbetering
Aangevraagd
bedrag
Totale kosten
€4000, waarvan
de helft wordt
gedragen door de
provincie.
Toegekend
Ja
€34.195,- Ja, €31.195, -
wordt
toegekend
€220.537 Ja
€15.467 Ja
€96.000 Ja
Onbekend Nee
€ 11040,63 Ja, €6694,57.
€30.537,59 Ja
Fl. 50.000, - Ja
€15.000 Ja, €15.000
35

Project Jaar Soort
subsidieaanvraag
gemeenten Oirschot,
Moergestel en
Oisterwijk.
Marktplaats
cultuureducatie in de
Tiliander.
2005
landelijk gebied.
Provinciale middelen
voor cultuureducatie.
MFA Den Boogaard. 2005 Stimuleringsregeling
ten behoeve van de
realisatie Den
Boogaard in
Moergestel
Brede School de
Coppele.
Integraal
ouderenbeleid.
Vitaal Grijs/
Ouderenproof.
Aanleg kunstwerk op
bedrijventerrein
Sonman II.
2003 Stimuleringsregeling
Educatie 2002.
2004
Vier projectaanvragen
in het kader van het
provinciale integraal
ouderenbeleid
2003 Aanvraag omdat de
gemeente participeert
in het provinciale
project ‘Is uw
gemeente
ouderenproof?’
2002 Aanvraag subsidie op
basis van beleidsregel
Kunst en Ruimte.
Provinciale
subsidieregeling.
Bibliotheekwerk. 2002 Aanvraag subsidie
t.b.v. herstructurering
bibliotheekwerk.
Provinciale
subsidieregeling.
Hergebruik stortplaats
Moergestelseweg en
Hoevensteeg.
2001
Aanvraag als
pilotproject bij de
provincie.
Aangevraagd
bedrag
Toegekend
onbekend Ja,
toekenning
van €95.000
€100.000 Ja.
€22.593,50 Ja
Onbekend Twee
aanvragen
worden
gehonoreerd
voor elk
project wordt
€15.000
toegekend,
twee worden
afgewezen.
€4.537 Ja, €9.075
wordt
toegekend.
€10.040 Ja.
Onbekend Ja
onbekend Alleen voor
hergebruik
stortplaats
Moergestelse
weg wordt
36

Project Jaar Soort
subsidieaanvraag
Erfbeplanting de
Hilver.
Groene Woud/ Groen
Hagenland.
Aanleg glasvezel op
bedrijventerreinen.
Aanleg ecologische
verbindingszone
Oisterwijkse Vennen.
Diverse restauraties
gemeentelijke en
rijksmonumenten.
KLV-complex, project
Schoolstraat-
Terburghtweg.
Opstellen van
wijkscenario’s.
Aanpak huishoudelijk
afval.
2003 Provinciale
subsidieregeling.
2004 Aanvraag in het kader
van Interreg (Europese
subsidie, provincie als
coördinator)
2005 In het kader van
uitvoeringsprogramma
economisch beleid.
Provinciale
subsidieregeling.
2002 Aanvraag in het kader
van provinciaal
ontwikkelingsplan
(POP).
2002-2003
Aanvragen op basis
van Provinciaal
Uitvoeringsprogramma
en aanvragen bij
rijksdienst
monumentenzorg.
2003
Aanvragen voor ISV
middelen.
Provinciale regeling.
2006 Subsidieaanvraag op
basis van beleidsregel
Leefbaarheid 2006-
2007
2001 Meerdere aanvragen
op basis van de
Subsidieregeling
Aanpak
Milieudrukverminderin
g (SAM)
Aangevraagd
bedrag
Toegekend
subsidie
verstrekt.
Onbekend Deels.
€16.241 Ja
€15.000 Ja
€71.000 Onbekend
Aanvragen PRUP
op basis van
jaarlijks
uitvoeringsprogra
mma van de
provincie.
KLV-complex:
€1.358.000
project
Schoolstraat -
Terburghtweg:
€665.000
Ja
Deels, KVLcomplex:
€75.000 +
€25.000
project
Schoolstraat -
Terburghtweg
:
€208.000
€23.326 Ja, voor 2006:
€12.000.
Voor 2007:
€11.026
Onduidelijk Ja
37

Project Jaar Soort
subsidieaanvraag
Uiteenlopende subsidieaanvragen voor verkeersprojecten, o.a.:
Verkeerslichten
Moergestelseweg.
Aanleg fietspaden
Akkerweg.
Aanleg 30 km-zone
Oisterwijk-zuid en
Moergestel.
Aanleg noordelijke
oost-west fietsroute.
2001 Provinciale
verkeerssubsidie, t.b.v.
betere doorstroming
van buslijn 140.
2001 Stimuleringsregeling
Verkeer en vervoer
2001.
Provinciale regeling.
2002
Provinciale regeling
m.b.t. verkeer,
onduidelijk om welke
regeling het hier gaat.
onbekend
Provinciale regeling
m.b.t. verkeer,
onduidelijk om welke
regeling het hier gaat.
Gemullehoekenweg 2000/2001 Diversen: subsidie
voor tweede buurtbus,
aanleg fietspad
Aanleg 60 km-zone
Moergestel Zuid fase
2 en 3.
2005 Provinciale regeling
m.b.t. verkeer en
vervoer
Aangevraagd
bedrag
€91.679,94 Ja
€36.302,42 Ja
Toegekend
Onbekend Ja, gesproken
wordt over
voorschotten
financiële
bijdrage.
fl. 2.267.000 Ja, gesproken
wordt over
voorschot
financiële
bijdrage.
Onduidelijk Ja
Onbekend Ja
38