Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

De toekomst van aardgas in Europa na 2005: Nieuwe vraag- en aanbodpatronen
Tenzij er in Europa een aantal radicale veranderingen plaatsvinden in de positie
voor wat betreft kernenergie en energieefficiëntie, lijkt een toenemende afhankelijkheid
van aardgas voor de hand liggend in de nabije toekomst. Hierbij kan het
aandeel van gas tot ongeveer 30% van de primaire energiebehoefte toenemen.
In principe, is er genoeg gas in de nabijheid van Europa om aan deze additionele
vraag te voldoen. Er kunnen echter vragen gesteld worden bij de vraag in hoeverre
het energiebeleid in de consumentenlanden rekening houdt met de voorwaarden
waaronder dit gas geproduceerd kan worden en naar Europa verscheept
zal worden.
Een cruciaal element in de beantwoording van deze vraag heeft te maken met de
omvang van de benodigde investeringen en de timing ervan. De hoeveelheden
gas die geproduceerd en getransporteerd moeten worden zijn zo groot dat het de
vraag is of de producenten buiten Europa zich aan deze investeringen zullen
committeren zonder dat daarvoor de geschikte randvoorwaarden binnen Europa
geschapen zijn.
Een belangrijk aspect hierbij is de zekerheid dat dit gas afgenomen wordt, als het
geproduceerd is. Hiertoe is het noodzakelijk dat er een zekere coördinatie plaatsvindt
van de ontwikkeling van vraag en aanbod en de constructie van infrastructuur.
Daarnaast moet de winst die de producenten kunnen maken op de verkoop
van dat gas, gegeven de investeringen, aantrekkelijk genoeg zijn.
Zoals hierboven aangegeven is, heeft de gasindustrie sinds de jaren ’60 aan de
aanbodkant zekerheden gecreëerd door middel van langetermijnleveringscontracten
met take-or-pay en bestemmingsclausules en olieprijsindexatie voor
specifieke markten. Zoals ook is aangegeven worden deze institutionele randvoorwaarden
ontmanteld, terwijl een nieuw systeem wordt opgebouwd dat is
gebaseerd op marktwerking en gereguleerd infrastructuurbeheer. De nadruk
binnen dit systeem ligt op de korte termijn efficiëntie; noch de markt, noch de reguleringskaders
grijpen aan op de langere termijn dynamiek in de energie- en
gasmarkt.
Dit leidt tot een aanzienlijke onzekerheid met betrekking tot de ontwikkeling van
zowel de markt als het investeringsklimaat. Gas producerende landen, zoals
Rusland, Algerije en Noorwegen en ook de grotere oliemaatschappijen en financiers
laten hun zorgen en ontevredenheid over deze ontwikkelingen - niet altijd
even duidelijk - blijken, zoals op de Conferenties van Algiers, in mei en september
2002, waar duidelijk stelling werd genomen tegen de consequenties van liberalisering
en pogingen marktwerking ‘te exporteren’ naar de producenten.
Zoeken, vinden en winnen
91