Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

Intrastate transacties, binnen een staat warden gereguleerd door state public utility
commissions (PUC). De industrie was verticaal opgesplitst in de productiebedrijven,
pijpleidingen voor het transport en de lokale distributiebedrijven. Alle transacties waren
gereguleerd en vonden plaats onder langetermijncontracten tussen producenten
en de interstate en intrastate transportbedrijven, die het weer doorverkochten aan de
lokale distributiebedrijven, zodat de industrie feitelijk wel verticaal geïntegreerd was.
Pogingen om de wellhead prijzen, de inkomsten voor de producenten, op een laag
niveau te houden ontmoedigden investeringen in exploratie en productie. De transport-
en distributiesystemen, als private monopolies, berekenden hoge kosten door
aan de verbruikers. In de jaren ’70 vertraagde dit de groei van het gebruik van gas
aanzienlijk, terwijl in die periode de ontwikkeling van binnenlandse energiebronnen
van het grootste belang geacht werd. Het gebrek aan gas aan het eind van de jaren
’70, bracht het Congress ertoe over te gaan tot hervorming van de gasindustrie. In
1978, werd de Natural Gas Policy Act aangenomen waarmee de Federal Energy
Regulatory Commission (FERC) in staat was om tot liberalisering van de interstate
gasmarkt over te gaan (MacAvoy 2000).
Europa
Essentieel voor de ontwikkeling van het Europese systeem - en in afwijking van de
situatie elders - was de mogelijkheid om zeer flexibel gas te produceren uit het
Groningenveld in Nederland. Vanwege de geologische structuur van het veld en de
grote investeringen in de dagelijkse productiecapaciteit, met een totaal van circa
100 bcm per jaar, kon het veld een piekproductie leveren die voldoende was om de
hele Noordwest Europese markt van gas te voorzien. Bovendien lag het veld centraal
in de regio. Op deze basis ontwikkelde zich gedurende de jaren ’60 een systeem
waarbij Nederland gas ging leveren aan, in eerste instantie, Duitsland, België en
Frankrijk (Correljé, 1998; Correljé, 2003; Correljé, Verbong, 2004).
Gedurende de jaren ’70 doken er nieuwe producenten op, aangetrokken door de
hoge inkomsten uit de gasverkoop in Europa. Deze producenten, vaak oliemaatschappijen,
in Nederland, Noorwegen, Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie en Algerije
ondernamen exploratieactiviteiten en investeerden in productiefaciliteiten, waarna het
gas verplicht verkocht werd aan (semi-) publieke gasinkoopbedrijven, zoals Gasunie
in Nederland, British Gas, GFU in Noorwegen, de voorloper van Gazprom in de
Sovjet-Unie en Sonatrach in Algerije. Deze bedrijven verkochten het gas bij hun nationale
grenzen aan transportbedrijven en/of groothandelsondernemingen, die het gas
verder Europa in voerden en verkochten aan lokale of nationale distributiebedrijven,
elektriciteitsproducenten en industriële grootverbruikers. Met uitzondering van
Duitsland, had ieder land een transmissiebedrijf dat het nationale hogedruktransportsyteem
beheerde. De locale, gemeentelijke distributie bedrijven beheerden de lagedrukdistributienetten,
waarmee het gas naar de verbruikers werd gevoerd. De kleinverbruikers
hadden exclusieve leveringscontracten met hun lokale distributiebedrijven.
Overal in Europa waren de transmissie bedrijven en distributiebedrijven locale
monopolies (Mabro Wybrew Bond, 1999).
Aan de hand van de afzet van gas in de verschillende deelmarkten coördineerden de
gasinkoopbedrijven en transporteurs/groothandels de investeringen in de exploratie,
productie en transportsystemen. De producers leverden hun gas via langetermijncontracten,
voor 15 tot 20 jaar, aan de transmissiebedrijven. Die hadden middenlangetermijncontracten,
1 tot 5 jaar, met de locale distributiebedrijven en grootverbruikers.
Zoeken, vinden en winnen
81