Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

Figuur 30 Gasverbruik per capita 2005
Bron: BP Statistical Review of World Energy 2005 (Web version).
Anders dan olie, olieproducten en kolen wordt gas niet verhandeld op een echte
wereldmarkt. Dat komt omdat, tot nu toe, gas aan de verbruikers geleverd werd via
productiesystemen en pijpleidingen die een sterk regionaal bereik hadden. De geografische
karakteristieken van deze systemen waren essentiële parameters voor de
ontwikkeling van vraag en aanbod op lokale markten. Als gevolg van deze karakteristieken
heeft zich een variëteit aan contractuele en eigendomsverhoudingen ontwikkeld,
tussen gas producenten, transporteurs en consumenten. Door middel van deze
arrangementen worden prijs en volume risico’s gereduceerd en verdeeld over de
verschillende partijen. Daarnaast boden deze institutionele structuren de mogelijkheid
om informatie over vraag en aanbod ontwikkelingen te genereren en te
verspreiden over relevante partijen zodat er langere termijn zekerheid en stabiliteit
geboden werd voor betrokkenen. Veelal kwamen er samenwerkingsverbanden en
joint-ventures tot stand tussen publieke en private entiteiten in de verschillende
segmenten van de systemen met verschillende taken en verantwoordelijkheden. Belangrijk
doel was de risico’s te beperken en het bestendigen van langere termijn
commerciële relaties, zodanig dat noch de belangen van producenten, noch die van
consumenten in het gedrang kunnen komen. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van
daadwerkelijk regionale gas markten in de Verenigde Staten, continentaal Europa,
Het Verenigd Koninkrijk, Japan, de voormalige Sovjet-Unie en de Latijns-
Amerikaanse markten; iedere markt met zijn eigen structuur en institutionele kader,
met specifieke rollen voor nationale en lokale overheden en het bedrijfsleven en
daarmee samenhangende uitkomsten voor wat betreft economische karakteristieken
en vraag- en aanbodverhoudingen.
In de Verenigde Staten bestond er strikte regulering vanuit de staten en de federale
overheid om de private gasindustrie te stabiliseren. In Europa ontstond er een variëteit
aan nationale arrangementen die binnen een international Europees systeem
gecoördineerd werden via lange termijn contracten en coöperatieve publiek/private
74
Zoeken, vinden en winnen