Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

5.5 Conclusies met betrekking tot het olieaanbod
Duidelijk is dat de markt voor ruwe olie en olieproducten altijd in beweging is geweest
en altijd in beweging zal blijven. Zowel de vraag als het aanbod van ruwe olie en
producten reageren met een vertraging op veranderingen in de markt, zoals hierboven
is uitgelegd. Binnen een korte tijd kunnen er daarom overschotten of tekorten
ontstaan die, vanwege het belang van olie als bron van energie, tot sterke prijsbewegingen
kunnen leiden. Deze fluctuaties worden tegenwoordig nog versterkt door het
feit dat zowel de ruwe olie - als de productmarkten elektronische on-line-markten
geworden zijn, terwijl er een stortvloed aan korte termijn detailinformatie over vraag
en aanbod beschikbaar gemaakt wordt door gespecialiseerde informatiediensten op
internet.
Paradoxaal genoeg leidt deze overvloed aan informatie niet tot verbeterde inzichten
en voorspellingen. Hoewel in grote lijnen bekend is welke verschillende factoren van
invloed zijn op de marktontwikkelingen, is het onmogelijk om te voorspellen hoe deze
economische en politieke factoren zich precies zullen gaan ontwikkelen en hoe ze
zullen gaan samenvallen (zie Lynch, 2002). Bij gebrek aan deze inzichten, die voor
OPEC en voor andere overheden noodzakelijk zijn om ‘de markt’ succesvol te kunnen
sturen - maar ook als gevolg van politiek opportunisme - wordt de olie-industrie
al bijna een eeuw lang gekenmerkt door falende overheden in een falende markt en
de daarbij behorende prijsinstabiliteit, zoals geïllustreerd wordt in Figuur 19 (Bohi
Toman, 1996; Kolstad, 2000).
Daarnaast kunnen een aantal generieke conclusies getrokken worden met betrekking
tot de ontwikkeling van de oliemarkt:
1 Olie is niet primair gezocht, gevonden en geproduceerd waar dat het goedkoopste
is. Geopolitieke factoren en toeval hebben altijd een belangrijke rol gespeeld
in het zoeken, vinden en produceerbaar maken van voorkomens, resources en
proven reserves.
2 De vraag naar energie en olieproducten is op de korte termijn niet sterk elastisch.
Prijsontwikkelingen hebben en beperkte invloed. Economische groei heeft een
belangrijke impact op de energievraag en vooral ook op de vraag naar olieproducten
voor transport.
3 Op de langere termijn zijn prijsontwikkelingen wel van belang en hebben ze substitutie-effecten
tot gevolg, tussen verschillende energiebronnen, tussen kapitaalinvesteringen
en energiegebruik en in ruimtelijke zin, door verplaatsing van de
productie naar gebieden met een lager algemeen kostenniveau.
4 Verschuivingen in de verhouding tussen de olie-industrie en overheden van producerende
en consumerende landen zijn cruciaal voor het begrijpen van de ontwikkeling
van patronen van vraag en aanbod.
5 De MNOC’s veranderen in de tijd en passen zich aan, naar gelang hun positie in
het geheel en de ruimte die geboden wordt. Ze bevinden zich in een delicate balans
tussen de belangen van hun aandeelhouders, overheden van olieproducerende
landen, de inwoners van die landen en de consumenten en de overheden
van OECD-landen die belasting heffen en doelstellingen voor wat duurzaamheid
stellen.
Zoeken, vinden en winnen
71