Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

Een tweede aspect omvat de prijsvorming en de contracten waarbij, in samenhang
met het voorgaande, gespeculeerd kan worden over het weer aangaan van
langetermijn contracten tussen producenten en consumentenlanden. Naarmate een
groter deel van de handel in olie buiten de markt om plaatsvindt, neemt het risico toe
voor de deelnemers, wat als zodanig weer verticale integratie of langere termijn contracten
stimuleert. Ook de toegenomen volatiliteit, als gevolg van het ontbreken van
surpluscapaciteit in de winning en de raffinage, zal mogelijk leiden tot het aangaan
van dergelijke contracten, zowel vanuit het perspectief van de producenten als de
afnemers. Een laatste argument betreft de afnemende beschikbaarheid van lichte,
hoogkwalitatieve ruwe olie die een goede product balans oplevert in de huidige raffinaderijen.
Dit fenomeen zou ertoe kunnen leiden dat bedrijven het risico willen vermijden
dat hun oliedieet niet meer via de markt aan kunnen schaffen en daarom
overgaan op langere termijncontracten.
Met betrekking tot het derde aspect, de relevante instituties, lijken de terugkeer van
NOC’s en meer rigide contractvormen tot een politisering van de markt aanleiding te
geven, waardoor allerlei secundaire geopolitieke en sociaal-economische factoren
weer een grotere rol kunnen gaan spelen in de commerciële verhoudingen. Dit wordt
ook versterkt door het groeiende belang van milieuaspecten en de noodzaak tot het
terugdringen van CO2, NOx en zwavel uitstoot. Anderzijds, zal dit meer aanleiding
geven tot coördinatie en samenwerking, rond leveringszekerheid en crises in de
energievoorziening (Van der Linde, 2005; Correljé, Van der Linde, 2006).
De politieke issues van belang zullen zich waarschijnlijk toespitsen op, ten eerste,
belangentegenstellingen tussen verschillende groepen consumenten rond toegang
tot olie- en gasvoorkomens; ten tweede, de middelen die zij daartoe inzetten (NOC’s,
contractuele verhoudingen, belastingheffing en subsidies, etc.); ten derde, kooldioxide
reductiemaatregelen; ten vierde, het gebruik van energiepolitiek voor algemene
geopolitieke doelstellingen. Afhankelijk van de bredere context van de wereldpolitiek,
waarbij de claim voor meer zeggenschap door snel groeidende economieën, zoals
China, India en Rusland, en ideologische tegenstellingen tussen de VS, Europa,
Latijns-Amerika en Azië een belangrijke rol speelt, zullen deze tegenstellingen tot
serieuze conflicten kunnen leiden (zie ook Correljé, Van der Linde 2006).
Voor wat betreft de winningslocaties is duidelijk dat er verschuivingen zullen
plaatsvinden van Europa en de VS, waar de reserves uitgeput aan het raken zijn,
naar het Midden-Oosten en Afrika. Daarnaast zou, ook als gevolg van technologische
ontwikkeling en on-shore politieke instabiliteit, de off-shore winning van nieuwe
reserves toenemen. Hier ligt nog een belangrijke rol voor de majors.
De rol van olie in de energiemarkt zal nog meer toegespitst raken op transport,
aangezien andere sectoren relatief makkelijk alternatieven als kolen, gas, kernenergie
en duurzame vormen van energie kunnen inzetten. Daarnaast zal ook de efficiëntie
van het gebruik van energie toenemen, onder invloed van hoge prijzen en technologische
ontwikkeling.
De origine van de aangevoerde olie zal waarschijnlijk licht verschuiven, waarbij de
VS zich op Latijns-Amerika, het Noorden van Amerika en West-Afrika zullen richten,
terwijl Europa zich nog sterker met Rusland en Noord-Afrika zal verbinden. Azië zal
Zoeken, vinden en winnen
67