Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

Aan OPEC-zijde spelen er aantal zaken. Ten eerste hebben veel OPEC-lidstaten
grote moeite om te investeren in nieuwe capaciteit omdat ze vaak geen buitenlands
kapitaal willen toelaten in hun olie-industrie. Bovendien spederen ze een groot deel
van hun inkomsten aan uitgaven ten behoeve van de bevolking, wapens en andere
weinig productieve, maar politiek belangrijke aangelegenheden. Ook is het een feit
dat Irak geen significante rol op de markt kunnen spelen zolang het niet stabiliseert.
Bovendien is ook duidelijk dat de relatie tussen de VS en Saoedi-Arabië, maar ook
tussen OPEC en de consumerende landen, zodanig veranderd lijkt na de interventie
in Irak in 2003, dat er weinig geneigdheid lijkt te bestaan om tot lagere olieprijzen te
komen (Marcel, Mitchell, 2003; Morse, Jaffe, 2001; Morse, Richard, 2002; Soligo,
Jaffe, 1999). Net als in 1973/74 en in het begin van jaren tachtig profiteren de olieproducerende
landen simpelweg van de betrekkelijk toevallig ontstane situatie van
hoge volatiele prijzen die op ieder incident reageren. Voorbeelden hiervan zijn de gevolgen
van een aantal orkanen in de Golf van Mexico (Ivan, Rita, Katrina), stakingen
in de Noorse olie-industrie, etc. (Jaffe, Soligo, 2002).
Duidelijk is dat de olie - en gas - producerende landen bevreesd zijn opnieuw een
situatie van overaanbod te laten ontstaan, zoals in de jaren ’80. Te meer omdat in
deze periode OPEC niet in staat bleek zijn eigen capaciteit te beheersen en de markten
te stabiliseren, zoals hierboven aangegeven is.
De peak oil beweging staat op het standpunt dat de wereldolieproductie aan zijn
hoogtepunt aan het komen is. Alle grote olievoorkomens zijn in de optiek van deze
beweging gevonden en wat er nog rest zijn kleine, dure reserves op moeilijk bereikbare
plaatsen. De voorspelling van peak-oil luidt dan ook dat er steeds minder olie
beschikbaar zal zijn wat tot een nog sterkere stijging van de prijzen zal leiden.
Andere organisaties, waaronder het IEA, stellen dat de sterke prijsstijging de oliemaatschappijen
in OPEC en non-OPEC-gebieden ertoe aan zal zetten om te gaan
investeren. De hogere olieprijs zou ook het zoeken en produceren van olie in diep
water en verder afgelegen gebieden rechtvaardigen. Daarmee zal er op termijn voldoende
olie beschikbaar blijven tegen een hogere prijs dan in het verleden, maar onder
het huidige niveau (zie ook Bielecki, 2000; Shell, 2005). In principe genereert een
significante vraag tegen een hoge prijs investeringen. Dat is ook te zien in Figuur 28
die de inzet van boorplatforms in verschillende regio’s toont en een afspiegeling
vormt van de activiteit in de exploratie en de ontwikkeling van nieuwe winningscapaciteit.
Het probleem ligt echter in de geopolitieke verhoudingen tussen de verschillende
olieconsumerende en -producerende landen in het Midden-Oosten en de instabiele
politieke situatie in aanzienlijke delen van de wereld (Rusland en de Kaspische Zeestaten,
Venezuela, Nigeria en ander Afrikaanse landen). Hierbij speelt het beleid van
de huidige Amerikaanse regering en de relatief zwakke politieke positie van de EU
natuurlijk ook een rol van belang. Het is maar zeer de vraag in hoeverre de huidige
situatie zich leent voor een investeringsklimaat waarin de benodigde investeringen in
capaciteitsuitbreiding inderdaad gedaan worden.
Figuur 28 Inzet van boorplatforms, per maand, januari 1982 - June 2006
64
Zoeken, vinden en winnen