Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...
Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ... Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...
De ineenstorting van de olieprijzen gedurende de jaren ’90 veroorzaakte een sterke daling van inkomsten voor de producenten. In februari 1998 daalde de prijs tot $ 10 per vat en OPEC zag zich genoodzaakt tot nieuwe onderhandelingen om de productie af te doen nemen. Een belangrijk psychologisch aspect was dat de ‘markt’ niet geloofde dat OPEC in staat zou zijn om tot een effectieve productiebeperking te komen (Mabro, 2001). Verschillende OPEC-leden hielden zich niet aan quota en de bijdrage van de Irakese productie was onzeker als gevolg van onduidelijkheid over de voortduring van de VN-sancties. Bovendien beleven de voorraden ruwe olie groot, gedurende 1998. OPEC kon de prijsdaling dan ook pas na drie ronden van productiebeperking, in maart en juni 1998, en in maart 1999, tot stilstand brengen. Deze productievermindering werd ook gerespecteerd door verschillende non-OPECproducenten, zoals Noorwegen, Egypte, Rusland, Mexico en Colombia, die hun productie niet verhoogden. Immers, ook deze producenten zijn voor een groot gedeelte van olie- en gasinkomsten afhankelijk en hadden ernstig te lijden van de lage prijzen. De olieprijs begon weer te stijgen. Eind 1999 begonnen olie-importerende landen druk op OPEC uit te oefenen om de productie te verhogen, omdat de prijs naar boven doorschoot. OPEC vond het toen nog te vroeg, onder meer omdat het de aangehouden olievoorraden bijzonder hoog vond. Echter, het gebruik van olie uit opgeslagen gedurende 1999 en de noodzaak die voorraden weer aan te vullen voor het winterseizoen, gevoegd bij de afnemende Irakese productie en de vrees voor een millenniumcrisis, hadden een sterke druk op de olieprijs tot gevolg. De koude winter en de voordurende afname van de voorraden versterkte dit nog. In maart 2000 besloten OPEC en Non-OPEC wel tot een hogere productie wat tijdelijk tot een prijsdaling leidde. In juli en september bleek een tweede en een derde productieverhoging noodzakelijk om de prijs niet te hoog te laten oplopen. In september 2000 besloot de Amerikaanse President Clinton om 30 miljoen vaten olie uit de Strategic Petroleum Reserve (SPR) te verkopen om de prijs te drukken (Horsnell, 2000). Tijdens de winter 2000/2001 had de productietoename weinig effect omdat de verwachtingen van de wintervraag hoog waren. Bovendien was een groot deel van de OPEC-surpluscapaciteit inmiddels in gebruik genomen, met uitzondering van de mogelijkheden in Saoedi Arabië. Ook was de omvang van voorraden bij raffinaderijen en havens afgenomen door consumptie. In de tussentijd had geen aanvulling plaatsgevonden vanwege de hoge prijzen en verwachte lagere prijs in de toekomst (Correljé, 2001). Kort daarop begonnen de prijzen te dalen, in eerste instantie als gevolg van de zwakke vraag door economische recessie in Azië en de VS, overproductie door OPEC en door het op de markt brengen van strategische reserves. In reactie verlaagde OPEC in januari, maart en juli 2001 haar productie om de prijzen in stand te houden. Daarbij bleef de situatie in Irak en de discussie over het oil-for-food programme een ongewisse factor, zeker in de context van een economische recessie aanzienlijk voorraden. Deze situatie kwam nog meer op scherp te staan door de aanslagen 11 september 2001, die de economische groei terug deden lopen. In november werden verdere reducties in de productie aangekondigd vanaf januari. Bijkomend probleem was snelle expansie van de Russische productie en export. Uiteindelijk volgden de belangrijkste Non-OPEC producenten OPEC door hun productie te reduceren tot het niveau dat de prijs in de afgesproken band zou houden (zie Kohl, 2002). 60 Zoeken, vinden en winnen
Tabel 8 De Internationale Oliemarkt Structuur Markt/ eigendom Zoeken, vinden en winnen Pre-1959 1959-1973 1973-1983 1983-2001 Multinationals (MNOCs) MNOCs, nationale bedrijven (NOCs) en independents (VSind) uit de VS Pricing / Contracts Posted prices en verticale en Posted prices (MNOC’s) en toene- horizontale coördinatie mende prijs-competitie Instituties Afspraken MNOCS Afspraken MNOCS en groei van OPEC Politieke issues Samenwerking Multinationals Strijd tussen OPEC en multinatio- OECD nals Multinationals en monopolie gedrag Productie- locatie VS, Latijns Amerika (LA), Midden VS, LA, MO, Oosten (MO) USSR voor eigen gebruik Noord- USSR voor eigen gebruik Afrika Rol van olie in energie Transport. Goedkope stook- en Transport. Subsitutie van kolen door markt huisbrandolie concurreren met goedkope stook- en huisbrandolie in kolen in huishoudens, elektriciteit huishoudens, elektriciteit en indu- en industrie strie Origine aanvoer naar US, US: Intern (I), Latijns Amerika (LA) US: I+ LA EU en Japan EU: Midden Oosten (MO) EU: MO Japan: MO Technologie Eenvoudige seismiek, vertikaal Geavanceerder boorgat metingen, boren diepere boringen Vraag aanbod capaciteit Groei reserves, vraag en aanbod; Controle surplus Groei reserves, vraag en aanbod; Daling surplus MNOCs, NOCs (OPEC, OAPEC, NOPEC, OECD), VSind Concentratie MNOCs, NOCs (OPEC, OAPEC, Non-OPEC). Privatisering bij OECD en NO- PEC Fysieke en papieren spot-markt Posted prices (OPEC), state-tostate contr en spot-market OPEC en nieuw IEA Markt en zwak OPEC Strijd tussen OPEC / OECD Strijd OPEC tussen ‘haviken’ en ‘duiven’ VS, LA, MO, USSR voor eigen gebruik, Noord-Afrika (NAF), Noordzee Transport. Substitutie van stooken huisbrandolie door kernenergie, aardgas en efficiëntie in non-transport US: I+ LA + MO EU: MO Japan: MO Geavanceerder exploratie (start 3D seismiek), offshore en schuin boren Daling reserves, Afname vraag, Controle aanbod, Groei surplus Strijd tussen OPEC, Non-OPEC en free-riders. Verbond VS en Saoedi Arabië VS, LA, MO, FSU export, NAF, Noordzee, Alaska Transport. Substitutie van stooken huisbrandolie door aardgas in non-transport, ook door milieu aspecten US: I + LA + MO EU: I + MO Japan: MO 3D seismiek, horizontaal boren, geavanceerde boorgat metingen, diepwater technologie Daling reserves, Groei vraag Controle aanbod Variatie in control surplus 61
- Page 18 and 19: 1 Inleiding 1.1 Aanleiding voor het
- Page 20 and 21: 2 De beschikbaarheid van de dragers
- Page 22 and 23: 2.2 Kolen Reserves en resources Res
- Page 24 and 25: Figuur 4 Bekende kolenvoorkomens (e
- Page 26 and 27: Exploratietechnieken Fossiele energ
- Page 28 and 29: Figuur 7 Een overzicht van gepublic
- Page 30 and 31: De huidige ontwikkeling van Liquifi
- Page 32 and 33: Figuur 9 Uranium voorraden wereldwi
- Page 34 and 35: 3 Analytisch kader voor toekomstver
- Page 36 and 37: sociaal-economische ontwikkeling, a
- Page 38 and 39: nomie van de meeste OECD-landen gro
- Page 40 and 41: namelijk zo dat de bedrijven die w
- Page 42 and 43: Sectie B Dynamische analyses Sectie
- Page 44 and 45: 4 Dynamische analyse van de waardek
- Page 46 and 47: de kolenlagen. In Tabel 3 is aangeg
- Page 48 and 49: Uit dit figuur blijkt verder dat de
- Page 50 and 51: Uit deze figuur blijkt dat de kolen
- Page 52 and 53: 5 Dynamische analyse van de waardek
- Page 54 and 55: zine en diesel- of huisbrandolie, k
- Page 56 and 57: Deze karakteritieken omvatten de ma
- Page 58 and 59: Miljoen Ton 1901 1910 1920 1930 193
- Page 60 and 61: 5.2.2 1959-1973: De Independents Na
- Page 62 and 63: Ten derde werd er krachtig geïnves
- Page 64 and 65: vrees bestond dat de Straat van Hor
- Page 66 and 67: ning. Traditioneel werd hiervoor ri
- Page 70 and 71: 5.3 De huidige situatie op de werel
- Page 72 and 73: Aan OPEC-zijde spelen er aantal zak
- Page 74 and 75: Figuur 29 Reserves Production Ratio
- Page 76 and 77: zich sterk op het Midden-Oosten en
- Page 79 and 80: 5.5 Conclusies met betrekking tot h
- Page 81 and 82: 6 Dynamische analyse van de waardek
- Page 83 and 84: eigendomsverhoudingen. Hierin speel
- Page 85 and 86: worden. Voor de consumenten geldt d
- Page 87 and 88: veel gevallen wordt gas gevonden in
- Page 89 and 90: Intrastate transacties, binnen een
- Page 91 and 92: Azië en de Pacific Anders dan in d
- Page 93 and 94: afnemersmarkt. Dit is een voordeel
- Page 95 and 96: Figuur 37 Verhouding regionale prod
- Page 97 and 98: of the Madrid Guidelines and their
- Page 99 and 100: De toekomst van aardgas in Europa n
- Page 101 and 102: termijn vraag en aanbodpatronen bep
- Page 103 and 104: Tot slot moet dit effect financieel
- Page 105 and 106: Figuur 42 Netto ontrekking van gas
- Page 107 and 108: 98 Zoeken, vinden en winnen
- Page 109 and 110: Na de mijnbouw wordt het uranium on
- Page 111 and 112: 7.3 Uraniumprijzen; vraag en aanbod
- Page 113 and 114: Tabel 12 geeft een overzicht van de
- Page 115 and 116: 106 Zoeken, vinden en winnen
- Page 117 and 118: 108 Zoeken, vinden en winnen
Tabel 8 De Internationale Oliemarkt<br />
Structuur Markt/<br />
eig<strong>en</strong>dom<br />
Zoek<strong>en</strong>, vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> winn<strong>en</strong><br />
Pre-1959 1959-1973 1973-1983 1983-2001<br />
Multinationals (MNOCs) MNOCs, nationale bedrijv<strong>en</strong> (NOCs)<br />
<strong>en</strong> indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ts (VSind) uit de VS<br />
Pricing / Contracts Posted prices <strong>en</strong> verticale <strong>en</strong> Posted prices (MNOC’s) <strong>en</strong> to<strong>en</strong>e-<br />
horizontale coördinatie<br />
m<strong>en</strong>de prijs-competitie<br />
Instituties Afsprak<strong>en</strong> MNOCS Afsprak<strong>en</strong> MNOCS <strong>en</strong> groei <strong>van</strong><br />
OPEC<br />
Politieke issues Sam<strong>en</strong>werking Multinationals Strijd tuss<strong>en</strong> OPEC <strong>en</strong> multinatio-<br />
OECD<br />
nals<br />
Multinationals <strong>en</strong> monopolie gedrag<br />
Productie- locatie VS, Latijns Amerika (LA), Midd<strong>en</strong> VS, LA, MO,<br />
Oost<strong>en</strong> (MO)<br />
USSR voor eig<strong>en</strong> gebruik Noord-<br />
USSR voor eig<strong>en</strong> gebruik<br />
Afrika<br />
<strong>Rol</strong> <strong>van</strong> olie in <strong>en</strong>ergie Transport. Goedkope stook- <strong>en</strong> Transport. Subsitutie <strong>van</strong> kol<strong>en</strong> door<br />
markt<br />
huisbrandolie concurrer<strong>en</strong> met goedkope stook- <strong>en</strong> huisbrandolie in<br />
kol<strong>en</strong> in huishoud<strong>en</strong>s, elektriciteit huishoud<strong>en</strong>s, elektriciteit <strong>en</strong> indu-<br />
<strong>en</strong> industrie<br />
strie<br />
Origine aanvoer naar US, US: Intern (I), Latijns Amerika (LA) US: I+ LA<br />
EU <strong>en</strong> Japan<br />
EU: Midd<strong>en</strong> Oost<strong>en</strong> (MO)<br />
EU: MO<br />
Japan: MO<br />
Technologie E<strong>en</strong>voudige seismiek, vertikaal Gea<strong>van</strong>ceerder boorgat meting<strong>en</strong>,<br />
bor<strong>en</strong><br />
diepere boring<strong>en</strong><br />
Vraag aanbod<br />
capaciteit<br />
Groei reserves, vraag <strong>en</strong> aanbod;<br />
Controle surplus<br />
Groei reserves, vraag <strong>en</strong> aanbod;<br />
Daling surplus<br />
MNOCs, NOCs (OPEC, OAPEC,<br />
NOPEC, OECD), VSind<br />
Conc<strong>en</strong>tratie MNOCs, NOCs<br />
(OPEC, OAPEC, Non-OPEC).<br />
Privatisering bij OECD <strong>en</strong> NO-<br />
PEC<br />
Fysieke <strong>en</strong> papier<strong>en</strong><br />
spot-markt<br />
Posted prices (OPEC), state-tostate<br />
contr <strong>en</strong> spot-market<br />
OPEC <strong>en</strong> nieuw IEA Markt <strong>en</strong> zwak OPEC<br />
Strijd tuss<strong>en</strong> OPEC / OECD<br />
Strijd OPEC tuss<strong>en</strong> ‘havik<strong>en</strong>’ <strong>en</strong><br />
‘duiv<strong>en</strong>’<br />
VS, LA, MO, USSR voor eig<strong>en</strong><br />
gebruik, Noord-Afrika (NAF),<br />
Noordzee<br />
Transport. Substitutie <strong>van</strong> stook<strong>en</strong><br />
huisbrandolie door kern<strong>en</strong>ergie,<br />
aardgas <strong>en</strong> efficiëntie in<br />
non-transport<br />
US: I+ LA + MO<br />
EU: MO<br />
Japan: MO<br />
Gea<strong>van</strong>ceerder exploratie (start<br />
3D seismiek), offshore <strong>en</strong> schuin<br />
bor<strong>en</strong><br />
Daling reserves, Afname vraag,<br />
Controle aanbod,<br />
Groei surplus<br />
Strijd tuss<strong>en</strong> OPEC, Non-OPEC<br />
<strong>en</strong> free-riders.<br />
Verbond VS <strong>en</strong> Saoedi Arabië<br />
VS, LA, MO,<br />
FSU export, NAF, Noordzee,<br />
Alaska<br />
Transport. Substitutie <strong>van</strong> stook<strong>en</strong><br />
huisbrandolie door aardgas in<br />
non-transport, ook door milieu<br />
aspect<strong>en</strong><br />
US: I + LA + MO<br />
EU: I + MO<br />
Japan: MO<br />
3D seismiek, horizontaal bor<strong>en</strong>,<br />
gea<strong>van</strong>ceerde boorgat meting<strong>en</strong>,<br />
diepwater technologie<br />
Daling reserves, Groei vraag<br />
Controle aanbod<br />
Variatie in control surplus<br />
61
Change language