Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

le doeleinden. De typen kolen die een hogere calorische waarde hebben worden getransporteerd
over de gehele wereld, veelal per schip.
De up-stream activiteiten beslaan een heel traject dat weer in een aantal fasen kan
worden opgedeeld. De eerste fase omvat het geologische onderzoek van aardlagen
naar aanwijzingen voor kolenvoorkomens. Afhankelijk van de geologische processen
die in de afgelopen honderdduizenden tot miljoenen jaren hebben plaatsgevonden
worden kolen nu op een aantal plaatsen aangetroffen aan het aardoppervlak en op
andere plaatsen op diepten die oplopen tot enkele kilometers.
Het onderzoek aan de aardlagen vindt plaats aan de hand van de analyse van geologische
data en door bodemonderzoek. Daarop volgt het analyseren van de voorkomens
en het beoordelen van de mogelijkheden om tot productie over te gaan aan
de hand van exploratieboringen. Als dat oordeel positief uitvalt, dienen er mijnen en
andere faciliteiten aangelegd te worden.
Figuur 13 geeft een overzicht van de waardeketen voor de kolenmarkt, van de opsporing
van voorkomens tot het eindverbruik.
Figuur 13 Waardeketen kolenmarkt
↓ ↓ ↓ ↓ ↓
Opsporing
voorkomens
Beloning
uitvoerders
→ Winning
kolen
← Grondstof
Prijs
Zoeken, vinden en winnen
→ Transport → Detailhandel
kolenproducten
← Transport
fee
→ Verbruik
← Retailprijs ← ‘Nut’
Bij de laag-calorische kolen vinden de up- en downstream activiteiten in het productieproces
veelal plaats op dezelfde geografische locatie aangezien transport van deze
kolen te kostenintensief zou zijn. De kolen worden in de directe omgeving van de
mijn benut, zodat de transportstap in Figuur 13 ontbreekt. De hoog-calorische kolen
worden over grote afstanden getransporteerd naar de consumentenmarkten. De up-
en downstream activiteiten zijn hier veelal volledig ontkoppeld.
4.2 De organisatie van de kolenmarkt
In de kolenmarkt is er vooral sprake van niet-geïntegreerde, vaak regionaal opererende,
ondernemingen die zich in specifieke onderdelen van het proces specialiseren,
bijvoorbeeld in de exploratie en productie van de kolen of in het transport. Met
name aan de productiezijde zijn dit vooral staatsondernemingen. Voor specifieke
winnings- en transportactiviteiten worden lokale samenwerkingsverbanden gesloten.
In de meeste landen met kolenvoorkomens werd en wordt de exploratie van overheidswege
georganiseerd. In verschillende landen, zoals Venezuela, Colombia,
Australië en Zuid-Afrika, zijn de exploratie en exploitatie in handen gegeven van particuliere
bedrijven. De overheid heeft dan wel een rol bij het in concessie geven van
37