Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

nomie van de meeste OECD-landen groeit de energiebehoefte relatief minder hard
dan de economie. Hier wordt de energievraag voor een groot deel bepaald door de
omvang van het transport van mensen en goederen en de stijgende vraag naar elektriciteit
in huishoudens, door het toenemende bezit van comfortverhogende apparaten,
witgoed en communicatiemiddelen. Prijzen voor verschillende energiedragers
hebben in deze verhoudingen vooral een sturend effect voor de soort energiedrager
die gebruikt wordt. Hier is sprake van de kruislingse elasticiteit, waarbij een verandering
in de prijs van een bepaalde energiedrager van invloed is op de vraag naar een
andere (Schipper, 1992; Darmstadter, 1977)
Een belangrijke overweging in dit verband is dat verhoging van de energie-efficiëntie
van energiedragers en toepassingen niet alleen tot een afname van de energiebehoefte
leidt in die specifieke toepassingen, maar ook tot een grotere inzet van die
toepassingen. Juist vanwege de energiekostenverlaging neemt de populariteit toe.
Dit staat bekend als het zogenaamde rebound effect (zie Brookes, 2000, 2004).
3.2 Het aanbod van energie
Aan de vraagkant hebben aanpassingen aan de marktomstandigheden betrekking op
veranderingen in het gedrag van miljoenen consumenten en van ontwikkelaars en
verkopers van apparaten en installaties. De aanbodkant van de energiemarkt bestaat
echter uit een relatief klein aantal kolen, olie, gas en uranium gerelateerde ondernemingen.
Voor de toestemming voor het zoeken naar deze delfstoffen en het winnen
van de voorkomens zijn deze ondernemingen afhankelijk van de overheden van de
staten waar de reserves zich bevinden. Bovendien is in veel landen de winning geheel
of gedeeltelijk in eigendom van de staat, zodat de industrie rekening moeten
houden met de nationale belangen en de lokale politiek in productielanden.
Op korte termijn zijn de omvang van ‘bewezen’ energievoorkomens en de beschikbare
capaciteit en locatie van de installaties om ze uit de grond te halen en te transporteren
een betrekkelijk vast gegeven. Op langere termijn kunnen olie- en gasreserves
aangevuld worden door te zoeken naar voorkomens door middel van geologische
studies en het bestaan ervan te bewijzen door middel van proefboringen en schattingen
van de mogelijke winning en de opbrengsten daarvan. De investeringen die nodig
zijn voor deze exploratieactiviteiten en vervolgens voor het uit de grond halen en
transporteren van ruwe olie, gas en kolen zijn enorm. Bovendien is er nooit een garantie
op succes bij de exploratieboringen; slechts één op de tien boringen is succesvol.
Tegelijkertijd moet er een zekerheid aan winstgevende afzet tegenover staan.
Dat maakt de winning van energie - het zogenaamde up-stream segment - een relatief
risicovolle onderneming, waarbij technische, economische, politieke en omgevingsrisico’s,
een belangrijke invloed hebben. Dat betekent dat de energieindustrie
alleen maar investeert in exploratie en winning als daar een grote zekerheid van
winstgevende afzet tegenover staat, op het moment dat de winning aanvangt.
Ook voor de down-stream installaties waarmee de ‘ruwe’ energie, olie, kolen, gas,
uranium worden omgezet in de verschillende ‘energie producten’, zoals benzine, diesel,
briketten, gas, elektriciteit, etc., zijn grote investeringen nodig.
In het geval van olie zijn de voornaamste elementen het transport en de opslag van
ruwe olie, de raffinaderijen die bij de bron of bij de afzetmarkt kunnen staan, het
grootschalige transport van producten naar lokale opslag-en distributiecentra en de
distributie naar de verkooppunten, benzinestations en grootverbruikers.
30
Zoeken, vinden en winnen