Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

3 Analytisch kader voor toekomstverkenningen
Het doel van dit rapport is inzicht te verschaffen in de betrouwbaarheid inzake gegevens
m.b.t. de toekomstige beschikbaarheid van de fossiele energiebronnen, kolen,
olie, gas en uranium. Hoe verloopt de exploratie en winning van deze energiebronnen
en wat zijn de consequenties daarvan voor de beschikbaarheid? Deze vraagstelling
richt zich primair op de aanbodzijde van de energiemarkt en in het bijzonder de
opsporing en de winning; de up-stream kant van de sector. Waar nodig wordt ook
aandacht besteed aan de down-stream segmenten van de energiemarkt en dus ook
aan de vraagzijde.
Zoals hieronder aangegeven wordt de beschikbaarheid van de energiedragers, kolen,
olie en gas, voor een belangrijk deel bepaald door de structuur van de waardeketen
die in fysieke zin de opwaartse stroom van de energiedragers uit de aarde, via
transport en conversie naar de eindgebruikers vorm geeft, en in economische zin de
beloning voor investeringen door de verschillende partijen in die keten bepaald. Zowel
de fysieke als de financieel economische stromen, door de keten worden in grote
lijnen bepaald door instituties; regels die vorm krijgen binnen een context van politieke
doelstellingen en machtsverhoudingen. Verder zijn ruimtelijke en geofysische patronen
en technische karakteristieken van belang.
3.1 De waardeketen
Een geschikte manier om een dergelijk systeem weer te geven is de waardeketen.
Een waardeketen van een specifieke sector beschrijft de opeenvolgende segmenten
in het proces van het winnen, bewerken en verbruiken van de verschillende energievormen.
De mate van detail kan variëren per segment, afhankelijk van het doel van
de analyse, maar het is van belang dat de onderlinge afhankelijkheid in de ontwikkeling
van deze segmenten duidelijk gemaakt kan worden. Tegelijkertijd maakt het gebruik
van het concept van de waardeketen het mogelijk om verschillende ‘stromen’ in
een sector te onderscheiden en die met elkaar in verband te brengen.
Enerzijds is dat de fysieke stroom van de fossiele energie, bijvoorbeeld de voorkomens
aan ruwe olie, de winning daarvan, het transport, de raffinage en de eindproducten
die uiteindelijk in verschillende markten afgezet worden.
Anderzijds bestaat er een parallelle stroom van monetaire transacties tussen de verschillende
segmenten. De essentie hierbij is dat er in die verschillende segmenten
toegevoegde waarde gecreëerd wordt door fysieke bewerkingen of transport of opslag
en uiteindelijk door de verkoop van de ‘energieproducten’ aan afnemers die bereid
zijn een prijs te betalen die gerelateerd is aan het nut dat zij aan de uiteindelijke
energiediensten ontlenen.
26
Zoeken, vinden en winnen