Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

More documents

Recommendations

Info

1 Inleiding 1.1 Aanleiding voor het onderzoek Het Vlaams Instituut voor Wetenschappelijk en Technologisch Aspectenonderzoek (viWTA) is een autonome instelling verbonden aan het Vlaams Parlement. Een belangrijk element in de missie van het viWTA – Samenleving & Technologie is een bijdrage te leveren aan het maatschappelijke debat over wetenschap en technologie en het aanreiken van discussiemateriaal ten behoeve van de commissievergaderingen in het Vlaams Parlement. Afgelopen jaren is het besef dat de beschikbaarheid van fossiele energiedragers en uranium beperkt is sterker dan ooit actueel geworden. De oorzaak hiervan ligt in fysieke, politieke en economische belemmeringen gekoppeld aan een stijgende mondiale vraag. De voorzieningszekerheid van fossiele energie en kernenergie is een prioritair thema geworden voor politieke leiders. Hoge prijzen, de stijgende vraag wereldwijd, teruglopende reserves en toenemende afhankelijkheid van wispelturige producenten bepalen de beeldvorming rond de fossiele energiemarkt. Het belang van deze problematiek zal de komende decennia naar verwachting verder toenemen. In dit licht acht viWTA het van belang het Vlaams Parlement en andere geïnteresseerden inzicht te geven in deze materie. De focus daarbij ligt op het zgn. upstreamgedeelte van de markt voor fossiele energie en kernenergie; het traject van ‘cradle to well’. Het traject van het lokaliseren van de voorraden tot het moment van ontginning van fossiele energiebronnen en uranium is complex en ondoorzichtig. De technologische processen zijn specifiek en vinden plaats op afgelegen locaties, terwijl maar weinig partijen deze processen geheel overzien. De markt wordt beheerst door een beperkt aantal actoren, met eigen economische logica en een eigen jargon. ViWTA heeft CE in Delft en het Clingendael International Energy Programme (CIEP) in Den Haag gevraagd de feiten (stand van zaken) zo helder mogelijk in beeld te brengen en op basis daarvan de problematiek voor Vlaanderen inzichtelijk te maken. De medewerkers van CIEP zijn experts op het onderzoeksterrein, in het bijzonder voor olie en gas. CE heeft in samenwerking met CIEP het beeld gecompleteerd met kennis rond steenkool, kernenergie, de energie-economie en de energievoorziening in het algemeen. 1.2 Energiegebruik in Vlaanderen in breder perspectief Figuur 1 geeft een beeld van de verdeling van het gebruik van kolen (incl. koolteer en cokes), olie (ruwe aardolie en petroleumproducten), aardgas en uranium ('nucleaire warmte'). 10 Zoeken, vinden en winnen
Figuur 1 Energiegebruik Vlaanderen (gebaseerd op Mira, 2005) Zoeken, vinden en winnen 42% Energiegebruik Vlaanderen (totaal ca. 1600 PJ/jr) 7% 26% 10% 15% steenkool uranium aardgas Het totale jaarlijkse energiegebruik in Vlaanderen bedraagt minder dan een halve procent van de totale vraag naar energie in de wereld en ca. 2% van het totale energieverbruik in het continent Europa. Dat lijkt niet veel. Anderzijds betekent deze vraag, uitgedrukt in vaten olie, dat jaarlijks in Vlaanderen het equivalent van ruim 280 miljoen vaten olie wordt ingevoerd, waarbij elk vat 159 liter aardolie bevat. België verbruikt circa 18 miljard m 3 aardgas 1 per jaar 2 . Het geleverde aardgas is voornamelijk afkomstig uit drie landen (Eurostat): per on shore pijpleiding circa 270 PJ (calorische bovenwaarde) uit Nederland (ca. 40%); per offshore pijpleiding circa 240 PJ (calorische bovenwaarde) (ca. 40%) vanaf de Noorse Troll en Sleipner olie- en gasvelden op het Continentaal Plat; als LNG circa 110 PJ (calorische bovenwaarde) uit Algerije en Quatar. De ruim 34 Mton aan olie die jaarlijks in België wordt geïmporteerd is voornamelijk afkomstig uit Rusland (40%), het Midden-Oosten (30%), Skandinavië en het Verenigd Koninkrijk. De kolen worden vooral geïmporteerd uit Zuid-Afrika en Australië (beide ca. 20%), en de Verenigde Staten en Rusland (beide ca. 15%). Uranium wordt voornamelijk geïmporteerd vanuit Canada (30%) en Namibië en Australië (beide ca. 20%). In totaal is er een brede geografische spreiding. In vergelijking met de verdeling van de wereldvraag over de beschouwde dragers komen de aandelen olie en gas in het totale Vlaamse energiegebruik vrijwel precies overeen met de gemiddelde waarde. Het aandeel kolen is kleiner dan gemiddeld en het aandeel uranium navenant groter. 1 1 m 3 aardgas ≈ 35 MJ. 2 http://www.distrigas.be/content/aboutus/distrigasprofile/distrigas_in_figures_nl.asp. olie overig 11
Page 1 and 2: viWTA Rol van de fossiele bronnen e
Page 3 and 4: CE CE Oplossingen voor Oplossingen
Page 5: Voorwoord Het energiebeleid is een
Page 8 and 9: 7 Dynamische analyse van de waardek
Page 10 and 11: Op de middellange termijn wordt het
Page 12 and 13: en op internationaal niveau zijn te
Page 14 and 15: (NOC’s) in OPEC countries. Some c
Page 16 and 17: Sectie A Hoe en waarom; het vertrek
Page 20 and 21: 2 De beschikbaarheid van de dragers
Page 22 and 23: 2.2 Kolen Reserves en resources Res
Page 24 and 25: Figuur 4 Bekende kolenvoorkomens (e
Page 26 and 27: Exploratietechnieken Fossiele energ
Page 28 and 29: Figuur 7 Een overzicht van gepublic
Page 30 and 31: De huidige ontwikkeling van Liquifi
Page 32 and 33: Figuur 9 Uranium voorraden wereldwi
Page 34 and 35: 3 Analytisch kader voor toekomstver
Page 36 and 37: sociaal-economische ontwikkeling, a
Page 38 and 39: nomie van de meeste OECD-landen gro
Page 40 and 41: namelijk zo dat de bedrijven die w
Page 42 and 43: Sectie B Dynamische analyses Sectie
Page 46 and 47: de kolenlagen. In Tabel 3 is aangeg
Page 48 and 49: Uit dit figuur blijkt verder dat de
Page 50 and 51: Uit deze figuur blijkt dat de kolen
Page 54 and 55: zine en diesel- of huisbrandolie, k
Page 56 and 57: Deze karakteritieken omvatten de ma
Page 58 and 59: Miljoen Ton 1901 1910 1920 1930 193
Page 60 and 61: 5.2.2 1959-1973: De Independents Na
Page 62 and 63: Ten derde werd er krachtig geïnves
Page 64 and 65: vrees bestond dat de Straat van Hor
Page 66 and 67: ning. Traditioneel werd hiervoor ri
Page 68 and 69:
De ineenstorting van de olieprijzen
Page 70 and 71:
5.3 De huidige situatie op de werel
Page 72 and 73:
Aan OPEC-zijde spelen er aantal zak
Page 74 and 75:
Figuur 29 Reserves Production Ratio
Page 76 and 77:
zich sterk op het Midden-Oosten en
Page 79 and 80:
5.5 Conclusies met betrekking tot h
Page 81 and 82:
6 Dynamische analyse van de waardek
Page 83 and 84:
eigendomsverhoudingen. Hierin speel
Page 85 and 86:
worden. Voor de consumenten geldt d
Page 87 and 88:
veel gevallen wordt gas gevonden in
Page 89 and 90:
Intrastate transacties, binnen een
Page 91 and 92:
Azië en de Pacific Anders dan in d
Page 93 and 94:
afnemersmarkt. Dit is een voordeel
Page 95 and 96:
Figuur 37 Verhouding regionale prod
Page 97 and 98:
of the Madrid Guidelines and their
Page 99 and 100:
De toekomst van aardgas in Europa n
Page 101 and 102:
termijn vraag en aanbodpatronen bep
Page 103 and 104:
Tot slot moet dit effect financieel
Page 105 and 106:
Figuur 42 Netto ontrekking van gas
Page 107 and 108:
98 Zoeken, vinden en winnen
Page 109 and 110:
Na de mijnbouw wordt het uranium on
Page 111 and 112:
7.3 Uraniumprijzen; vraag en aanbod
Page 113 and 114:
Tabel 12 geeft een overzicht van de
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
De ontwikkelingsaspecten die spelen
Page 121 and 122:
kolenwinning in de VS verantwoordel
Page 123 and 124:
ij de veroorzaker beschouwen sommig
Page 125 and 126:
CO2 0.019 CH4 0.437 N2O 5.624 SO2 3
Page 127 and 128:
effecten in de schadekosten niet zi
Page 129 and 130:
8.6 Handelingsperspectieven voor de
Page 131 and 132:
gasvoorraden in toegankelijke OECD-
Page 133 and 134:
aliseerde chemie. Andere sectoren z
Page 135 and 136:
gevonden, maar wel een grote hoevee
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
problemen en vanwege de politieke e
Page 141 and 142:
lige gevolgen zijn bijvoorbeeld de
Page 143 and 144:
In het tweede scenario opereren lan
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Crude Oil Equivalent - Equivalent v
Page 153 and 154:
eserves attributed to improved reco
Page 155 and 156:
Reserves - Reserves Reserves are th
Page 157 and 158:
In situ leaching (ISL) The recovery
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Gewonnen erts wordt vervolgens fijn
Page 163 and 164:
B.4 Conversie Figuur 48 De kernener
Page 165 and 166:
uis wordt dichtgelast. De brandstof
Page 167 and 168:
C.2 Klimaatverandering Klimaatveran
Page 169 and 170:
Dit betekent dat de volgende schade
Page 171 and 172:
C.5.1 Risicomaat Het is de vraag of
Page 173 and 174:
Geluid en visuele vervuiling; in de
Page 175 and 176:
PKB Ruimte voor de Rivier De Tweede
Page 177 and 178:
D Referenties en bibliografie De re
Page 179 and 180:
IEA, 1995 International Energy Agen
Page 181 and 182:
D.2 Kolen Tilton, 2003 J.E. Tilton
Page 183 and 184:
Bielecki, 2000 J. Bielecki Energy s
Page 185 and 186:
Hammer, 1988 A. Hammer Hammer, Witn
Page 187 and 188:
Marcel, 2003 V. Marcel, J.V. Mitche
Page 189 and 190:
Sinclair, 1984 S. Sinclair The Worl
Page 191 and 192:
D.4 Gas Victor, 2003 D.G. Victor, N
Page 193 and 194:
Correljé, 2000 A.F. Correljé, P.R
Page 195 and 196:
IEA, 2002 International Energy Agen
Page 197 and 198:
D.5 Uranium Stern, 2001 J.P. Stern
Page 199 and 200:
NEA, 2000 Radiological Impacts of S
Page 201:
CE Oplossingen voor milieu, economi
show all

Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?