Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

van overheden in de ketens laat verschuivingen zien. Dat heeft belangrijke consequenties
gehad voor het aanbod, de vraag en de prijs van olie en gas en voor
de plaatsen waar het geproduceerd werd. Tegelijkertijd zijn vraag, aanbod en
prijs ontwikkelingen weer van invloed op de organisatie van de keten en de belangen
van overheden.
Hoge olieprijzen, een stijgende vraag, de perceptie van teruglopende oliereserves
en uitputting en een toenemende afhankelijkheid van instabiele producenten
bepalen momenteel de beeldvorming rond de energiemarkt.
Gegeven de zich ontwikkelende vraag- en aanbodverhoudingen gaan geopolitieke
overwegingen een grotere rol spelen. Eén van de gevolgen hiervan is dat
overheden van consumentenlanden de voorzieningszekerheid van energie expliciet
als doel gaan hanteren.
Zowel met betrekking tot de zekerheid van energievoorziening, als met betrekking
tot duurzaamheidaspecten, lijkt het niet voor de hand liggend dat via marktwerking
alleen de gewenste situatie bereikt gaat worden, zonder duidelijke sturing
door overheden.
Er bestaat een grote mate van afhankelijkheid van de EU van gas geïmporteerd
via pijpleidingen en er zijn weinig alternatieven. Strategisch en economisch gezien
is het onwenselijk om afhankelijk te zijn van enkele exporteurs, enerzijds,
vanwege het gevaar van onderbreking van de aanvoer en, anderzijds, vanwege
de mogelijkheden voor het misbruiken van marktmacht om de energieprijzen op
te drijven.
De groeiende capaciteit in LNG-terminals biedt enig soulaas de mogelijkheden
daar zijn ook beperkt. Voortgaande ontwikkeling van deze optie hangt samen
met een geschikt investeringsklimaat voor terminals en transito pijpleidingen,
waarbij de reguleringssystematiek een factor van groot belang is.
Voor het energiebeleid van Noordwest-Europese overheden betekent dit dat het
op de kortere termijn internationaal gezien vooral van belang is maatregelen te
treffen die effectief zijn in het bevorderen het investeringsklimaat. Basiselementen
hierin zijn het mijnbouw- en belastingsregime, marktregulering en marktwerkingbeleid,
milieu- en andere vergunningen en vrijheid van kapitaalverkeer. Op
termijn zullen de prijseffecten van de schaarste en afhankelijkheid vanzelf meer
drijvende krachten gaan vormen.
Om op de middenlange termijn de marktprikkels in de gewenste richting uit te
laten werken zullen de mondiale en lokale milieu- en afhankelijkheidseffecten
zichtbaar gemaakt moeten worden in de kosten en prijzen van de energie.
Een voorname conclusie is dat te verwachten marktontwikkelingen binnen het
juiste tijdsbestek beoordeeld moeten worden om adequaat beleid te kunnen voeren.
10.3 Externe kosten
Een ander aspect van de winning van de energiedragers is dat deze consequenties
heeft voor het milieu en voor de omwonenden van de winninglocaties. Nade-
Zoeken, vinden en winnen
131