Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...
Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ... Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...
10 Betekenis voor Noordwest-Europa en Vlaanderen 10.1 Eindigheid van de voorraden Het aanbod, in termen van de beschikbare en produceerbare reserves kolen, olie, gas en uranium, wordt vooral bepaald door de wijze waarop de industrie en betrokken overheden in staat zullen zijn een gebalanceerde waardeketen te creeren. De interactie tussen overheden en marktfactoren is fundamenteel voor het toekomstige aanbod van de energiedragers. Naast een fysieke component, omvattende een adequate productie-, transport-, en opslaginfrastructuur, vereist de keten een samenhangende institutionele component, waarin financieel-economische verhouding zodanig geregeld zijn dat er minimale (geo)politieke en sociale spanningen ontstaan, terwijl voldoende zekerheden aanwezig zijn om de noodzakelijke investeringen te doen. Een statisch perspectief op het aanbod gaat uit van winbaarheid gegeven de huidige olieprijs en techniek. In de visie van de peak oil aanhangers zal de wereldolieproductie binnenkort haar piek bereiken, omdat alle grote olievoorkomens reeds gevonden zijn. Wat nog rest zijn kleine, dure reserves op moeilijk bereikbare plaatsen. Hierdoor zullen de prijzen sterk stijgen. Een dynamische interpretatie gaat uit van een autonome technologieontwikkeling, als gevolg van toenemende ervaring met het exploratie- en productieproces. Deze interpretatie leidt tot veel hogere reserveschattingen, waarbij ook grootschalige productie van reserves in de diepzeebodem en van (onconventionele) zware olie en teerzanden wordt ingecalculeerd. Op de langere termijn is het onmogelijk om te voorspellen hoe technische, economische en politieke factoren elkaar zullen beïnvloeden. Bij gebrek aan deze inzichten, lijkt het belangrijk ernaar te streven dat beleid en strategie op de kortere termijn consistent zijn met de doelen van het moment en de middenlange termijn. Het lijkt verstandig niet direct op langere termijn uitdagingen, zoals ondermeer peak oil, te reageren. Uit de historische ontwikkelingen valt af te leiden dat de reserve/productieverhouding (R/P-ratio) altijd met enige vertraging reageert op de verhoging van de prijs. Op grond daarvan moet worden verwacht dat de recente prijsstijgingen (2000-2006) ook zullen resulteren in een vernieuwde zoektocht naar nieuwe voorraden. Daarbij resteert de vraag of deze nieuwe voorraden er wel zijn. Dat hangt mede af van de prijsontwikkelingen. Als de prijs hoog genoeg is dan komen ook marginale bronnen, zoals teerzandolie, binnen bereik van economisch aantrekkelijke exploitatie. Volgens IEA (2005) bevatten de Canadese teerzanden alleen al meer olie dan alle nu bekende reserves. Er zijn ook omvangrijke teerzandreserves in andere werelddelen zoals de Baltische Staten en Rusland. Een vergelijkbaar beeld gaat op voor de andere dragers. Er zijn echter nog grote onzekerheden rond deze opties, vanwege de grote investeringen en technologische Zoeken, vinden en winnen 129
problemen en vanwege de politieke en economische factoren die de toegang tot deze reserves bepalen. Op korte termijn zijn de beschikbare capaciteit van de aanwezige installaties een vast gegeven. Variaties in vraag en aanbod leiden vooral tot veranderingen in de prijzen en voorraden. Het totale aanbod op korte termijn is vooral afhankelijk van besluiten van overheden en energiemaatschappijen over de inzet van capaciteit. Daarnaast kunnen zich door calamiteiten, politieke onrust of oorlogen tijdelijke onderbrekingen van de productie voordoen. Ontspanning kan dan alleen plaatsvinden door afname van de vraag en door de inzet van alternatieve brandstoffen, met name in de elektriciteitsproductie. Op de middellange termijn wordt het aanbod bepaald door de investeringen van energiemaatschappijen in de productie van bekende reserves, en in geologische studies, proefboringen en productieschattingen om nieuwe reserves te creëren. Voor een deel dienen deze investeringen ter vervanging van uitgeputte velden. Op een termijn van 10 tot 25 jaar zal de wereld waarschijnlijk steeds afhankelijker worden van olie en gas uit een beperkt aantal landen. De expansie van de productiecapaciteit zal daarom voor een belangrijk deel afhangen van de investeringen van de NOCs in OPEC-landen. Sommige landen, zoals Saoedi-Arabië en Koeweit, zijn hiertoe in staat. Andere staten hebben echter grote moeite om te investeren, omdat ze geen buitenlands kapitaal willen toelaten en ze hun inkomsten vaak spenderen aan weinig productieve maar politiek gevoelige aangelegenheden, zoals subsidies voor de bevolking en wapens. In veel (potentiële) productielanden bestaan er bovendien grote lokale of algemene weerstanden tegen olie- en gasproductie, omdat er niet voldoende rekening gehouden wordt met de belangen van de bevolking en de noodzakelijke legitimiteit van grondstoffenwinning door buitenlandse bedrijven. Op de lange termijn kunnen zowel de uiteindelijke beschikbaarheid van olie als de inzetbaarheid daarvan, vanuit het perspectief van duurzaamheid, een echt probleem gaan vormen. Op deze termijn wordt het aanbod van olie bepaald door de omvang van de reserves. De winzekerheid van olievelden wordt door geologische, technische en economische factoren bepaald. 10.2 Toegang tot de voorraden Het feit dat er nog zeer grote reserves bestaan van de fossiele energiedragers en uranium houdt niet automatisch in dat de komende tientallen jaren de gewenste energiedragers voor Noordwest-Europa en Vlaanderen beschikbaar zullen zijn. Het probleem ligt enerzijds in de winnings- en verwerkingscapaciteit en anderzijds in de geopolitieke verhoudingen tussen de olieconsumerende en -producerende landen. De specifieke organisatie van de waardeketens voor primaire energie dragers, m.n. olie en gas is veranderd in de loop der tijd. Het belang en de rol van de verschillende typen olie- en gasmaatschappijen varieert in de tijd en ook de invloed 130 Zoeken, vinden en winnen
- Page 87 and 88: veel gevallen wordt gas gevonden in
- Page 89 and 90: Intrastate transacties, binnen een
- Page 91 and 92: Azië en de Pacific Anders dan in d
- Page 93 and 94: afnemersmarkt. Dit is een voordeel
- Page 95 and 96: Figuur 37 Verhouding regionale prod
- Page 97 and 98: of the Madrid Guidelines and their
- Page 99 and 100: De toekomst van aardgas in Europa n
- Page 101 and 102: termijn vraag en aanbodpatronen bep
- Page 103 and 104: Tot slot moet dit effect financieel
- Page 105 and 106: Figuur 42 Netto ontrekking van gas
- Page 107 and 108: 98 Zoeken, vinden en winnen
- Page 109 and 110: Na de mijnbouw wordt het uranium on
- Page 111 and 112: 7.3 Uraniumprijzen; vraag en aanbod
- Page 113 and 114: Tabel 12 geeft een overzicht van de
- Page 115 and 116: 106 Zoeken, vinden en winnen
- Page 117 and 118: 108 Zoeken, vinden en winnen
- Page 119 and 120: De ontwikkelingsaspecten die spelen
- Page 121 and 122: kolenwinning in de VS verantwoordel
- Page 123 and 124: ij de veroorzaker beschouwen sommig
- Page 125 and 126: CO2 0.019 CH4 0.437 N2O 5.624 SO2 3
- Page 127 and 128: effecten in de schadekosten niet zi
- Page 129 and 130: 8.6 Handelingsperspectieven voor de
- Page 131 and 132: gasvoorraden in toegankelijke OECD-
- Page 133 and 134: aliseerde chemie. Andere sectoren z
- Page 135 and 136: gevonden, maar wel een grote hoevee
- Page 137: 128 Zoeken, vinden en winnen
- Page 141 and 142: lige gevolgen zijn bijvoorbeeld de
- Page 143 and 144: In het tweede scenario opereren lan
- Page 145 and 146: 136 Zoeken, vinden en winnen
- Page 147 and 148: 138 Zoeken, vinden en winnen
- Page 149 and 150: 140 Zoeken, vinden en winnen
- Page 151 and 152: Crude Oil Equivalent - Equivalent v
- Page 153 and 154: eserves attributed to improved reco
- Page 155 and 156: Reserves - Reserves Reserves are th
- Page 157 and 158: In situ leaching (ISL) The recovery
- Page 159 and 160: 150 Zoeken, vinden en winnen
- Page 161 and 162: Gewonnen erts wordt vervolgens fijn
- Page 163 and 164: B.4 Conversie Figuur 48 De kernener
- Page 165 and 166: uis wordt dichtgelast. De brandstof
- Page 167 and 168: C.2 Klimaatverandering Klimaatveran
- Page 169 and 170: Dit betekent dat de volgende schade
- Page 171 and 172: C.5.1 Risicomaat Het is de vraag of
- Page 173 and 174: Geluid en visuele vervuiling; in de
- Page 175 and 176: PKB Ruimte voor de Rivier De Tweede
- Page 177 and 178: D Referenties en bibliografie De re
- Page 179 and 180: IEA, 1995 International Energy Agen
- Page 181 and 182: D.2 Kolen Tilton, 2003 J.E. Tilton
- Page 183 and 184: Bielecki, 2000 J. Bielecki Energy s
- Page 185 and 186: Hammer, 1988 A. Hammer Hammer, Witn
- Page 187 and 188: Marcel, 2003 V. Marcel, J.V. Mitche
10 Betek<strong>en</strong>is voor Noordwest-Europa <strong>en</strong> Vlaander<strong>en</strong><br />
10.1 Eindigheid <strong>van</strong> de voorrad<strong>en</strong><br />
Het aanbod, in term<strong>en</strong> <strong>van</strong> de beschikbare <strong>en</strong> produceerbare reserves kol<strong>en</strong>,<br />
olie, gas <strong>en</strong> uranium, wordt vooral bepaald door de wijze waarop de industrie <strong>en</strong><br />
betrokk<strong>en</strong> overhed<strong>en</strong> in staat zull<strong>en</strong> zijn e<strong>en</strong> gebalanceerde waardeket<strong>en</strong> te creer<strong>en</strong>.<br />
De interactie tuss<strong>en</strong> overhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> marktfactor<strong>en</strong> is fundam<strong>en</strong>teel voor het<br />
toekomstige aanbod <strong>van</strong> de <strong>en</strong>ergiedragers.<br />
Naast e<strong>en</strong> fysieke compon<strong>en</strong>t, omvatt<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> adequate productie-, transport-,<br />
<strong>en</strong> opslaginfrastructuur, vereist de ket<strong>en</strong> e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>de institutionele compon<strong>en</strong>t,<br />
waarin financieel-economische verhouding zodanig geregeld zijn dat er<br />
minimale (geo)politieke <strong>en</strong> sociale spanning<strong>en</strong> ontstaan, terwijl voldo<strong>en</strong>de zekerhed<strong>en</strong><br />
aanwezig zijn om de noodzakelijke investering<strong>en</strong> te do<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> statisch perspectief op het aanbod gaat uit <strong>van</strong> winbaarheid gegev<strong>en</strong> de<br />
huidige olieprijs <strong>en</strong> techniek. In de visie <strong>van</strong> de peak oil aanhangers zal de wereldolieproductie<br />
binn<strong>en</strong>kort haar piek bereik<strong>en</strong>, omdat alle grote olievoorkom<strong>en</strong>s<br />
reeds gevond<strong>en</strong> zijn. Wat nog rest zijn kleine, dure reserves op moeilijk bereikbare<br />
plaats<strong>en</strong>. Hierdoor zull<strong>en</strong> de prijz<strong>en</strong> sterk stijg<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> dynamische interpretatie gaat uit <strong>van</strong> e<strong>en</strong> autonome technologieontwikkeling,<br />
als gevolg <strong>van</strong> to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de ervaring met het exploratie- <strong>en</strong> productieproces.<br />
Deze interpretatie leidt tot veel hogere reserveschatting<strong>en</strong>, waarbij ook grootschalige<br />
productie <strong>van</strong> reserves in de diepzeebodem <strong>en</strong> <strong>van</strong> (onconv<strong>en</strong>tionele)<br />
zware olie <strong>en</strong> teerzand<strong>en</strong> wordt ingecalculeerd.<br />
Op de langere termijn is het onmogelijk om te voorspell<strong>en</strong> hoe technische, economische<br />
<strong>en</strong> politieke factor<strong>en</strong> elkaar zull<strong>en</strong> beïnvloed<strong>en</strong>. Bij gebrek aan deze<br />
inzicht<strong>en</strong>, lijkt het belangrijk ernaar te strev<strong>en</strong> dat beleid <strong>en</strong> strategie op de kortere<br />
termijn consist<strong>en</strong>t zijn met de doel<strong>en</strong> <strong>van</strong> het mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> de midd<strong>en</strong>lange termijn.<br />
Het lijkt verstandig niet direct op langere termijn uitdaging<strong>en</strong>, zoals ondermeer<br />
peak oil, te reager<strong>en</strong>.<br />
Uit de historische ontwikkeling<strong>en</strong> valt af te leid<strong>en</strong> dat de reserve/productieverhouding<br />
(R/P-ratio) altijd met <strong>en</strong>ige vertraging reageert op de verhoging <strong>van</strong><br />
de prijs. Op grond daar<strong>van</strong> moet word<strong>en</strong> verwacht dat de rec<strong>en</strong>te prijsstijging<strong>en</strong><br />
(2000-2006) ook zull<strong>en</strong> resulter<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> vernieuwde zoektocht naar nieuwe<br />
voorrad<strong>en</strong>. Daarbij resteert de vraag of deze nieuwe voorrad<strong>en</strong> er wel zijn. Dat<br />
hangt mede af <strong>van</strong> de prijsontwikkeling<strong>en</strong>. Als de prijs hoog g<strong>en</strong>oeg is dan kom<strong>en</strong><br />
ook marginale <strong>bronn<strong>en</strong></strong>, zoals teerzandolie, binn<strong>en</strong> bereik <strong>van</strong> economisch<br />
aantrekkelijke exploitatie. Volg<strong>en</strong>s IEA (2005) bevatt<strong>en</strong> de Canadese teerzand<strong>en</strong><br />
alle<strong>en</strong> al meer olie dan alle nu bek<strong>en</strong>de reserves. Er zijn ook om<strong>van</strong>grijke teerzandreserves<br />
in andere werelddel<strong>en</strong> zoals de Baltische Stat<strong>en</strong> <strong>en</strong> Rusland. E<strong>en</strong><br />
vergelijkbaar beeld gaat op voor de andere dragers. Er zijn echter nog grote onzekerhed<strong>en</strong><br />
rond deze opties, <strong>van</strong>wege de grote investering<strong>en</strong> <strong>en</strong> technologische<br />
Zoek<strong>en</strong>, vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> winn<strong>en</strong><br />
129
Change language