Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

voor een geordende olie- en gasmarkt. Langere termijn contracten zullen een
aanzienlijk deel van de totale levering omvatten. Spotmarkten zullen vooral korte
termijn fluctuaties opvangen. De hoogte van de energieprijzen reflecteert de kosten
van langere termijn ontwikkeling van nieuwe energiebronnen en transportsystemen,
inclusief een deel van de externe milieueffecten.
De politieke issues van belang spitsten zich in eerste instantie toe op belangentegenstellingen
tussen verschillende groepen consumenten rond toegang tot
olie- en gasvoorkomens en de middelen die zij daartoe inzetten (NOC’s, contractuele
verhoudingen, belastingheffing en subsidies, participatie van MNOC’s, etc.).
Het inruilen van de ongelimiteerde ‘markt’ en competitie als instrumenten om de
uitkomst van transacties te beïnvloeden voor coördinatie en overleg, waarbij een
balans tussen de verschillende belangen nagestreefd werd, had tot gevolg dat
security of supply en security of demand als onderdelen van hetzelfde doel werden
gezien, namelijk het wijs omgaan met beschikbare energiebronnen.
In de bredere context van de wereldpolitiek, waarbij de rol van snel groeiende
economieën, zoals China, India en Rusland, de ideologische overmacht van de
VS balanceert, ontstaat een multipolaire wereld. Wisselende coalities ontstaan
rond verschillende issues tussen landen in Europa, Latijns-Amerika, het Midden-
Oosten, Azië en de VS. Echte problemen doen zich vooral voor als gevolg van
lokale politieke ongeregeldheden en opstanden, die vooral gericht zijn tegen
lokale machthebbers die onvoldoende oog hebben voor hun bevolking.
9.2 Situatie 2: snelle transformatie naar duurzaamheid
Een snelle transformatie richting duurzaamheid zou vergelijkbaar kunnen zijn met
de ontwikkeling van de regulering en coördinatie van arbeidsverhoudingen,
tussen werkgevers en werknemers vanaf het einde van de 19 e eeuw. De belangrijkste
drijfveer was toen dat conflicten tussen beide groepen en de politieke
gevolgen daarvan een bedreiging gingen vormen voor de ontwikkeling van de
industrialiserende landen in West-Europa en de Anglo-Saksische koloniën. Vanuit
gedeelde belangen en uit noodzaak tot overleven van de toenmalige maatschappij
ontstond het inzicht dat wederzijdse verantwoordelijkheid en ordening
van arbeidsverhoudingen de enige uitweg boden naar vooruitgang.
In plaats hiervan kwam een rationele geïnstitutionaliseerde onderhandelingsrelatie.
In de huidige context spelen bedreigingen als het broeikaseffect, lokale gevolgen
van energieproductie en -verbruik en geopolitieke verdelingsconflicten.
Het lijkt er op dat er een proces op gang gekomen is wet uiteindelijk tot een vergelijkbare
verandering in het omgaan met energie zou kunnen leiden. Daarmee
verliest mogelijk ook de religieus, ideologisch gedreven tegenstelling tussen verschillende
regio’s zijn splijtende werking. Dit scenario gaat daar van uit.
De rol van olie en gas in de energiemarkt, momenteel ongeveer 60% het totale
verbruik, zal afnemen in de eerste helft van deze eeuw. Daarna kan het aandeel
stabiel blijven rond de 40% tegen 2100. De olie-industrie zal dan 50/50 gebaseerd
zijn op conventionele en niet-conventionele olie. Aardgas zal gedurende
het eerste kwart van de 21 ste eeuw de belangrijkste energiedrager worden. Het
gebruik van olie zal zeer sterk toegespitst raken op luchttransport en de gespeci-
Zoeken, vinden en winnen
123