Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

ij de veroorzaker beschouwen sommigen het dragen van deze kosten als een
soort subsidie (EEA, 2004).
Soms wordt het ‘subsidiebedrag’ door overheden nog verhoogd doordat zij de
activiteiten actief stimuleren, bijvoorbeeld met het oog op behoud van werkgelegenheid,
met als keerzijde dat het milieu onevenredig wordt belast (CE, 2003).
Dit betreft bijvoorbeeld subsidies voor kolenwinning in Duitsland en Spanje.
De externe kosten die noodgedwongen voor rekening komen van de maatschappij
worden wel aangeduid als ‘off budget’-kosten. De bewuste subsidies van de
overheid die activiteiten met externe effecten stimuleren als ‘on budget’. Tabel 14
geeft een indruk van de omvang van de marktverstorende externe kosten en
subsidies (EEA, 2004) voor de energiesector in de EU15.
Tabel 14 Externe kosten en ‘subsidies’ energiesector in EU15 in 2001 in miljarden Euro’s
Vaste Olie, gas Nucleair Hernieuw- Totaal
brandstoffen
baar
On budget > 6,4 > 0,2 > 1,0 > 0,6 > 8,2
Off budget > 6,6 > 8,5 > 1,2 > 4,7 > 21
Totaal > 13 > 8,7 > 2,2 > 5,3 > 29
Externe kosten
(schatting totaal, EEA, 2004)
Bron: EEA, 2004.
114
25,6-46,2 12,0-21,4 2,7-2,7 2,0-2,7 41-73
Dit voorbeeld laat zien dat de onbetaalde rekening van het gebruik van energie in
de EU15 jaarlijks tussen de € 41 en € 73 miljard bedraagt. Dit komt overeen met
ongeveer 0,5 - 0,8% van het BNP van de EU15 in 2005.
In dit hoofdstuk wordt verder alleen ingegaan op de ‘off-budget’-kosten, omdat de
on-budget kosten al vrij nauwkeurig bekend zijn.
8.3.2 Hoe worden externe kosten bepaald?
Er zijn diverse manieren om externe kosten te kwantificeren. Omdat de externe
kosten buiten de gewone markt vallen gaan alle werkwijzen uit van de bepaling
van een zogenoemde schaduwprijs. Dit is de prijs die zou bestaan als er een
echte markt bestond voor het betreffende milieu- of gezondheidseffect. De werkwijzen
kennen twee hoofdbenaderingen: schade- en preventiekosten.
Schadekosten
In deze methode worden alle effecten van een emissie helemaal doorgerekend tot de verschillende
schades die kunnen optreden (aan gezondheid, natuur, landbouwgewassen, etc.). Hiervan
wordt vervolgens bepaald wat de kosten zijn. Dit kunnen directe economische schadekosten
zijn, bijvoorbeeld van ziekenhuisopname, maar ook meer indirecte kosten. Bijvoorbeeld bij de
hinder die mensen ondervinden van geluid is niet altijd te zeggen dat er economische schade
optreedt. Toch hebben mensen er extra geld voor over om op een rustige plek te wonen; uit
huisprijzen kan dus worden afgeleid wat men er voor over heeft om het geluidniveau te verlagen.
Deze methode wordt ‘hedonische beprijzing’ genoemd. Een meer subjectieve manier is om
mensen direct te vragen wat ze ervoor over zouden hebben om bijvoorbeeld geen ongeluk te
krijgen (‘willingness to pay’, WTP) of hoeveel ze betaald zouden willen krijgen om toch in de
Zoeken, vinden en winnen