Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

8 Duurzaamheid als uitdaging
De winning van energiedragers heeft consequenties voor het milieu en voor de
omwonenden van de winninglocaties. Deze gevolgen zijn deels positief, als het
gaat om de aanleg van infrastructuur, om werkgelegenheid en om economische
ontwikkeling. De consequenties zijn minder positief wanneer wordt gedacht aan
de aantasting van het lokale milieu en van de gezondheid van omwonenden, aan
de soms slechte arbeidsomstandigheden en aan de uitputting van de lokale
grondstofvoorraden. Deze gevolgen staan de duurzame ontwikkeling in de weg.
In 1992 hebben regeringsleiders en milieuministers in de verklaring van Rio de
Janeiro zich verbonden aan een wereldwijde duurzame ontwikkelingsstrategie:
Agenda 21. Hierin is vastgelegd dat milieubescherming en een rechtvaardige
verdeling van inkomens en milieurisico’s integrale bestanddelen vormen van
deze duurzame ontwikkeling. Dit hoofdstuk gaat in op de duurzaamheidsproblematiek,
in relatie tot de winning van kolen, olie, gas en uranium. Daarbij wordt
eerst beknopt de problematiek in de breedte gekenschetst. Vervolgens wordt met
name aan de schade voor de gezondheid en voor het milieu, via diverse internationaal
geaccepteerde methoden, een financiële waarde gekoppeld. Dit zijn de
zogenoemde externe kosten van de winning. Rekening houdend met de herkomst
van de in Vlaanderen gebruikte energiedragers worden de externe kosten
van de Vlaamse energievoorziening ingeschat. Nagegaan wordt wat het zou betekenen,
voor bijvoorbeeld de energieprijs, wanneer de externe kosten zouden
worden gedragen door de eindgebruiker. Ook wordt beschouwd welke invloed de
Vlaamse eindgebruikers en overheid hebben op de herkomst van de dragers en
of compensatie voor de externe kosten überhaupt mogelijk zou zijn.
Van belang is hierbij te realiseren dat de externe kosten van de fossiele brandstofdragers
vooral tot uiting komen aan de downstreamkant van de waardeketen,
die in dit rapport niet in beschouwing wordt genomen. Voor kolen, olie en gas zijn
de externe kosten van de upstreamprocessen relatief klein ten opzichte van die
in de rest van de keten. Voor uranium is dat niet het geval.
8.1 Ruwe kenschets van de problematiek
Duurzame ontwikkeling start met het zoeken naar een langetermijnevenwicht tussen
milieu en economie en solidariteit met toekomstige generaties. Duurzame
ontwikkeling kan enerzijds worden opgevat als het vermijden van toekomstige
problemen als de uitputting van niet-vernieuwbare voorraden, het plegen van
roofbouw op vernieuwbare natuurlijke hulpbronnen en accumulatie van stoffen in
bodem, water, voedselketens en atmosfeer. Anderzijds zal een duurzame ontwikkeling
ook aandacht moeten geven aan gezondheidsaspecten, arbeidsomstandigheden
(incl. kinderarbeid) en andere maatschappelijke aspecten, gekoppeld
aan ongelijkheid, onvrijheid of het ontbreken van solidariteit.
Zoeken, vinden en winnen
109