Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...

Duurzaamheid als uitdaging
Een niet te verwaarlozen aspect van de winning van de energiedragers is dat deze
consequenties heeft voor het milieu en voor de omwonenden van de winninglocaties.
Nadelige gevolgen zijn bijvoorbeeld de aantasting van het lokale milieu en van de
gezondheid van omwonenden, de soms slechte arbeidsomstandigheden en de uitputting
van de lokale grondstofvoorraden.
Duurzame ontwikkeling start met het zoeken naar een langetermijnevenwicht tussen
milieu en economie en solidariteit met toekomstige generaties. Het beleidsmatig
denken in termen van duurzaamheid, gekoppeld aan de winning van kolen, olie, gas
en uranium, vraagt niet alleen om het verbreden van de tijd- en ruimtehorizon, maar
ook om zicht op de rechtvaardigheid van het energie- en milieubeleid.
Via het begrip ‘externe kosten’ zijn in het rapport de externe effecten waar mogelijk
uitgedrukt in economische termen. Hiervoor is het ExternE-programma gebruikt dat
is ontwikkeld in opdracht van de Europese Commissie. De totale externe kosten van
het gebruik van fossiele energiedragers en uranium in Vlaanderen bedragen bijna €
1 miljard per jaar. Bij de bepaling hiervan is rekening gehouden met de omvang en
de herkomst van de energiestromen.
Het overgrote deel van de kosten is gekoppeld aan het gebruik van olie. Deze kosten
ontstaan door het affakkelen van zuur geassocieerd gas bij de oliewinning in Rusland
en de daarbij optredende emissie van SO2.
Op de tweede plaats volgen de externe kosten gerelateerd aan de upstream processen
in de keten voor uranium. Deze houden voornamelijk verband met blootstelling
aan straling als gevolg van radonemissies uit opslagreservoirs van radioactief afval
bij de mijnen.
Betekenis voor Vlaanderen
Voor de Vlaamse overheid zijn er op hoofdlijn twee beleidsterreinen waar keuzen
moeten worden gemaakt en oplossingen kunnen worden bevorderd. Dat zijn de beschikbaarheid
van voldoende bronnen en de meer duurzame ontwikkeling van de
winninglocaties. Er zijn politieke keuzen vereist om op deze terreinen daadwerkelijke
impact te bereiken.
Een van de belangrijkste conclusies die uit het onderzoek wordt getrokken is dat er
expliciet onderscheid gemaakt moet worden tussen, enerzijds, vraag- en aanbodaspecten
die vooral te maken hebben met de huidige marktomstandigheden en, anderzijds,
ontwikkelingen die pas op langere termijn echt relevant zullen worden. Als deze
analyse niet expliciet gemaakt wordt, kunnen maatregelen een negatief effect hebben.
Een opeenstapeling van ingrepen in de markt, zonder relatie met het echte probleem
en het moment waarop het zich voordoet, kan serieuze consequenties voor de
energiemarkt en de energievoorziening in bredere zin hebben.
Daarnaast is de internationale en in België federale, component van belang. Zekerheid
van energievoorziening is een vitaal belang van de EU lidstaten. Als daar twijfel
over bestaat of als er sprake is van asymmetrie tussen landen, ontstaat er een sterke
neiging om unilateraal energiebeleid te implementeren. Vanwege de Europese integratie
van energiemarkten en de liberalisering van deze markten bestaan er echter
steeds minder mogelijkheden om nationaal effectief beleid te voeren.
In algemene zin is het van belang tot een acceptabele balans te komen tussen producenten
en consumenten door middel van het aangaan van dialogen over bovengenoemde
en andere aspecten, zoals de technologietransfer, ondersteuning bij het
genereren van toegevoegde waarde, etc. Kaders voor het beleid op langere termijn
Zoeken, vinden en winnen
3