Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...
Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ... Rol van Fossiele bronnen: rapport - Instituut Samenleving en ...
Figuur 40 Bewezen reserves in 2005 Bron: BP Statistical Review of World Energy 2005 (Web version). 94 Gegeven de zich ontwikkelende vraag- en aanbodverhoudingen zal het (weer) mogelijk zijn dat geopolitieke overwegingen weer een rol van belang gaan spelen. Dit kan de vorm krijgen van geopolitieke acties gericht op de controle over energiebronnen en transportsystemen. Daarnaast kan de controle over energie als ‘instrument’ gebruikt worden in internationale conflicten. Eén van de gevolgen hiervan is dat overheden van consumentenlanden opnieuw de veiligheid van energie expliciet als doel hanteren, en op zoek gaan garanties voor de toegang tot gas. Dit geeft aanleiding tot een situatie waarin afnemers in toenemende mate met elkaar concurreren rond dezelfde gasvoorkomens (Perner, Seeliger 2004). De vraag rijst in hoeverre deze (geo)politieke ontwikkelingen van invloed zullen zijn op de exploratie- en productieregimes en wat de consequentie daarvan zal zijn voor investeringen in nieuwe productiefaciliteiten. De verdeling van investeringen, winsten, en risico over de hele waardeketen is van fundamenteel belang voor het tot stand komen van vraag en aanbod, waarbij geopolitieke en lokale sociaal-economische verhoudingen cruciaal zijn (CIEP, 2006; Stern, 1999, 2001; Van der Linde, Stern, 2005). Naast exploratie en productie van gas is het lange-afstandstransport van gas in toenemende een complexe aangelegenheid. Zowel in het geval van de VS als in Europa is groeiend aantal landen betrokken bij het transport van gas van de productiegebieden naar de afnemers, via pijpleidingen of LNG (Opitz, Von Hirschhausen, 2001). Komende vanuit een situatie van regionale markten, zoals hierboven aangegeven, transformeren de toenemende LNG-stromen de regionale markten in de VS, Europa en Azië geleidelijk in een wereld gasmarkt, waarin arbitrage de regionale vraag en aanbodbalansen zal gaan beïnvloeden. Zoeken, vinden en winnen
Tot slot moet dit effect financieel gewaardeerd worden. Bij schade aan bouwmaterialen en landbouwgewassen gaat het om directe economische schades. In deze studie worden emissies van zware metalen en kankerverwekkende koolwaterstoffen niet meegenomen omdat voor deze stoffen de inventarisatie van emissies per kWh lastig is. De specifieke emissies zijn namelijk zeer afhankelijk van precieze geïnstalleerde technologie en brandstofsamenstelling. Schade aan ecosystemen Bij verzuring en vermesting (als gevolg van emissie van SO2, NOx, NH3) wordt bovendien binnen ExternE (2005) de schade aan ecosystemen gewaardeerd via preventiekosten. Deze zijn afgeleid uit Europese doelstellingen, met name de NEC-richtlijn. Op dit moment zijn hieruit echter nog geen preventiekosten per eenheid emissie afgeleid; de aanbevolen monetarisering is € 100 per hectare waar de ‘critical load’ wordt overschreden. Voor deze studie is dit niet hanteerbaar. In principe zouden we hiervoor de voor Nederland bepaalde preventiekosten voor verzuring en vermesting kunnen gebruiken (CE, 2002). De vraag is echter ook in hoeverre er bij gebruik van preventiekosten sprake zou zijn van dubbeltelling, omdat bij het stellen van de beleiddoelen zeer waarschijnlijk ook rekening is gehouden met gezondheid- en gewasschade. Tabel 23 Aanpak voor bepaling externe kosten luchtvervuiling Inventarisatie NOx, SO2, PM10, VOS CO, NH3, HCl, HF (geen schadekosten voorhanden) Effectbepaling Gemiddeld (EU) voor rest van de keten ExternE implementaties Schaduwprijs € 50.000 / € 75.000 per verloren levensjaar Diverse kosten voor morbiditeit Economische schade voor landbouwgewas en bouwmateraal Gevoeligheid? € 18.000/€ 27.000 (onder) en € 150.000/€ 225.000 (boven) Niet toegepast De schoorsteenhoogte is van invloed op de verspreiding van emissies en daardoor op de schades. Omdat de effectbepaling in deze studie niet lokaal, maar regionaal is, blijkt dit in praktijk hooguit 1% verschil te maken in de resultaten. Voor effecten op zeer lokale schaal is er waarschijnlijk een groter effect C.4 Radioactieve straling Radioactieve straling (radiologische emissies) treedt behalve in de nucleaire keten ook in alle fossiele brandstofketens op, maar in de fossiele ketens zijn de effecten in het algemeen verwaarloosbaar. In de nucleaire keten is het de belangrijkste bron van externe kosten. De emissie-naar-schade berekening is voor radioactieve stoffen anders dan voor de andere stoffen. De schade wordt uitgedrukt in dodelijke en niet-dodelijke kankergevallen en erfelijke afwijkingen. Deze worden vervolgens aan de hand van de VPF (zie paragraaf 2.2.1) in geld uitgedrukt. In NewExt is geen update gemaakt van de methodiek die in ExternE (1995) is vastgelegd. Wel is een nieuwe bepaling van de VPF gemaakt. 160 Zoeken, vinden en winnen
- Page 52 and 53: 5 Dynamische analyse van de waardek
- Page 54 and 55: zine en diesel- of huisbrandolie, k
- Page 56 and 57: Deze karakteritieken omvatten de ma
- Page 58 and 59: Miljoen Ton 1901 1910 1920 1930 193
- Page 60 and 61: 5.2.2 1959-1973: De Independents Na
- Page 62 and 63: Ten derde werd er krachtig geïnves
- Page 64 and 65: vrees bestond dat de Straat van Hor
- Page 66 and 67: ning. Traditioneel werd hiervoor ri
- Page 68 and 69: De ineenstorting van de olieprijzen
- Page 70 and 71: 5.3 De huidige situatie op de werel
- Page 72 and 73: Aan OPEC-zijde spelen er aantal zak
- Page 74 and 75: Figuur 29 Reserves Production Ratio
- Page 76 and 77: zich sterk op het Midden-Oosten en
- Page 79 and 80: 5.5 Conclusies met betrekking tot h
- Page 81 and 82: 6 Dynamische analyse van de waardek
- Page 83 and 84: eigendomsverhoudingen. Hierin speel
- Page 85 and 86: worden. Voor de consumenten geldt d
- Page 87 and 88: veel gevallen wordt gas gevonden in
- Page 89 and 90: Intrastate transacties, binnen een
- Page 91 and 92: Azië en de Pacific Anders dan in d
- Page 93 and 94: afnemersmarkt. Dit is een voordeel
- Page 95 and 96: Figuur 37 Verhouding regionale prod
- Page 97 and 98: of the Madrid Guidelines and their
- Page 99 and 100: De toekomst van aardgas in Europa n
- Page 101: termijn vraag en aanbodpatronen bep
- Page 105 and 106: Figuur 42 Netto ontrekking van gas
- Page 107 and 108: 98 Zoeken, vinden en winnen
- Page 109 and 110: Na de mijnbouw wordt het uranium on
- Page 111 and 112: 7.3 Uraniumprijzen; vraag en aanbod
- Page 113 and 114: Tabel 12 geeft een overzicht van de
- Page 115 and 116: 106 Zoeken, vinden en winnen
- Page 117 and 118: 108 Zoeken, vinden en winnen
- Page 119 and 120: De ontwikkelingsaspecten die spelen
- Page 121 and 122: kolenwinning in de VS verantwoordel
- Page 123 and 124: ij de veroorzaker beschouwen sommig
- Page 125 and 126: CO2 0.019 CH4 0.437 N2O 5.624 SO2 3
- Page 127 and 128: effecten in de schadekosten niet zi
- Page 129 and 130: 8.6 Handelingsperspectieven voor de
- Page 131 and 132: gasvoorraden in toegankelijke OECD-
- Page 133 and 134: aliseerde chemie. Andere sectoren z
- Page 135 and 136: gevonden, maar wel een grote hoevee
- Page 137 and 138: 128 Zoeken, vinden en winnen
- Page 139 and 140: problemen en vanwege de politieke e
- Page 141 and 142: lige gevolgen zijn bijvoorbeeld de
- Page 143 and 144: In het tweede scenario opereren lan
- Page 145 and 146: 136 Zoeken, vinden en winnen
- Page 147 and 148: 138 Zoeken, vinden en winnen
- Page 149 and 150: 140 Zoeken, vinden en winnen
- Page 151 and 152: Crude Oil Equivalent - Equivalent v
Figuur 40 Bewez<strong>en</strong> reserves in 2005<br />
Bron: BP Statistical Review of World Energy 2005 (Web version).<br />
94<br />
Gegev<strong>en</strong> de zich ontwikkel<strong>en</strong>de vraag- <strong>en</strong> aanbodverhouding<strong>en</strong> zal het<br />
(weer) mogelijk zijn dat geopolitieke overweging<strong>en</strong> weer e<strong>en</strong> rol <strong>van</strong> belang<br />
gaan spel<strong>en</strong>. Dit kan de vorm krijg<strong>en</strong> <strong>van</strong> geopolitieke acties gericht op de<br />
controle over <strong>en</strong>ergie<strong>bronn<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> transportsystem<strong>en</strong>. Daarnaast kan de controle<br />
over <strong>en</strong>ergie als ‘instrum<strong>en</strong>t’ gebruikt word<strong>en</strong> in internationale conflict<strong>en</strong>.<br />
Eén <strong>van</strong> de gevolg<strong>en</strong> hier<strong>van</strong> is dat overhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>land<strong>en</strong> opnieuw<br />
de veiligheid <strong>van</strong> <strong>en</strong>ergie expliciet als doel hanter<strong>en</strong>, <strong>en</strong> op zoek gaan<br />
garanties voor de toegang tot gas. Dit geeft aanleiding tot e<strong>en</strong> situatie waarin<br />
afnemers in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de mate met elkaar concurrer<strong>en</strong> rond dezelfde gasvoorkom<strong>en</strong>s<br />
(Perner, Seeliger 2004).<br />
De vraag rijst in hoeverre deze (geo)politieke ontwikkeling<strong>en</strong> <strong>van</strong> invloed zull<strong>en</strong><br />
zijn op de exploratie- <strong>en</strong> productieregimes <strong>en</strong> wat de consequ<strong>en</strong>tie daar<strong>van</strong><br />
zal zijn voor investering<strong>en</strong> in nieuwe productiefaciliteit<strong>en</strong>. De verdeling<br />
<strong>van</strong> investering<strong>en</strong>, winst<strong>en</strong>, <strong>en</strong> risico over de hele waardeket<strong>en</strong> is <strong>van</strong> fundam<strong>en</strong>teel<br />
belang voor het tot stand kom<strong>en</strong> <strong>van</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod, waarbij geopolitieke<br />
<strong>en</strong> lokale sociaal-economische verhouding<strong>en</strong> cruciaal zijn (CIEP,<br />
2006; Stern, 1999, 2001; Van der Linde, Stern, 2005).<br />
Naast exploratie <strong>en</strong> productie <strong>van</strong> gas is het lange-afstandstransport <strong>van</strong> gas<br />
in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> complexe aangeleg<strong>en</strong>heid. Zowel in het geval <strong>van</strong> de VS<br />
als in Europa is groei<strong>en</strong>d aantal land<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong> bij het transport <strong>van</strong> gas<br />
<strong>van</strong> de productiegebied<strong>en</strong> naar de afnemers, via pijpleiding<strong>en</strong> of LNG (Opitz,<br />
Von Hirschhaus<strong>en</strong>, 2001).<br />
Kom<strong>en</strong>de <strong>van</strong>uit e<strong>en</strong> situatie <strong>van</strong> regionale markt<strong>en</strong>, zoals hierbov<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong>,<br />
transformer<strong>en</strong> de to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de LNG-strom<strong>en</strong> de regionale markt<strong>en</strong> in<br />
de VS, Europa <strong>en</strong> Azië geleidelijk in e<strong>en</strong> wereld gasmarkt, waarin arbitrage<br />
de regionale vraag <strong>en</strong> aanbodbalans<strong>en</strong> zal gaan beïnvloed<strong>en</strong>.<br />
Zoek<strong>en</strong>, vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> winn<strong>en</strong>