VKW Monografie Ondernemer, onderneming en ... - Kauri

In zijn boek The Moral Consequences of Economic Growth stelt Benjamin Friedman, professor
economie aan Harvard University 101 , dat een moreel hoogstaande maatschappij als
essentiële kenmerken heeft: “opportuniteiten voor iedereen, tolerantie, economische
en sociale mobiliteit, rechtvaardigheid en democratie” 102 . Op basis van een minutieuze
historische analyse van wat zich de voorbije eeuwen afspeelde in de Verenigde Staten,
Duitsland, Frankrijk, Groot Brittannië en diverse ontwikkelingslanden komt Friedman
tot het inzicht dat “economische groei – zijnde een stijgende levensstandaard voor een
grote meerderheid van de burgers – meestal ook leidt tot meer en betere opportuniteiten,
tolerantie voor diversiteit, sociale mobiliteit, verdediging van de rechtvaardigheidsprincipes
en respect voor democratie … Wanneer de levensstandaard daalt
of stagneert maken de meeste maatschappijen geen vooruitgang op het vlak van deze
doelstellingen, erger nog: ze gaan er dan meestal substantieel op achteruit” 103 . John
Micklethwait en Adrian Wooldridge vullen aan: “Het aantal ondernemingen in een land
vormt een vrij goede graadmeter voor de mate van politieke vrijheid in dat land” 104 .
Voor de vele, vaak subtiele mechanismen via dewelke de wisselwerking tussen enerzijds
economische groei zoals vooral teweeggebracht door de acties van ondernemers
en ondernemingen en anderzijds morele aspecten en kenmerken van de maatschappij
verwijzen we graag naar Benjamin Friedman’s erg lezenswaardig en informatief
boek. Voor deze auteur kan er geen twijfel over bestaan: “De traditionele afwegingen
tussen welvaartsvoordelen en nadelen op moreel vlak wanneer we het over economische
groei hebben, stellen een vals probleem … Groei is niet enkel waardevol voor de
verbetering van onze levensstandaard maar ook voor de positieve invloed die er van
uit gaat op onze sociale houding en op onze politieke instituties, of, korter gezegd, op
het morele karakter van onze samenleving 105 ”. Deze vaststellingen, aldus Friedman,
vormen niets meer, maar zeker ook niets minder, dan bevestigingen van de erfenis van
de Verlichting. Om het in de woorden van Montesquieu te zeggen: “Overal waar ondernemen
heerst, zien we zachte zeden” 106 . Deze historische uitlating ligt heel dicht bij de
recente van Jonathan Sacks, de belangrijkste rabbi van Groot Brittannië: “De vrije markt
is niet enkel het beste mechanisme dat we tot op heden ontdekten om de armoede te
verminderen … (maar ook) … voor de schepping van een menselijke omgeving waarin
onafhankelijkheid, waardigheid en creativiteit centraal staan” 107 .
101 Zie ook voetnoot 98.
102 Friedman, 2005, p. ix.
103 Ibid., p. 4.
104 Micklethwait & Wooldrige, 2003, p. xx. De positieve band tussen vrije markteconomie en globalisering enerzijds en
democratie anderzijds komt duidelijk naar voren in Eichengreen & Leblang, 2006.
105 Friedman, 2005, p. 4,15.
106 Zoals geciteerd in Friedman, 2005, p. 19.
107 Sacks, 2002, p. 22-14