VKW Monografie Ondernemer, onderneming en ... - Kauri

uitzonderingen na 96 wereldwijd voordeed 97 . Maar ging die materiële vooruitgang niet
gepaard met een ecologisch drama? Zagen we het ethische bewustzijn en gedrag van
mensen niet afkalven als gevolg van welstand en markteconomie? Kwamen primaire
maatschappelijke waarden als democratie, opporuniteit en tolerantie niet onder
druk als gevolg van het ondernemingsgedragen economisme? Kortom, de vraag dient
gesteld in welke mate de welvaartsverdiensten van economische vooruitgang nog
opwegen tegen de geregeld naar voren gebrachte nadelen ervan inzake de bredere
maatschappelijke ontwikkeling, zeker indien we daarbij ook in rekening brengen dat
vanuit de bruto toegevoegde waarde gecreëerd door ondernemingen en zelfstandigen
ruim tweederde van het totaal van de fiscale en parafiscale ontvangsten van de Belgische
overheden 98 .
In deze discussie ligt een eenvoudige argumentatie voor het rapen. Zowel inzake
ecologisch bewustzijn als inzake de bredere maatschappelijke waarden als democratie,
gelijkheid inzake opportuniteiten, tolerantie en intermenselijke warmte zetten
de communistisch georganiseerde maatschappijen in het verleden prestaties neer die
ver achterbleven bij wat zelfs in de meest kritische rapportering overeind blijft van het
Westerse model. De nog enkele resterende regimes van het communistische of nauw
verwante slag bevestigen ook anno 2007 nog elke dag opnieuw dit treurige verhaal. Eén
van de meest elementaire en consistente kenmerken van communistische regimes is
dat zij privaat initiatief en ondernemerschap bannen. Deze vaststelling vereist onmiddellijk
nuancering: verwijzend naar schema 2 dat eerder in deze monografie aan de
orde kwam, bannen zij ondernemerschap van het maatschappelijk productieve type.
Aansluitend op de argumentatie ontwikkeld rond schema 2 ontbreekt in een communistisch
georganiseerde maatschappij haast per definitie het institutionele kader dat
positief georiënteerd ondernemerschap stimuleert. Ook persoonlijk engagement tot
maatschappelijk verantwoord optreden brandt in een dergelijke ordening op een erg
96 We kunnen hier inzake BBP per capita en HDI-index onder meer verwijzen naar de verarming die zich in Afghanistan
onder de Taliban en in Zimbabwe tijdens de jongste jaren van het bewind van Robert Mugabe voordeed. Wat de gemiddelde
levensduur betreft, deed er zich onder Russische mannen in het recente verleden een opmerkelijke ommekeer
voor, in belangrijke mate te wijten aan het breed verspreide alcoholisme.
97 Met deze stelling wordt helemaal niet beweerd dat die toename van de materiële welvaart zich ook op een gelijkmatige
wijze voordeed. De wereldwijde inkomensverschillen namen inderdaad vooral in de loop van de 20 ste eeuw op een erg
spectaculaire wijze toe. Voor de voorbije twee decennia dient terzake een zeer genuanceerd betoog gehouden te worden.
Wat zeker niet klopt, is dat de inkomensverschillen op wereldvlak bleven escaleren. Zie hieromtrent de bijdrage
van Van Overtveldt in Glaeser, Devooght & Van Overtveldt, 2006.
98 De argumentatie die hier volgt, stoelt in belangrijke mate op Friedman, 2005 en McCloskey, 2006. Alhoewel er talrijke
parallellen te noteren vallen in de argumentaties van beide academici, valt het op dat zij zich toch behoorlijk
verschillend politiek profileren. Benjamin Friedman – helemaal niet verwant met Milton Friedman – ziet zichzelf als
“een Europees sociaal-democraat van het conservatieve type”. Deirdre McCloskey, die elk jaar drie tot zes maanden
in Amsterdan doorbrengt en dus zeer goed de Europese gegevenheden met de Amerikaanse kan vergelijken, rekent
zichzelf “in de Europese terminologie bij de rechts liberalen”. Gesprek met Friedman op 14 december 2005 en met
McCloskey op 5 januari 2007.