VKW Monografie Ondernemer, onderneming en ... - Kauri

0
Jean Jacques Rousseau: de periode van de “sauvage noble” die een leven ervoer dat “het
beste bood wat de mens kan overkomen”. Wat nadien volgde, kwam volgens dezelfde
Rousseau neer op “permanente uitbuiting … slavernij en ontwrichting” 92 . Volgens James
Boyd White, professor rechten en literatuur aan de University of Michigan, dient de periode
van hogere economische groei beschouwd te worden als “een soort van pletwals die
de natuurlijke en sociale wereld steeds verder uitholt” 93 . Onder de hedendaagse antiglobalisten
weerklinken soortgelijke aantijgingen, vaak nog scherper zelfs.
De mythe van de “goeie ouwe tijd”
De eerste gebieden waar de structurele toename van de economische groei en van
het BBP per capita zich doorzette, waren de landen van West Europa, te beginnen met
Engeland in de 19 de eeuw. Het beeld dat de nostalgische reflecties inzake de goeie ouwe
tijd van voordien oproept, is dat van gemeenschappen van mensen die ondanks een
erg bescheiden inkomen en het naar moderne normen ontbreken van de meest elementaire
vormen van levenscomfort, toch knus bij elkaar zaten om te genieten van
het weinige dat het bestaan hen te bieden had. Net omdat het aardse leven hen zo
weinig kon bieden, genoten zij des te meer van het schaarse dat hen te beurt viel en
waren ze veel dankbaarder, medemenselijker en dus genietbaarder dan de moderne
mens wiens ontevredenheid, nog steeds volgens de mythe van de goeie ouwe tijd, alleen
maar lijkt toe te nemen met de omvang van zijn materiële welstand. Willen we
de moderne tijd qua zinvolheid van het bestaan (terug) naar een hoger niveau tillen,
dan zouden we ons eigenlijk terug beter een aantal elementen van het bestaan in die
goeie ouwe tijd eigen maken.
Het gaat inzake de goeie ouwe tijd inderdaad om een mythe en meer bepaald één
die zich afspeelt op twee niveaus. Het eerste niveau betreft het fysieke gegeven van
het leven op zich in die periode. Meer bepaald doelen we hier op het feit dat die goeie
ouwe tijd zich kenmerkte door hoge kindersterfte en lage gemiddelde levensduur. Zo
het dus al waar zou geweest zijn – wat manifest niet zo was, zoals we zo dadelijk zullen
argumenteren – dat de mensen zich vroeger veel “menselijker” gedroegen binnen hun
beperkte bestaan, dan konden daar in ieder geval verhoudingsgewijs veel minder mensen
van “genieten” dan dat dit heden ten dage het geval is. Anders uitgedrukt: de basis-
92 Rousseau zoals geciteerd in Friedman, 2005, p. 30.
93 White, 1990, p. 71.