VKW Monografie Ondernemer, onderneming en ... - Kauri

vkw Metena maart 2007
nomische groei in eerste instantie voortvloeit uit technologische vooruitgang maar
dat de determinanten van de ontwikkeling van het technologisch kunnen zich in hoge
mate buiten het economische systeem bevinden. In het economenjargon heet het dan
dat technologie zich exogeen aan het economisch systeem ontwikkelt. Technologische
vooruitgang hangt af van de vooruitgang die geboekt wordt in biologie, chemie, materialenleer,
fysica en andere wetenschappen.
Vanuit beleidsstandpunt kon economische groei dan ook best aangezwengeld worden
door stimulering van de investeringen teneinde alzo de productiviteit van arbeid
en kapitaal te verhogen. Zo speelde men in op de determinanten van de economische
groei naast de technologische vooruitgang. Productie-efficiëntie via een sterk uitgebouwde
kapitaalvoorraad haalde het in de afwegingen omtrent economische vooruitgang
van inventiviteit en innovatie. In brede lagen van de economische intelligentsia
leidde deze aandacht voor kapitaal en investeringen tot het geloof dat de economische
toekomst vooral bij de grote ondernemingen lag. Typische uitingen daarvan waren de
meeslepend geschreven maar nogal krakkemikkig onderbouwde verhalen van John
Kenneth Galbraith en de veel beklijvender analyses van Alfred Chandler 69 .
De reeds vermelde Robert Lucas zorgde in het begin van de jaren 1980 samen met
Paul Romer voor een omwenteling inzake het denken rond economische groei 70 . Op
basis van hun eigen onderzoek verwierpen Lucas en Romer de basishypothese van de
kapitaaleconomie, nl. het exogene karakter van de technologische vooruitgang 71 . Zij
introduceerden de kenniseconomie waarin, naast de klassieke productiefactoren arbeid
en kapitaal, de productiefactor kennis een centrale plaats kreeg. Technologische
vooruitgang werd alzo endogeen aan het economische systeem vermits investeringen
in kennis en menselijk kapitaal de technologie naar een steeds hoger peil zouden drijven
72 . Ook absoluut centraal in de inzichten ontwikkeld door de denkers rond kenniseconomie
was het thema van de kennis-spill over welke automatisch voortvloeit uit
het feit dat het gebruik van kennis die circuleert niet kan ingeperkt worden 73 . Deze
kenmerken van kennisproductie leidde Lucas, Romer en anderen tot de conclusie dat
er zich in de productie wel eens positieve schaalvoordelen zouden kunnen voordoen,
69 Zie bijvoorbeeld Galbraith, 1956 en Chandler, 1977. Schumpeter, 1994 (1943) was een vroege uiting van dit denken rond
de onvermijdelijkheid van de totaal-dominantie van de grote concerns.
70 Robert Lucas was in die dagen als professor verbonden aan de University of Chicago waar Paul Romer als doctoraal student
rondhing. Voor beide vormde het werk van Gary Becker van diezelfde University of Chicago een seminale bron van
inspiratie. Dat geldt zeker voor het baanbrekende onderzoek dat Becker leverde inzake human capital. Zie voor dit alles
Van Overtveldt, 2007.
71 Zie Lucas, 1988 en Romer, 1986.
72 Voor een uitgebreid overzicht van de zogenaamde endogene groeitheorie, zie Aghion & Howitt, 1998.
73 De basisanalyse in dit verband blijft Arrow, 1962. Ook Jacobs, 1969 blijft een erg boeiende bijdrage.