VKW Monografie Ondernemer, onderneming en ... - Kauri

mee 56 . Het gaat bij deze transactiekosten om een zeer divers pallet aan kosten, nl. die
verbonden aan het zoeken naar de gewenste partners en aan de voortdurende negociaties
noodzakelijk bij marktactiviteiten, de inspectie- en contractkosten en vooral “de
kosten verbonden aan de voortdurende zoektocht naar prijsvergelijkingen” 57 . Eens het
om meer gesofisticeerde transacties gaat waarbij vele partijen betrokken raken, treden
er belangwekkende coördinatiekosten op die ook bij de transactiekosten thuishoren.
Uiteraard zijn er aan organisatie van activiteiten binnen de onderneming ook kosten
verbonden. Vaak wordt naar die kosten verwezen als “hiërarchische kosten”. Binnen
de onderneming zelf dienen contracten genegocieerd te worden, motivatie- en coördinatiestructuren
te worden opgezet, etc. Bovendien dreigt binnen het kader van een
bestaande organisatiestructuur voortdurend het spook van de verlammende bureaucratisering
daar waar bij markttransacties door de concurrentiële druk een dergelijke
tendens veel minder aan bod kan komen. De vergelijking van de kosten verbonden aan
het internaliseren van een activiteit of dienst met de kosten verbonden aan het externaliseren
ervan (d.i.: betrekken vanuit de markt) leidt tot de beslissing om die activiteit
of dienst al dan niet binnen de onderneming te organiseren.
Tijdens zijn Nobellezing eind 1991 vatte Ronald Coase zijn argumentatie uit 1937 als
volgt samen: “Een onderneming, zijnde die kleine planmatige gemeenschap, kan enkel
blijven bestaan indien het haar coördinerende rol tegen een lagere kost kan waarmaken
dan indien die coördinatie via transacties op de vrije markt tot stand zou gebracht
worden. Om te kunnen blijven bestaan, moet een onderneming deze coördinerende rol
ook efficiënter ten uitvoer brengen dan andere ondernemingen” 58 . Gegeven de voortdurende
veranderingen in het economische landschap in de brede zin van het woord,
zal het uitzicht van en de omvang van ondernemingen voortdurend wijzigen. Er zal
door ondernemers en managers immers continu afgewogen worden welke activiteiten
beter binnen de onderneming kunnen georganiseerd worden dan wel via transacties
op de vrije markt tot stand gebracht worden.
Het vandaag veelbesproken concept van de outsourcing past perfect binnen de analyse
neergezet door Ronald Coase. Op een bepaald moment kan het voor bedrijven immers
interessant worden om bepaalde activiteiten (boekhouding, klantenbeheer, logistiek,
onderhoud, schoonmaak …) niet langer door diensten georganiseerd binnen de eigen
ondernemingsstructuur te laten uitvoeren maar wel via externe contracten te realiseren.
Het spreekt voor zich dat technologische ontwikkelingen inzake, bijvoorbeeld,
56 Voor een uitstekende bespreking van transactiekosten, zie Milgrom & Roberts, 1992.
57 Coase, 1937, p. 40.
58 Coase, 1991, p. 8.