VKW Monografie Ondernemer, onderneming en ... - Kauri

vkw Metena maart 2007
drijfveer of omstandigheid. Zo identificeerde Max Weber ondernemerschap met de protestantse
ethiek 15 . Manfred Kets de Vries koppelt ondernemerschap aan traumatische
ervaringen in de jeugdjaren 16 en de Amerikaanse psycholoog David McClelland ziet ondernemers
op de allereerste plaats als mensen behept met een onblusbare drang tot
zelfrealisatie (“need for achievement”) 17 . In de loop der jaren kwam duidelijk naar voren
dat dergelijke monocausale theorieën omtrent het wezen van het ondernemerschap al
te simplistisch zijn om overeind te kunnen blijven.
Ineens een heel stuk ruimer gaan commentatoren als Michael Novak en Edwin Locke.
Novak stelt drie bekwaamheden voorop als belangwekkende eigenschappen van de ondernemer:
creativiteit, het vermogen om een gemeenschap op te bouwen en praktisch
gericht realisme 18 . Locke van zijn kant omschrijft ondernemers als “welvaartscheppers
… die de maatschappij vooruithelpen door de kracht van hun creatieve verbeelding,
hun energie en hun productieve capaciteiten” 19 . Valt er weinig af te dingen op deze
omschrijvingen, er valt ook weinig mee te doen. Het klinkt mooi maar de analytische
meerwaarde ervan is zeer beperkt. Anders uitgedrukt: omschrijvingen als die van
Novak en Locke gaan zo breed en algemeen dat uiteindelijk veel meer dan enkel maar
ondernemersgedrag er door gecapteerd wordt.
Wie de zakenmagazines in binnen- en buitenland en de managementliteratuur er
op naslaat, komt inzake de typische kenmerken van een ondernemer tot een lijstje dat
helemaal breed uitwaaiert. De volgende ingrediënten dienen dan in de referentielijst
opgenomen te worden: zelfvertrouwen, bereidheid tot hard werken, vastberadenheid,
discipline, realisme, ambitie, doorzettingsvermogen, geldingsdrang, focus en
bereidheid tot het nemen van risico’s 20 . Na enige reflectie dringt zich de conclusie op
dat dit een merkwaardig lijstje is omdat het geheel van de ingrediënten die er op voorkomen
inderdaad wel van toepassing blijken te zijn op een grote meerderheid van de
ondernemerspopulatie maar, op het laatst vermelde element na misschien, evenwel
ook gelden voor nogal wat andere mensen en hun activiteiten. Novak en Locke verder
uitvergroot, zo u wil.
Nemen we ter illustratie het voorbeeld van topsporters. Zowat alle ingrediënten
uit het bovengaande lijstje van ondernemerskenmerken kunnen ook op hen toegepast
15 Weber, 1930.
16 Kets de Vries, 1977.
17 McClelland, 1961.
18 Novak, 1996, p. 117-133.
19 Locke, 2000, P. 7.
20 We kunnen in deze context verwijzen naar artikelen in Trends, De Tijd, Forbes en Business Week. Zie ook bijvoorbeeld
McDaniel, 2002, p. 68 e.v. en Georgescu, 2005.