Quickscan Programma Water Centraal Oostelijk ... - LTO Noord

QUICK SCAN PROGRAMMA WATER
CENTRAAL OOSTELIJK ZANDGEBIED
Arja Doornbos
Projectleider
Versie : 5 oktober 2010
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 1 van 11

1. Inleiding en opbouw
DAW en Quick Scan
Het Delta Agrarisch Waterprogramma (DAW) is een landelijk initiatief van LTO Nederland waarin vanuit de land- en tuinbouw
een visie wordt neergezet op het toekomstige waterbeleid (Nationaal Waterplan). LTO Nederland zoekt hiermee handvatten
om regie te voeren op de wateragenda, wat uit moet monden in een landelijk waterakkoord van de overheden met het
bedrijfsleven, waarin de landbouw op een duurzame manier in is vertegenwoordigd. Parallel daaraan wordt invulling gegeven
aan (innovatieve) gebiedsprogramma’s
Omdat het watersysteem in de landbouwregio’s sterkt verschilt is voor de analyse van speerpunten gekozen voor een bottumup
benadering op het niveau van landbouwregio’s, in de vorm van een quick scan. Op deze manier worden de belangen per
regio inzichtelijk gemaakt en meegenomen in de landelijke lobby en in de prioritering voor een landbouwinnovatieprogramma.
De resultaten van de quick scan dienen als basis voor het verder vergroten van de bewustwording van de waterproblematiek
en dragen bij aan het creëren van draagvlak in de regio. Met voldoende draagvlak en commitment kan vervolgens worden
samengewerkt aan de invulling en uitvoeren van een (innovatief) gebiedsprogramma.
Op basis van bodemopbouw, geografische ligging en grondgebruik is voor het uitvoeren van de quick scan Nederland
opgedeeld in 16 deelgebieden.
Uitvoering Quick Scan LTO Noord
Voor het Centraal en Oostelijk Zandgebied is de quick scan verlopen via onderstaande methodiek.
In de maanden juni en juli van 2010 zijn interviews gehouden met zowel een provinciaal LTO Noord medewerker, met
gebiedskennis, een medewerker van het betreffende waterschap en een penvoerder van Projecten LTO Noord, waarbij
zoveel mogelijk relevante informatie werd geïnventariseerd. Hierbij is de focus gelegd op de knelpunten en kansen die er
spelen op het gebied van water en landbouw, zowel landelijk als specifiek gericht op het betreffende deelgebied. Omdat het
gaat om een quick scan; een snelle inventarisatie met een beperkt aantal deskundigen per gebied , levert dit geen compleet,
volledig, beeld op..
Het eindresultaat bevat, als rode draad, ten minste onderstaande informatie:
Gebiedskenmerken; huidige gebruik areaal, ontwikkelingen, bodemopbouw, beschrijving watersysteem
Knelpunten; welke knelpunten op gebied van water(beheer) zijn er nu voor de landbouw, worden er in de toekomst
knelpunten verwacht. Zo ja, op welk schaalniveau (landelijk – regionaal – gebiedsspecifiek)? Hierbij wordt steeds de
uitsplitsing naar knelpunttype waterveiligheid, waterkwantiteit, waterkwaliteit gemaakt
Projecten; globale inventarisatie van relevante waterprojecten in het deelgebied
Speerpunten; de vertaling van knelpunten naar landelijke en regionale acties. Focus op waar er specifiek kansen
liggen voor de landbouw.
Afronding Quick Scan
Na de verslaglegging en de verwerking van de interviews heeft hierop een bestuurlijke terugkoppeling plaatsgevonden. De
eventuele nieuwe informatie die tijdens deze gesprekken naar voren kwam is tevens in dit rapport verwerkt.
Het vervolg
Na het afronden van de quick scan ligt de focus op: communicatie en interactie. Het doel tijdens deze tweede fase is het
vergroten van de bewustwording en daarmee het draagvlak. Daarnaast is de inzet gericht op het uitwerken van kansrijke
ideeën per deelgebied en het ondersteunen van ontwikkelingen en projecten die in lijn zijn met het DAW.
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 2 van 11

2. Gebiedskenmerken
In het Centraal en Oostelijk Zandgebied beslaat de veehouderij globaal het grootste areaal, gevolgd door de akkerbouw.
Glastuinbouw is voornamelijk geconcentreerd in specifieke glastuinbouwgebieden.
Tabel 1 ontwikkeling landbouwarealen in het Centraal Oostelijk Zandgebied (LEI)
Centr Oost Zand 2006 Centr Oost Zand 2020 % Landelijk 2006 Landelijk 2020 %
grasland 240446 235566 -2 996738 961838 -4
snijmais en voedergew. 77664 71314 -8 232582 220497 -5
aardappelen 13466 12444 -8 156581 145319 -7
granen 20798 22406 8 213615 208911 -2
handelsgewassen 805 783 -3 4735 6056 28
ov. akkerbouwgewassen 9945 5709 -43 147756 101798 -31
akkerbouwm. groenten 899 968 8 52791 56491 7
totaal 364023 349190 -4 1804798 1700910 -6
Het totale Centraal en Oostelijke zandgebied beslaat bijna 800.000 ha waarin zes waterschappen vertegenwoordigd zijn.
Hieronder volgt per waterschap een korte gebiedsbeschrijving:
Waterschap Veluwe: In het beheersgebied van ca 136.000 ha is ca 59.000 ha landbouwgrond. Agrarisch areaal is
voornamelijk in de IJsselvallei en de Randmeerkusten te vinden in de vorm van grondgebonden veehouderij en
voornamelijk kalverhouderij in de Agrarische Enclave. Daarnaast vindt bij Voorst glastuinbouw plaats. Het gebied bestaat
uit zand en langs de IJssel uit rivierklei.
Vallei en Eem: In het beheersgebied van ca 107.000 ha bestaat het overgrote deel van het landbouwareaal uit
grondgebonden (intensieve) veehouderij. Circa 75% van de bodem bestaat uit zand, in mindere mate komt veen (20%)
en klei (5%) voor.
Rijn en IJssel: In het beheersgebied van ca 200.000 ha bestaat het overgrote deel van het landbouwareaal uit
grondgebonden veehouderij. Daarnaast is de boomkwekerij in opkomst. Het gebied bestaat voor 66% uit zand, in
mindere mate komt klei (24%) en veen (2%) voor.
Regge en Dinkel: In het beheersgebied van ca 130.000 ha bestaat het overgrote deel van het landbouwareaal uit
grondgebonden veehouderij. In mindere mate komt akkerbouw (25% van het landbouwareaal) en boomkwekerij voor. De
bodem bestaat uit zand (70%) en in mindere mate uit klei en lokaal veen.
Groot Salland: In het beheersgebied van ca 120.000 ha bestaat het overgrote deel van het landbouwareaal uit
grondgebonden veehouderij. Nabij het Kamper eiland komt akkerbouw voor en in de koekoekspolder glastuinbouw. De
bodem bestaat uit zand (80%), in mindere mate komt veen en klei voor.
Velt en Vecht: In het beheersgebied van ca 90.000 ha bestaat het overgrote deel in het veenkoloniale gebied uit
akkerbouw, de rest van het gebied vormt een mengeling van veeteelt en akkerbouw en plaatselijk glastuinbouw. Op het
gebied van natuurgebieden neemt het Bargerveen (hoogveengebied) en enkele beekdallandschappen een prominente
waardevolle plek in. Het gebied bestaat uit voornamelijk zand- en veengronden en in mindere mate lemige
rivierafzettingen.
Trends en ontwikkelingen
Uit de LEI-studie blijkt dat het totale landbouwareaal met ca 4% afneemt ten opzichte van 6% landelijk. Absoluut gezien
verdwijnt het grootste gedeelte land in de grondgebonden veehouderij, grasland, snijmaïs en overige voedergewassen. Het
verlies aan areaal kan voor een deel verklaard worden uit verlies aan gronden ten behoeve van natuur- en waterontwikkeling
(Natura2000, WB’21, KRW).
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 3 van 11

Vragen: verdwijnt er ook (veehouderij) landbouwareaal naar andere landbouwsectoren? Beter invullen welke gewassen verder
groeien en afnemen, op die manier kan er optimaal rekening worden gehouden met de sector in nieuwe waterbeheerplannen.
Waterhuishouding
In het centraal en oostelijk zandgebied is relatief weinig oppervlaktewater beschikbaar. Het gebied (m.u.v. de polder in het
noordoosten) is redelijk geaccentueerd door bijvoorbeeld de stuwwallen en heuvelruggen met daarin een vlechtend
waterpatroon. De grondwaterstanden fluctueren in het voorjaar tussen 0,6 en 1,0 m-mv en in de winter tussen 1,0 en 2,0 mmv.
Nabij Rijssen is er sprake van kwel plaats en afwisselend kwel en inzijging op de hogere zandgronden van de Veluwe en
de Utrechtse en Sallandse heuvelrug. Het integraal afgestemde peilbesluit nabij de Mastenbroekpolder moet ervoor zorgen
dat verdere klink niet plaatsvindt.
Het grootste gedeelte watert vrij af (behalve Vallei & Eem), aangevuld met bemaling bij hoog water.
Indien er voldoende water beschikbaar is mag in nagenoeg het gehele gebied (behalve Oost-Nederlands plateau, polder en
Rijn&IJssel) oppervlaktewater en grondwater worden gebruikt voor beregening. In het Gelderse deel van de zandgronden
dient gewerkt te worden met een beregeningsplanner. Inundatie komt relatief weinig en op kleine schaal voor.
De grond- en oppervlaktewaterkwaliteit voor de landbouw is over het algemeen goed. Incidenteel komen er nutriënten vrij bij
overstort (aandeel hiervan op totale jaarbelasting nutriënten is zeer klein) of zit er ijzer in het water. Er is nog een onderzoek
gaande naar de sulfaatverontreiniging veroorzaakt door de voormalige ENKA fabriek in Ede. Gegevens over drainage
ontbreken.
In het gebied zijn voldoende mogelijkheden voor wateraanvoer, waar dan ook veel gebruik van wordt gemaakt (randmeren,
IJsselmeer, de IJssel, de Vecht enz.).
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 4 van 11

3. Knelpunten waterbeleid en waterhuishouding
Waterveiligheid:
Ruimte voor de Rivier: Vanuit het oogpunt veiligheid vinden op diverse plekken dijkverleggingen en –versterkingen plaats
(o.a. Voorsterklei en Cortenoever, Veessen-Wapenveld, Westenholte). Een aantal gevolgen zijn: sterke afname
landbouwareaal, toename van kwel en vernatting binnendijks en nog onbekende gevolgen voor de buitendijkse gebieden.
Peilverhoging IJsselmeer: De mogelijke peilverhoging roept vele en diverse vragen op. Kortom, er heerst grote
onduidelijkheid, met name rond het inzichtelijk krijgen van de gevolgen voor de landbouw. De vragen zijn
geïnventariseerd door Groot Salland.
Waterkwantiteit:
GGOR: Op ‘papier’ is GGOR optimaal voor de landbouw, in praktijkstudies echter treedt er regelmatig natschade op,
droogteschade wordt nauwelijks als dusdanig ervaren.
AGOR (actueel grond en oppervlaktewaterregime) sluit niet aan op OGOR (optimaal enz.)
GGOR wordt afgestemd op toekomstige realisatie van natuurgebieden, terwijl de focus op bestaande functies
moet liggen
Peil: op verschillende locaties is sprake van onjuiste peilmetingen.
geen uniform meetsysteem (zowel analoog als digitaal in gebruik)
verschillende methoden van meten
spanning tussen doelen natuur en reconstructie (natuur: waterpeil moet omhoog, reconstructie: juist omlaag)
Drainage: behoefte aan meer en complete drainagegegevens zodat maatregelen, genomen op uitkomsten van het
grondwatermodel, beter aansluiten op de praktijk
Wateroverlast. Eind augustus 2010 is gebleken dat er vele knelpunten zijn met betrekking tot het onderhoud van
waterwegen en de afvoer binnen het beheersgebied van Waterschap Veluwe, Rijn en Ijssel en Regge en Dinkel. LTO
Noord vindt het van belang dat de afvoer voldoende is om ook bij extreme regenval het water voldoende af te voeren.
Verdroging: nog weinig kennis en inzicht hoe om te gaan met veranderend klimaat en daarmee gepaard gaande
verdrogende effecten (en de bestrijding hiervan)
Bergingsgebieden: extra verlies van landbouwgronden door aanwijzen van gebieden voor extra waterberging.
Waterkwaliteit:
KRW: Vanuit de KRW-doelen blijkt dat waterschappen bij de fasering of verlaging van deze doelen geen duidelijkheid
geven over de afstemming met vastgelegde doelen in AMvB, WHP en PMV (monitoringegevens over nutrientenbelasting
ihkv landelijk mestbeleid in huidige planperiode moeten aangeven of dit afdoende is) onduidelijk wat de gevolgen zijn
voor bedrijfsontwikkelingen in de land- en tuinbouw minder draagvlak voor realisatie KRW doelen.
Erfafspoeling: Veel onduidelijkheid rond beleid met betrekking tot lozing en met name erfafspoeling. Deels veroorzaakt
door vertragingen in het besluit landbouwactiviteiten wegen de val van het kabinet.
Ruimtelijke ontwikkelingen ten behoeve van water:
Peil volgt functie: Soms wordt bij ruimtelijke ontwikkeling voorbij gegaan aan de bestaande bestemming (en peilen)
Landbouw en natuur: Natuurontwikkeling (i.t.s.t. natuurbehoud) behoort niet tot takenpakket van een waterschap
EVZ en NVO: Weinig inzicht in resultaten van diverse ecologische ingrepen, wel groot ruimtebeslag hiervoor zonder
voldoende compensatie
Gebiedsprocessen: Weinig samenwerking bij plannen waar landbouw en water elkaar raken
Open teelten: Onvoldoende/weinig rekening gehouden met watergebruiksfuncties bij opstellen beheerplannen
Grondverwerving: Waterschappen ervaren problemen tijdens het verwerven van gronden voor waterdoelen
Groen/blauwe diensten: Overmaat aan voorwaarden vanuit de provincie, weinig overzicht effectiviteit
Natura2000/TOP: Onduidelijk hoe om te gaan met de doelen, financiën, politieke afwegingen rond deze gebieden
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 5 van 11

4. Lopende projecten en onderzoeken
Waterveiligheid:
Deltaprogramma: Inventarisatie onderzoeksvragen voor IJssel en Vechtdelta m.b.t. Deltaprogramma (peilverhoging)
Ruimte voor de Rivier: Op dit moment zijn er diverse projecten in het kader van RvR in het gebied in uitvoering:
zomerbedverlaging Beneden-IJssel, Dijkverlegging Westenholte, Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld,
Zomerbedverlaging Beneden-IJssel, Uiterwaardvergraving Keizers- en Stobbenwaarden en Olsterwaarden,
Uiterwaardvergraving Bolwerksplas, Worp en Ossenwaard, Dijkverlegging Voorsterklei, Dijkverlegging Cortenoever,
Hondsbroekse Pleij bij Westervoort. Zie www.ruimtevoorderivier.nl voor meer informatie.
Waterkwantiteit:
Opstellen verdringingsreeks: Diverse waterschappen
Herzien diverse waterakkoorden: Diverse waterschappen
Landbouw op peil: Ontwikkeling en verspreiding van kennis voor een klimaatbestendige landbouw (diverse partijen)
Antiverdrogingsprojecten TOP-gebieden: In provincie Overijssel worden 7 van de 15 TOP gebieden versneld aangepakt,
in provincie Gelderland 4 van de ruim 30.
Waterkwaliteit:
Innovatieve landbouwmethoden om nutriëntengehalte in opp. water terug te dringen (WSVeluwe en ondernemers, WS
Vallei en Eem start ook met nutriëntenpilot)
Erfafspoeling Averheino: d.m.v. een bezinksloot langs kuilplaten en een deel van het erf goede resultaten behaald
Salland waterproof: boeren en waterschap zoeken gezamenlijk naar oplossing op KRW opgaven te realiseren
Verontdiepen zandwinplassen: Toepassen van (licht) verontreinigde baggerspecie in zandwinplassen
Watersysteem (ruimtelijk):
Binnenveld-Oost: Integraal project waarbij N2000, TOP, waterberging, verduurzaming enz. thema’s zijn
Groen/blauwe diensten: Sommige waterschappen denken na over pilots, zoals Rijn en IJssel (v.b. verwerking maaisel,
ecologisch onderhoud, waterconservering)
Ruimte om te leven met water (WB21): WSGS wil huidige stelsel waterlopen aanpassen aan de wensen/eisen van nu
Baakse Beek: WSRI in samenwerking met de landbouwsector richten op verduurzamen investeringsagenda
Ruimte voor de Vecht: Bepalen welke investeringen nodig zijn om landbouw als economische peiler te handhaven
Diverse projecten van Provincie Overijssel zijn te vinden via de Provinciale Wateragenda
(http://www.overijssel.nl/thema’s/water/wateragenda)
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 6 van 11

5. Speerpunten waterbeleid 2015-2021
Nationaal Waterbeleid
aandachtsgebied speerpunt opmerkingen
Waterveiligheid RvR:
Meer inzicht verdere uitwerkingen en gevolgen voor de
landbouw
Landbouw als gevolg van RvR-ingrepen niet achteruit
ontwerp flankerend beleid
Peilverhoging IJsselmeer: meer inzicht over gevolgen voor de
landbouw van verhoging peil IJsselmeer. Voorkeur voor
uitvoeren van een LER.
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 7 van 11
v.b. wat zijn gevolgen van
dijkverlegging?
Regionaal Waterbeleid
aandachtsgebied Speerpunt opmerkingen
Waterveiligheid RvR: inzicht verdere uitwerking en gevolgen voor de
landbouw
Peilverhoging IJsselmeer: meer inzicht in gevolgen van
verhoging peil IJsselmeer
Waterkwantiteit GGOR:
GGOR vaststellen in gebieden waar dit nog niet
gebeurd is
betere analyse d.m.v. vaker en gebiedsdekkend
meten (door VenW)
AGOR beter aansluiten op OGOR
Belangenafweging voor GGOR uitgaan van
bestaande functies (indien niet conflicterend)
Onderzoek regionale verdringingsreeks waarin belang
van de landbouw goed ingebed is.
Duurzaam gebruik van oppervlaktewater: aanvoer
schoon water vergroten is kapitaalintensief
v.b. welke teelten komen in de
problemen?
De uitkomsten van de LER dienen
meegenomen worden in de uitvoering
van de projecten
n.a.v. inventarisatie IJssel en
Vechtdelta
Behoudt van optimaal waterregime voor
de landbouw uitgaan van bestaande
bestemming
Initiatief Vallei & Eem

6. Innovatie- waterprogramma Centraal Oostelijk Zandgebied
Speerpunten landbouw Centrale en Oostelijke zandgebieden
aandachtsgebied speerpunt Opmerkingen
Algemeen Meer samenwerking bij plannen waar (belangen van )
landbouw en water elkaar raken b.v. door middel van
opstarten innovatieve gebiedsprocessen.
Grondverwerving voor waterdoelstellingen:
Ruimte voor groei van bedrijven houden
Meer draagvlak bij ondernemers creëren
Vrijwilligheid is belangrijke basis
Praktijkervaringen toetsen aan de theorie
Opstarten van pilots voor groen/blauwe diensten
Waterveiligheid Peilverhoging IJsselmeer: meer inzicht in gevolgen van
verhoging peil IJsselmeer. Rijk is initiatiefnemer van het
Deltaprogramma en zou dus meer inzicht moeten kunnen
verschaffen
Waterkwantiteit Bijdragen aan opstellen beregeningsbeleid Rijn-Oost:
Eenvoudig en uitlegbaar
Onderscheid grasland van teelten
N2000 gebieden zijn grondwaterafhankelijk
Realisatie bufferzone N2000 via GGOR
Duurzaam gebruik van oppervlaktewater d.m.v. bufferen
in watergangen, grondwaterstanden aanpassen en
tegengaan inklinking
Meer rekening houden met watergebruiksfuncties bij het
opstellen van beheerplannen (teelten worden steeds
kapitaalintensiever, kwetsbaarder en afhankelijk van
goede watervoorziening)
Meer inzicht hoe om te gaan met droogte / bestrijden van
verdroging TOP-gebieden
Er is veel info maar de open eindjes moeten inzichtelijk
worden gemaakt
Bijdrage leveren aan verder ontwikkelen
grondwatermodellen d.m.v. aanleveren
drainagegegevens. (o.a. van belang voor opstellen
GGOR)
Meer inzicht in discrepantie tussen theorie en praktijk
waterpeilmetingen
Inzicht in wensen vanuit de landbouw m.b.t. beregenen
Bijdrage leveren project Klimaat & Droogte Rijn-Oost
Bijdrage leveren project klimaatbestendige IJsselvallei
De waterhouderij: zelfvoorzienendheid in de vorm van
een coöperatie op het gebied van waterverbruik waarin
de factoren water, grond, ondernemerschap, betrokken
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 8 van 11
Zorgt voor vergroten van betrokkenheid
en daarmee draagvlak
Gevolgen bijbehorende ruimtebeslag,
schaderegeling
waterbering/wateroverlast?
Met name Regge en Dinkel is actief op
dit vlak d.m.v opstellen
gebiedsspecifieke onttrekkingsregeling
Verzoek LTO Noord
Uitgangspunt sector: alleen vernatten
als agrariërs vrijwillig meewerken aan
vernatten
Zodat met getallen uit de praktijk i.p.v.
kengetallen kan worden gewerkt,
misschien verplicht stellen melden
drainagegegevens?
v.b. voor landbouw is interne buffering
in natuurgebieden van belang waardoor
vernatting van landbouwgrond wordt
voorkomen
Initiatief van agrariërs, andere
ondernemers, grondeigenaren,
gemeente, waterschap en

egio, financiering, PPS de belangrijkste thema’s zijn gebiedsbewoners in één coöperatie
Waterkwaliteit Wireless Boomkwekerijen: optimaliseren van irrigatie en
bemesting naar behoefte van gewas door
sensortechnologie
Beheersplannen Natura2000 gebieden vaststellen Ondernemers willen graag duidelijkheid
Meer inzicht in (financiële) realiseerbaarheid van EVZ en
NVO projecten
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 9 van 11
en weten waar hun kansen liggen
Hoe zit dat met compenseren voor
verruiging en verbreding van
watergangen
Is er goed nagedacht over het beheer?
Vragen en opmerkingen:
Halen waterschappen de NBW normen? Welke maatregelen nemen waterschappen om deze normen te realiseren?
Wat is er in de praktijk van de afspraken met de staatssecretaris (antiverdrogingscampagne convenant 2007/08)
overgebleven?

7. Conclusies en Doorkijk
De uitkomsten van de quick scan zijn divers en meer en minder abstract.
Daarnaast verschillen de speerpunten in detailniveau en fase van elkaar: Er zijn speerpunten die zich nog in de fase van
analyse van problemen bevinden terwijl voor andere speerpunten er al doelmatige oplossingen worden uitgevoerd.
Bij de interpretatie van de resultaten is het goed om te realiseren welke factoren de resultaten van de quick scan mede
bepalen:
De variaties in gebiedskennis, deskundigheid, diepgang.
De beperkte tijd en smalle raadpleging.
Verschil tussen feiten en standpunten (vb. waterverdeling).
Meer of minder uitgekristalliseerd onderzoek (vb. mineralenbenutting versus klimaateffecten).
Problemen en oplossingen die wel kwalitatief zijn benoemd maar (nog) geen kwantitatieve en financiële onderbouwing
kennen (vb. ecologische waterkwaliteit).
Maatregelen en oplossingen waar de doelmatigheid en kostenefficiëntie nog nader bepaald moet worden. (vb. Groen-
Blauwe diensten)
Het ontbreken van een meer integrale afweging van ruimte beslag, watersysteem, functieontwikkeling, mogelijkheden en
consequenties (vb. natuur vs. Landbouw).
Nog te maken doorvertalingen van verwachtte ontwikkelingen naar het watersysteem (vb landbouw 2020).
E.a.
Speerpunten Centraal Oostelijk Zandgebied
Toch geeft de quick scan een goede indruk van de speerpunten die er specifiek voor dit gebied gelden:
Voor Centraal Oostelijk Zandgebied zijn de meest opvallende:
Omgaan met ruimte voor water bij de rivieren, voor waterberging en mogelijk in relatie tot peilverhoging van het
IJsselmeer. Kritische grenzen voor landbouw; en bepaalde teelten bepalen.
Betere koppeling aan de praktijk en functiegericht grond- en oppervlaktewater regiem.
Meer gebiedsgericht inzicht en ontwikkelen van aanpassingen voor effecten van verdroging door klimaatverandering.
Duidelijkheid over haalbaarheid en aanpassing van de KRW-doelen, inzet doelmatige maatregelen voor erfafspoeling.
Verschillende thema’s waar via samenwerking meer duidelijkheid en draagvlak voor oplossingen moet komen:
GGOR, KRW, erfafspoeling, verdroging, Natura 2000/ TOP, gebiedsprocessen, grondverwerving, werkbare vorm geven
aan Groen-Blauwe Diensten.
Doorkijk
In de Quick Scan komen meerdere aangrijppunten voor acties en oplossingen naar voren. Bij de uitwerking in het
gebiedsprogramma zullen de mogelijke acties nader bepaald en geadresseerd worden.
Mogelijke acties en oplossingen :
Via een waterakkoord/ overeenkomst het commitment en de verantwoordelijkheid regelen van (gebieds)partijen om samen
problemen goed te analyseren, oplossingen met draagvlak te zoeken, te faciliteren en realiseren.
Werken aan kringlopen, zelfvoorziening, ruimte voor natuurlijke veerkracht…
Ander grondgebruik; (zilte)teelten, Groen-Blauwe diensten, meervoudig grondgebruik,…
Acceptatie bevorderen van minder optimale teeltomstandigheden bij verdroging, vernatting, verzilting,…
Toepassen van efficiëntie technieken: sensor, GPS, teeltwijze, waterbenutting, gesloten kas,……
Kunstmatige oplossingen: ‘pompen’, peilbeheer, waterbuffers, aan-/afvoeren, hergebruiken, doorspoelen, peilgestuurde
drainage, drijvende kas,…
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 10 van 11

Ruimtebeslag: integraal, landbouw compenseren(ontwikkelmogelijkheden), Groen-Blauwe diensten, meervoudig
ruimtegebruik,…
Waterbergen/bufferen: IJsselmeer, natuurgebieden, peilvlakken, Groen-Blauwe diensten, zelfvoorzienendheid,
multifunctioneel grondgebruik, samenwerken,….
Faciliteren, opschalen en continueren Best Practises, maatwerk per gebied mogelijk maken,……..
De uitwerking van de klimaatontwikkeling op niveau van gebied en bedrijf. Waar komen kritische grenzen in beeld voor
verzilting, verdroging, vernatting, zoetwatervoorraad…..
Meer kennis uit onderzoek naar de praktijktoepassing vertalen in plaats van in onderzoek te blijven hangen is daarbij
cruciaal (minder onderzoeken, meer toepassen…).
De vertaling van de verwachte landbouw ontwikkeling (LEI 2020) naar betekenis voor landbouw en waterhuishouding.
(randvoorwaarden, knelpunten, keerpunten,….)
Actief betrokken zijn bij studies in het kader van de Delta-programma’s < 2014, zoals zoetwatervoorziening.
Onderbouwing verdringingsreeksen.
Uitwerking van haalbare en betaalde Natuur-, TOP- en KRW doelen en GGOR.
Via gedeelde Data Base kunnen speerpunten en maatregelen voor overeenkomstige gebieden en/of knelpunten
vergeleken worden.
De waterbeheerder is bezig met meerdere gebieds-/ water projecten, waarin een actieve rol van de landbouw gewenst is.
Water is een cruciale productiefactor voor landbouw en landbouw heeft belang bij oplossingen die goed aansluiten bij de
landbouw. LTO Noord en Projecten kunnen met de agrarische ondernemers in het gebied bij ontwikkeling en uitvoering een
belangrijke rol vervullen. Door uitwerking van de landbouwbelangen en ideeën onder de vlag van Programma Water komt de
landbouw voor die rol beter beslagen ten ijs.
Dus:
Deze rapportage is startdocument voor het met draagvlak uitwerken van een gebiedsgericht innovatieprogramma, daarbij
bepalen de speerpunten voor het gebied de focus en kunnen de genoemde acties en oplossingen op maat worden
ingezet.
Dit startdocument draagt bij aan de input voor een Delta Agrarische Waterprogramma en de Stroomgebieds
Beheersplannen van 2015-2021.
Klimaatontwikkelingen en de ontwikkelscenario’s van de landbouw (LEI 2020) vragen daarbij om een voortschrijdende
doorvertaling naar waterbehoefte en waterbeheer.
Wateropgaven en landbouwopgaven zijn nauw verweven en vragen een integrale benadering.
Via de verdere ontwikkeling van dit Agrarisch Waterprogramma kan de samenwerking binnen LTO landelijk en regionaal
bijdragen aan meer gezamenlijke focus, synergie en daadkracht ten dienste van een voldoende waterproof landbouw en
landbouwbedrijven.
DAW_Samenvatting Centraal Oostelijk Zandgebied_jun-12
Pagina 11 van 11