finalVersion - Erasmus Universiteit Rotterdam

Veel organisaties vertonen een mate van bureaucratie omdat de mechanistische denkwijze de
interpretatie van wat een organisatie moet zijn heeft gevormd. Er wordt over organisaties
gesproken alsof het machines zijn en dat ze als volgt werken: routinematig, efficiënt,
betrouwbaar en voorspelbaar. (Morgan, 1992: 20)
§ 3.13.1 De geschiedenis van de mechanistische organisatie
Organisaties zijn opgericht om een bepaald doel te bereiken met behulp van instrumenten.
Begin jaren twintig werden de denkbeelden en ontwikkelingen van organisaties vastgelegd in
een organisatietheorie. Max Weber heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. Hij trok
de vergelijking tussen de mechanisatie van de industrie en de uitbreiding van bureaucratische
organisatievormen. Max Weber merkte op dat bureaucratie zorgde voor orde in het
administratieproces, net zoals de machine in het productieproces. Onder bureaucratie verstaat
Weber een vaste verdeling van functies, hiërarchie, wetten en regels. De grondleggers van het
scientific management richtten hun aandacht vooral op de controle van individuele taken.
Professor Rosenthal omschrijft bureaucratie als “een organisatievorm waarvan de structuur
zich kenmerkt door een hiërarchische opbouw, een vergaande uitsplitsing van taken
(specialisatie) en recrutering op basis van deskundigheid.” (Rosenthal, 1996:168)
Bureaucratie kan leiden tot bureaucratisme wanneer de bureaucratie extreem wordt
doorgevoerd. Ik denk dat een bepaalde mate van bureaucratie goed is voor een organisatie
maar het moet niet te erg worden doorgevoerd, want dan worden medewerkers niet meer als
mensen behandeld maar als machines. Professor Rosenthal verstaat onder de term
bureaucratisme “de ontaarding van de bureaucratie”, waarbij de taakverdeling scherp
doorgevoerd is, er strakke hiërarchische lijnen zijn en sterk geobjectiveerde competentiecriteria.
(Rosenthal, 1996: 168) De mechanistische organisatie kan gezien worden als een
beleidsnetwerk, waarin taken onderling afhankelijk zijn van elkaar waardoor ze elkaar
aanvullen en zodoende verbonden zijn door de bevelshiërarchie. De beweging tussen
verschillende onderdelen van de organisatiestructuur verlopen volgens patronen en
verantwoordelijkheden. De structuur in gezag wordt gezien als punt van weerstand en
hierdoor worden taken gecoördineerd door ze aan de ene kant te begrenzen en aan de andere
kant te vergroten. Deze principes fungeren als basis voor de bureaucratie. Organisaties
kunnen opgevat worden als rationele systemen, die efficiënt werken.
(Morgan, 1992, p.20 t/m 30) Als de bureaucratie niet te extreem wordt ingevoerd en er nog
wel ruimte is voor eigen inbreng dan kan naar mijn mening een beleidsnetwerk passen in het
werkproces van de mechanistische organisatie.
47