Psychiatrie - Europa Ziekenhuizen

stabiliteit terug te vinden. De therapeutische
equipe heeft dus als taak haar eigen efficiëntie
te kunnen blijven garanderen en zodoende
ook haar therapeutisch heilzaam effect, dat
zij haar eigen contradicties en uitingen daarvan
moet opvangen en metaboliseren.
Het is op dit niveau dat de verpleegequipe een
rol speelt. Haar aanwezigheid, haar continu
luisterend oor en haar permanente interventies
op de dienst maken dat zij als eerste geconfronteerd
wordt niet alleen met de malaise van
de patiënt maar ook met de eventuele malaise
die binnen de dienst zelf zou kunnen heersen.
De verpleegequipe ziet zich dan steeds in de
positie geplaatst om deze malaise aan te kaarten
en een debat te openen dat de therapeutische
equipe toestaat zijn werking aan te passen en
zijn eigen contradicties te metaboliseren. De
kwaliteit van zo'n debat, waar geen enkele
therapeutische equipe mag op besparen, is de
maatstaf voor de kwaliteit van de omgeving
waarin de patiënt kan evolueren.
De hierboven beschreven dynamiek die
de werking van de verpleegequipe beschrijft is
de basis van de institutionele opvang van de
patiënt.
Dr Paul De Hertogh
Psychiater
Site St.-Elisabeth - 2 Alice
“volgens een collectieve beschouwing van de ploeg”
De ontmoeting met het eigen lichaam…
(en misschien ook met de inhoud ervan)
Op een afdeling geestelijke gezondheid werken
een verschillend aantal professionelen. We zouden
ons kunnen voorstellen dat er op deze
afdeling gesproken wordt over het “mentale”,
dwz. de psychologie die emotie en intelligentie
verklaart en verbindt.
Aangezien deze concepten zeer “abstract” zijn
is er een vitale noodzaak om hen te concretiseren.
Ze moeten dus voorgesteld worden door
een fysiek element dat toestaat om reëel, voelbaar,
zichtbaar te worden, zelfs als getuige.
Zou het niet het lichaam zijn die als enige
deze functie kan vervullen? Wat toont het
lichaam ons? Wat heeft ons lichaam ons te
vertellen, ons te zeggen. Misschien als de
informatie niet via de logische “weg” kan
verwoord worden, zal het lichaam haar communiceren.
En hoe zit dat juist met dat lichaam?
Is er een reële toenadering, een reële ontmoeting?
Als dat zo is, wat doen we dan en wie
houdt zich daar dan mee bezig? Het lichaam
is niet enkel een synoniem voor deze concrete
limiet ten opzichte van dit abstracte potentieel,
maar is ook synoniem voor beweging, animatie,
actie. Zo kunnen we enerzijds spreken van ons
lichaam als object, maar anderzijds ook over de
inhoud van het lichaam, dit wil zeggen zijn
verhaal, wat het heeft meegemaakt en de
emotionele geladenheid van dit alles. Waarom
zou ons lichaam als object dan geen invloed
kunnen hebben op de inhoud?
Sedert lange tijd worden er specifieke lichamelijke
zorgen toegediend aan iemand met een
geestelijk lijden en dit alles met de hoop dat dit
zou leiden tot een verbetering. De geschiedenis
toont ons dat de fysieke benadering van het
psychische gebeuren bestaat onder verschillende
vormen. Zo kennen we o.a. de aderlatingen, de
snelle rotatie ter plekke, hete of ijskoude
baden, de dwangbuis, het lichaam onderwerpen
aan ondraaglijke temperaturen, enz…
Eigenlijk kunnen we deze “barbaarse” praktijken
van vroeger aanzien als de voorlopers van
de huidige moderne kinesitherapie. Gelukkig
zijn deze oude folteringen verdwenen en zijn
andere technieken geboren.
Dit gezegd zijnde; wat kan de plaats zijn dat
een kinesitherapeut neemt binnen het project
van de geestelijke gezondheidszorg? Het lijkt
me evident dat de professioneel die zich bezig
houdt met het lichaam dit niet kan doen zonder
rekening te houden met het inhoudelijke
aspect (het abstracte potentieel van het emotioneel
beleefde).
Zodoende stel ik voor de term “KINESITHERA-
PEUT” te herdefiniëren. Kinesitherapie betekent
de beweging genezen. De enige beweging die
wij als menselijk wezen, vastverbonden aan de
aarde kennen, is de fysische beweging. Waarom
zou het niet mogelijk zijn om via de beweging
van het lichaam ook het inhoudelijke te laten
bewegen?
Het zal ook belangrijk zijn om het individu voor
te bereiden op een contact met de ander; voor
te bereiden op het herkennen van zijn eigen
lichamelijke limieten (zonder de inhoudelijke
limieten te vergeten). Het herkennen van
het “ik ben, jij bent, hij is…”, die het individu
kunnen helpen om zijn lichaam te herdefiniëren
ten opzichte van het uitwendige, om de
sensatie van eenheid in het lichaam te herkennen
en te kunnen onderkennen dat zijn
lichaam uit verschillende segmenten bestaat.
Dit betekent een reële reorganisatie van de
communicatie met zichzelf om zodoende beter
in relatie te komen met de andere.
Wij proberen zodoende om een lichaam te
benaderen waarin ondergeïnvesteerd was,
lijdend was, zelfs uit elkaar gereten, om zo te
komen tot een zekerheid, een herstel, een
herleren of een analyse. Elke actie ondernomen
betreffende inhoud en object vindt enkel zijn
zin als we ook de emotionele, mentale en
motorische structuren van het subject mobiliseren.
Zegt een gekend citaat niet: “Mens
sana in corpore sano?”.
In elk geval, in deze optiek, is het noodzakelijk
een goede strategie te gebruiken. Deze bestaat
onder de vorm van activiteiten van gymnastiek
tot hydrotherapie, activiteiten buiten het
hospitaal, lichamelijke en verbale expressie en
ook relaxaties. Hierdoor zet men even het
inhoudelijke tussen haakjes om de mogelijkheid
TIJDSCHRIFT VAN DE EUROPA ZIEKENHUIZEN
15