Psychiatrie - Europa Ziekenhuizen

Psychiatrische verpleegkundige:
is het in godsnaam mogelijk?
-“…En op welke dienst ben je verpleegster?”
- “Op de psychiatrie.”
- “Ah!” antwoordt hij met wijd opengesperde
ogen en met een bleek gezicht.
- “Is dat niet te moeilijk?… Dat lijkt me zo
moeilijk!… Ik zou het niet kunnen! U hebt
nogal wat geduld!…”
En nochtans is er niets heldhaftig of verrassend
aan. Het is een bewuste keuze en, wat elk van
mijn collega’s betreft, is er geen enkele druk
geweest vanwege de directie om “op de
psychiatrie te werken”.
Maar ja, aangezien deze specialisatie van de
geneeskunde doordrenkt is door een “asielaire
cultuur”, blijft de psychiatrie voor de buitenstaanders
verbonden met de angst voor de
“waanzin”.
Nochtans, op een dienst als de onze, een open
afdeling met 30 bedden, in een algemeen
ziekenhuis, staan we ver weg van het afschrikwekkend
beeld van de geestesziekte. Hoewel
er zich op onze dienst mentale ziektebeelden
Het werk
van de verpleegequipe
Sommige woorden hebben in hun semantische
evolutie een totaal andere en zelfs tegengestelde
betekenis gekregen in vergelijking
met hun oorspronkelijke betekenis.
Het woord asiel is hier een goed voorbeeld van.
Ethymologisch was dit een gewijde plaats die
door zijn onaantastbaar karakter een bescherming
bood aan diegene die er zich bevond.
Het is binnen deze context dat deze term werd
gebruikt voor de psychiatrische instellingen die
indertijd een plek waren waar geestesgestoorden
werden samengebracht.
Heel snel echter verloor dit woord asiel haar
originele betekenis en kreeg een pejoratieve
betekenis beïnvloed door een collectieve
verbeelding in die mate dat het woord werd
geschrapt uit het psychiatrisch jargon.
De beschermende maatregel die erin bestond
de geestelijke gestoorden buiten de maatschappij,
waarin zij moeilijk kunnen functioneren,
te plaatsen, bleef desalniettemin bestaan. Het
woord asiel werd vervangen door een ander
woord: hospitaal, wat wil zeggen: gehospitaliseerd
worden, kunnen genieten van een
bevinden, die werkelijk als zodanig erkend zijn,
situeren we ons nog ver van gevaarlijke personen,
in de war zijnde, met een somber en een
agressieve blik, met psychopathische gedachten,
die niemand zich zou kunnen inbeelden of die
bepaalde regisseurs inspireerden in hun films.
Op de zevende verdieping van de Europa
Ziekenhuizen site St.-Michiel kom je niet
terecht in “Vlucht over een koekoeksnest”
en men riskeert niet de echtgenote van Mr.
Rochester - “Jane Eyre” - tegen te komen.
Naast de mentale ziekten die natuurlijk aanwezig
zijn op deze afdeling, zijn er ook de verschillende
levensfasen die soms moeilijk te verwerken
zijn. We komen Dhr. X en Mevr. Y tegen die zeer
moeilijke familiale of sociale situaties beleven,
die hen totaal weerloos maken. Er zijn de
erfgenamen van ervaren ongelukken die hier
op de eerste plaats een luisterbereidheid komen
opzoeken, een kader waarin droefheid, spanning,
uitputting kunnen losgelaten worden.
Sommigen komen hier even uitblazen, hun
koffer vol wanhoop afzetten, hun rugzak vol
eenzaamheid, hun tas met allerlei stressvormen.
hospitalisatie d.w.z.: als een gast ergens
ontvangen worden. Dit woord hospitalisatie is
minder zwaar dan het oorspronkelijk woord
asiel doordat ze verwijst naar de diensten die
aan een zieke worden aangeboden tijdens zijn
verblijf in het betreffende instituut.
Het accent ligt dus minder op het aspect van
exclusie uit de maatschappij dat deze beschermingsmaatregel
van opname inhoudt, exclusie
die door een patiënt juist als zeer moeilijk wordt
ervaren.
Natuurlijk is het instituut dat de patiënt op een
acuut moment van zijn lijden opvangt niet enkel
te herleiden tot een plaats van herbergen.
Een psychiatrische hospitalisatiedienst houdt
dus meer in dan enkel een opvang maar is ook
een plek waar er interactie is. Vanaf het begin
van zijn opname op een psychiatrische dienst
is de patiënt opgenomen in een systeem waar
hij enerzijds een heel individuele relatie heeft
binnen een psychotherapeutisch perspectief,
maar anderzijds ook terechtkomt in een institutionele
werking. Beide aspecten bieden hem
de mogelijkheid om enerzijds aan een recon-
“De verdwaalden uit het dagelijks leven”
komen hulp zoeken om het leed te verzachten,
dat door onze maatschappij, gezien haar huidige
structuur, niet steeds verlicht wordt.
We staan klaar op het perron om deze bijzondere
reizigers op te vangen en hun ongewone
lasten te helpen dragen, om naar hun levensverhaal
te luisteren, om ons luistergedrag en
onze dialoog aan te passen aan de persoonlijkheid
of aan de pathologie van eenieder.
Samen denken we na over hoe we het best kunnen
leven met ons verleden, met een ziekte of
met de medicatie die soms zeer confronterend
is.
Wij steunen en relativeren te ideale projecten,
wij gaan op zoek naar realistische middelen
(volgens het individueel vermogen en de sociale
omgeving van de patiënt) met als doel: “de
zon door de wolken laten schijnen”
Sylvie Poncelet
Gegradueerde psychiatrische verpleegkundige
Site St.-Michiel
structie van zichzelf te werken en anderzijds aan
de resocialisatie die zo belangrijk is voor hem.
Het is binnen deze dynamiek dat de verpleegequipe
zich positioneert als draaischijf waar het
beleven van de patiënt en het functioneren van
de dienst samenkomen.
Door hun permanente aanwezigheid vertegenwoordigt
de verpleging een centrale rol door
enerzijds de cohesie tussen het kader en het
respect van het reglement waarbinnen de
dienst en zijn patiënt evolueren te vertegenwoordigen
en anderzijds de patiënt te begeleiden
in zijn dagelijks leven. Deze permanente
aanwezigheid van de verpleging voor de patiënt
is enkel mogelijk binnen het kader van een
permanente aandacht voor het respect en de
erkenning van de ander in, of ondanks, zijn
lijden. Deze permanente aanwezigheid staat
toe aan de verpleging verschillende klinische
taken waar te nemen die we als volgt kunnen
beschrijven:
• Het continu verzamelen van informatie over
symptomen van de patiënten wat het voor
de equipe mogelijk maakt op een adequatere
manier de problemen te begrijpen en de
TIJDSCHRIFT VAN DE EUROPA ZIEKENHUIZEN
13