oplossnelheid van geneesmiddelen - KHLim

KHLim-STAGEVERSLAG IN DE KIJKER
Onder welke vorm lossen geneesmiddelen het snelste op?
Het goed en snel oplossen van geneesmiddelen bepaalt voor een deel hun uiteindelijke
werking. Immers, hoe sneller de actieve stof oplost, hoe beter meestal de biologische
beschikbaarheid en hoe sneller de werking ervan.
Bij onderzoek naar geneesmiddelen is het nagaan van de optimale omstandigheden voor
oplossen dan ook één van de basispijlers.
Mieke Van Dingenen, laatstejaarsstudente van de professionele bachelor in de Chemie,
afstudeerrichting Chemie, vergeleek daarom 3 methoden voor de bepaling van de
“klaarblijkelijke dissolutie” (= oplossnelheid van geneesmiddelen in functie van hun vorm).
Dit onderzoek kon ze uitvoeren bij Janssen Pharmaceutica in Beerse.
De fysische of chemische vorm van de actieve stof van een geneesmiddel bepaalt mee de
oplossnelheid. Enerzijds werden in deze testen fysisch verschillende kristalvormen van een
specifieke actieve stof onderzocht. Anderzijds werden chemisch verschillende zoutvormen
van deze actieve stof onderzocht.
In alle testen werd de poedervormige actieve stof opgelost in een, met HCl, aangezuurde
waterige oplossing. Dit om de zure omgeving van de maag te simuleren. In de helft van de
testen werd zeep toegevoegd om de oppervlaktespanning te verlagen en zo de bevochtiging
van het poeder te vergemakkelijken. Deze zeeptoevoeging simuleert de werking van
galzouten uit het menselijk lichaam.
De temperatuur tijdens de oplossings-testen wordt op 37°C gehouden om de temperatuur
van het menselijk lichaam te simuleren.
Als eerste methode testte Mieke de Syringe methode. Bij deze
methode wordt het poeder in een injectiespuit gebracht en daar
door intensief schudden gemengd met een beetje van de zure
waterige oplossing. Hierna wordt de inhoud van deze spuit in
het totale volume van zure oplosvloeistof gebracht, waarna het
door roeren verder gemengd wordt.
De tweede onderzochte methode is de Sprinkler methode. Bij
deze methode wordt het poeder in een weegschuitje gebracht en
wordt dan verdeeld bovenop de zure waterige oplosvloeistof,
waarna het door roeren in het totale oplosvolume gemengd wordt.
1

Bij de derde methode wordt een doorstroomsysteem gebruikt. Hier wordt de zure waterige
oplosvloeistof rondgepompt en neemt zo de poedervormige actieve stof in de “flow through”cel
mee.
Effect van de kristalvorm op de oplossnelheid?
Mieke stelde vast dat in beide zure waterige oplosvloeistoffen (met/zonder zeep) de
naaldvormige kristallen sneller oplosten dan de blokvormige. Dit komt doordat het
contactoppervlak bij deze dunne naaldjes groter is en daardoor het poeder gemakkelijker
bereikbaar is voor de oplosvloeistof.
Bij de oplosvloeistof met zeep is er weinig verschil vast te stellen tussen de verschillende
methodes. Daarom wordt best gekozen voor de sprinkler-methode die het eenvoudigst uit te
voeren is.
Bij de oplosvloeistof zonder zeep is het verschil tussen de verschillende kristalvormen
sterker uitgesproken. De syringe-methode wordt dan aanbevolen omdat deze het best
moeilijk bevochtigbare poeders kan oplossen. Wel is het mogelijk dat resterend poeder in de
spuit achterblijft en de spuit moet dan worden nagespoeld.
Effect van de zoutvorm op de oplossnelheid?
Uit deze testen is gebleken dat de keuze voor een bepaalde methode verder afhankelijk is
van wat men juist wil nagaan (vb. invloed van de kristalvorm, invloed van de zoutvorm,
invloed van de bevochtigbaarheid).
In het algemeen kan gesteld worden dat de syringe-methode de beste bevochtiging geeft
voor alle zoutvormen (zowel in oplosvloeistof met als zonder zeep).
Dit onderzoek heeft alleszins een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van praktische
methodes om klaarblijkelijke oplossnelheden van actieve stoffen in geneesmiddelen te
meten.
Inhoudelijke vragen over dit artikel?
Mevr. G. Maris (docent KHLim), Georgette.Maris@khlim.be
R. De Maesschalck, (Principal Scientist Janssen Pharmaceutica), Tel. 014 60 55 76
2