Bulletin 22 - Vereniging voor Klinische Psychotherapie

is verhoogd. Weggaan of aanvallen? Het cognitieve en
probleemoplossende vermogen wordt gemobiliseerd. Dit is het
systeem waardoor we leren. Wat brengt rust? Vechten en
winnen, vluchten en ontkomen, zekerheid, cognitieve
probleemoplossing.
Zelfbeloning, leren? Door schade word je wijs, als je het
overleeft natuurlijk. Actieve hersencentra zijn formatio
reticularis, het sympa- tische autonome zenuwstelsel met de
amygdala, de cortex en de prefrontale hersenen, en activiteit
van de HPA-as (HPA-axis: hypothalamus, Hypophyse, Adrenal
Glands cortisol).
Een mogelijk derde systeem, nog niet eerder genoemd,
betreft de verstarring bekend als de freeze-reactie. Deze
reactie treedt op als bijvoorbeeld het roofdier dichter bij is of
sterker is dan de moeder. Dan is het nodig om weinig te
ademen, op de grond te liggen, stil te zijn, te verdwijnen, je
“dood” te houden. Een hypothese is dat dissociatie een
bijzondere vorm van de freeze-reactie is en optreedt als de
situatie te lang aanhoudt. Het organisme sluit zich dan zowel
naar buiten als naar binnen toe af.
Er is een voortdurende interactie tussen het paniek- en het
angst- systeem. Alles heeft met alles te maken in de hersenen
zowel als in het leven, en dit maakt onderzoek moeilijk.
Problemen die resulteren uit de panieksfeer (vanwege
panisch reageren) kunnen door behandeling van de angstsfeer
tot rust komen.
Uitleg en training, of probleemanalyse en het bedenken van
een oplossing, het identificeren met (liefst dode, of niet
bestaande) supermensen, het behandelen van een fobie
(Freud, kleine Hans), rationaliseren, het ontwikkelen van een
waansysteem (waan als overleving, de ziekte is de vernietiging
van het oriëntatiesysteem), en psychotherapeutische systemen
zijn voorbeelden van problemen in de relatie/hechtingssfeer
die via het angstsysteem tot rust gebracht kunnen worden.
Andersom is veel moeilijker. Al langer is (ook uit onderzoek)
bekend, dat je angst niet kunt behandelen als het
panieksysteem actief is.
Wat betekent dit alles voor traumabehandeling volgens
Sachse?
- Het bindingssysteem is het belangrijkste om over een
trauma heen te komen: een stabiliserende geruststellende
goede relatie.
- Nabijheid, solidariteit, zekerheid in een sociale
gemeenschap zijn beschermende factoren.
- Een zekere “slaap in de kudde” is nodig.
En verder:
- Meedelen, uitwisseling van de ervaringen met anderen
bij wie men zich betrokken voelt (”het moet er uit”);
- Alles is hetzelfde en niets is hetzelfde. De cognitieve
situatie is verwarrend. Het gaat om tegenstrijdige informatie
die tegelijk waar is. Als dit bevestigd en verhelderd wordt is
het makkelijker om er mee om te gaan.
Beschouwing:
Deze theorie kan een neurobiologische onderbouwing geven
aan wat (psycho)therapeuten al lang weten en toepassen.