Chiara&Robin sectorwerkstuk-1

Chiara Bisschop
Robin Simon
Sector: Economie
Klas: T4C
Vakdocent: Meneer Kramer

Inhoudsopgave Pagina
Inleiding 3
Hoofdstuk 1
• 6 deelvragen 4
Hoofdstuk 2
• Beantwoording Hoofdvraag+Conclusie 28
Hoofdstuk 3
• Evaluatie 29
Hoofdstuk 4
• Logboek 30
Hoofdstuk 5
• Bronnenlijst 31
2

Inleiding
Wij zijn Chiara en Robin en hebben drugsgebruik als onderwerp voor ons
sectorwerkstuk gekozen. Wij hebben voor dit onderwerp gekozen omdat
drugsgebruik, naar ons idee, steeds meer voorkomt. We vinden het interessant om
daarover meer te weten te komen en hoe het er in vroegere tijden aan toe ging.
Het doel van ons Sectorwerkstuk is dat we zoveel mogelijk te weten komen over
drugs en het gebruik ervan. Wij zijn heel erg benieuwd naar de redenen waarom
menen drugs gebruiken en hoe dat vroeger was. Wij willen hiervan een vergelijking
maken. Verder kijken we welke maatregelen de overheid neemt om het gebruik van
drugs te verminderen. De hoofdvraag waar wij ons mee bezig houden is in hoeverre
het drugsgebruik is toegenomen door de jaren heen. Hoe was het vroeger en wat zijn
de mogelijke oorzaken van deze verandering.
Om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden hebben wij een aantal deelvragen
bedacht.
De deelvragen:
1. Welke soorten drugs zijn er en wat zijn de gevolgen van a tot x?
2. Hoe was het drugsgebruik vroeger?
3. Hoe is het drugsgebruik hedendaags?
4. In welke leeftijdscategorie wordt er drugs gebruikt?
5. Wat doet de overheid tegen het drugsprobleem?
6. Bekende drugsgebruikers en hoe liep het met hun af?
3

Hoofdstuk 1
Welke soorten drugs zijn er en wat zijn de
gevolgen van a tot x?
Wat zijn drugs eigenlijk?
Drugs zijn middelen die de hersenen prikkelen, waardoor iemand zowel geestelijke
als lichamelijke effecten voelt. Dit wordt de psychoactieve werking genoemd. Drugs
kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld. De meest gebruikte indeling is
die naar de werking van de drugs. Effecten kunnen stimulerend of verdovend zijn of
een verandering in het bewustzijn veroorzaken.
Alcohol
In Nederland is de meest gebruikte drug, na koffie en thee, alcohol. Alcohol heeft een
verdovende werking. Vanwege het aantal gevolgen en risico’s is alcohol
vergelijkbaar met drugs. Alcohol zit in bier, wijn en gedistilleerde dranken, zoals
jenever en ook mixdranken. Alcoholhoudende dranken zijn legaal. Ze mogen
verkocht worden aan jongeren ouder dan achttien jaar. Jonge mannen van 18 tot 25
jaar drinken het meest. Van deze groep geeft 94 procent aan wel eens alcohol te
drinken, zij drinken gemiddeld 1,8 glazen alcohol per dag. Bovendien drinkt 3 op de
10 mannen minstens één dag in de week 6 glazen alcohol of meer. Ook jonge
vrouwen tussen de 18 en 25jaar drinken vaker en meer dan ouderen groepen
vrouwen.
Van de jongeren tussen de 12 en 18 jaar drinkt 4 op de 10 wel eens alcohol.
Hieronder vallen dus ook jongeren onder de16 jaar die eigenlijk nog geen alcohol
mogen kopen. De jongeren tussen de 16 en 18 jaar drinken van deze groep het
vaakst; namelijk 82 procent.
Gevolgen
De gevolgen van alcohol zijn soms er groot. Het is steeds vaker in het nieuws, weer
iemand naar het ziekenhuis gebracht door het zogenaamde comazuipen. Er is ook
steeds meer agressie. Neem als voorbeeld het strandfeest in Bloemendaal die
gigantisch uit de hand is gelopen. Mensen worden sneller agressief met een flinke
slok op. De gevolgen van overmatig alcoholgebruik op de lange termijn zijn ernstige
schade aan leven, hart, hersenen en maag.
4

Cocaïne (straatnaam crack, coke)
Cocaïne is een wit, kristalachtig poeder. Het komt uit de cocaplant. Er zijn veel
termen voor cocaïne, de meest gebruikte naam is coke. Cocaïne wordt vooral
gesnoven. Het kan ook worden geïnjecteerd als het opgelost is in water. Verder kan
cocaïne worden bewerkt tot crack of het basecoke. Het roken daarvan word basen of
chinezen genoemd. Bij het roken worden een waterpijp en een speciaal pijpje of folie
gebruikt.
Gevolgen
De gevolgen op lange termijn zijn gewichtsverlies,
slapeloosheid, angst, waanvoorstellingen, prikkelbaar,
achterdocht, agressiviteit, depressief na stoppen van
intensief gebruik en uitputting van het lichaam.
Zwaardere gebruikers worden vaak rusteloos en raken
snel geïrriteerd. Het zelfvertrouwen kan overslaan in
overmoed, waardoor de kans bestaat dat je in een
schijnwereld terecht komt. Matig gebruik van cocaïne kan
seksueel stimulerend werken bij toenemend gebruik
neemt dat effect af en kan de zin seks helemaal
verdwijnen.
DMX
DMX, volledige naam is dextromethorfan, heeft een werking waardoor iemand
stemming uiteensloopt van overdreven en opgewekt tot sterke hallucinaties. Het is te
verkrijgen als hoestmiddel in de vorm van capsules, siroop, drank en pillen. DXM
word verkocht bij apotheek en drogist.
Gevolgen
Op de lange termijn kunnen er psychische problemen ontstaan. Daarnaast
Daarnaast moet DXM niet tegelijk met MAO-remmers gebruikt worden vanwege de
kans op het onstaan van hoge bloeddruk en een veel te hoge lichaamstemperatuur.
Verder is het niet verstandig om DXM in combinatie met alcohol of slaap- en
kalmeringsmiddelen te gebruiken. De ademhaling kan sterk geremd worden met als
uiteindelijk gevolg een coma. Dit geldt ook voor mensen met een leveraandoening of
problemen met de luchtwegen.
Ecodrugs
Alle producten rechtstreeks uit de natuur die het
bewustzijn beïnvloeden vallen onder Ecodrugs.
Bijvoorbeeld planten en kruiden die een stimulerende of
verdovende werking hebben. Smartproducts is een
verzamelnaam voor middelen die zijn samengesteld uit
meerdere stoffen. Dit kan ook chemisch zijn. Een
Ecodrug kan dus deel uitmaken van een smartproduct
Een voorbeeld van een smartproduct zijn de
energiedrankjes. Deze producten worden verkocht in
smartshops. Smartdrugs zijn niet in smartshops te koop. Smartdrugs zijn
geneesmiddelen die bijvoorbeeld bij dementie werden/worden gebruikt.
5

Gevolgen
Op lange termijn verschillen de gevolgen per middel. Een combinatie van producten
kan onvoorspelbaar aflopen. Het is riskant om het in combinatie met alcohol en
bijvoorbeeld speed en XTC te gebruiken.
GHB
GammaHydroxyButyraat is de volledige naam voor GHB. Vroeger werd het gebruikt
als inslaapmiddel bij operaties. GHB is meestal verkrijgbaar in vloeibare vorm, ook
wel zelfgemaakt. Het is ook te krijgen in pil- en poedervorm. Het smaakt een beetje
zoutig en het heeft geen geur.
Gevolgen
De gevolgen op lange termijn zijn nog niet bekend. Het doseren is niet makkelijk en
moet erg precies gebeuren. De kans dat het verkeerd gaat is dan ook erg groot. GHB
is gevaarlijk voor mensen met epilepsie of hartklachten. Na heftig gebruik kunnen
ontwenningsverschijnselen optreden. De verschijnselen kunnen vergeleken worden
met overmatig gebruik van alcohol.
Hasj en Weed
Hasj en Weed komen van de plant Cannabis Sativa, botweg
cannabis. In Nederlands heet de plant hennep. Tabak wordt
meestal in hasj en weed vermengd. Gezamenlijk wordt het tot
een sjekkie gerold, een stickie of joint. Blowen is de naam die
wordt gebruikt voor het roken ervan. Het kan ook worden
verwerkt in taart of ‘spacecake’.
Gevolgen
Op lange termijn kan er schade aan de ademhalingsorganen optreden en kanker bij
het roken van hasj en weed. In combinatie met alcohol worden de gevolgen van
alcohol versterkt. De kans op een te hoge dosering is er bij het eten van ‘spacecake’.
Herbals en Efedrine
Cloud Nine, Herbal Exstasy en Efedra zijn de namen van Herbals die verkocht
worden. De stof Efedrine is het belangrijkste werkzame ingrediënt. Herbals zijn de te
koop als capsules, pillen en kruidenmengsels. Pure, gedroogde plantendelen worden
verkocht om te roken of om er thee van te maken. Sinds februari 2004 valt Efedra
onder de Wet op de geneesmiddelenvoorziening.
Gevolgen
Uitputting is het gevolg op lange termijn. Herbals zijn gevaarlijk voor mensen met
hart- en vaatziekten. In combinatie met andere middelen zijn de effecten niet te
voorspellen.
Heroïne
Heroïne hoort bij de opiaten. Deze stoffen worden uit de
papaver gehaald. De Latijnse naam hiervoor is papaver
somniferum. Er ontstaat ruwe opium door in de onrijpe
zaadbol te snijden en het vrijkomende melksap in te drogen.
Uit die ruwe opium kan morfine worden gehaald. Via een
chemische aanpassing kan heroïne worden gemaakt.
6

Zuivere heroïne kan gemaakt worden in het laboratorium. In die sterkte is heroïne
niet te koop, door het verhandelen is de heroïne met verschillende andere stoffen
vermengd. Zoals de paracetamol, cafeïne en suikers. In Nederland loopt het
heroïnegehalte van de ‘straatheroïne’ uiteen van 20% tot 50%, uitzonderingen niet
meegeteld. Heroïne kan er uitzien als grof wit poeder tot geelbruine brokjes.
Gevolgen
Op lange termijn ontstaat onverschilligheid. Verder kan de dood een gevolg zijn van
een overdosis. De vertragende effecten op de ademhaling kunnen dodelijk zijn.
Daarnaast kunnen er ontstekingen en infecties ontstaan doordat er niet zorgvuldig of
onhygiënisch wordt omgegaan met het spuiten van heroïne. Heroïne onderdrukt de
pijn, waardoor ziektes niet of te laat worden ontdekt. Ook verstoort het de
menstruatiecyclus, soms verdwijnt de menstruatie helemaal. Heroïne in combinatie
met andere middelen kunnen de effecten versterken en dit kan dodelijke gevolgen
hebben. Bij het spuiten van heroïne is er een extra risico op een overdosis en/of
infecties als HIV en hepatitis.
Ketamine
Ketamine is oorspronkelijk een narcosemiddel, maar door de werking wordt het ook
als drug gebruikt. De werking hier is de verandering van het bewustzijn. Meestal
wordt ketamine gesnoven. Het is verkrijgbaar in poedervorm, maar soms ook als
vloeistof om te injecteren. Ketamine valt onder de Wet van de
geneesmiddelenvoorziening en is legaal alleen te verkrijgen op doktersrecept.
Gevolgen
Psychische stoornissen kunnen het gevolg op lange termijn zijn. Het heeft betrekking
op mensen die daarvoor gevoelig zijn. Door ketamine kan er geestelijke
afhankelijkheid ontstaan. Bij langdurig gebruik heeft iemand steeds meer nodig voor
hetzelfde effect. Verder kan iemand bij erg hoge doseringen twintig minuten
bewusteloos raken. Dit is mogelijk bij injecteren van ketamine. Daarnaast kan door
het combineren met andere middelen een gevaarlijke demping van de ademhaling
ontstaan en kan de gebruiker in coma raken.
Khat
Khat is de benaming voor bladeren en takjes van de Catha Edulis Forsk. Deze plant
wordt in Jemen en Ethiopië verbouwd. Het kauwen van khat gebeurt ook vooral in
die landen en de omliggende gebieden. Daar heeft het kauwen van khat een rituele
betekenis. Khat als plant is legaal en valt onder de warenwet.
Gevolgen
Vooral bij chronisch gebruik van grote hoeveelheden kunnen bijwerkingen optreden.
Bijvoorbeeld een verhoogde bloeddruk, stijging van de lichaamstemperatuur,
hartritmestoornissen, slapeloosheid en een gebrek aan eetlust. Daarnaast is er een
verhoogde kans op maag- en darmkwalen. Je kunt geestelijk afhankelijk raken van
khat. In Nederland komt dit vooral voor bij Somalische asielzoekers met een
traumatisch verleden.
Lachgas
Lachgas bestaat uit di-stikstofmonoxyde-gas. Het is te koop in
verschillende vormen en hoeveelheden. De bekendste zijn
7

gaspatronen (zie afbeelding) en ‘ballonnetjes’. Ballonnetjes houdt in dat ballonnen
worden gevuld met lachgas. Lachgas valt officieel onder de Wet op de
geneesmiddelenvoorziening.
Gevolgen
Wanneer lachgas rechtstreeks uit een gastank of gaspatroon worden ingeademd.
Het gas heeft dan een hele lage temperatuur waardoor de longen kunnen bevriezen.
Langdurig gebruik kan een verstoorde aanmaak van rode bloedcellen en zaadcellen
meebrengen. Bij lachgas ontstaat geen lichamelijke afhankelijkheid of steeds meer
nodig hebben voor hetzelfde effect. Geestelijk komt weinig voor, maar is in theorie
mogelijk.
Opiaten
Opiaten zitten in de papaverplant. Wanneer er in de onrijpe zaadbol wordt gesneden
en het vrijkomende melksap wordt ingedroogd, ontstaat ruwe opium. Daaruit kan
morfine worden gehaald. Via een chemische bewerking kan daaruit heroïne worden
gemaakt. Opium is de verzamelnaam voor een mengsel van verschillende opiaten
zoals morfine, codeïne, thebaïne, papaverine en noscapine.
Gevolgen
Dezelfde gevolgen als voor heroïne.
Paddo’s
Paddo is de benaming voor soorten paddenstoelen. Deze
paddenstoelen beïnvloeden de werking van het bewustzijn.
Ze kunnen hallucinaties veroorzaken. De gebruiker ervaart
dingen die er niet zijn. Paddo’s worden tot de tripmiddelen
gerekend.
Gevolgen
Wat nu bekend is, leveren paddenstoelen die in de winkel
verkocht worden geen direct gevaar op voor de gebruiker. Bij het zelf plukken van
paddenstoelen is er het risico van verwarring met giftige stoffen. De maag, lever en
de nieren kunnen bij hoge doseringen moeite hebben met paddenstoelen. Doordat
de sterkte van paddo’s verschillend is, kan er een te hoge dosering optreden en dus
een te heftige werking. In combinatie met andere middelen zijn de effecten niet te
voorspellen. Paddo’s voor jongeren, mensen met een psychiatrische of ernstige
psychische problemen, mensen in een slechte conditie zoals astma en zwangere
vrouwen worden sterk afgeraden. De risico’s bij deze groepen zijn erg groot.
Poppers
Poppers zijn er in de vorm van flesjes of capsules. Daarin zit
een vloeistof die gemakkelijk kan worden ingeademd en snel
verdampt. De oorspronkelijke verpakking maakte bij het
openen een ‘poppend’ geluid, daar komt de naam poppers
vandaan. Poppers zijn een trend bij homescene, maar
gebruikt is er ook in het uitgaansleven of thuis. Poppers
vallen onder de Wet op de geneesmiddelenvoorziening en
zijn legaal op doktersrecept. Ze zijn nu alleen nog in grijze circuit te koop.
8

Gevolgen
De gevolgen op lange termijn hebben verschillende
bijwerkingen zoals duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn,
coördinatiestoornissen, verwardheid en bewusteloosheid.
Rechtstreeks contact met poppers is niet verstandig, omdat ze
de huid en slijmvliezen irriteren. Mensen die gebruik maken
van hartmedicijnen in combinatie met poppers, is niet slim,
omdat er problemen met de bloeddruk kunnen ontstaan. De
effecten van poppers in combinatie met andere drugs zijn niet
te voorspellen. Vooral met middelen tegen erectieproblemen
kan levensgevaarlijk zijn.
Slaap- en kalmeringsmiddelen
Slaap- en kalmeringsmiddelen worden voorgeschreven door artsen voor mensen die
last hebben van onrustigheid, angst en slaapproblemen. De middelen die nu het
meest worden gebruikt, zijn de benzodiazepines.
Gevolgen
Het grootste risico is de afhankelijkheid. Benzodiazepines in combinatie met alcohol
is gevaarlijk. Het zijn allebei verdovende middelen die elkaars werking kunnen
versterken. Benzodiazepines zijn gevaarlijk in het verkeer. Dit wordt vaak ook
aangegeven op de verpakking. Het medicijn gaat niet samen met zwangerschap en
borstvoeding. Een belangrijk deel van de werkzame stof komt in de moedermelk
terecht.
Speed
Amfetamine is de naam voor speed en pep. Amfetaminen
bestaan uit chemische stoffen die stimulerend werken op het
centrale zenuwstelsel. Er zijn verschillende soorten. De
belangrijkste zijn (dex)amfetamine en methamfetamine. Het
verschil tussen de twee soorten is de sterkte en de
werkingsduur. Methamfetamine is sterker en werkt langer.
Speed wordt in Nederland geslikt of gesnoven en is te koop
als pil of in poedervorm. Soms wordt het geïnjecteerd.
Gevolgen
De gevolgen van speed zijn zowel geestelijk als lichamelijk. Geestelijk kan het willen
gebruiken veranderen in het moeten gebruiken. Lichamelijk gezien is er het risico op
hartritmestoornissen, een hartinfarct en hersenbloedingen. Verder is gebruik van
speed in het uitgaansleven ook niet zonder gevaren. Speed kan leiden tot
oververhitting. Door speed voelt iemand geen vermoeidheid meer, daardoor kan
iemand uren blijven dansen. In een discotheek is het vaak warm en vochtig door de
vele mensen die er zijn. Het lichaam kan niet voldoende warmte meer kwijt. Zweet
wordt nog steeds aangemaakt, maar het lichaam koelt niet af. Door onvoldoende
drinken raakt het lichaam oververhit en droogt uit. Spieren en sommige organen,
zoals de lever en de nieren, kunnen hierdoor niet meer werken. Daarnaast verbergt
speed de grens van vermoeidheid, omdat de gebruiker die niet meer voelt. De grens
is bereikt, maar door de speed gaat de gebruiker daar gemakkelijk overheen en dat
doet weer een grote aanslag op de lichamelijke reserves. Langdurig gebruik van
speed kan lieden tot volledige uitputting. Door het gebrek aan eetlust treedt er
9

gewichtsverlies op. Verder kunnen er dwangmatige beweging ontstaan, zoals
tandenknarsen en kauwbewegingen. Bovendien krijgen zware gebruikers het gevoel
dat er overal beestjes op hun huid kruipen. De huid wordt soms tot bloedens toe
opengekrabd. Ook beïnvloedt speed het gedrag. De effecten verschillen per persoon,
maar de meest voorkomende zijn prikkelbaar, depressief of agressiviteit. Speed in
het verkeer is verboden, omdat het de gebruiker overmoedig maakt. Combinaties
kunnen heel verkeerd vallen. Bij het snuiven van speed bestaat er de kans dat het
neusslijmvlies gaandeweg beschadigd raken. Er is onderzoek naar het verband
tussen speed en hersenschade. Er zijn namelijk aanwijzingen dat het langdurige en
intensieve gebruik van amfetamine kan leiden tot hersenschade. Hiervoor is
aanvullend onderzoek nodig.
Tabak
In tabak is nicotine de actieve stof. Het wordt gemaakt van
de tabaksplant Nicotiana. Deze plant heeft grote groene
bladeren. Tabak wordt uit de gedroogde bladeren gehaald.
Nadat de bladeren gesneden zijn, worden ze vermengd
met andere soorten tabak. Zo wordt de smaak bepaald.
Tabak wordt gerookt als sigaret, in een pijp of sigaar. Het
kan ook worden gesnoven of gepruimd.
Gevolgen
De wanden van de bloedvaten worden verruwd door nicotine, hierdoor blijven vettige
stoffen als cholesterol kleven. Doordat de vaten vernauwen, stroomt het bloed
minder goed en moet de hartslag versnellen, zodat er voldoende zuurstof in het
lichaam komt. De bloeddruk stijgt hierdoor. Het gevolg hiervan kunnen vaatziekten
als een beroerte of een hartinfarct zijn.
Rokers hebben 70% meer kans om te overlijden aan een ziekte aan een van de
kransslagaders van het hart. Bij de verbranding van tabak ontstaat koolmonoxide. Dit
zorgt ervoor dat zuurstof minder goed wordt gebonden aan rode bloedcellen. Als
gevolg hiervan vermindert het zuurstoftransport. Verder bewegen de trilhaartjes in de
luchtwegen minder door teer. Dat vermindert het zelfreinigend vermogen van de
longen en luchtwegen. Daarnaast is tabak kankerverwekkend. De verbranding zorgt
voor honderden chemische verbindingen. Minstens veertig van deze stoffen zijn
kankerverwekkend. De verbinding in de stoffen zorgt ervoor dat het
kankerverwekkend is.
Tripmiddelen
Tripmiddelen zijn drugs. Door deze drugs ontstaan
bijvoorbeeld hallucinaties. Officieel heten ze
hallucinogenen. Tripmiddelen worden gemaakt in de
natuur, zoals sommige soorten paddenstoelen.
Hallucinogenen zitten ook in kruiden als foelie en
nootmuskaat. Het effect daarvan is niet te merken door de
kleine hoeveelheid.
Gevolgen
Tripmiddelen brengen de nodige risico’s met zich mee. Jongeren en mensen die
instabiel, depressief of angstig zijn kunnen nare ervaringen opdoen. Verder verandert
10

het beoordelingsvermogen. Zo kunnen auto’s worden gezien als speelgoedautootjes.
Het gebruik tijdens de zwangerschap en borstvoeding is sterk af te raden.
XTC
XTC valt onder drugs. Het is te verkrijgen als pil, capsule en
in poedervorm. Pillen hebben verschillende kleuren (zie
afbeelding). Op de pil staat een afbeelding die houdt weer
verband met de naam, zoals kroontje. MDMA is de actieve
stof in XTC.
Gevolgen
Naar de schadelijkheid van XTC is onderzoek gedaan. XTC kan leiden tot
veranderingen in de hersenen met aantasting van het geheugen, de concentratie en
de stemming. Eenmalig gebruik van een hooggedoseerde pil kan al tot zo’n effect
leiden. Verder is het nog onduidelijk welke invloed XTC in combinatie met andere
middelen heeft. Het risico op hersenschade kan vergroten. De combinatie van XTC
met andere middelen kan leiden tot vervelende en gevaarlijke complicaties. XTC
werkt stimulerend. Vermoeidheid wordt niet meer gevoeld, met alle gevolgen van
dien. Hetzelfde als bij speed kan de gebruiker uren achter elkaar dansen. In een
discotheek is het vaak warm en vochtig door de vele mensen die er zijn. Het lichaam
kan niet voldoende warmte meer kwijt. Zweet wordt nog steeds aangemaakt, maar
het lichaam koelt niet af. Door onvoldoende drinken raakt het lichaam oververhit en
droogt uit. Spieren en sommige organen, zoals de lever en de nieren, kunnen
hierdoor niet meer werken. Gedurende langere perioden of regelmatig gebruik van
XTC kan leiden tot grotere vatbaarheid voor infecties. Ook depressies, angsten,
paniekreacties en slaapstoornissen kunnen zich voordoen. Meestal gaat het dan om
bestaande problemen die heviger terugkomen.
Tijdens de zwangerschap en bij borstvoeding en voor mensen met astma, een zwak
hart, hoge bloeddruk, suikerziekte of epilepsie is XTC sterk af te raden.
Overmoedigheid en aantasting van het coördinatievermogen zijn ook effecten van
XTC. In het verkeer is XTC erg gevaarlijk. Ondertussen zijn er XTC-doden gevallen.
Het gebruik heeft tot zulke grote beschadigingen geleid van de lever, dat
transplantatie noodzakelijk was. De oorzaak hiervan is niet alleen door de XTC, maar
waarschijnlijk ook door andere effecten als oververhitting, combinatie met andere
middelen enzovoorts.
11

Hoe was het drugsgebruik vroeger?
Geschiedenis Hennep (Cannabis):
Om te beginnen even een uitleg over de verschillende soorten hennep. Marihuana
en Industriële hennep zijn niet hetzelfde. Marihuana is de hennep die vooral wordt
gebruikt voor zijn psychoactieve eigenschappen en Industriële hennep wordt gebruikt
voor zijn vele vezels en zaden, dus niet voor psychoactieve eigenschappen. Hennep
werd dus gebruikt als medicijn, midden in religieuze ceremonies, textiel en gewoon
de drugs zoals wij ze kennen.
De geschiedenis van Hennep is al eeuwenlang. De plant komt oorspronkelijk uit Azië
en werd meer dan 4000 jaar geleden gebruikt als medicijn bij Chinezen. Dit is vast
gesteld door deskundige omdat op Chinese potten van 4000 jaar voor Christus
afdrukken te zien zijn van de hennepplant. In 2737 voor Christus werd de werking
van hennep zelfs al beschreven in Chinese medische geschriften. In China werd
4500 jaar geleden de hennepvezel al gecultiveerd als textielvezel en werd het zaad
gebruikt als voedsel. Van daaruit vond vermoedelijk via nomadenvolken verspreiding
plaats richting het Midden-Oosten en het Middellandse- Zeegebied. Ver voor onze
jaartelling werd het gewas wereldwijd verbouwd. De Scythen ontdekten rond 1500 v.
Christus het rookgenot van deze plant. Vanaf 600 vervaardigden de Germanen,
Franken en Vikingen uit hennepvezel touw, zeil en kleiding. In de middeleeuwen
bijvoorbeeld liepen veel mensen op hennepsandalen.
De zeilen en touwen van de aller- eerste schepen die de wereldzeeën onveilig
maakte waren van hennepvezels gemaakt. En in de 17 e eeuw werd hennep voor het
eerst op grote schaal toegepast in Nederland. De Zaanstreek produceerde in
topjaren zestigduizend rollen zeildoek. Arbeiders droegen hennepkleding en
Rembrandt maakte zijn schetsen op henneppapier. De Gouden eeuw was in
Nederland ook een gouden eeuw van Hennep. Zonder hennep zou de gouden eeuw
een minder welvarend tijdperk zijn geweest aangezien het heel belangrijk was voor
de Verenigd Oost-Indische compagnie. De VOC bevorderde de ontwikkeling van de
hennepplant maar al te graag, want hennep was één van de belangrijkste
onderdelen die gebruikt werd in de scheepsbouw.
Tussen 2000 en 1400 voor Christus werd in India en andere Arabische landen ook al
hennep gebruikt. In India werd het gebruikt in religieuze ceremonies. De god Shiva
(schepper en vernietiger van de mensheid) was dol op “ Cannabis”, daarom werd het
op bepaalde festivals geofferd aan de Hindoegod. In oude religieuze geschriften
worden cannabisdrankjes nog steeds beschreven als goddelijke drank, goed voor
alles wat de mens nodig heeft. Deeltjes van de hennepplant werden ook gevonden
op de mummie van farao Rameses II, ongeveer 1200 voor christus. De Romeinen en
Grieken waren op de hoogte van de werking van Hennep en gebruikten het ook als
medicijn. Maar in de Romeinse tijd was het ook gebruikelijk dat gasten na
bijvoorbeeld een maaltijd ook nog een hennepkoekje aangeboden kregen ter
verhoging van de complete vrolijkheid. Dit koekje zou ook een goed middel zijn om
de spijsvertering te bevorderen en daarnaast zou de vrouwelijke hennepplant goed
zijn tegen oorpijn en menstruatie.
12

De Romeinen hebben het middel uiteindelijk naar Engeland gebracht. De Engelsen
gebruikten de hennepplant voor het maken van textiel. Ze gebruikten het niet als
drug. De eerste immigranten op het Amerikaanse continent brachten de plant mee
vanuit Europa. Hennepteelt werd zelfs een van de drijfkrachten van het jonge
Amerika. Cowboys droegen spijkerbroeken van hennep, en de lasso’s werden ook
gemaakt van hennep. De vezels dienden niet alleen voor textiel en touw maar ook
voor papier. Dit gebeurde in houtmolens, waar de hennep eerst verpulverd werd tot
kleine snippers en daarna verwerkt werd tot papier.
In de Amerikaanse kolonies van Engeland werd de teelt actief gestimuleerd voor de
productie van touw en scheepstuig. Bij George Washington, de eerste president van
de VS, groeide zelfs hennep in de tuin! Hij was zelf wel op de hoogte van de
medische eigenschappen.
Ook de lijfarts van Koningin Victoria zag het als ene geneesmiddel voor hoest,
hoofdpijn, astma en menstruatie. In die tijd was Cannabis ook gewoon in de VS te
verkrijgen. Het dedscwerd zelfs verwerkt in bepaalde snoepjes. Dat zou in deze tijd
echt niet meer kunnen.
De “ Indian Cigarettes of Cannabis “ is een beroemde advertentie die hennep zelfs
aanprees als middel tegen astma en slapeloosheid.
Niet alleen in Engeland maar ook in Frankrijk waren er onderzoeken met de
Hennepplant. In Frankrijk was er een dokter die meende dat hij, door gebruikers van
Cannabis te observeren, meer te weten kon komen over de oorzaken van
krankzinnigheid. Hij nodigde een groepje schrijvers uit om het te proberen zodat hij
het goed kon observeren. Een van deze schrijvers was Baudelaire, die na deze
ervaring een verhaal heeft geschreven over hasj en wijn als middel om je bewustzijn
te verruimen. Door dit beroemde werk kreeg Cannabis veel bekendheid.
In de VS beleefde Cannabis gebruik een belangrijke opleving gedurende het verbod
op alcohol in de jaren twintig. In de jaren ’60 werd cannabis onderdeel van de
“flowerpower” beweging en begon een groot deel van de jongeren dit middel te
gebruiken in de VS en Engeland.
In 1935 werd de import van hennep in Amerika wel erg groot. Zo’n 55 miljoen kilo
hennepzaad kwam het land binnen dat jaar. Aan de hennepteelt kwam in 1937
abrupt een einde. Van de ene op de andere dag was het eerst zo gewaardeerde
handige gewas gedegradeerd tot een gevaarlijk en zelfs verslavend product
waartegen hard moest worden opgetreden. Nog in dat zelfde jaar vaardigde de
Amerikaanse overheid een compleet verbod uit op hennep en werd er een
heksenjacht gestart tegen de zogenaamde gevaarlijke drug. In 1928 werd het
verboden in Nederland. Maar tijdens de tweede wereldoorlog werd hennep weer
even in ere hersteld. De goedkope en stevige vezel was zeer welkom in de
oorlogsindustrie. Het diende als materiaal voor uniformen, dekzeil, tentdoeken en ga
zo maar door.
Toen de wereldwijde hennephandel door de Japanse veroveringen in Azië dreigde in
te storen werden opeens Amerikaanse boeren via een Propagandacampagne
aangespoord tot het verbouwen van hennep.
Na de oorlog werd de teelt echter meteen weer verboden. In Europa werd hennep,
zodra de wereldmarkt weer toegankelijk werd, opnieuw door andere vooral goedkope
vezels verdrongen. De verdere opmars van synthetische stoffen na 1945 maakte de
ondergang van hennep compleet.
13

Geschiedenis Opium
De papaverplant en zijn kalmerende effecten zijn al heel lang bekend op veel
verschillende plaatsen in de wereld. Opium is een van de oudste effectieve
medicijnen en het komt uit het melksap van de opium papaver (klaproos). Het wordt
en werd voor sociale en medische toepassingen gebruikt vanwege pijnstilling. Ook
werkt opium slaapverwekkend en voorkomt het diarree. De kalmerende effecten van
de papaver waren al bekend bij de Chinese keizer Shen Nong en de papaver wordt
ook al genoemd in het Ebers papyrus. Dit is een van de belangrijkste en oudste
papyrusrollen met medische informatie, uit 1550 v.Chr. Zelfs in centraal europa zijn
er resten gevonden van papaverplanten in nederzettingen uit de steentijd. De
papaverplant heeft zijn eerste uitvoerige beschrijving gekregen in de ‘Historia
Plantarum’ van Theophrastus. In het oude Rome werd later ook beschreven hoe je
het beste het sap uit de papaverplant kon halen.
Het eerste probleem met opium ontstond nadat Amerika was “ontdekt”. Daar groeide
tabak, die nu zowel Europa als China bereikte. De Chinezen bleken al snel
enthousiaste tabakrokers. Ze mengden de tabak ook met het sap van de papaver.
Want wanneer opium wordt gerookt, is het effect sterker en komt de roes sneller.
Maar dan ligt juist de verslaving ook op de loer. De Engelsen produceerden de opium
in India en ze verkochten het product graag aan de verslaafde Chinezen. Zelfs de
high-society was verslaafd. Toen de Chinese regering de import ging bestrijden,
leidde dat tot twee opiumoorlogen.
De eerste opiumoorlog begon in 1839 en eindigde in 1842. Deze oorlog ging niet
alleen om de opium. Er was al een langer conflict tussen de Chinezen en de Britten.
De Chinezen hadden al eeuwenlang strikte handelsvoorwaarden voor de
Europeanen gehanteerd maar de Britten zagen dat op den duur als onaanvaardbaar.
De tweede opiumoorlog begon in 1856 en eindigde in 1860. Deze oorlog had als
oorzaak dat de Chinezen veel moeite hadden met de eisen van de Britten.
Echter, de geschiedenis van het moderne onderzoek naar opium is pas in 1803
begonnen in apotheken in Parijs. Een apotheker in Parijs, Jean François Derosne,
had een kristalzout geïsoleerd tijdens het ontwikkelen van een nieuwe analytische
test om te bepalen of er opium aanwezig was. Dit rapporteerde hij in een brief aan de
‘Societé de Pharmacie’. Hij kon niet veel zeggen over wat voor soort kristallen het
waren, maar kon alleen zeggen dat het geen plantenzuur was. Een jaar later
rapporteerde een andere Fransman, genaamd Armand Séguin, de isolatie van een
plantenzuur en een verdovend middel uit opiumsap. Dit werd echter pas in 1814
gepubliceerd in ‘Annales de Chimie’, toen andere onderzoekers dit ondertussen ook
al hadden ontdekt.
In hetzelfde jaar voltooide een jonge Oostenrijker, genaamd Friedrich Wilhelm Adam
Sertürner, zijn farmaceutisch leerlingschap in de Apotheek van de prins, waarna hij
tweeënhalf jaar in de Adelaarsapotheek de samenstelling van opium bestudeerde.
Séguin en Sertürner vonden op ongeveer hetzelfde moment een organisch zuur dat
geen verdovend effect had, welke Sertürner papaverzuur noemde. Wanneer
Sertürner de vloeistof die hij gebruikte voor zijn opiumzuur in alcohol kristalliseerde
kreeg hij nog een ander bestanddeel, dat wel een verdovend effect had op honden.
Dit bestanddeel noemde hij ‘morphium’ en vond uit dat dit het slaapbestanddeel was
van de opium. In 1815 begon Sertürner pas met de chemische analyse van de stof
en in 1817 publiceerde hij zijn resultaten in het tijdschrift ‘Gilberts Annalen der
14

Physik’. Hieruit bleek dat de stof bestond uit koolstof, waterstof, zuurstof en stikstof.
Toen dit bekend werd publiceerde Joseph Louis Gay-Lussac dit meteen in het Frans
in ‘Annales de Chimie’ en hij schreef in datzelfde nummer nog een artikel waarin hij
de basische reactie van de verdovende stof naar voren bracht. Hij veronderstelde dat
er meer basische stoffen gevonden konden worden in planten die bioactieve
eigenschappen hadden. Veel van de stoffen die uit planten werden gehaald,
bevatten stikstof en vertoonden een basische reactie.
G. Merck isoleerde in 1848 nog een andere eigenschap uit opium, die ervoor zorgde
dat dieren gingen slapen. In 1917 ontdekte David Macht op de Johns Hopkins
University dat het effect van deze stof bestond uit het onderdrukken van de
samentrekkingen van de gladde spieren in het maagdarmkanaal. Deze stof werd
papaverine genoemd en werd een chemische voorloper van veel medicijnen die
spasmen of andere onvrijwillige bewegingen onderdrukken die door de hersenen
veroorzaakt worden.
Pas in 1923 werd door John Gulland en Robert Robinson de juiste chemische
structuur van morfine ontdekt. Dit had een veel sterkere werking. Het bleek een
bijzonder krachtige pijnstiller maar was ook verslavend. Op de slagvelden werd de
verdovende morfine verwelkomd door de gewonde soldaten, maar na afloop van de
oorlog bleken veel soldaten verslaafd te zijn aan morfine. Na deze producten
ontstonden er nog andere producten uit opium. Een ander opiumproduct was
laudanum, een aftreksel van opium en alcohol waar in de 19e eeuw vooral vrouwen
aan verslaafd raakten. Alcohol drinken was voor vrouwen “niet fatsoenlijk”, maar
laudanum mocht wel. Het was goedkoop en vrij verkrijgbaar, het werd zelfs door
artsen voorgeschreven.
Omstreeks 1900 werd er weer een nieuw product van opium ontdekt: heroïne. Iets
wat tegenwoordig iedereen wel kent. Het werd in die tijd aanvankelijk gebruikt als
een middel tegen de hoest! Dit bleek echter zo verslavend dat er werd nagedacht
over een geheel verbod op alle opiumproducten. In 1914 werden alle producten van
opium in de VS verboden. De verslaafden werden nu gezien als criminelen. Afkickklinieken
werden gesloten en de patiënten gingen de gevangenis in. Ook de artsen
die morfine verstrekten aan verslaafden, werden het slachtoffer. De gevangenissen
waren opeens gevuld met drugscriminelen, zowel de verslaafden als hun artsen.
Maar het verbod maakte ook dat echte criminelen zich bezig gingen houden met de
smokkel van heroïne. Daar viel veel geld mee te verdienen. Verslaafden betalen
immers elke prijs die men vraagt. De strijd tegen de drugs kon nu pas goed
beginnen.
15

Geschiedenis Vingerhoedskruid
Digitalis is een stof die gevonden wordt in vingerhoedskruid, die daarom ook wel de
digitalisplant wordt genoemd. Het is één van de weinige plantextracten die niet al uit
de oudheid bekend zijn. Pas vanaf de middeleeuwen vinden we digitalis in oude
manuscripten in Engeland. Toch zijn er aanwijzingen dat de Kelten het al langer
gebruikten. In de zeventiende en achttiende eeuw is het in Engeland zelfs een
belangrijke volksremedie voor hartkwalen. De Engelsman William Withering
achterhaalde aan het einde van de achttiende eeuw uit zo’n recept digitalis als de
actieve stof. Het bleek vochtophopingen in het lichaam tegen te gaan, maar het
gebruik kende wel veel bijwerkingen zoals misselijkheid, overgeven, diarree,
duizeligheid, kleuren zien en verlaging van het hartritme. In die tijd kreeg digitalis
daarom de reputatie gevaarlijk te zijn, hoewel het door sommige artsen nog altijd als
zeer nuttig werd gezien.
Tot ver in de negentiende eeuw blijkt dat digitalis alleen de vochtophopingen als
gevolg van een slechte hartfunctie verhelpt. Lukas Schönlein brengt het onderzoek
een belangrijke stap vooruit. Hij onderzoekt de toepassing van digitalis als
hartmedicatie en toont de invloed van digitalis aan op een kikkerhart. Omdat ook de
hartzenuwen beïnvloed worden door digitalis blijft het precieze werkingsmechanisme
onduidelijk tot de komst van de Engelse farmacoloog J. Milner Fothergill die aantoont
dat digitalis de samentrekking van het hart versterkt door werking op de spieren en
niet via de hartzenuwen. Er worden nieuwe methoden ontwikkeld om dit aan te
kunnen tonen en het definitieve bewijs levert Francis Williams in 1880 met nieuwe
experimenten met kikkers. Tegenwoordig weten we dat alle bijwerkingen van digitalis
veroorzaakt worden door een te hoge dosis van de werkzame stof.
16

Geschiedenis van Tabak
Hoe lang er al door de mens gerookt wordt, is een vraag die nooit exact beantwoord
zal kunnen worden. Lang voordat tabak in Europa bekend was, werd het door
Indianen in Zuid-Amerika al gebruikt. De oudste afbeeldingen van rokende Maya-
Indianen gaan terug tot zo’n 300 jaar na Christus. In het begin gebruikten deze
Indianen de bladeren van de in het wild groeiende tabaksplant waarschijnlijk om een
vuurtje te maken om eten op te koken. Zij ontdekten dat de rook van het vuurtje
prikkelend en zelfs verdovend was. Op een gegeven moment zijn de Indianen de
bladeren daarom gaan gebruiken bij religieuze ceremonieën en magische
handelingen.
Indianen rolden gedroogde bladeren van de tabaksplant. Ze stopten het rolletje in
een buis en staken het in brand. De buizen werden ‘tabacos’ genoemd en zo
ontstond de naam tabak. Het roken was voor hen niet alleen een genotsmiddel. Maar
ook een manier om met de goden in contact te komen.
Als belangrijke Indianen bij elkaar kwamen werd de vredespijp gerookt.
Toen Columbus in 1492 Amerika ontdekte, ontdekte hij ook tabak. Op 6 november
1492 kwamen twee Spanjaarden op het eiland Guanahana op de Bahama's. Tot hun
verbazing zagen zij dat de bewoners van het eiland gedroogde opgerolde kruiden
rookten. Dit vonden ze een heel interessant gezicht en terug in Spanje liepen de
twee Spanjaarden openbaar op straat te roken. Één Spanjaard werd prompt
opgepakt op verdenking van tovenarij. Het duurde zeven jaar voordat hij zijn
onschuld kon bewijzen en werd vrijgelaten. In de tijd van Columbus was er nog
weinig bekend over ziektes en geneesmiddelen. Men dacht eerst dat tabak een
geneeskruid was, want sommige indianenstammen gebruikte het ook als medicijn.
Behalve heiligenkruid werd tabak ook duivelskruid genoemd. Er waren namelijk ook
mensen, die helemaal niet in de geneeskracht van het kruid geloofden. De kerk in die
tijd was er een felle tegenstander van, want de plant was afkomstig van de Indianen
en Indianen waren heidenen. En alles wat van de heidenen kwam, kwam dus van de
duivel. Omdat de kerk belangrijk was rookten vele mensen niet. Deed je het wel dan
werd je van de kerk verbannen. Het is trouwens grappig dat de ene paus fel tegen
het duivelskruid was terwijl hij het zelf nooit had geprobeerd, terwijl de volgende paus
weer een stuk milder was, omdat hij zelf dol was op een pijpje!
Nog iemand die tabak niet vertrouwde was koning Jacobus I van Engeland. Een
citaat van Jacobus was: “tabak is een gruwel voor de ogen, een walging voor de
neus, schadelijk voor het verstand en gevaarlijk voor de longen’.
Zoals zoveel andere ontdekkingen werd ook de tabak mee naar Europa genomen.
Toen tabak in Europa bekend was, gingen de mensen tabak snuiven, pruimen en
pijpen roken. Pijpen roken was vooral iets wat de rijken deden. De eerste pijpen
waren uit stevige witgebakken klei gemaakt. Ze werden vooral in Engeland en in
Nederland gemaakt. Houten pijpen vond men niet zo fijn, want het verbrande hout
gaf een slechte smaak. Later kwamen er ook pijpen in porselein, meerschuim en
wortelhout.
Zo rond 1800 kwam de sigaar. Het roken werd hierdoor ongelofelijk populair. Als je
het niet deed hoorde je er eigenlijk niet echt bij. Iets wat in deze tijd ook erg vaak
voorkomt op scholen. Het duurde heel erg lang tot dat er echt sigaretten waren zoals
we ze nu kennen. Ze werden uiteindelijk uitgevonden door de soldaten, omdat
soldaten een los papiertje met wat tabak ertussen rookten. Hierdoor begon de
17

productie van sigaretten. Ze zaten in een klein doosje en waren dus makkelijk mee te
nemen, en waren ook beter geschikt om even tussendoor te roken. Door de
populariteit van de sigaret begon er een massaproductie tijdens de industriële
revolutie.
De sigaret was een belangrijk voorwerp in het dagelijkse leven. Rond 1945 was het
een heel normaal en vriendschappelijk gebaar om een 14-jarige jongen een sigaret
te presenteren met de vraag: rook jij al? Bioscopen, bussen, trams en treinen waren
voorzien van asbakken. Programma's op televisie werden gepresenteerd door een
rokende verslaggever. Tot in de jaren 80 stond bij menige kapper en
schoonheidssalon een glaasje sigaretten op tafel. Op lagere en middelbare scholen
stonden leraren rokend voor de klas; op sommige scholen in het hoger onderwijs
rookten ook de studenten tijdens de colleges. Hoogwaardigheidsbekleders lieten zich
al rokend interviewen, door shagrokende journalisten. Ook Koningin Juliana kwam
regelmatig rokend in beeld. Een rookvrije werkplek was, op kantoren, een grote
uitzondering. En opmerkelijk was dat bij de spoorwegen wel compartimenten werden
gemaakt voor rokers en niet-rokers.
Toch werd er al veel eerder gezegd dat roken ongewenst was. Eerst de kerk, toen
koning Jacobus I en in 1908 zei Robert Baden-Powell al dat geen enkele jongen
begint te roken omdat hij het lekker vindt, maar omdat hij denkt dat hij daarmee op
een volwassen man gaat lijken. In werkelijkheid lijkt hij op een lummel. Omstreeks
1950 werd er een bewijs gevonden waarom roken echt heel slecht was.
Sir Richard Doll kon het verband tussen roken en longkanker aantonen. Veel
mensen hadden dit in de oorlog opgelopen door het roken van in krantenpapier
gedraaide shaggies en nu kwam er een tegenbeweging op gang.
In de jaren 70 kwam in heel Europa op de verpakking van rookwaren de
waarschuwing te staan, dat roken de gezondheid schaadt. De waarschuwingen
werden in de loop der jaren steeds explicieter en indringender. Reclame voor tabak
werd stapje voor stapje verboden. Het roken in bijna alle vliegtuigen werd in de jaren
90 verboden; enkele jaren later volgde een rookverbod in het Nederlandse openbaar
vervoer.
18

Geschiedenis van alcohol
Alcohol is bijna even oud als mensheid zelf. Men weet zeker dat 6000 jaar v. Chr. al
alcohol werd gemaakt. Het oudste bierbrouwersrecept is gevonden op een 5000 jaar
oude kleitafel uit Sumerië. En een Sumerische tekst van zo'n 1000 jaar later heeft het
over bier én wijn. Op muurschilderingen uit het oude Egypte van zo'n 1500 jaar voor
Christus zijn dronkenmantaferelen te vinden. Bij de oude Grieken was wijn heel
populair. Zij kenden vele goden en één van hen was Bacchus, de god van de
vruchtbaarheid. Ter ere van hem werden grote feesten gehouden, waarbij de
Grieken aardig wat wijn dronken. Bacchus kreeg dan ook de bijnaam: "God van de
dronkenschap". Ook in de Bijbel werd al over alcohol geschreven: in een verhaal
verandert Jezus water in wijn tijdens een bruiloftsfeest.
Het distilleren van alcohol uit wijn is een min of meer toevallige vondst van Italiaanse
alchemisten, die gedateerd kan worden tussen 1050 en 1150. De goddelijke drank
werd eerst slechts als geneesmiddel tegen allerlei mogelijke en onmogelijke ziekten
beschouwd. Omdat het distilleren van alcohol uit wijn een redelijk eenvoudige zaak
bleek te zijn werd mede door grote pestepidemieën de vraag steeds groter.
Toch dronken vroeger niet veel mensen alcohol, het was gewoon te duur en niet
altijd te krijgen. Tot in de Middeleeuwen bleef dat zo. In die tijd maakten mensen wijn
uit vruchten en bier uit gerst en honing. Het alcoholgehalte van die dranken was laag.
In die tijd waren er ook nog geen koelkasten zodat de drank snel bedorven was.
Daardoor was alcohol niet het hele jaar verkrijgbaar.
Via de Arabieren bereikten in de late Middeleeuwen de distilleertechniek ons land.
De distillaten werden meer en meer als genotmiddel gebruikt. Ze bedierven niet en
het alcoholgehalte was hoger. Maar alcohol bleef duur en dus onbereikbaar voor de
gewone mens. Dat veranderde in de 17e eeuw. Toen werd ontdekt dat je ook uit
koren en bieten sterke drank kon maken. Deze grondstoffen waren goedkoop en dus
ging de prijs van alcohol omlaag. Hierdoor werd sterke drank ook bereikbaar voor de
gewone man.
Meer mensen gingen dus alcohol drinken, maar de consumptie van alcohol bleef tot
1960 laag. Dat kwam doordat drinken een luxe was. Maar tussen 1960 en 1990 is
een grote groep mensen steeds meer gaan verdienen. De prijzen van allerlei
producten ging dus ook omhoog, maar de prijs van alcohol bleef laag.
Langzamerhand werd alcohol een gewoon consumptiemiddel. Meer en meer
mensen maakten alcohol drinken tot een gewoonte. Ook werd het niet meer raar
gevonden dat vrouwen alcohol dronken. In 1996 gebruikten personen van 15 jaar en
ouder 797 glazen alcohol per persoon per jaar.
19

Hoe is het drugsgebruik hedendaags?
We kennen in Nederland natuurlijk allemaal de hippies, de flowerpower tijd. Deze
periode was heel populair onder tieners en kwam op in de jaren 60. Hasj en
Marihuana waren min of meer middelen om verzet te tonen. Het was vooral
groepsgedrag. Is het tegenwoordig ook nog groepsgedrag? Gebruiken jongeren het
als verzet?
Neem nou GHB. Het is in de jaren ’60 ontwikkeld als een narcosemiddel voor
mensen. Dit wordt nu niet meer gebruikt aangezien het allerlei bijwerkingen had. In
de jaren 80 e begonnen bodybuilders GHB te gebruiken om de groeihormoon te
stimuleren. Het wordt nu ook veel op feestjes gebruikt of zelfs in drankjes gegooid,
waardoor veel meisjes en jongens in coma raken. Het landelijke Kennisinstituut laat
weten dat het aantal GHB-gebruikers is toegenomen. Mensen laten zich vaker testen
en bij de drugsinfolijnen word er meer gevraagd over deze soort drugs. Op 3
Augustus 2010 is volgens stichting Consument en Veiligheid het aantal
behandelingen verviervoudigd in de periode 2003-2009 tot rond de 980 slachtoffers
in 2009. Dit komt neer op zo’n 19 slachtoffers per week. Dit zijn schrikbare cijfers
GHB is volgens onderzoek niet meer weg te denken in het stedelijke uitgaansleven.
De jongeren die het wel eens gebruikten gaven aan dat minder remmingen,
ontspanning voelen na speedgebruik en uitgaan en de versterking van de seksuele
opwinding de belangrijkste redenen zijn om GHB te gebruiken. De normalisering van
GHB-gebruik heeft ervoor gezorgd dat het aantal GHB-clienten bij de
verslavingszorginstelling sinds 2008 met 75% is toegenomen. De helft van de
cliënten is jongen dan dertig jaar.
Deze cijfers zijn zo hoog omdat jongeren van experimenteren houden. Jongeren
maken in de pubertijd een snelle veranderding van lichaam en geest door. Daarbij
leren ze los te komen van hun ouders en ontwikkelen een eigen persoonlijkheid. Het
experimenteren hoort bij het volwassen worden. Je gaat grenzen overschrijden met
bijvoorbeeld roken, drinken, sexualiteit en drugs. Et is niet erg om dingen uit te
proberen, maar wel als het gevolgen heeft voor je verdere leven.
Het is natuurlijk niet alleen GHB dat erg populair is. Van alle drugs die er zijn word
cannabis het meeste gebruikt. In 1997, 2001 en 2005 vonden peilingen plaats van
het Nationaal Prevalentie Onderzoek. In 2005 had ruim 1 op de 5 ondervraagden ooit
cannabis gebruikt. 1 van de 20 had in dat jaar voor het interview nog gebruikt en 1 op
de 33 had dit een maand ervoor nog gedaan.
In 2003 is onderzoek gedaan naar het gebruik van cannabis onder
jongeren/scholieren. Uit dit onderzoek blijkt dat onder scholieren van het
basisonderwijs 0,9% van de jongens en 0,3% van de meisjes ooit wel eens heeft
geblowd. Onder de scholieren en het voortgezet onderwijs heeft 20,3% van de
jongens en 17,1% van de meisjes wel eens geblowd. In 2003 waren de cijfers dus al
behoorlijk verontrustend. De tabel van het onderzoek staat hieronder.
20

asisonderwijs
groep 7 en 8
Ooit wel eens geblowd Afgelopen maand
geblowd
j m j & m J m j & m
0,9% 0,3% 0,6% --- --- ---
12 jaar 2,5% 1,7% 2,1% 0,9% 0,5% 0,7%
13 jaar 8,2% 5,3% 6,8% 3,7% 2,0% 2,9%
14 jaar 21,0% 16,4% 18,8% 10,0% 8,8% 9,4%
15 jaar 25,2% 24,7% 25,0% 13,0% 11,9% 12,4%
16 jaar 36,9% 31,3% 34,2% 21,1% 9,8% 15,6%
17 en 18 jaar 51,1% 35,9% 43,8% 24,2% 10,8% 17,7%
voortgezet
onderwijs
totaal
20,3% 17,1% 18,7% 10,2% 7,0% 8,6%
Veel mensen, maar vooral jongeren, gebruiken dus drugs. Bij 17&18 jaar zie je dat
het meer dan de helft is onder jongens! Dat is iets waar we eigenlijk nooit bij
stilstaan. Jongeren vinden het vaak na een tijdje ook niet leuk genoeg meer en gaan
andere dingen proberen en verzinnen. Hierdoor ontstaan dus nieuwe soorten drugs
die heel gevaarlijk kunnen zijn.
Op 13 november 2009 werd bekend gemaakt dat er een nieuwe variant op XTC is
gevonden. Het heet 2CB en het is al in een aantal netwerken gesignaleerd. Het geeft
een euforisch gevoel en heeft een seksueel stimulerend effect. Ze verzinnen het
omdat XTC van goede kwaliteit niet goed meer te vinden is. Als je een drug niet goed
meer te vinden is, dan stappen ze vaak over op andere soorten drugs. In het geval
van XTC stappen ze dus over naar 2CB en GHB.
We hebben het hier nu alleen nog maar over drugs gehad, maar tabak is natuurlijk
ook een soort drug. Er zijn tegenwoordig zoveel mensen die roken! Tabak is heel erg
populair, zowel onder jongeren als ouderen. Vergeleken met scholieren komt roken
aanzienlijk meer voor onder uitgaande jongeren maar ook onder jongvolwassenen en
jongeren in jeugdzorg. In 2006 rookte van de jongeren met opvoedproblemen met
een gemiddelde leeftijd van 17 jaar in de jeugdzorg van Amsterdam 63%. Van deze
rokende jongeren rookte 69% dagelijks. Dit zal nu nog wel ongeveer hetzelfde zijn.
Het schijnt ook zo te zijn dat er meer rokers zijn dan bij jongeren met een laag
schoolniveau. Op het vmbo roken meer jongeren 12-16 jaar dan op alle andere
schoolniveaus. Op het vwo roken de minste leerlingen namelijk 6%. Het aantal
sigaretten dat rokers per dag neemt af met het stijgen van het schoolniveau. Ruim
30% van de rokers op het vmbo rookt meer dan 10 sigaretten per dag.
21

Enquête: onder de klassen 3 en 4 op het focus.
Resultaten:
XTC 9 % van 100%
Paddo’s 2% van 100%
GHB 14% van 100%
Lachgas 27% van 100%
Wiet 37% van 100%
Geen 11% van 100%
De vraag: Denk je dat je ooit drugs gaat gebruiken?
Hierop antwoordden 23 van de 87 mensen JA.
Zijn de sociale problemen nu groter in de maatschappij?
Over het algemeen krijgen mensen die veel drinken met verschillende sociale
problemen te maken zoals: relatieproblemen, problemen op het werk of tijdens de
studie, schulden, contacten met de politie en justitie en conflicten met familie of de
buurt. Dat was vroeger zo en is tegenwoordig nog steeds zo. Alcoholmisbruik geeft
ook problemen voor de maatschappij zelf. De schatting is dat de maatschappelijke
kosten van alcoholmisbruik minimaal 1 tot 2,5 miljard euro per jaar zijn. Onder
maatschappelijke kosten vallen bijvoorbeeld: ziekteverzuim, schade,
verkeersongelukken, gezondheidszorg en justitiële kosten. Geschat wordt dat er
ieder jaar ongeveer 250 doden vallen in het verkeer vanwege rijden onder invloed
van alcohol. Enkele duizenden mensen raken gewond.
De voornaamste oorzaken voor de toename van alcohol zijn: de toegenomen
welvaart in de jaren zestig, de toenamen van de vrije tijd, de grotere acceptatie van
alcoholgebruik door vrouwen en jongeren en het feit dat we door vakanties met
buitenlandse dranken in aanraking kwamen. We kunnen eigenlijk concluderen dat de
sociale problemen ten gevolge van alcoholgebruik alleen maar zijn toegenomen.
Tegenwoordig wordt drugs gezien als iets leuks. Mensen proberen het om het maar
een keer ‘’gedaan’’ te hebben. Ze zijn gewoon erg nieuwsgierig.
22

In welke leeftijdscategorie wordt er drugs
gebruikt?
Primaire
Aantal personen Verandering t.o.v. Aandeel in
problematiek in 2006
2005
2006
Alcohol 30210 -3% 46%
Opiaten 13180 -7% 20%
Cocaine 9599 -2% 15%
Amfetamine 1215 9% 2%
Cannabis 6544 7% 10%
Gokken 2646 -12% 4%
Overig 1999 12% 3%
Totaal 65393 -2% 100%
Feiten
Ongeveer 85% van de Nederlanders van 16 jaar en ouder drinkt regelmatig een
glaasje. In 2004 had op 12jarige leeftijd bijna de helft van de scholieren (47%) al
eens een glas alcohol gedronken. Op 15 jarige leeftijd drinkt de helft al wekelijks
alcohol (52%). Voor een flink aantal mensen is alcohol een probleem geworden. 10%
van de Nederlandse bevolking van 16 tot 69 jaar is een probleemdrinker, meer
mannen 17% dan vrouwen 4%.
Van de 13jarigen heeft bijna 5% ooit hasj of weed gebruikt. Dit percentage neemt toe
met stijging van de leeftijd. Bij de 17/18-jarigen is dit 43%. Het aantal jongens in het
middelbaar onderwijs dat ooit geblowd heeft.
Algemeen
Drugsgebruik is aanvankelijk altijd een keuze van de gebruiker. Alleen weet de
gebruiker vaak niet waarvoor hij kiest. De kennis van de werking en risico’s is
onvoldoende. Vooral als iemand voor het eerst gebruikt. De meeste mensen
gebruiken drugs als ze jong zijn. De redenen hiervoor kunnen uiteenlopen van stoer
doen tot nieuwsgierigheid. Daarnaast spelen trends en de spanning, omdat het niet
mag, een grote rol. Het doorzetten van drugsgebruik ligt aan de persoon, maar ook
aan de omgeving waar iemand verkeert. Bijvoorbeeld wanneer de vriendenkring een
bepaald gebruik afwijst, hoeft dit niet per defenitie te betekenen dat de gebruiker
stopt. Hij kan ook op zoek gaan naar een andere omgeving. Drugsgebruik komt in
alle lagen van de samenleving voor. Het behoort niet tot een bepaalde groep of
klasse. Hetzelfde geldt voor drugsverslaving. De verschillende soorten drugs worden
meestal in uiteenlopende situaties gebruikt. Sommige gebruikers houden het bij 1
soort, terwijl anderen verschillende soorten drugs proberen. Het hangt ook van de
omstandigheden en de stemming af.
23

Stimulerende drugs worden onder andere in het uitgaanscircuit gebruikt. XTC heeft
vooral prestige als uitgaansdrug of dansdrug voor jongeren.
Het wordt vaak geassocieerd met enorme dansfeesten en discotheken Ecstasy blijft
na cannabis de belangrijkste illegale drug voor jongeren in het uitgaanscircuit,vooral
party’s. Soms ook door mensen die s’nachts moeten werken.
Mensen met slaapproblemen en angst stoornissen gebruiken drugs met een
verdovend effect. Bij persoonlijke en/of maatschappelijke problemen.
Nieuwsgierige jongeren of ouderen die op zoek zijn naar nieuwe geestelijke
ervaringen hebben belangstelling voor de bewustzijnsveranderende drugs, zoals het
roken van weed.
24

Wat doet de overheid tegen drugsgebruik.
Onderscheid softdrugs en harddrugs
In het beleid wordt een verschil gemaakt tussen softdrugs en harddrugs en de
aanpak hiervan. Softdrugs zijn cannabisproducten als marihuana en hasj. Harddrugs
zijn middelen met een veel te groot gezondheidsrisico, zoals XTC, cocaïne en
heroïne. De regels over drugs zijn beschreven in de Opiumwet.
Gedoogbeleid
Door de verkoop van cannabis te gedogen en streng op te treden tegen de verkoop
van harddrugs, worden deze twee markten uit elkaar getrokken. Dit wordt het
gedoogbeleid genoemd. Door de handel in harddrugs en cannabis van elkaar te
scheiden, kunnen gebruikers van cannabis beter worden afgeschermd van drugs die
veel schadelijker voor de gezondheid zijn. Tegelijkertijd wordt het bezit of de verkoop
van harddrugs harder aangepakt.
Strafbaar
Bezit, handel, verkoop, en productie zijn voor alle drugs strafbaar. Alleen als het voor
medische, diergeneeskundige, instructieve en wetenschappelijke doeleinden is, geldt
hier een uitzondering op.
Wat doet de overheid eraan? (a)
De overheid geeft veel informatie aan mensen, vooral aan jongeren. Dit doen ze door
bijvoorbeeld naar scholen toe te gaan en daar voorlichting te geven. Ook worden
folders en reclameposters gemaakt met daarop waarschuwingen voor drugsgebruik.
Door middel van deze dingen doet de overheid aan propaganda, ze proberen de
aandacht op zich te vestigen zodat vooral jongeren naar hun luisteren.
Wat doet de overheid? (b)
Productie, handel en bezit van alle middelen zijn in Nederland verboden. Politie en
justitie pakken grootschalige productie en (grensoverschrijdende) handel streng aan.
Daarbij gelden voor middelen op lijst I van de Opiumwet (harddrugs) zwaardere
straffen dan voor die op lijst II (softdrugs en slaap- en kalmeringsmiddelen). Het
politiebeleid richt zich vooral op de productie en handel van drugs. Aan opsporing
van bezit van kleine hoeveelheden drugs voor eigen gebruik geeft de politie geen
voorrang, zelfs al gaat het om middelen van lijst I. De achterliggende gedachte is dat
streng optreden tegen drugsverslaafden de problematiek eerder vergroot dan
verkleint.
Een belangrijke doelstelling in het Nederlandse drugsbeleid is daarnaast het
voorkomen van (problematisch) gebruik. Om dit doel te bereiken ondersteunt de
overheid voorlichting- en preventieactiviteiten. Ten aanzien van de bestaande
gebruikers is het beleid gericht op beperking van gezondheidsrisico’s, ook wel Harm
reduction genoemd. Voor afkicken biedt de verslavingszorg mogelijkheden. In
25

gevallen waarin een drugsvrij bestaan op korte termijn niet haalbaar is, wordt
gestreefd naar een verbetering van de levensomstandigheden van de gebruiker. Bij
heroïnegebruikers gebeurt dit bijvoorbeeld door een ‘onderhoudsdosis’ methadon (of
een ander middel zoals buprenorfine) te verstrekken en te zorgen voor schone
spuiten. De overheid probeert ook de maatschappelijke overlast door
probleemgebruikers terug te brengen. Daarbij is nadruk komen te liggen op drang:
verslaafden die geregeld met de politie in aanraking komen, kunnen kiezen tussen
'straf of behandeling'. Sinds 1 april 2001 zijn er ook mogelijkheden voor dwang:
verslaafden waarbij drang niet helpt, worden in de gevangenis gedwongen af te
kicken. Of deze aanpak werkt, moet de komende jaren blijken. Vooralsnog staat de
effectiviteit van drang en dwang in de verslavingszorg niet vast.
26

Bekende mensen en drugs. Hoe liep het met
hen af?
- Elvis Presley (1935 - 1977) gebruikte amfetamine en slaapmiddelen. Elvis
gebruikte al speed vanaf de jaren vijftig. Hij overlijdt op 16 augustus 1977 aan een
hartstilstand als gevolg van een combinatie van factoren zoals: slecht en teveel eten,
langdurig gebruik van slaapmiddelen en andere medicijnen en drugs etc.
- Brian Jones (1942-1969), medeoprichter van de Rolling Stones wordt in 1968 uit
de band gezet. Jones was onhandelbaar door de drugs die hij gebruikte. Later dat
jaar verdrinkt hij in zijn eigen zwembad.
- Jimi Hendrix (1942-1970) overlijdt op 27-jarige leeftijd. Hendrix stierf waarschijnlijk
aan een overdosis drank en drugs maar er zijn mensen die dat niet geloven en die
zeggen dat hij vier slaappillen innam met wat wijn, hij niet wist dat de pillen sterker
waren dan normaal, hij buiten bewustzijn raakte en stikte in zijn eigen braaksel.
- Janis Joplin (1943 - 1970) gebruikte overmatig alcohol en drugs en raakte zwaar
verslaafd aan de heroïne. Op 4 oktober 1970 wordt haar lichaam gevonden in het
Landmark Hotel in Hollywood. Joplin stierf waarschijnlijk aan een overdosis heroïne.
- Jim Morrisson (1943- 1971) Een jaar na Hendrix en Joplin, in 1971, overlijdt Jim
Morisson, ook op 27-jarige leeftijd. Morisson, zanger van The Doors, sterft in een
badkuip, aan een hartaanval. Hij wordt begraven in Parijs, op de bekende
begraafplaats Père Lachaise. Men vermoedt dat Morisson net als veel van zijn
tijdgenoten overleed aan een overdosis heroïne.
- Keith Moon (1946-1978). Drummer bij The Who. Keith Moon niet op tournees van
zijn veel vernielingen na. Was een enorme innemer van drank.
- Sid Vicious (1957-1979), basgitarist en zanger van de punkband The Sex Pistols
overlijdt aan een overdosis heroïne. Hij stond bekend om de chaos die hij tijdens
optredens veroorzaakte. Was zwaarverslaafd aan heroïne.
- Bon Scott (1946-1980) Zanger van de Autralische hardrock band AC/DC. Dronk
zichzelf dood in een Londense Club.
- Kurt Cobain (1957-1994), zanger van de grungeband Nirvana, pleegt zelfmoord.
Cobain was depressief en uitgeput. Cobain was een grootverbruiker van heroïne,
lithium (stemmingsstabilisator) en valium (kalmeringsmiddel).
- Herman Brood (1946-2001) pleegt zelfmoord door van het Amsterdamse Hilton
Hotel te springen. Brood was Nederlands bekendste alcoholist en speedgebruiker.
- Amy Winehouse (1983-2011) wordt op 23 juli 2011 dood in haar flat gevonden. De
overlijdensoorzaak staat nog niet vast. Haar carrière werd overschaduwd door
alcoholproblemen. De Britse Winehouse was een van de grootste jazz- en soul
zangeressen van deze eeuw.
27

Hoofdstuk 2
Conclusie & beantwoording van de hoofdvraag
De hoofdvraag luidde als volgt: hoever het drugsgebruik is toegenomen door de
jaren heen? Dus hoe was het vroeger en wat zijn de mogelijke oorzaken van
verandering?
De Conclusie van ons Sectorwerkstuk
Drugs zijn de sleutel in het slot van het heden. Drugs zijn er altijd geweest. Onder
drugs verstaan we niet alleen de drugs zoals wiet, paddo’s en XTC, maar ook tabak,
gokken, alcohol zijn een soort van drugs. De meeste drugs hebben een plantaardige
oorsprong en de ontdekking ervan verliep meestal toevallig. Zo werd koffie ontdekt
omdat herders merkten dat hun schapen actief werden wanneer ze van de
koffieplanten aten. Ze gingen het toen zelf ook maar eens proberen. Drugs hebben
door de eeuwen 3 functies gehad: een religieuze, een medische en een
ontspannende functie.
Planten zijn lang de enige bron van drugs geweest. Op zoek naar voedsel ging de
primitieve mens met planten experimenteren. Zo ontdekte men dat bepaalde planten
een buitgewone werking hadden op de geest.
De ontdekking van Amerika valt samen met het eerste gebruik van tabak. In 1492
kwam Columbus als eerste Europeaan in contact met tabak. Later bleek dat het
gebruik van tabak al lange tijd bekend was bij de indianen.
Later ging de geneeskrachtige kennis van kruiden en planten verloren. In laboratoria
werden synthetische geneesmiddelen ontwikkeld. Na allerlei experimenten bleken
vele van deze producten niet geschikt als geneesmiddel. Denk maar aan LSD en ook
heroïne. Ze kenden wel succes als roesmiddel.
Tegenwoordig heeft het gebruik van drugs iedere relatie met de oude godsdienstige
riten verloren. Drugs worden meer en meer voor het plezier gebruikt. Ze zijn
bovendien onderworpen aan mode en trends.
28

Hoofdstuk 3
Evaluatie
Chiara en Robin
Ten eerste, erg bedankt voor de hulp bij ons sectorwerkstuk. Na heel veel uren werk
hebben wij het toch af gekregen. We zijn gelukkig allebei op tijd begonnen en hoefde
dus niet alles op het laatste moment te doen. Eigenlijk is het best leuk om te doen
want je komt er wel achter hoe drugs in elkaar zit. Toen wij onze enquête door
gingen lezen kwamen we wel rare dingen tegen maar mensen vullen niet altijd de
waarheid in. Mensen die wel drugs willen gebruiken maar eigenlijk geen idee hebben
wat drugs allemaal voor problemen met zich meebrengt. Wij zijn van mening dat
mensen op middelbare school eigenlijk niet veel weten over drugs en het daarom
vaak willen uitproberen en verslaafd worden. Wij zijn erachter gekomen dat drugs
echt een heel breed onderwerp is want we konden alle kanten op. Je denkt wel altijd
meteen aan Amsterdam met de coffeeshops. Maar in Harderwijk zit er natuurlijk ook
gewoon 1. Alleen daar staan wij zelf nooit zo bij stil. Wat wij in eerste instantie niet zo
leuk vonden aan het sectorwerkstuk is dat het zo lang moest zijn. Maar als je even
bezig bent en al je informatie zoekt dan heb je zo 20 pagina’s. Het was wel moeilijk
om een beginpunt te maken maar uiteindelijk is het ons allemaal gelukt! J
29

Hoofdstuk 4
Logboek
Wat gedaan? Datum Tijd
Voorbereiding 12 tot 19 september 3 uur
Deelvragen 1 (Chiara) 26 tot 10 oktober 4 uur
Deelvraag 2(Robin) 26 tot 10 oktober 1 uur
Deelvraag 3 (Chiara) 10 tot 25 oktober 1 uur
Deelvraag 5 (Robin) 10 tot 25 oktober 2 uur
Deelvraag 4 (Chiara) 25 tot 1 november 3 uur
Deelvraag 6 (Robin) 25 tot 1 november 3 uur
Interview (Robin) 30 november 2,5 uur
Enquete (Chiara) 28 november 2 uur
Voorkant+Inhoudsopgave 10 december 30 minuten
Inleiding 11 december 30 minuten
Conclusie en
beantwoording
11 december 1 uur en 30 minuten
Afronding deelvragen 10 december&11 december 4 uur
Spellingcontrole en alles
nalezen
11 december 30 minuten
Totaal Besteed? ± 30 uur en 45 minuten.
30

Hoofdstuk 5
Bronnenlijst
www.jongingelderland.nl/showarticle.asp?art_id=361&cat_id=18&web_id=91
http://www.drugsweb.nl/drugsweb378.asp
http://nl.wikipedia.org/wiki/Herman_Brood
http://www.radio.nl/portal/home/medianieuws/010.archief/2001/07/74240.html
http://www.10553.08jn.thinkquest.nl/Bekende_mensen_met_drugs.htm
http://oldies.about.com/od/elvisdeathfaq/f/elvisdrugs.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Elvis_Presley
http://nl.wikipedia.org/wiki/David_Hasselhoff
http://frontpage.fok.nl/nieuws/209451/1/1/50/video-stomdronken-davidhasselhoff-uitgelekt.html
http://bokma.orangehill.nl/client/?contentid=201&hoofdid=193
http://www.natuurlijkerwijs.com/hennep.htm#de_geschiedenis
http://www.goedewaar.nl/np/hennepges.asp
http://www.100jaarfarmacologie.nl/educatie/insuline.html
http://www.druglijn.be/info_drugs/veelgevraagd/geschiedenis_druggebruik.htm
lhttp://mediatheek.thinkquest.nl/~jrb081/geschiedenis.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Roken_(tabak)#Geschiedenis
http://www.alcoholinfo.nl/index.cfm?act=qena.antwoord&vraag=379
Bron: http://www.boublog.nl/2008/11/29/de-geschiedenis-van-opium-morfineen-heroine/
http://www.addiction-solutions.nl/nl/contact/solutions-amsterdam.html
http://www.histotheek.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=625&It
emid=66
http://nl.wikipedia.org/wiki/Pethidine
http://www.nu.nl/algemeen/2067801/michael-jackson-overleden-dooroverdosis-propofol.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Propofol
http://celeb.blog.nl/muziek/2009/06/28/michael-jackson-dood-door-angstmedicijnen-en-anorexia
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lindsay_Lohan
http://oranjemuziek.nl/2009/07/27/amy-winehouse-bijna-overleden-aanoverdosis-in-armen-van-ex/
http://nl.wikipedia.org/wiki/Amy_Winehouse#Negatieve_publiciteit
http://www.tmf.nl/artiesten/nieuws/101256/amy_winehouse_opgenomen_met_o
udnieuw.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Tom_Chaplin
http://www.jellinek.nl/informatie_en_advies/vraag_en_antwoord/vraag/143
http://www.drugsweb.nl/drugsweb664.asp
31