naar een netwerk van en voor dorpen. - Landelijke Gilden

OP ZOEK NAAR EEN PLATFORM VOOR DEBAT EN
ACTIE: NAAR EEN NETWERK VAN EN VOOR
DORPEN.
Oswald Devisch, Sarah Martens
Onderzoeksgroep ArcK
Universiteit Hasselt

CONTEXT: demografische & sociale transities zoals
vergrijzing, gezinsverdunning, verkleuring, vereenzaming,
verpaupering, enz. creëren andere menselijke behoeftes.
Deze behoeftes vragen om nieuwe vormen van solidariteit,
d.w.z. om het herdenken of heruitvinden van sociale relaties,
groepen, netwerken, organisaties, instrumenten, enz.
Bron: Oosterlynck, S., 2012. Sociale transitie, Naar een sensitieve stad. In: De Bruyn, J. & Vermeulen, S., Duurzame en
creatieve steden. De stad als motor van de samenleving. Verslagboek ViA-Rondetafel Stedenbeleid. p.63-78.

SOLIDARITEIT ontstaat traditioneel via:
(1) gedeelde waarden en normen
(2) het stimuleren van intercultureel contact en begrip
(3) sociale strijd
Ruimte & plaats spelen een centrale plaats in het zoeken naar
nieuwe vormen van solidariteit. Binnen deze rol vindt een
verschuiving plaats van staatsburgerschap, naar
stadsburgerschap en straatburgerschap.
Bron: Oosterlynck, S., 2012. Sociale transitie, Naar een sensitieve stad. In: De Bruyn, J. & Vermeulen, S., Duurzame en
creatieve steden. De stad als motor van de samenleving. Verslagboek ViA-Rondetafel Stedenbeleid. p.63-78.
Storme, A., 2012. Over zin en onzin van sociale mix en actief burgerschap voor sociale cohesie in de buurt. Ruimte &
Maatschappij, 4(2), p.46-74.

STRAATBURGERSCHAP veronderstelt dat het delen van een
plek fungeert als startpunt om te spreken over (conflicterende)
behoeftes, verwachtingen, verantwoordelijkheden, enz.
De plek (of de buurt) wordt, binnen deze benadering, een
(potentiële) motor van nieuwe vormen van solidariteit.
Bron: Oosterlynck, S., 2012. Sociale transitie, Naar een sensitieve stad. In: De Bruyn, J. & Vermeulen, S., Duurzame en
creatieve steden. De stad als motor van de samenleving. Verslagboek ViA-Rondetafel Stedenbeleid. p.63-78.

Vier voorwaarden voor BUURTBINDING:
(1) bewoners ervaren ruimte voor de eigen levenswijze;
(2) bewoners ervaren de woonomgeving als beheersbaar;
(3) bewoners weten zich omgeven door “vertrouwde
vreemden”;
(4) bewoners kunnen zich identificeren met hun omgeving.
Bron: Storme, A., 2012. Over zin en onzin van sociale mix en actief burgerschap voor sociale cohesie in de buurt. Ruimte &
Maatschappij, 4(2), p.46-74.

STELLING 1: de vier voorwaarden voor buurtbinding zijn
redenen waarom mensen in een dorp komen/blijven wonen.
Het dorp is dan ook een (potentiële) motor van nieuwe vormen
van solidariteit.

Ruimtelijke & sociale transformaties zorgen ervoor dat de vier
voorwaarden voor buurtbinding onder druk komen te staan in
dorpen, bijvoorbeeld:
(3) vertrouwde vreemden vs. krimpende semi-publieke ruimte
(4) identificatie vs. generieke ruimtelijke ontwikkelingen
Bron: Ruth Soenen (2006), Het kleine ontmoeten. Over het sociale karakter van de stad. Antwerpen: Garant.
Thissen, F., De Roo, N. & Linseele, W. (2001). Leefbaarheid in de dorpen van West-Vlaanderen. Ruimte & Planning,
21(4).

STELLING 2: nieuwe vormen van solidariteit vragen in de
eerste plaats om een goed beheer van de (semi) publieke
ruimte (in dorpen).

Ruimtelijk beheer is in dorpen afhankelijk van PARTICULIER
INITIATIEF.

STELLING 3: het aanpakken van demografische & sociale
transities vraagt om ruimtelijke capacity building.
Ruimtelijke capacity building vraagt, op zijn beurt, om
alternatieve (parallelle) instrumenten.

LABEL ‘De Mooiste dorpen van Haspengouw’
format: stimuleren en belonen van:
- debat over ruimtelijk beleid
- acties naar beheer van publieke ruimte
- acties naar buurtbinding

LABEL ‘De Mooiste dorpen van Haspengouw’
format ontwikkelen op drie sporen:
- netwerk en platform
- debat en kennisuitwisseling
- collectieve acties

LABEL ‘De Mooiste dorpen van Haspengouw’
uitgangspunten: nabijheid en context
(1) het dorp
(2) de lokale dynamiek
(3) de regio: Haspengouw
(4) het netwerk

STELLING 4: wat stad is voor de wijk, is de regio voor het
dorp

Werkwijze: participatief ontwerp van een ‘label’
(1) in kaart brengen dorp, lokale dynamiek, regio, netwerk
(interviews, kaarten, schema’s)

Werkwijze:
(2) vormgeven label (workshoptraject)
Workshop 1: gemeenschappelijk kader: waarden

Werkwijze:
(2) vormgeven label (workshoptraject)
Workshop 2: Hoe kan je het label verdienen? : collectieve acties

Werkwijze:
(2) vormgeven label (workshoptraject)
Workshop 3: Hoe wordt het label toegekend? : Format

Werkwijze:
(3) uitwerking:
- netwerk en platform
- debat en kennisuitwisseling
- collectieve acties
(1) het dorp
(2) de lokale dynamiek
(3) de regio: Haspengouw
(4) het netwerk

Werkwijze:
(3) uitwerking: collectieve acties (Hoepertingen, Wellen)
- vanuit het netwerk
- aansluitend op lopende activiteiten
- inzicht opbouwen, zichtbaar maken:
wat er (ruimtelijk) verandert, mogelijkheden (ontwerp)
verschillende houdingen, verwachtingen

CONCLUSIE:
STELLING 1: de vier voorwaarden voor buurtbinding zijn
redenen waarom mensen in een dorp komen/blijven wonen.
Het dorp is dan ook een (potentiële) motor van nieuwe vormen
van solidariteit.
STELLING 2: nieuwe vormen van solidariteit vragen in de
eerste plaats om een goed beheer van de (semi) publieke
ruimte (in dorpen).
STELLING 3: het aanpakken van demografische & sociale
transities vraagt om ruimtelijke capacity building.
STELLING 4: wat stad is voor de wijk, is de regio voor het
dorp

OP ZOEK NAAR EEN PLATFORM VOOR DEBAT EN
ACTIE: NAAR EEN NETWERK VAN EN VOOR DORPEN.
- vertrekken van dorp en buurtbinding
- debat en actie: beheer publiek ruimte
LABEL ‘De Mooiste dorpen van Haspengouw’
- als platform
- naar een netwerk (regio)